Азаматтық қоғамның теориялық-әдістемелік негіздері

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе . . . 3

1. Азаматтық қоғамның теориялық-әдістемелік негіздері

1. 1. Азаматтық қоғам ұғымы, оның құрылымы мен функциялары . . . 4-8

1. 2. ҚР азаматтық қоғамды құрудағы мемлекеттік саясатының құқықтық негіздері . . . 8-10

2. Азаматтық қоғамды қалыптастыру - мемлекет саясатының негізі

2. 1. ҚР азаматтық қоғам қалыптасуының саяси - әлеуметтік мәселелері . . . 11-13

2. 2. Үкіметтік емес ұйымдар Қазақстандағы азаматтық қоғам құрудың субъектісі ретінде . . . 13-22

2. 3. Ашықтық пен қоғамға есептілік - азаматтық қоғамдағы мемлекет саясатының бірі . . . 22-25

3. Қазақстандық азаматтық қоғамның даму келешегі мен жетілдіру жолдары

3. 1. Коммерциялық емес сектор- мемлекеттің экономикалық дамуының маңызды факторы . . . 25-32

Қорытынды . . . 33-34

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 35

Кіріспе

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Курстық жұмыс Қазақстанның қоғамдық- саяси өміріндегі аса маңызды проблемасына арналған. Құқықтық мемлекетті қалыптастырушы - азаматтық қоғамның елімізде қалыптасу процесін, басты факторлары мен құндылықтарын және азаматтық қоғамды қалыптастырудағы мемлекет саясатын зерттеу жұмысы жүргізілген. Өйткені азаматтық қоғам мемлекеттің іргетасы ретінде еліміздің дамуына үлес қосады.

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Саяси жаңару жолындағы Қазақстан үшін азаматтық қоғамды қалыптастыру мен дамыту демократиялы мемлекет құрудың негізгі алғышарты болып табылады. Кеңестік жоспарлы экономикаға негізделген социалистік экономикадан қазақстандық қоғамның бірден Батыстық үлгідегі нарықтық қатынастарға көшуі үлкен әлеуметтік- экономикалық транформация болды. Күрт өзгеріс азаматтар саяси санасы мен саяси психологиясына әсер етті, өз кезегінде бұл үдеріс елдің демократиялық мемлекетті қалыптастыру мен азаматтық қоғам құру процесінде қиындықтар туғызды.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеті. Қазақстан Республикасында демократияның тағдыры шынайы азаматтық қоғам қалыптасуымен байланысты. Азаматтық қоғамның қалыптасуы құқықтық мемлекетінің іргетасы болмақ. Сондықтан да азаматтық қоғам институттарының дамуы үшін мемлекет тарапынан жасампаздық пен азаматтар тарапынан белсенділікті талап етеді. Жұмыстың мақсаты қазіргі таңдағы Қазақстандағы азаматтық қоғамның жағдайын талдай келе, оны дамыту мақсатында мемлекет тарапынан атқарылып жатқан іс- шараларға сипаттама беріп, елімізде демократиялық саяси жүйе құруда «үшінші сектордың» әлеуметтік- экономикалық, саяси маңыздылығына назар аудару. Себебі, коммерциялық емес сектордың дамуы - ел экономикасында әлеуметтік маңызды қызметтерді тиімді жеткізуші, инновацияның көзі болып табылмақ. Зерттеу жұмысының міндетіне қоғамды демократияландыру процесін жеделдету мақсатында үкіметтік емес ұйымдаржы жетілдіру жолдары мен Қазақстанда азаматтық қоғамның даму преспективаларын анықтау болып табылады.

1. Азаматтық қоғамның теориялық-әдістемелік негіздері

1. 1. Азаматтық қоғам ұғымы, оның құрылымы мен функциялары

Азаматтық қоғам- онда болып жатқан процестер мен қатынастардың басты әрекет етуші тұлғасы мен субъектісі ретінде өз қажеттіліктерінің, мүдделері мен құндылықтарының барлық жүйесімен бірге адам болып табылатын қоғам. Бұл ұғым сонымен қатар мемлекет пен оның органдарына тәуелсіз өмір сүретін қоғамдық: саяси, экономикалық, мәдени, ұлттық, діни, отбасылық және басқа қатынастардың барлық жиынтығын білдіреді, жеке мүдделердің әралуандылығын көрсетеді.

