Қиын баланы қайта тәрбиелеу - өзекті педагогикалық проблема

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе

1. Қиын баланы қайта тәрбиелеу . өзекті педагогикалық проблема.

2. Мектептерде қиын балаларды қайта тәрбиелеу жүйесі.

3. Қиын балалардың пайда болу себептері.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

ХХІ ғасырдың басында адамның қоршаған ортамен байланысы күрделене түсті.
Мұны бір жағынан, мәдениеттің ғаламдануы мен кірігуінен, екінші жағынан, рухани жұтаңданудың үдеуінен деп түсінуге болады. Сондықтан қазіргі білім беруде жеке тұлғаны адамгершілік-рухани жағынан қалыптастыру негізгі міндеттердің бірі ретінде саналады. Бұл міндеттің нәтижелі жүзеге асуының бір жолы «қиын балалар» деп аталатын оқушылар мен жұмыс істеудің тиімді формаларын, педагогикалық көмек беру, оқушылардың тәртіп бұзушылығын болдырмау шараларын қолға алу болып табылыды.
Нарықтық қатынас кезінде азаматқа ортақ құндылықтар мен тәрбие теориясына, оза тәжірибиелерге сүйеніп, Қазақстанның ұлттық және әлеуметтік-экономикалық ерекшеліктерін ескере отырып қиын оқушыларды қоғам алдындағы өзіндік дербестігі мен жауапкершілігін сезінетін, ұлттық сана сезімі оянған, биік парасатты, ар-ожданы мол азамат етіп тәрбиелеу өмір талабы бролып отыр.
Адамгершілік тәрбиелеу мәселесі қай заманда болмасын ойшылдардың, ағартушылардың, ғалым-педагогтардың назарынан тыс қалмағандығы белгілі. Классикалық педагогиканың өкілдері Я:А. Коменский, К.Д. Ушинский, Н.К Крупская, С.Т. Шацкий, А.С Макаренконың еңбектерінің негізгі өзегі адамгершілігі мол саналы азаматты тәрбиелеу болып табылады.
Қазақ ағартушылары Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, М. Жұмабаев, А. Байтұрсынов, т.б. өздерінің саяси-қоғамдық ғылыми және әдеби еңбектерінде балалар мен жастардың адамгершілік тәрбиесі туралы пікірлер айтып ғылыми құндылығы жоғары мұралар қалдырған. Қазақстандық зерттеушілердің еңбектерінде педагогика ғылымының әдіснамалық мәселелері қарастырылған. Н.Д. Хмель, А.Қ Рысбаеваның зерттеулерінде «табысты іс-әрекет» педагогиканың категориясы ретінде дәлелдеген.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

1. Қиын баланы қайта тәрбиелеу - өзекті педагогикалық проблема.

2. Мектептерде қиын балаларды қайта тәрбиелеу жүйесі.

3. Қиын балалардың пайда болу себептері.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

ХХІ ғасырдың басында адамның қоршаған ортамен байланысы күрделене
түсті.
Мұны бір жағынан, мәдениеттің ғаламдануы мен кірігуінен, екінші
жағынан, рухани жұтаңданудың үдеуінен деп түсінуге болады. Сондықтан
қазіргі білім беруде жеке тұлғаны адамгершілік-рухани жағынан қалыптастыру
негізгі міндеттердің бірі ретінде саналады. Бұл міндеттің нәтижелі жүзеге
асуының бір жолы қиын балалар деп аталатын оқушылар мен жұмыс істеудің
тиімді формаларын, педагогикалық көмек беру, оқушылардың тәртіп бұзушылығын
болдырмау шараларын қолға алу болып табылыды.
Нарықтық қатынас кезінде азаматқа ортақ құндылықтар мен тәрбие
теориясына, оза тәжірибиелерге сүйеніп, Қазақстанның ұлттық және әлеуметтік-
экономикалық ерекшеліктерін ескере отырып қиын оқушыларды қоғам алдындағы
өзіндік дербестігі мен жауапкершілігін сезінетін, ұлттық сана сезімі
оянған, биік парасатты, ар-ожданы мол азамат етіп тәрбиелеу өмір талабы
бролып отыр.
Адамгершілік тәрбиелеу мәселесі қай заманда болмасын ойшылдардың,
ағартушылардың, ғалым-педагогтардың назарынан тыс қалмағандығы белгілі.
Классикалық педагогиканың өкілдері Я:А. Коменский, К.Д. Ушинский, Н.К
Крупская, С.Т. Шацкий, А.С Макаренконың еңбектерінің негізгі өзегі
адамгершілігі мол саналы азаматты тәрбиелеу болып табылады.
Қазақ ағартушылары Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, М.
Жұмабаев, А. Байтұрсынов, т.б. өздерінің саяси-қоғамдық ғылыми және әдеби
еңбектерінде балалар мен жастардың адамгершілік тәрбиесі туралы пікірлер
айтып ғылыми құндылығы жоғары мұралар қалдырған. Қазақстандық
зерттеушілердің еңбектерінде педагогика ғылымының әдіснамалық мәселелері
қарастырылған. Н.Д. Хмель, А.Қ Рысбаеваның зерттеулерінде табысты іс-
әрекет педагогиканың категориясы ретінде дәлелдеген.

