Ақша жүйесі және оның тарихи типтік дамуы

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3.4

І тарау Ақша жүйесіне жалпы сипаттама беру

1.1 Ақшаның даму тарихы мен эволюциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ..4.5
1.2 Ақшаның маңызы мен қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6.7
1.3 Ақшаның жүйесінің түсінігіне жалпы сипаттама ... ... ... ... ... .7.10
1.4 Ақшаның негізгі түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10.13

ІІ тарау Қазақстандағы ақша жүйесінің тарихи дамуына шолу жасау.
2.1 Ақшаның пайда болуы және оның тауарлы жаратылысы ... ...13.15
2.2 Биметаллизм жүйесінің дамуы. . . . . . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15.19
2.3 Монометаллизм жүйесінің дамуы. . . . . . . ... ... ... ... ... ... ... ... .19.21
2.4 Қазақстандағы қолма.қол ақша айналысы және қолма.қолсыз есем ақша айналымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21.23

Қорытынды

Қолданыдған әдебиеттер

Кіріспе
Ақша адамдарға ежелден таныс. Бірақ оның қалай пайда болғандығы туралы құпия сыры және қоғам өміріндеді мәні көп уақытқа дейін беймәлім болды. Бұл сұрақтарға қоғам өмірін зерттей келіп, оқымыстылар ақшаның тауар айналымда атқаратын маңызын жан-жақты ашып, жауап берді.
Ақша тауарлы өндірістің өнім. Сонда өнім мен тауардың айырмашылығы неде? Сондықтан, тауардың ақшаның пайда болуына, оның қолдануының өрістеуіне әсер ету жағдайларын тарихи тұрғыдан қарап өтелік.
Қазақстан Республикасының ақша жүйесі 1995жылдың наурыздағы Қазақстан Республикасы Ұлттық банк туралы Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар Жарлығына сәйкес ұйымдастырылған. Жарғы ақша айналысын ұйымдастыру негізін және формаларын белгілейді, онда ресми ақша бірлігі, ақша белгілерінің эмиссиясы, сонымен қатар монеталарды жасау тәртібі, ақша айналысын ұйымдастыру реттеу тәртіптері қамтылады.
Қазіргі Қазақстан экономикасы, соның ішінде ақша және қаржы шаруашылығы: ақша-несие жүйесін реформалау; қатаң инфляция жағдайында бізде бұрын–соңды болмаған жаңа ақша түрлерінің пайда болуы; нарық экономикасымен және меншіктің көп түрлі формасына бейімделегн екі буынды банктік жүйенің қалыптасуы; коммерциялық жетістіктерге қол жеткізуге бағытталған жеке және ұжымдық меншікке негізделген несиелік мекемелерге өту тәрізді бірқатар маңызды өзгерістерді жүзеге асыруда.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты - ақша жүйесі мен оның тарихи дамуын ашып беру.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- ақшаның маңызы мен қызметтерін, олардың экономикадағы рөлін қарастыру;
- ақша жүйесі түсінігін ашу;
- ақшаның маңызы мен қызметіне түсінігіне тоқталу;
Осы курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, әдебиеттер тізімінен тұрады.
Ақша жүйесіне жалпы сипаттама беру атты бірінші тарауда
Қазақстандағы ақшаның пайда болу тарихына шолу атты екінші тарауда даму ерекшеліктері талдау арќылы көрсетіледі.
Ғылыми әдебиеттер, журналдар, газеттер және тағы басқа материалдарды қолдана отырып осы тақырыптың мәселесін ашуға тырыстым.

