Қазіргі заманның жаһандық проблемалар ұғымы

Жаһандық проблемалар жаңғырығы аясында достық жоралғысы айшықты көрінді

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың тапсырмасы бойынша Израильде жұмыс бабындағы сапармен болған Парламент Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев Израиль президенті, Нобельдің бейбітшілік сыйлығының лауреаты Шимон Перестің алғашқы халықаралық форумына қатысты. Бұл шара Израиль мемлекетінің құрылғанына 60 жыл толуына орайластырылып өткізілді.

Аталған халықаралық форумға Израиль тарапының үлкен маңыз бергені анық байқалды. Өйткені, бұл алқалы жиында бүкіл дүние жүзінен көптеген бүгінгі іс басындағы және бұрынғы беделді саяси қайраткерлер төбе көрсетті. Олардың кейбіреулеріне тоқталар болсақ, Израильге қашанда көмек қолын созып келе жатқан ел - АҚШ президенті Дж. Буш, Ұлыбританияның бұрынғы премьер-министрі Т. Блэр, КСРО-ның алғашқы және соңғы президенті болған М. Горбачев, Украинаның бұрынғы президенті Л. Кучма, АҚШ-тың бұрынғы мемлекеттік хатшысы Г. Киссинджер, т. б. Израиль азаматтарының көз қуанышына айналды. Сондай-ақ, әлем еврейлерінің ақылмандары - атақты ғалымдар, ірі кәсіпкерлер, банкирлер, қаржыгерлер, дәрігерлер, мәдениет және өнер қайраткерлері жиналды.

Форумның мемлекет басшыларына арналған “Президенттер болашақты болжайды” деп аталатын арнайы сессиясында бүгінгі өмір шындығымен қатар, келешектің түрлі сынақтарына қатысты әңгіме қозғалып, оларға күш біріктіріп қана қарсы тұруға болатыны назарға салынды. Сөйлегендердің ішінде Тони Блэрдің сөзі нақтылығымен ерекшеленді. Есесіне Михаил Горбачев сияқтылар тақырыптың айналасын шиыршықтап, жалаң демократияны жалаулатқаннан арыға бара алмады.

Осы арада басын ашып айтатын бір жәйт - бұл басқосу алдына шешуді қажет ететін ешқандай мақсат қойған жоқ. Күн тәртібіне шығарылған мәселе бойынша әркім өзінің көзқарасын білдіріп, пәлсапалық тұрғыдан сөз қозғады.

“Келер күнге әзір болайық” деген тақырып бойынша өткен алғашқы пленарлық мәжілісте де негізінен бүгінгі әлемдік қоғамдастықты алаңдатқан жаһандық проблемалар сөз болды. Басқосуда Израиль президенті Ш. Перес, осы ел премьер-министрі Э. Ольмерт және Иерусалим мэрі У. Люполянски жоғарыдағы тақырыпқа орайластырылған ойларын ортаға салды.

14 мамырда Қазақстанның парламенттік делегациясы Көне шаһарға экскурсия жасады. Мұсылмандардың, христиандар мен иудейлердің ортақ қасиетті мекені саналатын Иерусалим ежелгі карталарда дүниенің діңгегі ретінде белгіленгені мәлім. Осы себепті ол өз киелеріне бас июге құштар миллиондаған діндарларды магнитше тартумен келеді. Өзінің 4000 жылдық тарихында аталған қала барлық мәдениет пен дәуірдің жауһарларын жинақтай білген. Төрт орамға бөлінген шаһар аралас дәстүрлердің де отаны болып табылады. Яғни, мұнда бір мезгілде мешіт, шіркеу және синагога қатар өмір сүріп келеді.

Бір атап өтерлігі - Мұхаммед пайғамбарға алғаш Құран түскен жер де, Иса пайғамбардың креске қағылған жері де Иерусалимдегі осы Көне шаһар аумағы саналады.

Бұрынғы отандарына сағыныш сазы

Қ. Тоқаев Израильдегі қазақстандық жерлестік өкілдерімен түскі ас кезіндегі дастарқан басында кездесті. Жүздесуге бұрын елімізде тұрған, бүгінде Израиль азаматтары болып табылатын бір қауым жұрттың арасынан он бес шақты кісі келіпті.

Парламент Сенатының Төрағасы жерлестік өкілдеріне Қазақстан туралы, жоғарғы палатаның қызметі жөнінде егжей-тегжейлі айтып берді. Еліміздің экономикасы, деді Қ. Тоқаев, соңғы жылдары жоғары қарқынмен дамыды. Ауыл шаруашылығы маңызды саланың бірі саналады. Қазақстан қазірде астық экспорттауда әлемде 6-шы орын алады. Мемлекет агроөнеркәсіпті қолдауға көп көңіл бөледі.

Делегация басшысы елімізде білім беруге, денсаулық сақтауға, жалпы әлеуметтік салаға баса назар аударылып отырғанын айтты. Елбасының “Болашақ” бағдарламасы туралы әңгімелей келіп, Израильде білім алуға да мүмкіндік туатынына сенім білдірді.

Қазақстан - татулық, түсіністік салтанат құрып отырған ел, деді келесі кезекте Сенат Төрағасы. Елімізде екі рет Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съезі өтті. Алдағы жылы Астанада үшінші съезді өткізуге дайындық жұмыстары жүргізіліп жатыр. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасы бүгінде бүкіл әлемдік қоғамдастық тарапынан зор қолдауға ие болып отыр.

Қ. Тоқаев сөзінің соңында Қазақстанның Израильмен қарым-қатынасқа үлкен орын беретінін жеткізді.

Жерлестік өкілдері тарапынан жазушы Анатолий Алексин; психиатр-ғалым, Қазақстанда 50 жыл тұрған Маркс Ганапольский; Қазақстан мен Қырғызстаннан шыққандар одағының төрағасы Яков Иофант; Қазақстан-Израиль достық ұйымының мүшесі, қазақша майын тамызып сөйлейтін Семен Якубов; халықтық медицинаның маманы 86 жастағы Михаил Давыдов, т. б. бұрынғы отандарына деген жүрекжарды лебіздерін білдірді. Қазақстанды қатты сағынамыз, байланыс дами бергенін қалаймыз, деді олар бірауыздан.

Жалпы, жүздесу емен-жарқын жағдайда өтті.

Өзге елдер үлгі алатын үдеріс

Қазақстан парламенттік делегациясының басшысы Қ. Тоқаевтың Израильдің бас сефардтік раввині Ш. Амармен кездесуі де жылы шырайлы, түсіністік ахуалында өрбіді. Әуелі сөз алған Сенат Төрағасы сұхбаттасына елімізде өткізіліп жүрген Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съезіне қатысып, өзінің беделімен Қазақстан басшысы Н. Назарбаевтың бастамасына қолдау көрсетіп келе жатқанына жеке ризашылығын жеткізді.

Алдағы қыркүйекте Съезд хатшылығының отырысы ұйымдастырылатынын айтып, соған жеке өкілін жіберетініне сенім артты.

Өз кезегінде Ш. Амар достас елден осындай үлкен делегация келіп, Израиль мемлекетінің құрылғанына 60 жыл толу мерекесін атап өтуге қатысқанына риза екенін білдірді. Қазақ елі көреген