1.Қиын баланы қайта тәрбиелеу - өзекті педагогикалық проблема.

Қиын балаларды тәрбиелеу және оқыту қазіргі таңда әлеуметтік-
педагогикалық проблема ретінде күн тәртібінен түспей отырғаны мәлім. Мұның
өзі қиын балалар санының жылдан - жылғы өсіп отыруы мен байланысты болып
табылады. Бір уақыттарда қиын оқушыларға көбінесе жас өспірімдер
жатқызылса, бүгінгі таңда орта сынып оқушыларының арасында да осы санатқа
жататындар аз емес. Сондықтан қиын балаларды ерте жастан бастап қолға алып,
олардың сапалы білімі мен саналы тәрбие алуларына мүмкіндік жасалуы қажет.
Қиын балаларды тәрбиелеу жүйесінде адамгершілік тәрибиесі аса маңызды
орынға ие болады. Мораль нормаларына жауап беретін айналадағы болмысқа
жеке адам көз қарастарынан сан-салалығын ескере келгенде, адамгершілік
тәрбиесінің жеке тұлғаны қалыптастырудағы ролі өте зор. Адамзат
тарихында жас ұрпаққа адамгершілік тәрбие берудің педагогикалық-
психологиялық негіздері ерте заманнан-ақ ойшылдар, ғұламалардың назарында
болған мәлім. Олардың құүнды идеялары атадан балаға, ұрпақтан-ұрпаққа
беріліп, бүгінгі күнге жетіп отыр.
Қазақтың ғұламаларының ішінде Әл-Фарабидің шығармаларында адам
баласын ізгілікке, адамгершіліке баулу мәселесі кеңінен орын алғандай.
Әл-Фарабидің білуінше, жақсы мінез - құлық пен ақыл күшті бұлар
адамшылық қасеттер болып табылады. Егер осы екуі бірдей болып кесе, біз өз
ойымыздан және өз әрекеттерімізден абзалдық пен кемелдікті табамыз және осы
екеуінің арқасында біз ізгі игілікті және қайырымды адам боламыз, біздің
өмір бейнеміз қайырымды, ал мінез құлқымыз мақтаулы болады, - деп
ескертеді. Ғұламаның бұл пікірімен ұғатымыз – адамның санасы мен
Мізен-құлқы адамгершілік сапаларын қалыптастырудың негізі болатындығы.
Ж. Баласағұни Құтты білік дастанында адамгершілік тәрбиесін адамның
бойында кісілік, парасаттылық, имандылық, тектілік және ізгілік қасиеттерін
қалыптастыруымен байланыстырады. Оның Адамшылық жаса адамға адам бол, Адам
атын мақтаныш қып адал бол деген ой пікірлері Әл-Фарабидің идеяларымен
үндесіп жатыр.
Осы ой –пікірлер қазақ даласында тұңғыш мектеп ашып, болашаққа оқу-
білім сәулесін таратқан халқымыздың мәшһүр ағартушы-педагог Ы. Алтынсарин,
ұлы ғұлама А. Құнанбаев, көрнекті қоғам қайраткері, ғалым-ұстаз А.
Байтұрсынов, қазақ жерінде тұңғыш ұлттық педагогика, психология пәндерінің
негізін қалаған М. Жұмабаев, Ж. Аймауытовтардың шығармаларынан да орын
тауып кешегіні бүгінгі мен жалғастырып келе жатқан игілігі мол қазына болып
отыр.
Қиын балаларды тәрбиелеу мәселесі ХХ ғасырдың 20-30 жылданынан бастап,
күні бүгінге дейін педагогтардың, психологтардың және заңгерлердің
зерттеулеріне арқау болып, әр қырынан қарастырылыпкеле жатыр. Атап айтсақ:
- балалармен жасөспірімдерлің мінез-құлқындағы ауытқушылықты
болдырмаудың ұйымдастырушылық –педагогикалық және медициналық –
алдын алу шарттарын жасауға арналған зерттеулер А.С Макаренко, С.Т
Шацкий, Л.С Выготский, В.Н Мясищев, С.М Елеусізова және т.б.
- қиын балалардың тәртібіндегі ауытқушылықтардың табиғатымен шығу
төркінін анықтауға және олардың мінез-құлықтарына түзету енгізу
мәселесіне арналған зерттеулер Т.В Драгунова, О.А матвеева, А.Г.
Ковалев, А.Е Личко, С:А. Воскобойникова, В.С. Никалаева және т.б.
- қиын балалардың және жасөспірімдердің өмір сүретін әлеуметтік
ортасының жағдайына психологиялық –педагогикалық талдау жасап, оның
мінез-құлыққа әсерін анықтауға арналған зерттеулер, Н. Вайзман,
Н.И.Дурманов, Э.Ш. Натанзон және т.б,
- Педагогикалық тәртібі нашар және құқық бұзған балалармен жұмыс
істеудің жүйесі, оларды қайта тәрбиелеудің теориялық және
әдістемелік негіздерін жасауға арналған зерттеулер. М.А. Алемаскин,
В.Г. Баженов. О.С Богданова, А.Ж. Жұмабаев, Л.К. Керімов, А.Н.
Кочетов, Г. А. Уманов Э.И. Шыныбекова және т.б.
- Қиын оқушыларға адамгершілік және құқықтық –азаматтық тәрбие
берудің теориялық негіздерін айқындауға арналған зерттеулер, Л.А.
Байсерке, В.Г. Баженов, Ж.Ж. Искаков, В.А. Ким, А.К. Садыкова және
т.б.