Әдебиеттер тізімі
1. Көменова Б.А “Ақша, несие, банктер” Алматы 2001ж
2. Сейтқасымов Ғ.С “Ақша, несие, банктер” Алматы 2004ж
3. Мақыш М.А “Қаржы және қаржылндыру”
4. К.А Умарова, А.М. Ыбыраев “Ақша, несие, банк” Қарағанды 2003ж
5. “Қаржы және қаражат” 2005ж, 5, 59 бет.
6. “Егемен Қазақстан” 2006 ж, 25 мамыр.
7. “Саясат” 2003ж, 10, 65 бет.
8. Вестник КаЗНУ: Серия экономическая 2006ж, 46, 58 бет

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... 3-4
І тарау Ақша жүйесіне жалпы сипаттама беру

1.1 Ақшаның даму тарихы мен
эволюциясы ... ... ... ... ... ... . ... ... .4-5
1.2 Ақшаның маңызы мен
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6-7
1.3 Ақшаның жүйесінің түсінігіне жалпы сипаттама ... ... ... ... ... .7-
10
1.4 Ақшаның негізгі
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10 -13

ІІ тарау Қазақстандағы ақша жүйесінің тарихи дамуына шолу жасау.
2.1 Ақшаның пайда болуы және оның тауарлы жаратылысы ... ...13-15
2.2 Биметаллизм жүйесінің дамуы. . . . . .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15-19
2.3 Монометаллизм жүйесінің дамуы. . . . . . .
... ... ... ... ... ... ... ... .19 -21
2.4 Қазақстандағы қолма-қол ақша айналысы және қолма-қолсыз есем ақша
айналымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...21-23

Қорытынды
Қолданыдған әдебиеттер

Қазақстан Республиканың Білім және Ғылым Министрілігі
Қазтұтынуодағы Қарағанды Экономикалық Университеті.

“Банк ісі” кафедрасы

Курстық жұмыс
Пәні:Ақша, несие, банк
Тақырыбы: Ақша жүйесі және оның тарихи типтік дамуы

Орындаған: Ф- 11
в.о тобының
студенті Сұлтанбекова
Н.Т

Қабылдаған:

Қарағанды -2007

Кіріспе
Ақша адамдарға ежелден таныс. Бірақ оның қалай пайда болғандығы туралы
құпия сыры және қоғам өміріндеді мәні көп уақытқа дейін беймәлім болды. Бұл
сұрақтарға қоғам өмірін зерттей келіп, оқымыстылар ақшаның тауар айналымда
атқаратын маңызын жан-жақты ашып, жауап берді.
Ақша тауарлы өндірістің өнім. Сонда өнім мен тауардың айырмашылығы
неде? Сондықтан, тауардың ақшаның пайда болуына, оның қолдануының
өрістеуіне әсер ету жағдайларын тарихи тұрғыдан қарап өтелік.
Қазақстан Республикасының ақша жүйесі 1995жылдың наурыздағы Қазақстан
Республикасы Ұлттық банк туралы Қазақстан Республикасы Президентінің заң
күші бар Жарлығына сәйкес ұйымдастырылған. Жарғы ақша айналысын ұйымдастыру
негізін және формаларын белгілейді, онда ресми ақша бірлігі, ақша
белгілерінің эмиссиясы, сонымен қатар монеталарды жасау тәртібі, ақша
айналысын ұйымдастыру реттеу тәртіптері қамтылады.
Қазіргі Қазақстан экономикасы, соның ішінде ақша және қаржы
шаруашылығы: ақша-несие жүйесін реформалау; қатаң инфляция жағдайында бізде
бұрын–соңды болмаған жаңа ақша түрлерінің пайда болуы; нарық экономикасымен
және меншіктің көп түрлі формасына бейімделегн екі буынды банктік жүйенің
қалыптасуы; коммерциялық жетістіктерге қол жеткізуге бағытталған жеке және
ұжымдық меншікке негізделген несиелік мекемелерге өту тәрізді бірқатар
маңызды өзгерістерді жүзеге асыруда.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты - ақша жүйесі мен оның тарихи дамуын
ашып беру.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- ақшаның маңызы мен қызметтерін, олардың экономикадағы рөлін
қарастыру;
- ақша жүйесі түсінігін ашу;
- ақшаның маңызы мен қызметіне түсінігіне тоқталу;
Осы курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, әдебиеттер тізімінен тұрады.
Ақша жүйесіне жалпы сипаттама беру атты бірінші тарауда
Қазақстандағы ақшаның пайда болу тарихына шолу атты екінші тарауда даму
ерекшеліктері талдау арќылы көрсетіледі.
Ғылыми әдебиеттер, журналдар, газеттер және тағы басқа
материалдарды қолдана отырып осы тақырыптың мәселесін ашуға тырыстым.

