Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту құралдары

1 Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту құралдары
2. Сөздік дыбыстық құрамын меңгеруін тексеру.
3. Сөздік қорын байқау тәсілдері

Тіл – қоғамдағы адамдардың бір-бірімен пікір алысып, қарым-қатынас жасайтын құрал, қоғамдағы өндірістің, ғылым мен техниканың, әдебиет пен мәдениеттің шарықтап өсіп, кемеліне келу тілдің жемісі екені мәлім.
Баланы осылайша сөз өнеріне сөйлесе білуге үйрету күнделікті тәлім-тәрбие арқылы іске асырылады. Сондықтан отбасында әрбір ата-ана баланың ақыл-ойын, ауызша сөйлеу тілін дамытуға мүмкіндігінше көңіл бөлуге тиісті.
Мектеп жасына дейінгі сәбиелрдің дүние танымын кеңейтіп, ойын өрістетіп, тіл байлығын жетілдіру ісінде көркем әдебиеттің алатын орны ерекше. Көркем сөз өрнегін балаға тыңдатып, санасына сәуле түсіру, халық қазынасының музыкалық үнінен нәр алдыру оның ең сәби шағынан, ана әілдиінен басталады.
Балаларға оқылатын шығармалар олардың ой-өрісіне, дүние танымына әсер етерліктей болу үшін мына мәселелерді мұқият ескеру керек:
1.Балаға әңгімелеп айтуға, оқып тыңдауға, жаттап айтуға таңдалған
материалдардың олардың даму деңгейіне, жас шамасына лайықты болуы. Отбасында тәрбиеленуші әрбір бөбектің күнделікті іс-әрекеті, оның неге қызығып әуестенетінін, оның алғашқы ұстазы ата-анаға белгілі.
2. Арнайы жинақталған суретті кітапшалар, әңгіме-ертегілердің, мақал-мәтелдердің баланың өмірден алған әсерін, білім-дағдыларын, түрлі әдет-дағдыларын айқындап түсіндіріп, тереңдете, кеңейте түсерлік дәрежеде болуы. Шығарманың баланы Отан сүйгіштікке, достық, жолдастыққа, ата-анаға, айналасындағы үлкен-кішіге, ата-әжесіне сүйіспеншілікке, мейірімдіікке, бауырмалдыққа, адамгенршілікке, мінез-құлыққа тәрбиелейтін дәрежеде болғаны жөн.

1. Р.Жұмағожина. «Ауыз әдебиет үлгілерін балалар бақшасында пайдалану» Алматы 1981ж
2. Баймұратқызы. «Отбасында баланы мектепке дайындау» Алматы 2000ж
3. Т.Қазанғапова «Бала тілін көрнекілік арқылы дамыту» Қазақстан мектеп 5\2008
4. Г.Өтебаева. «Ересектер тобындағы балалардың тіл дамуын айқындау тәсілі» Отбасы және балабақша 1\2003ж