2 Педагогика ғылымындағы қайта тәрбиелеу мәселесі.
Жалпы білім беретін орта мектептерде тәрбие жұмыстарын одан әрі
жетілдіру, оқушылардың тәртіп бұзушылығын болдырмауды алдын алудың
формалары мен әдістері белгіленген. Әрине, жекелеген оқушылардың қоғамға
жат мінез-құлықтар көрсетууі және заң тәртібін бұзуы отбасын, мектеп және
жұртшылықтың тәрбие жұмыстарынан кеткен кемшіліктерден демекпіз.
Қиын балаларды қайта тәрбиелеу, қоғамдық орындарды тәртіп сақтау
және заң нормаларын ұстау, оларды оқушылардың күнделікті әдет-дағдыларына
сіңіру мемлекеттік міндет ретінде қарастырылып отыр. Бұл істі шаруашылық,
әкімшілік орғандары, қоғамдық ұйымдар, мектептер мен отбасылары бірлесе
атқаруы қажет.
Социология мен заң ғылымдарында, психологиялық және педагогикалық
әдебиеттерде кәмелетке жасы толмаған құқық тәртібін бұзушылар,
педагогикалық тәртібі нашар оқушылар, "қиын" балалар сияқты терминдік
ұғымдар кездеседі.
Біріншісіне кәмелетке жасы толмаған құқық тәртібін бұзатыңдар небір
жағымсыз жағдайларға байланысты дау-жанжал шығаратын, арақ-шарап ішіп жеке
меншік пен қоғамдық мүліктерге қол сұғатындар жатада. Олардың мінез-
құлықтарыңда, жүріс-тұрыстарыңда жалқаулық, қатыгездік, бастаған ісін
аяғына дейін атқармау, әртүрлі ұрлықтар жасау т.б. қылықтар кездесіп
отырады.
Ал педагогикалық тәртібі нашар балаларға тән айналасымен қарым-
қатынастарыңда жоғарыда айтылғаңдай жағымсыз қылықтар мен әдет-дағдылар
көрсеткенімен, бұндай ерекшеліктер мінез-құлықтарында тиянақты
қалыптаспағандар жатады.
"Киын" балалар қатарына психикалық дамуы уақытша баяуланған, тез
ашуланшақ, уайымшыл, өзін төмен санайтын, мінез-құлықында психопатиялық
аппатия формалар кездесетін, кейде ашулары "қайнағанда" дәрі-дәрмек беру
арқылы қозу күйін тежейтін балалар жатады. Осындай оқушыларға педагог
тарапынан гуманистік қасиеттер мен этикалық талап-тілектер қоя білетін
педагогтік шеберліктер қажет.
Қиын оқушыларда қайта тәрбиелеу мәселелері жаңадан ғана
қаралып отырған проблема емес, ревалюциядан бурынғы орыс және
шетелдік педагогикалық ойлардың қайраткерлері П.Г.Бельский, А.
Богдановский, А.Я.Герд, Д.А.Дриль, Д.Р.Тальберг, А.А.Фидлер және т.б.
еңбектерінде көтерілген. Осыдардың кейбіреулерінің идеялары осы күнге
дейін өз құнын жоғалтқан жоқ. Мысалы, П.Г.Бельский және Д.А.Дриль құқық
бұзушы жасөспірімді зерттеп тану,олардың психологиялық ерекшеліктерін
айқындауды талап етеді. П.П.Пусторослав болса, педагогикалық тәртібі
нашарланған балалардың заң құқығын бұзу дәрежесіне орай әртүрлі типті оқу-
тәрбие мекемелерін ұйымдастыруды жөн көрген. Е.Альбицкий, А.Ширген,
А.Герд тәрбие-еңбек колонияларында оқу процесін жандандыруды қарастырады.
Н.Н.Горонович құқық бұзушы жеткіншектерді қайта тәрбиелеу процесін
жақсартудағы тәрбиешінің ролін кетеруге кеңес берген.
20-30 жылдары жас құқық бұзушы және баспанасыз қалған
жасөспірімдерді қайта тәрбиелеудің проблемасын қолға алып, зерттеу
жұмыстарда социалистік гуманизм негізінде жүргізе бастады.
Бұл мәселелермен еліміздің аса кернекті педагогтері мен психологтері
Н.К.Ирупская, А.С Макаренко,- С Т.Шацкий, Л.С.Выготский, П.Н.Блонский,
Л.В.Занков, В.Н.Мясищев т.б. шұғылданды. Сонымен, бұл зерттеушілер
балалардың тәртіптерінің нашардау себептерін екі мағынада ұғындырады:
бірінші топтағы ғалым-педагогтер, қоғамдық жағдайлар мен күнделіктегі
өмірдегі тұрмыс жағдайлары негіз болады десе, екінші топтағы педагогтер,
баланың психикасыңдағы табиғи ерекшеліктері мен мінез-құлқының жағымсыз
факторларға бейімділігінен деп санады.
Айтылып отырған мәселе 30-50 жылдар аралықтарында обьективтік
жағдайдарға байлаысты тоқтап қалып, тек 50-60 жылдардан кейін ғана қиын
балалар мәселелерімен шұғылданұшылардың ғылыми еңбектерінде
В.А.Сухомлинский, Л.С.Славина, Г.П.Медведев, Л.М.Зюбин,
Э.Г.Костяшкин, Г.А.Уманов, М.А.Невский, 8.И.Шыныбекова, В.В.Трифонов,
Р.Д.Мамбатова, Л.К.Керімев т.б.жарық көре бастады. Бұл ғалымдардың
зерттеу жұмыстарының дәлелдеуінше, қиын оқушылардың пайда болуына үш фактор
себепші болатыны анықталған.
Біріншіден. отбасын тәрбиесінің дұрыс ұйымдастырылмауы,яғни
тұрмыстағы ұрыс-талас, дау-жанжал, баланың табиғи психологиялық
ерекшеліктерін ескермеу, маскүнемдік, ата-ананың біреуінің болмауы, т.б.
жағдайлар себапші болған.
Екіншіден, мектептегі оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда кеткен
кемшіліктер, яғни жекелеген оқушылардаң мінез-құлық ерекшеліктерің, ынта-
ықыласын, қызығушылығы мен талап-тілегін ескермеу мұмкіндік берген.
Үшіншіден, жұртшылықтың тәрбие процесіне толық көңіл аудармауынан,
яғни оқушылардың тұратын шағынаудаңдарыңда әртұрлі үйірме жұмыстары мен
спорт секцияларына тиянақты тартылмауы, бос уақыт-тарын ұтымды
ұйымдастырмауы салдары да негіз болған.