Қоғам демократиялық даиудың белгілі бір сатысында ғана азаматтық болады және елдің экономикалық, саяси дамуына, халықтың әл- ауқатының, мәдениеті мен сана- сезімінің өсу шамасына қарай қалыптасады.

Елде азаматтық қоғамды қалыптастыру және демократияны дамыту өзара тығыз байланысты: азаматтық қоғам неғұрлым дамыған болса, мемлекет соғұрлым демократиялырақ болады.

Азаматтық қоғамды дамытудың алғышарттары меншіктің алуан түрлі нысаны кезінде азаматтарда экономикалық дербестіктің пайда болуы мен адами жеке тұлға мәртебесінің артуы болып табылады.

Құқықтық мемлекет және демократия азаматтық қоғамның саяси іргетасы ретінде қызмет етеді, бұлар жеке тұлғаның барлық құөықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, қоғамда тұрақтылық, қауіпсіздік, әділеттілік және ынтымақтастық жағдайын құру мақсатында оны дамыту үшін қажет.

Азаматтық қоғамның экономикалық негізін, тең танылуы мен қорғалуының заңнамалық кепілдіктерімен қамтамасыз етілген, меншік нысандарының әралуандылығы мен дара меншік иелерінің егемендігі құрайды.

Азаматтық қоғам өмір сүруінің басты базалық шарттарының бірі тәуелсіз БАҚ арқылы қамтамасыз етілетін жариялылық болып табылады.

Демократия жағдайында азаматтық қоғам институттары мен мемлекет ортақ жүйеде әртүрлі, бірақ өзара тәуелді бөліктер ретінде жұмыс істейді. Билік пен азаматтық қоғам арасындағы қатынастар көпшілік келісім негізінде қалыптасады, ал өзара іс- қимыл ымыраға қол жеткізуге бағытталады.

Демократиялық мемлекеттің азаматтары дербес бостандық құқығын пайдаланады, бірақ соныымен бір уақытта олар басқа мемлекеттік институттармен бірге болашақты құру жауапкершілігін бөліседі.

Азаматтық қоғам демократиялық саяси жүйе жағдайында ғана билік пен азаматтық қоғам арасындағы қатынастар көпшілік келісім негізінде қалыптасатын ең жоғары даму деңгейіне жетеді. Азаматтық қоғамдағы демократиялық рәсімдер билік қызметінің сапасын бұқаралық бағалау құқығына және қоғам мүдделері үшін билікке ықпал ету тетіктеріне негізделеді.

Демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекеттің міндеті жаратылысы жағынан әртүрлі азаматтар мен заңды тұлғалардың бірлестіктері (партиялар, ҮЕҰ, БАҚ, одақтар, қауымдастықтар, бастамашылық топтары және бассқалары) адам мен мемлекет арасындағы байланысты жүзеге асыратын және соңғысының билікті бір қолға алуына мүмкіндік бермейтін азаматтық қоғамды жан- жақты дамыту үшін қажетті жағдай жасау болып табылады.

Азаматтық қоғамның міндеті жеке адам мен мемлекет арасында делдал болу.

Азаматтық қоғам ның мақсаты қоғамның әр мүшесінің мүдделерін қорғау, оның мүдделерін билік пен қоғам алдында бейімдеу, билік қызметін қоғамдық бақылау әрі оның ішкі және сыртқы саясатын қалыптастыру болып табылады.

Азаматтық қоғам инстуттарына саяси партиялар, жергілікті қоғамдастықтар, кәсіптік одақтар, діни бірлестіктер, шығармашылық, қоғамдық және ғылыми одақтар мен бірлестіктер, бұқаралық ақпарат құралдары, сондай- ақ қоғам үшін түрлі қызмет пен қызмет көрсетулердің кең ауқымын іске асыратын, қызметтің алуан түрін жүзеге асыратын мемлекет емес қорлар, коммерциялық емес мекемелер, заңды тұлғалары одақтары (қауымдастықтары), қоғамдық пайдалы міндеттерді шешетін басқа да ұйымдар мен бастамашыл топтар түрінде құрылған мемлекет емес ұйымдар жатады.