Ақша жүйесіне жалпы сипаттама беру.
1.1 Ақшаның даму тарихы мен эволюциясы
Ақша ежелгі заманда пайда болды. Олар тауар өндірісінің дамуындағы
бірден-бір шарт және өнім болып табылады. Тауар-бұл сату немесе айырбастау
үшін жасалынған еңбек өнімі. Адам еңбегінің өнімі-(зат), оны өндірушілердің
белгілі қоғамдық қатынастарын тудыра отырып, тауар формасын қабылдайды.
Заттардың тауарға айналуы ақшаның пайда болуындағы обьективті алғышарттарды
құрайды. Бірақ кез келген зат тауар бола алмайды.
Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде бір тауардың басқа бір тауарға
кездесоқ айырбасталынуы барысында, айырбас құнын жай немесе кездейсоқ
формалары қолданылады. (1 балта-5 құмыра, 1 қой-1 қап бидай).
Бір халықтың өзінде әр түрлі эквивалентер болды. Сонымен, біріншісі,
ірі еңбек бөлінісінің нәтежесінде мал бағушылардың бөлініп шығуымен мал
айырбас құралына айналды. Олардың белгілі бір түрлері табиғи-климаттық
жағдайларға байланысты нақты сол ортада айырбас құралы болды. Гомердің көне
Троя батырлары туралы поэмасында өгізді құн өлшемі ретінде пайдаланғаны
жайлы айтылады. Осы уақыттарда металдан жасалған ақшаларда өгіз деген атау
ойып өрнектелініп жазылып жүрді. Латынның сөзі пекуния пекус, (мал) сөзінен
шыққан. Рупа (мал) сөзі үнділердің ақша бірлігінің атауы рупия негізінде
жатыр.
Капитал сөзінің шығуы да малменен байланысты, өйткені ескі герман
тілінде бұл сөз мал басы санының көптігін білдіре отырып, меншік иесінің
байлығын көрсетті. Солтүстік халықтары ең бірінші тауар ретінде айырбас
үшін жүнді пайдалынған. Жүн ақшалар Монғолияда, Тибетте және Памир
аударында кең көлемінде таралды.
1610 жылы жаулап алынатын орыстардың әскери кассасында 5450 руб. Күміс
мен 7000 руб. жүн табылды. Бақалшақ ақшалар тауар ақшалардың ең бір тұрықты
болып табылады. ХХ ғасырдың 70-жылдарының басында Соломон аралдарының
кейбір тұрақтылық тұрғандарының ақша айналысы ретінде бақалшақтардың үш
түрі: ең арзаны-қара түсті , ақ түсті, аса қымбат-қызыл түсті пайдаланды.
Әлемде экзотикалық ақшалар болған Олардың формасы дөңгелекше тас
түрінде келе отырып, диірменің тасын еске түсірді. Мұндай монеталардың
диаметрі бірнеше метрге, ал массасы тоннаға дейін жетеді.
Юлий Цезарь патшалығының тұсында ақша ретінде құлдарды пайдаланды.
Сонымен бір құлдың құны 3 сиыр, алты бұзау, он екі қойға теңестірілді.
Ежелгі Спартта, Жапонияда, Африкада темір, мырыш, қорғасын, күміс, алтын
түріндегі ақшалар пайдалынды. Қытайда және Ежелгі Римде мыс ақша ретінде
пайдаланды. ХІІ ғасыр Солтүстік Америкада ұсақ төлемдер қорғасын
дөңгелекшелер қолданылды. Кейін келе металдардың арасында басты роль алтын
мен күміске өте бастады, өйткені олар эквавилент үшін аса қажетті сапаға ие
болды.
Әрине, металдар бұған дейінгі ақша формаларын бірдей ғыстырып шығарып
тастаған жоқ. Темір ақшалар күрек, таға, шеге, шыншыр, және т.б формаларда
ұзақ уақыт бойына сақталынды. Грек ақшасының атауы драхма бір уыс шеге
деген мағынаны білдіреді. Мыс ақшалар қазандық түрлерінде айналыста болды.
Күміс және алтын ақшалар жүзік, сырға, білезік түрінде пайдаланды.
Бірақ б.э дейін ХІІІ ғасырда салмағы көрсетілген құймалар пайда бола
бастаған. Осындай себепке байланысты көптеген ақша бірліктері фунт
стерлинг, ливр марка салмақ бірліктері атауымен аталады. Алғашқыдағы
белгілі массасы бар формасыз металл ақшаларды кейін келе әр түрлі массадағы
біркелкі формасы бар металл ақшалар ауыстыра бастады.
Монеталардың пайда болуы-ақшаның құрылуындағы соңғы кезең болып
табылады.

