Саяси мәдениеттің құрылымы мен функциясы

1. Саяси мәдениеттің құрылымы мен функциясы
2. Саяси мәдениет және саяси практика
3. Пайдаланылған әдебиеттер

Адамзаттың саяси мәдениеті – ерте дәуірден біздің заманымызға дейінгі адамзаттың саяси қызметінің бар байлығын бойына жинақтаған күрделі құрылым. Аталмыш қызметтің ұйымдастырушы өзегі субъект-субъектілік қатынастарда билікті қалыптастыру мен пайдалану болады. Бірақ,адамның барлық саяси қызметінің тарихи дамитын негізі, стихиясы мен шынайылығы саяси мәдениет болады.Саяси қызмет үшін қажетті теориялық идеяларды, көзқарастарды, ұйымдастыру формаларын, принциптер, әдістер, құралдар, жүріс-тұрыс актілерін адамзат саяси мәдениеттен алған және алып та жатыр.
Саяси мәдениет туралы барынша кең мағлұмат алу мақсатында оның құрылымы мен функциональдық мәнін қарастыру қажет. Осы ретте әртүрлі тарихи, әлеуметтік-таптық, аймақтық, этникалық, функционалдық және т.б.критериилерді басшылыққа ала отырып, адамзаттың қалыптасқан саяси мәдениетін құрылымдау мүмкін болады.
Ең алдымен, саяси мәдениеттің көпқатпарлы құбылыс екендігін, онда әрқилы тарихи қабаттардың бар екендігін ескеру қажет. Сондықтан құрылымдаудың тарихи принципінің маңыздылығы сөзсіз. Ол әрбір тарихи кезеңнің саяси мәдениетінің фундаментальды ерекшеліктерін қамтиды. Осы тұрғыдан саяси мәдениетті дәстүрлі саяси мәдениет, құл иеленушілік кезеңдегі, ортағасырдағы, жаңа дәуірдегі, қазіргі кездегі саяси мәдениет деп құрылымдық қабаттарға бөлуге болады. Бұл қабаттар – саяси мәдениеттің терең қойнауында жатқан жарамсыз, қатып қалған құрылымдар емес, әрине олардың ішінде терең қорда жатқандары да және қызмет етіп саяси мәдениетке ықпалын тигізіп отырғандары да, қазіргі саяси жағдайға сай өзектендірілген және оларда белгілі бір саяси ізденістер жүзеге асатындары да бар.
Саяси мәдениеттің аталмыш тарихи қабаттары өз уақытында барлық компоненттері бір-бірімен тығыз байланыстағы тұтастай жүйені көрсетті. Қандай да бір дәуірдің саяси мәдениетінің тұтастығы мен жүйелілігі оның ішкі құрылымдылығының, субмәдениетінің болуы проблемасын алып тастамайды, өйткені қызмет атқарып отырған саяси мәдениет – тірі, қарама-қайшылықты нақтылық .
Саяси мәдениеттің құрылымдануының маңызды жеткілікті түрде дамыған критериі – қоғамның әлеуметтік-таптық жіктелуіне негізделген субмәдениеттерге бөліну принципі. Адамзаттың саяси ойының тарихы қазіргі саяси шынайылықпен қатар әртүрлі әлеуметтік-таптық саяси тенденциялар туралы, өзінің қызметінің барысында осы тенденцияларды бейнелейтін саяси қатынастардың субъектілері туралы толықтай және мазмұнды түсініктер береді.
Нақты таптарды, сословиелерді, әлеуметтік, этникалық , жыныстық, жас ерекшеліктік, кәсіптік және басқа да топтарды қамтитын саяси күштердің қолында солардың негізінде саяси субмәдениеттердің қалыптасуы жүріп отыратын өздерінің мемлекетке, мемлекеттік билікке қатынастары, өздерінің саяси принциптері, басымдықтары, әуестігі, өз саяси тәжірибесі болады. Ал осынау саяси субмәдениеттер оларға өз кезегінде ішкі жіктелушілік тән айтарлықтай тұтас жүйе ретінде көрінеді.
Адамзаттың саяси практикасы еуропалық, азиялық, солтүстік американдық және басқа да аймақтардың, сондай-ақ жекелеген этникалық қауымдастықтардың ауқымында дамығандықтан, адамзаттың саяси мәдениетінің тиісті тұрғыда жіктелуі мен осы негізде субмәдениеттің бөлінуі мүмкін.

1. Д. А. Жамбылов «Саясаттану».Алматы «Экономика» 1996
2. Ұ. Сыдықов «Саясаттану». Алматы – 1996
3. Д. А. Жамбылов «Саясаттану». Алматы – 2002
4. Бәйділденов Л.А. Саясаттану негіздері. Алматы, 2005.
5. Вятр Е. Лекции по политологии Т- 1. Типология политических режимов. 1991.