Саяси партия мемлекет биліктің, жергілікті өзін- өзі басқарудың өкілетті және атқарушы органдарында азаматтардың, түрлі әлеуметтік топтардың мүдделерін білдіру және олардың саяси ырқын білдіретін Қазақстан Республикасы азаматтарының ерікті бірлестігі.

Кәсіптік одақтар азаматтардың өз кәсіптік мүдделерінің ортақтығы негізінде өз мүшелерінің еңбек ету, сондай- ақ басқа да әлеуметтік -экономикалық құқықтары мен оларды қорғау, еңбек жағдайларын жақсарту үшін ерікті түрде құратын дербес, тіркелген жеке мүшелігі бар қоғамдық бірлестіктері.

Діни бірлестіктер жергілікті діни бірлестіктер (қауымдастықтар), діни басқармалар (орталықтар), сондай- ақ діни оқу орындары мен ғибдатханалар.

Бұқаралық ақпарат құралдары мерзімді баспасөз басылымы, радио- және теледидар бағдарламасы, киноқұжаттама, дыбыс- бейне жазбасы және көпшілік қол жеткізе алатын телекоммуникациялық желілердегі (интернет және басқалары) WEB-сайттары қоса алғанда, бұқаралық ақпаратты мерзімді немесе үздіксіз жария таратудың басқа да нысаны.

Қоғамдық бірлестіктер саяси партиялар, кәсіптік одақтар және азаматтардың ортақ мақсаттарға қол жеткізуі үшін ерікті негізде құрылған, заңнамаға қайшы келмейтін басқа да бірлестіктері. Қоғамдық бірлестіктер коммерциялық емес ұйымдар болып табылады.

Үкіметтік емес ұйым ортақ мақсаттарға қол жеткізу үшін азаматтар және (немесе) мемлекеттік емес заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ерікті негізде құрылған коммерциялық емес ұйымдар (саяси партиялар, кәсіптік одақтар және діни бірлестіктерді қоспағанда) .

Ұлттық- мәдени бірлестік өзін белгілі бір этникалық бірлікке жатқызатын, өзінің этникалық ерекшелігін сақтау, тілін, білімін және мәдениетін дамыту мәселелерін дербес шешу мақсатында азаматтардың өздері ерікті өзін- өзі ұйымдастыруы негізіндегі бірлестігі.

Жергілікті өзін- өзі басқару жергілікті маңызы бар мәселерді тікелей немесе жергілікті өзін- өзі басқарудың құрылатын органдары (институттары) арқылы өздері дербес шешу мақсатында белгілі бір мекендер шегінде тұрғылықты жері бойынша азаматтардың өзін- өзі ұйымдастыруының нысаны.

Азаматтық қоғам мынадай функцияларды жүзеге асырады:

азаматтық бастамаларды қолдау, дамыту және көтермелеу;
мүдделерді жақындастыру және белгілі бір мақсаттарға қол жеткізу негізінде адамдарды одақтарға, бірлестіктерге ерікті түрде кіріктіру үшін жағдайлар жасау жөніндегі жұмысқа қатысу;
азаматтардың жалпымемлекеттік және жергілікті проблемаларды шешуге қатысуынқамтамасыз ету;
азаматтардың құқықтарын қорғауға жәрдем көрсету және халықтың түрлі топтарының мүдделерін іске асыру;
қоғамда жалпы адами нормаларды, құндылықтар мен адамгершілік негіздерін бекіту;
адамның тәуелсіз өмір сүруін қамтамасыз ететін еңбек өнімділігі үшн жағдай жасауға қатысу;
әлеуметтік қызметтер көрсету;
биліктің, бизнестің және қоғамдық институттардың қатынастарын үйлестіруге жәрдемдесу, қоғамдық келісім және әлеуметтік жанжалдарды азайту үшін жағдайлар жасау, әлеуметтік және өзге де жанжалдарды сындарлы үндесу жолымен шешу;
мемлекеттік шешімдер қабылдау процесінде ашықтық пен мөлдірлікке жәрдемдесу;
әлеуметтік еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі аса маңызды қоғамдық функцияларды орындайтын кәсіподақтық ұйымдардың қызметін қолдау;
сөз бостандығын қолдау, БАҚ тәуелсіздігін нығайту және ақпараттық кеңістіктің ашықтығын қамтамасыз ету.