1.2 Ақшаның маңызы мен қызметі.
Ақша-жалпыға бірдей балама, ерекше тауар, басқа да тауарлардың құнын
білдіреді және тауар өндірушілер өнім еңбегінің арасында делдалдық айырбас
үздіксіз жүреді.
- Жалпыға бірдей балама (эквивалент), ерекше тауар, бсқа да
тауардың құнын білдіреді және тауар өндірушілер өнім еңбегінің
арасында делдалдық айырбас үздіксіз жүреді.
Экономикалық санат ақша маңызы ретінде тұтастық үш ақша қасиетін
көрсетеді.:
-жалпыға бірдей делдалдық айырбас;
-төменгі құнның дербес формлары;
-сыртқы заттың еңбек өлшемі;
Жалпыға бірдей делдалдық формада ақшаны қолдану, әрбір заттың
құндылықтың ақшаға айырбас мүмкіндігін білдіреді. Мысалы: тауарға,
қозғалмайтын мүлік, өнер өндіру және т.б. Жалпыға бірдей тікілей
айырбастаушылық тек қана ақшаға тән.
Ақша-құн өлшемі ретінде Қызмет өлшемі құндылығына тауар өндірудің
бастапқы жағдайы болып табылады. Бұл қызмет барлық тауарлардың құндылығын
өлшеу қабілетін білдіреді, яғни, қанша тауар еңбегі, шикізат, уақытша және
т. б шығындалғаны. Сондықтан, тауар формасы ақшаға тауар бағасын міндетті
түрде анықтау қажет. Тауар құны ақшалай түрде көрсетілген, оны-баға деп
санайды. Ақшада құн болмайды, олар сатып алушының қабілетін иеленеді, олар
сатып алуға болын тауар санын білдірді.
Айналым ретінде ақшаның қызметі Алынған тауарды төлеу үшін, ақша
қызмет көрсетеді. Тауар сатып алушы және оны төлеу бірге жұмыс жасалынады,
бұл ақша қызметінің ерекшелігін көрсетеді. Ақша тауар иеленушілердің қысқа
мерзімдік төлем құралы болып қолданылады. Сол ақша белгілері әр түрлі
келісімдерде көп қайтара қолдануы және бір келісімге қатысушыдан екінші бір
қатысушыларға орын ауыстыру ретінде қолданылады. Бұл қызметте қолма-қол
ақша белгілері қолданылады.
Ақшаның төлем қаражатындағы қызметі Кеңінен қолданылады, мысалы,
ақшалай түрде сауданың берілуі, қаржы мүшелерімен ақшалай өзара қарым
–қатынасынан (салық төлемі, қаржы мүшелерінен әдіс алуы), сондай-ақ еңбек
ақы бойынша борыштарды және басқа да қарыздарды өтеу кезінде құралы
қызметіндегі ақшалар кең түрде пайдаланылады. Мұндай қызметте ақша қолма-
қол, сондай-ақ аударым арқылы қолданылады.
Айналу әдісінің орнына екі қызмет-айналым әдісі және төлем әдісі шетел
авторларының жұмысында ақша бір қызметте ғана сирек кездеспейтінін
мойындайды.
Ақша-делдалдық айналымға қатысуды, оның ішінде айналу әдісінің қызметі
және төлем ақша жинақтарын құрайды және жинақтау әдісінің қызметін
атқарады.
Ақшалай жинақтардың құрамына жекелеген азаматтардың салымдарындағы қол
ақшалардың, банктердің есеп шоттарындағы ақшалардың қалдықтары кіреді.
Ақшаның қаржы қызметін орындауы, соның көмегімен уақытша бос ақша
қаражыттарын пайдалану мүмкін болатын, оларды басқа шаруашылық жүргізуші
субьектілері мен халыққа қарызға беру үшін экономиканың әр-түрлі буындары
мен халыққа қарызға беру үшін экономиканың әр-түрлі буындары мен халықта
құралатын несие қатынастарын дамытудың маңызды алғы шарты болып саналады.
Әлемдік ақша қызметі. Тауарды өндірістің ұлғаюы, шаруашылық
байланыстарын интернационалдандыру, әлемдік нарықтың пайда болуы, әлемдік
ақша қызметінің пайда болуының алғы шарты болып саналады. Ақшаның бұл
қызметі қатынастардан көрінеді.