3. Қиын балалардың пайда болу себептері.

Қоғамда кәмілетке жасы толмаған балалардың заң тәртібін бұзуы
және педагогикалық тәртіптерінің төмендеуі көп ретте кейбір обьективтік
және субьективтік жағдайларға байланысты. Алайда, қоғамда адамды адам қанау
мен жеке меншіктің болмауы жастарының құқықты бұзуға әлеуметтік негізі жоқ
екендігін дәлелдейді.
Сонымен, қазіргі психологтері еңбектерінде қоғамда жеке адамды
қалыптастыруға екі топ факторлар: макрожағдай мен микрожағдайлар себепші
болады деп санайды. Макрожағдай негізінде қоғамдағы экономикалық қарым-
қатынас, идеологиялық бағыт – бағдар, қоғамдық сана формалары, тіл және
ұлттар қатынастары т.б. жеке адамның қалыптасуына обьективтік мүмкіндік
туғызып, жастардың адамгершілік белгілерді сақтап, құқық тәртібін бұзуға
жол бермейді. Ал, жасөспірімдердің заң нормаларын мойындамауы, қоғамдық
орындарда тәртіп сақтамауы, үлкен-кішіні силамауы сияқты қылықтар
коллективте,топта, отбасын ортасында, жора-жолдастарының арасында т.б.
микрожағдай ортасында ғана қалыптасады. Өйткені, баланың алғашқы қадамы
отбасында, мектепте, жора-жолдастары мен ата-аналарының арасында
жасалынады.
Нақтылай келгеңде қиын балаларды зерттеудің қорытындысы
дәлелдегендей, олардың пайда болуына бірден-бір себепші болатын және
жағымсыз жағдай туғызатын - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.