Азаматтық қоғам - заңды негізде қызмет етіп, өз қызметінде мемлекеттен тәуелсіз азаматтардың ерікті ассоциациялары мен одақтарының жиынтығы.

Тек демократиялық мемлекет қана шынайы азаматтық қоғам құра алады және де азаматтық қоғам ғана демократияның мызғымас негізі болмақ.

Азаматтық қоғамға тән негізі белгілер халықтың горизонтальды байланысына тікелей тәуелді. Мұндай байланысытың ерекшелігі пайда табуды көздемеуі, қоғамдық игілікке бағытталуы. Осыдан келіп бұл мақсаттағы ұйымдардың «коммерциялық емес» деген жалпы танылған атауы туындайды. Мемлекеттік емес бейкоммерциялық ұйымдар азаматтық қоғамның іргетасы болып табылады. Олардың жиынтығы «үшінші сектор» деп аталады (мемлекет пен бизнестен кейінгі) . Жалпы азаматтық қоғамы дамыған мемлектті жан- жақты былай сипаттауға болады:

Ескерту- құрастырған Мұсатаев С. Ш. Қазақстандағы азаматтық қоғам: қазіргі жағдайы мен даму келешегі// Алматы, Print-S, 2007, - 239б.

сурет. Азаматтық қоғам қалыптасуының сипаттаммасы

Азаматтық қоғамның атқаратын аутореттеушілік қызметі бұқара халық тарапынан, яғни, «төменнен» туындайтын әлеуметтік бастамаларды өмірге енгізу, тәжірибеде қолдану қабілетін білдіреді; тәрбиелік қызметі саяси әлеуметтендіру мен моральдың тиісті деңгейін қамтамасыз ете отырып, халықтың, оның ішінде жастардың азаматтық сана- сезімі мен саяси қатысу белсенділігін арттырады; гомеостатикалық қызметі әлеуметтік жүйені динамикалық тепе- теңдік - гомеостаз жағдайында ұстап тұруға көмектеседі; консолидациялық қызметі арқылы азаматтық қоғам органикалық ынтымақтастық принципін кеңінен таратады; мәдениеттанулық қызметі шығармашылық еркіндікке, индивидтердің рухани дамуына қажетті әлеуметтік- мәдени кеңістік жасап, оларға жасампаздық әлеуеттерін арттыруға жағдай туғызады; құқық қорғаушылық қызметі азаматтық қоғамды жеке тұлғаның құқықтары мен бостандықтарының кепілі ретінде анықтайды; сублимативтік қызметі адамның пайдаланылмай жатқан әлеуетін, әлеуметтік артық энергиясын өркениетті үнқатысудың легетимді арнасына бағытталады.

Азаматтық қоғамды тежеуші факторлар : олар рухани сипатта - посттоталитарлық саяси сана мен саяси мәдениет, саяси қатысу мен белсенділіктің төмендігі, билеуші элитаның социумдағы позицияларын күшейтуі мен өкілеттіліктерін асыра пайдалануы; корпортивті бюрократиялық, кландық құрылымдардың қызметі; жершілдік пен жұзге- руға бөлінушілік т. б. жатады.

Азаматтық қоғам құрамындағы мүшелері арасындағы экономикалық, мәдени, құқықтық және саяси қатынастары дамыған, мемлекеттен тәуелсіз, бірақ онымен өара әрекеттесуші, мемлекетпен бірлесе отырып, дамыған құқықтық қатынастар құрушы, жоғарғы дәрежелі әлеуметтік, экономикалық, саяси, мәдени және моральдық мәртебелі азаматтар қоғамы.