1.3 Ақша жүйесінің түсігіне жалпы сипаттама.
Заңдылықтар тәртібінде тарихи және бекітілген еліміздегі ақша айналым
формаларын ұйымдастыру жөнге салынғандығы туралы түсінік беріледі.
Әр мемлекетте өзінің ұлттық ақша жүйесі қалыптасқан. Басқа жүйелердей,
ақша жүйесі элементтер қатарынан тұрады.
Қазіргі заманда кезеңінде ақша жүйесі екі ішкі жүйе қосуы керек: қолма-
қол есеп айырысу жүйесі және аударым арқылы есеп айырысу жүйесі және
аударым арқылы есеп айырысу жүйесі.
Келесі нобайдан 1 ақша жүйесінің элементері көрнекті түрде берілген.
Нобадан көрініп тұрғандай-алғаш негізгі қарастырылатын ақша жүйесінің
элементі оның ұйымдастыру қағидасы болып табылады..
Ақша жүйесінің ұйымдастыру ережелері мемлекеттің енген қағидалары болп
түсіндіріледі.
Қазіргі заман ақша жүйесі келесі элементтерді енгізеді:
Ақша бірліктерінің атауы.
Бұл ақша жүйесінің элементері, ереже ретінде, тарихи жаттықтлды,
дегенмен, кейбір жағдайлрда ақша бірліктері жаңа атау белгілеуі мүмкін.
Ресейде 1922-1947 жылдар аралық кезеңінде ақша бірліктерінің “Рубль” және
“Червонец” атаулары болғн. Ақша өзгерісінен кейін 1947 жылдан қазіргі кезге
дейін бірыңғай “Рубль” ақша бірлігі сақталды.
Қазақстанда ақша бірлігі болып “Теңге” саналады. Қазақстанда
Республикасының Ұлттық валютасы болып-теңге –15 қарашада 1993 жылы
енгізілді.
Ақша белгілерін қамтамасыз ету тәртібі.
Қамтамасыз ету сапасын мемлекеттік заңдарда белгіленгендей қызмет
(тауарлы-материалдық құндылықтар, алтын және қымбат материалдар,банктерт.б)
Қазақстан Республикасында ақша белгілерінің қамтамасыз етуі Ұлттық
банктің барлық активтері қамтамасыз етілуі Ұлтық банктің барлық активтері
болып табылады.
Эмиссиондық механизм-
Ол айналымда ақша шығару тәртібін және оларды ақша айналымынан тартып
алуды көздейді. Қазақстан Республикасында шығарылған қолма-қол ақшалар,
айрықша түрде Ұлттық банк формасында ақша банкоттары мен банк монеталарын
аударым арқылы эквивалентте алу, олардың айналуын ұйымдастыру және
айналымнан алып тастау жүзеге асырылады.
Несие операцияларынң іске асыу процесінде, аударым ақшалары
коммерциялық банктерге шығарылады. Сауданы өтеу барысында айналымнан ақшаны
алып қою жүзеге асырылады.
Айналымда ақша көлемінің құрылымы.
Оны екі жақты қарастыруға болады. Қолма-қол және аударым ақшаларының
көлемі арасындағы байланыс ретінде немесе ақша көлеміндегі барлық ауқымда
ақша белгілерінің әртүрлі қағаз ақшалай арасындағы байланыс.
Ақша айналымын болжау арқылы жоспарлау тәртібі.
Ол өзіне айналымының болжам жасау арқылы жасалатын жоспарының жүйесін
енгізеді: осы жоспарды жасаушы органдар; осы жоспардың көегімен анықталатын
көрсеткіштер жиынтығы; әрбір жоспардың көмегімен шешілетін міндеттер.
Ақша несие реттеу механизмі
Ол ақша –несие реттеу құралын жинақтауды көрсетеді. (әдісері); ақша-
несие реттеуді жүзег асыру құқықтары мен орган міндеттері; қща-несие
реттеуді жүзеге асыр құқықтары мен орган міндеттері; ақша-несие реттеу
обьектілерімен міндеттері.
Валюталық курсты белгілеу тәртібі және валюталық катировка. Валюталық
курс-бұл бір ел ақша бірлігі бағасының екінші бір ел ақша бірлігіне
көрсетілгені болып табылады.
Бүгінгі уақытта бірде-бір елде ақша бірліктерінің алтынмен берілетін
мазмұны белгіленбейді, ұлттық валютаны сатып алушы валюта нарықтарындағы
қандай бір валютаның сұранысы мен ұсынысын ескеруші катировка тәсілдері
пайдаланылады. Ұлттық валюта себетке кіретін, соның қатарындағы Ұлттық
валюталардың басқа түрлерімен салыстырылатын жағдайдағы валюталар себетіне
негізделген катировка тәсілдері неғұрлым кең таралған болып саналады.
Шаруашылықтағы касса реттілігінің тәртібі. Ол қолдағы ақша айналымын
ұйымдастыру кезіндегі олардың кассалары арқылы өтетін меншіктің барлық
кәсіпорындар мен ұйымдардың басшылыққа алуға тиісті жалпы ережелерінің
жиынып, бастапқы кассалық құжаттардың, есеп-қисаптарының формаларын
көрсетеді. Бұл тәртіптің сақталуына бақылау жасау коммерциялық банктерге
жүктеледі.