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту құралдары

Тіл – қоғамдағы адамдардың бір-бірімен пікір алысып, қарым-қатынас
жасайтын құрал, қоғамдағы өндірістің, ғылым мен техниканың, әдебиет пен
мәдениеттің шарықтап өсіп, кемеліне келу тілдің жемісі екені мәлім.
Баланы осылайша сөз өнеріне сөйлесе білуге үйрету күнделікті тәлім-
тәрбие арқылы іске асырылады. Сондықтан отбасында әрбір ата-ана баланың
ақыл-ойын, ауызша сөйлеу тілін дамытуға мүмкіндігінше көңіл бөлуге тиісті.
Мектеп жасына дейінгі сәбиелрдің дүние танымын кеңейтіп, ойын
өрістетіп, тіл байлығын жетілдіру ісінде көркем әдебиеттің алатын орны
ерекше. Көркем сөз өрнегін балаға тыңдатып, санасына сәуле түсіру, халық
қазынасының музыкалық үнінен нәр алдыру оның ең сәби шағынан, ана әілдиінен
басталады.
Балаларға оқылатын шығармалар олардың ой-өрісіне, дүние танымына әсер
етерліктей болу үшін мына мәселелерді мұқият ескеру керек:
1.Балаға әңгімелеп айтуға, оқып тыңдауға, жаттап айтуға таңдалған
материалдардың олардың даму деңгейіне, жас шамасына лайықты болуы.
Отбасында тәрбиеленуші әрбір бөбектің күнделікті іс-әрекеті, оның неге
қызығып әуестенетінін, оның алғашқы ұстазы ата-анаға белгілі.
2. Арнайы жинақталған суретті кітапшалар, әңгіме-ертегілердің,
мақал-мәтелдердің баланың өмірден алған әсерін, білім-дағдыларын, түрлі
әдет-дағдыларын айқындап түсіндіріп, тереңдете, кеңейте түсерлік дәрежеде
болуы. Шығарманың баланы Отан сүйгіштікке, достық, жолдастыққа, ата-анаға,
айналасындағы үлкен-кішіге, ата-әжесіне сүйіспеншілікке, мейірімдіікке,
бауырмалдыққа, адамгенршілікке, мінез-құлыққа тәрбиелейтін дәрежеде болғаны
жөн.
Баланың тілін, сана-сезімін жетілдіру, эстетикалық талғамын байытуда
теледидар арқылы берілетін мультипликациялық фильмдерді көрсетіп
әңгімелесу, оқылған шығармаға байланысты диафильмдер, фильмоскотарды
көрсетіп отыру да пайдалы. Радиодан балаларға арнайы берілетін Кешкі
ертегі, Ойлан, тап, хабарларын балаға мұқият тыңдатып отыру қажет. Бала
диафильм не телефильм көріп отырғанда, радиохабарларын тыңдаған кезде үй
ішінде дауыстап сөйлеу, әңгімелесу болмауын ескерген жөн. Көріп не тыңдап
отырған оқиғаны бала жақсы түсініп, қабылдайтын болсын. Соңынан алған
әсерін үй ішіне айтып беруге үйретіп отыру керек.
Балалар үшін ойын ермек емес. Олар айналадағы дүниені ойын және
ойыншықтар арқылы танып біледі. Ойын нәтижесінде баланың ақыл-ойы дамып,
адамгершілік қасиеттері қалыптасады. Түрлі ойыншықтармен ойнау кезінде бала
белгілі бір ойынға қажетті бұйымдарды іздеп табуға, оны орнымен пайдалануға
дағдыланады. Мысалы: Отбасы ойынын ойнағанда бала қуыршақтарға рөлдер
бөледі. Үй-ішінде керекті бұйым-жабдықтар жасайды. Ыдыс - аяқ , тағам
әзірлейді. Осындай ойындар балаларды ұстамдылыққа, жолдастық, достық қарым-
қатынасқа тәрбиелейді. [Баймұратқызы.Отбасында баланы мектепке дайындау,]
Қазақтың мақал-мәтелдері болсын, жұмбақ-жаңылтпаштары мен ертегілері
болсын – бәрі де балаларды Отанын сүюге, ерлікке, елін қорғауға үндейтіні
белгілі.
Қазақ ауыз әдебиетінің негізгі түрлерінің ішінде мақал-мәтелдер мен
жұмбақтарды, ертегілерді балалар бақшасында пайдалану жөнінде тоқталамыз.
Балалар бақшасының тәрбиеленушілерін ауыз әдебиетінің үлгілерімен
таныстырып оларды рухани өмірін байыта түсу тәрбиешілердің міндеті болып
саналады.
Қиял дүниесінен туған ғажайып оқиғалы ертегілер, батырлық жырлар,
өмір тәжірибесінің қысқаша қортындысы – мақал-мәтелдер, ойға түрткі салатын
сыр сандықты жұмбақтар, қиыннан қиыстырған тақпақтар жаңылтпаштар – бәрі де
балалар бақшасында кең пайдаланатын дүниелер.
Көрнекілік – оқытуда заттар мен құбылыстардың өзіне тән жаратылыс
бітімін, сыр-сипаттарын сезім мүшелері арқылы көзбен көріп, қолмен ұстап,
құлақпен естіп қабылдауға баулитын дидактикалық үрдіс. Көрнекілік
мұғалімнің шығармашылық ізденісі мен әдістеме жаңалықтарына сергек қарап
сабақ барысында шебер пайдалана білуді талап етеді. Көрнекіліктерді
пайдалануға қазақтың ұлы педагогі Ы.Алтынсарин де зор көңіл бөлген. Қазақ
жастары ғылым, өнерді кітап сөзі деп қарамай, заттай көзімен көріп ажырата
білулері керек деп тұжырымдайды ағартушы ұстаз.
Сан алуан көрнекіліктер түрлері педагогика ғылымында жүйеленіп,
топтастырылған: нақтылы, табиғи көрнекіліктер, символикалық, графикалық
салыстырмалы көрнекіліктер.
Тіл дамыту жұмыстарын тиімді ұйымдастыру үшін топтағы барлық
балалардың тілінің даму деңгейін жақсы білу қажет. Сонда кейбір балаларға
ішінара бақылау, тексеру жүргізу арқылы бағдарламалық материалдардың қандай
дәрежеде меңгеріп жатқандығын, сабақ барысында қолданылып жүрген әдіс-
тәсілдердің, дидактикалық ойын-жаттығулардың тиімді-тиімсіздігін анықтай
алады.
1. Құрбыластарымен және ересек адамдармен сөйлесе білу машықтарының
қалыптасуын (қарым-қатынас мәдениеті) байқауда ескерілетін
нәрселер:
- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.