ҚР азаматтық қоғамды құрудағы мемлекеттік саясатының құқықтық негіздері

Елдегі азаматтық қоғам мен оның инстиуттарын белгілі бір дәрежеде дамытуға мемлекеттің осы процесс үшін тиісті саяси, құқықтық және өзге де жағдайлар жасау жөніндегі қызметі жәрдем етеді.

1991 жылы 27 маусымда «Қазақ ССР-індегі қоғамдық ірлестіктер туралы» Қазақ ССР-нің Заңы қабылданды.

Нәтижесінде елде «Қазақстанның халық конгресі», «Алаш» партиялары, Қазақстанның социалистік партиясы, «Лад» республикалық славян қозғалысы, «Азат» Қазақстанның азаматтық қозғалысы, «Мемориал» қоғамдық- ағарту қоғамының филиалы, Алматы- Хельсин тобы, «Бірлік» қозғалысы, «Әділет» тарихи- ағарту қоғамы, «Поколение» зейнеткерлер қозғалысы және басқалары пайда болды.

1994 жылы желтоқсанда Қазақстан Республикасының Президенті әлеуметтік- экономикалық және еңбек қатынастары саласындағы әлеуметтік серіктестік жөніндегі республикалық үшжақты комиссия құру туралы қаулыға қол қойды, бұл сындарлы үшжақты қатынастарды дамытуға және әлеуметтік серіктестік жүйесін құрудың бастауы болды.

Партиялар мен қозғалыстардың құрылуы мен жұмыс істеуі және, тиісінше, елдің партиялық жүйесінің одан әрі дамуы үшін құқықтық өріс құруға 1995 жылы Қазақстан Республикасының Конституциясы мен 1996 жылы Қазақстан Республикасының «Қоғамдық бірлестіктер туралы» және «Саяси партиялар туралы» заңдарының қабылдануы ықпал етті. Бұдан басқа, Қазақстан халықтары Ассамблеясына біріккен ұлттық мәдени орталықтар белсенді дами бастады. Этносаралық келісім елде реформалар жүргізуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін іргетасқа айналды.

1990 жылдың аяғы азаматтық институттар қызметінің кәсібиленуімен ерекшеленеді, мұның өзі олардың қоғамдық проблемалардың, қажеттіліктер мен мұқтаждықтардың түрлі ауқымын шешу жөніндегі жұмысының тиімділігін көтеруге мүмкіндік берді.

Бұқаралық ақпарат құралдарының (БАҚ), баспа кәсіпорындарының мемлекет иелігінен шығу, сондай- ақ БАҚ-тың мемлекеттік қаржыландыру мен дотациялау жүйесінен мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізуге арналған мемлекеттік тапсырысқа көшу процесінде байланысты масс- медиа нарығында сапалық өзгерістер болды.

1999 жылы іс жүзінде барлық өңірлерде «Үкіметтіе емес ұйымдар (ҮЕҰ) ақпарат орталықтары» ашылды, олардың басты мндеті өңірлік үкіметтік емес ұйымдармен өзара іс- қимыл жасау, оларға консультативтік көмек, ақпараттық және әдістемелік қолдау көрсету болды.

2000 жылы мемлекеттік билік органдарымен өзара іс- қимыл тетіктерін жасау үшін ҮЕҰ күш жігерін шоғырландыратын Қазақстанның үкіметтік емес ұйымдарының конфедерациясы құрылды.

2000 жылы желтоқсанда қабылданған «Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік әріптестік туралы» Қазақстан Республикасының Заңы атқарушы билік органдарының өкілдері, жұмыс берушілер мен жұмыскерлердің бірлестіктері арасындағы мүдделердің келісілуін қамтамасыз етуді мемлекеттік саясат дәрежесіне көтерді.

2001 жылы «Коммерциялық емес ұйымдар туралы» Қазақстан Республикасының Заңы, 2002 жылы Үкіметтік емес ұйымдарды мемлекеттік қолдау тұжырымдамасы қабылданды.