1.3 Ақша жүйесінің түрлерінің ерекшелігі
Ақша жүйесінің түрлері ақша айналымына байланысты, яғни ақшаның қандай
түрде жұмыс істеуінде: тауар ретінде-жалпы баламалық немесе белгі құны
ретінде.
Әлемдік тарихта ақша жүйесінің келесі түрлері қалыптасқан:
-осы жағдайда ақшалай тауар тікілей айналым жасайтын және ақшаның
барлық қызметін орындайтын, ал несие ақшалары металға ұсақталатын металл
айналымының жүйесі.
-осы жағдайда алтын айналымынан ұсақталмайтын банкноттармен ығыстырып
шығарылып және қазынаға айналған алтынға бөлшектелмейтін несие ақшалардың
жүйесі.
Металға қатыстылығын байланысты, осы елде қабылданған жалпы
эквиваленттік сапа мен ақша айналымының базасы, ақша жүйесінің екі түріне
ажыратылады: биметаллизм және монометаллизм.
Биметаллизмнің үш әртүрлілігі қолданыста болды:
* нарықтық бағалы металдарға қарағанда, алтын мен күміс монеталар
арасындағы байланыс өздігінен белгіленген қатар валюталардың жүйесі;
• мемлекет арқылы белгіленген қатынас бұл-қосарлы валюта жүйесі;
• осы жағдайда алтын және күміс монеталар заңды төлем құралдары болып
саналатын, бірақ теңдей негіздерінде емес, өйткені, күміс
монеталарды жонып шығаруда алтын монеталарды ығыстырып шығарудан
өзгешілігі жабық тәртіпте шығарылған, сылтық басушы валюталардың
жүйесі.
• Мұндай жағдайда күміс монеталар алтын белгісіне айналады, яғни,
күміс, алтынды ығыстырып шығарады, міне бір металдың заңды төлем
құралы түрінде дамуы мен қалыптасуының не бергендігі.
Монометализм-бір металл жалпы балама болып саналатын және алтынға
бөлшектенген бір мезгілде айналымға құнның (банкноттар, қазынашылық
билеттер, бөлшектенген монеталар) басқа белгілері қатысатын ақша жүйесі.
Алтын монометаллизмнің үш түрлілігі болды: алтын монет стандарты, алтын
құйма стандарты және алтын ұран стандарты.
Алтын стандарты кезінде алтын ақшаның барлық қызметін орындайды,
айналымда алтын монета ретінде болады, сол сияқты, алтын белгілеріндей
алтынның белгіленген мазмұны бар алтын монеталарды түрде ығыстырып шығару
жүзеге асырылады, алтын монеталар бағалы қағаздар белгілеріне беріледі.
Алтын құйма стандарты банкноттардың алтын құймаларға
айырбасталатындығы, бірақ, олардың белгілі бір сомаларының анықталуы ғана
сипатты.
Банкноттардан шетел валюталарына, бөлшектенген алтын ұрандарына
айырбасталатындығы алтын ұраны стандарттың ерекшелігі болып саналады.