2002 жылы шілдеде қабылданған және күшіне енген «Саяси партиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңы елдің партиялық жүйесіндегі одан арғы сапалық құрылымдық өзгерістерге алып келді.

2003 жылы ел Үкіметтік емес ұйымдарды мемлекеттік қолдаудың 2003- 2005 жылдарға арналған бағдарламасын бекітті, соған сәйкем облыстық (қалалық) бағдарламалар әзірленді.

Сол жылдың өзінде -ақ Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің бірінші съезі өткізіліп, оған көптеген көрнекті дін қайраткерлері, әртүрлі конфессиялардың өкілдері қатысты, «Бейбітшілік пен тұрақтылық келісімге» декларациясы қабылданып, Бейбітшілік пен тұрақтылық форумы құрылды.

2003 жылғы 14-15 қазанда Астанада Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен ҮЕҰ республикалық съезі - Тұңғыш Азаматтық форум болып өтті. Ол үкіметтік емес секторлардың саяси танылуын белгіледі және азаматтық қоғам институттары мен мемлекеттік органдардың өзара іс- қимылының жүйелі тетіктері қалыптасуының бастауы болды.
2005 жылғы 11 қыркүйекте ІІ Азаматтық форум өткізілді. Ол елдің қоғамдық өміріне қатысуға бизнес- қауымдасдықтардың тартылуына ықпал етті.

Орталық және жергілікті деңгейлерде «билік- қоғам» серіктестігінің ұзақ мерзімді тұрақты тетіктерін және түрлі үндесуалаңқайларын құру жөніндегі жұмыс белсенді жүргізіле бастады. Қорытындысында, 2005 жылы сәуірде «Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданып, ол билік органдары мен ҮЕҰ-ның өзара қатынастарының принциптік жаңа жүйесінің құрылуына мүмкіндік берді.

2003- 2005 жылдары бірін- бірі алмастыра отырып, азаматтық қоғамды одан әрі демократияландыру және дамыту жөнінде ұсыныстар тұжырымдау жөніндегі тұрақты жұмыс істейтін кеңес пен Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Демократия мен азаматтық қоғам мәселелері жөніндегі ұлттық комиссия құрылды.

2007 жылғы 17-18 қазанда Астана қаласында ІІІ Азаматтық форум өткізілді. Форумда 2006 жылы қабылданған Қазақстан Республикасында азаматтық қоғамды дамытудың 2006-2011 жылдарға арналған тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы қаралды. Бұл - азаматтық қоғам институттарын дамытудың негізгі бағыттарын және азаматтық бастамаларды іске асыру мүмкіндігін айқындайтын маңызды құжат.

2009 жылғы 23- 25 қарашада IV Азаматтық форум Астана қаласында өтті. Азаматтық форум -Қазақстанда демократиялы, құқықтық мемлекеттің қалыптасуының іргетасы іспеттес, қазіргі таңда елімізде «мемлекет»- «үшінші сектор»- «бизнес» арасында бірқалыпты дамып келе жатқан байланыс орнауда.

Құқықтық мемлекеттің негізгі көрінісі былай болмақ:

Ескерту- құрастырған Қарабаев Ш. Қ. Саясат №2, 2005

2-сурет. Құқықтық мемлекеттің негізін салушы саяси құндылықтар

Егер де құқықтық мемлекетті алып ғимарат деп көз алдымызға елестетсек, онда оның іргетасы мен қабырғасын құрайтын саяси құндылықтар болмаса, оның аспанға бой көтеруі екіталай. Сол саяси құндылықардың ішінде азаматтық қоғамның шоқтығы биік [11] .

Сөйтіп, осы жылдары азаматтық қоғам: институттары саяси партиялар, коммерциялық емес (үкіметтік емес) ұйымдар, кәсіподақтар, ұлттық- мәдени бірлестіктер, мемлекеттік емес БАҚ және тұтастай алғанда мемлекеттік емес секторды білдіретін басқа да институттар қалыптасып, қазіргі уақытта мейлінше тез дами бастады.

2. Азаматтық қоғамды қалыптастыру - мемлекет саясатының негізі

2. 1. ҚР азаматтық қоғам қалыптасуының саяси - әлеуметтік мәселелері

Азаматтық қоғам- мемлекеттегі барлық дерлік салалардың қарқынды дамып өсуіне жіне олардың ішкі және сыртқы саясатта өз негізін белсенді түрде танытуға бірден- бір ықпал етуші күш болып табылады.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады . . . » деп көрсетілген. Жоғарыда атап кеткеніміздей тек азаматтық қоғамда ғана шынайы демократиялық мемлекет құрыла алады, сондықтан да мемлекет алдындағы негізгі саясаттарының бірі- қоғамды демократияландыру. Дегенмен, бұл процесс біздің елімізде біршама күрделі жағдайда жүргізілуде, оның себебі ел экономикасының батыстық нарықтық қатынастарға күрт көшуімен байланысты. Өз кезегінде бұл трансформация Қазақстанда азаматтық қоғамды қалыптастыруда саяси- әлеуметтік проблемаларын, қиындықтарын және қарама- қайшылықтарын туғызуда.

Қазақстан қоғамға ұмтылуда, экономикамыз әлі де болса негізінен шикізат сатуға сүйенеді. Ел экономикасы тұрақты даму траекториясына шығып өндірістік- инновациялық бағытқа ойыса бастады. Осы тұрғыдан қарастырсақ, еліміз индустриялды даму сатысында тұрып, Батыстық постиндустриалды құндылықтарды «сіңіруі» қиындық тудырады.

Сол үшін қазақстандық әлеуметтік мемлекеттің ұтымды қазіргі батыстық модернизацияланған әлеуметтік мемлекет емес, индустриялды кезеңдегі азаматтық қоғамы бар демократиялық әлеуметтік мемлекет болып табылады. Толыққанды азаматтық қоғам қалыптасып, ынтымақтастық пен субсидиарлық принцип сақталса мұндай үлгіні шынайылыққа айналдыруға мүмкіндіктер мол, және де социалистік тәжірибенің жақсы жақтарын да тиімді пайдалануға болады деп тұжырымдауға болады.

Қазақстанның жаң әлеуметтік саясатының стратегиялық мақсаты мемлекет пен адамның өзара жауапкершілігі арқылы әлеуметтік дамуға өту. Қазір елімізде әлеуметтік әріптестік қалыптасты. «Әлеуметтік- экономикалық және еңбек қатынастарындағы әлеуметтік әріптестік туралы» қаулы, ҚР Үкіметі мен кәсіподақ және жұмыс берушілер бірлестіктерінің арасындағы бас уағдаластық, «Әлеуметтік әріптестік туралы» Заң әлеуметтік саладағы объективті процестерді толық қамтып, түйінді мәселелердің шешілуіне ықпал етті. «Мемлекеттік атаулы көмек туралы» Заңға сәйкес мұқтаж және әлеуметтік жағынан аз қорғалған азаматтарға мемлекет тарапынан ақшалай, заттай, институционалдық әлеуметтік көмек көрсетіледі, ақы төленетін қоғамдық жұмыстарға тартылады. «ҚР халқын әлеуметтік қорғау тұжырымдамасына» сәйкес, әлеуметтік қызметтің басым бағыттарының біріқоғамдағы жағдайы төмен әлеуметтік топтардың мүддесін көздейтін қоғамдық ұйымдарға жан- жақты қолдау көрсету болып табылады. Құжатта сондай- ақ, әлеуметтік қорғау жүйесіне кәсіподақтар мен жұмысшы бірлестіктерін тарту да қарастырылған.

Кәсіподақтардың азаматтық қоғамдағы қызметі жалдамалы еңбек нарығындағы азаматтардың мүдделері мен құқықтарын қорғау мақсатында локальді деңгейде жұмыс берушілерге, мемлекеттік деңгейде шешім қабылдау мен заң шығаарушылық процеске қатысу немесе ықпал ету арқылы әлеуметтік қысымды белгілі бір дәрежеде жұмсарту, әлеуметтік- экономикалық кернеу күйіне жетпеу үшін дағдарысты жағдайлардың алдын алу, жанжалға айналса келіссөздер арқылы шешу болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.