ІІ тарау Қазақстндағы ақшаның пайда болу тарихына шолу жасау
2.1 Биметаллизм жүйесінің дамуын ашып беру.
Биметаллизм-осы жағдайды жалпы металмен, алтынмен және күміспен
мемлекет заңды түрде бекітетін ақша жүйесі, осы металдардан монета түрде
жонылады және теңдей негіздерде айналым жасайды. Биметаллизмнің үш түрі:
-Қос валюталы жүйе, яғни мұнда алтын мен күмістің арасындағы шекті
қатынас, металдардың нарықтық құндарына байланысты белгіленген;
-қатар жүретін валюталар жүйесі, яғни мұнда бұл қатынас мемлекет
тарапынан белгіленген;
-ақсақ валюта жүйесі, яғни мұнда алтын және күміс монеталары заңды
төлем құралы қызметін атқарды, бірақ бірдей негізде емес, себебі күміс
монеталарды жасау жабық түрде жүзеге асырылып, алтын монеталарды жасауға
ерік берілді.
Биметаллизм XVI-XVII ғғ. кеңінен тарап, ал Еуропа елдерінде XIXғ. дами
бастады. Бірақ та биметалдық ақша жүйесі капиталистік шаруашылықтың даму
қажеттілігіне сәйкес келмеді, себебі екі металды құн өлшемі ретінде қызмет
істейді, бір ғана металдың болуы талап етілді. Ақша ретінде екі металды
қолдану ақшаның жалпыға ортақ эквивалент қасиетіне қайшы келді. Алтын мен
күмістің арақатынасын айқындағанда да қиындықтар кездесті. Дегенмен, 1865 ж
Францияда, Бельгия, Швейцария және Италия биметализмді сақтап қалу
мақсатында өзара келісім жүргізе бастады. Нәтежесінде (1865-1878) латын
монеталық одағы коненция бекітіліп, ол бойынша екі металдан да құны 5 франк
және одан да жоғары болатын монеталар соғылып, күміс пен алтынның
арақатынасы 1:15,5 тең болды. Бірақ екі валютаның арақатынасы алтын мен
күмістің нарықтық құнына сәйкес келмеді. Биметаллизм жүйесі өскелең
капиталистік шаруашылықтың талабын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.