Табиғи ресурстардың бұзылуы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қоршаған ортаны қорғау

Табиғи ресурстардың бұзылуы мен қоғам, экономика және экологиялық мүдделер арасындағы тиісті тепе-теңдіктің болмауы бүкіл Жерге елеулі зиян келтіріп отыр. Бұдан климаттың өзгеруі байқалып, адамдардың тіршілігіне зор қауіп төндіруде. Қазақстанда бұл мәселені терең түсіне отырып оның шешілуіне өзідерінің үлесітерін қосып отырғандары мәлім. Негізінен Қазақстанда мұнай мен газ өнеркәсіптерінің ірі кешендері жоғарғы экологиялық қауіптілік факторларына жатады, олар қоршаған ортаға елеулі техногендік өзгерістер енгізеді, барлық компоненттердің: ауаның, судың, топырақтың, өсімдік пен жануарлар әлемінің кейпін өзгертеді.

Мұнайдың қарама-қайшылықты қасиеттері көп деп ескертеді экологтар. Ол табиғат туындысы бола отырып, жер бетіне шыққан кезде тіршілік атаулыға қауіп төндіріп, ал мұнай шикізатын өңдеген кезде одан шығатын қалдықты заттардың зияны орасан. Мысалы, топырақ - қоршаған ортаның маңызды компененті, ол табиғатта ондаған және жүздеген мың жыл бойы құрылымдалады. Оның ластануы елеулі экологиялық және экономикалық зиянға әкеледі: ауыл шаруашылығы өнімдерінің өнімділігі азаяды, қоршаған ортаның санитарлық жағдайы нашарлайды. Ал мұнай зауыттарынан шығып отырған қалдықтар ауаны, жер бетін, суды айтарлықтай зақымын тигізері сөзсіз.

Мұнай-газ өндіретін кәсіпорындарда товарлық өнім түрінде шикі мұнай мен газ алынады да, мұнай өндіргенде қосалқы газға және газ өндіргенде конденсатқа, сонымен қатар осы уақытқа дейін миллиондаған тонна көлемінде пайда болатын әр түрлі қалдықтарға да жеткілікті түрде назар аударылмай жатыр, бұл қоршаған ортаға тиетін жүкті күннен-күнге жоғарылатуда.

Бүгінгі таңда елімізде үш кәсіпорын - Атырау, Павлодар және Шымкент (Оңтүстік Қазақстан) мұнай өңдеу зауыттары жұмыс істейді. Олардың жиынтық қуаттары жоғары және мұнай өңдеудің кешенді болуына қарамастан, қазақстандық өндірістің ағымдағы жүктелімі әлемнің алдыңғы қатарлы мұнай өңдеу зауыттарының көрсеткіштерінен едәуір артта қалып отыр.

Қазақстанның оңтүстік территориясында ірі мұнайды қайта өңдеу зауыты «ПКОП» ААҚ орналасқан кен орны. Бірақ бұқаралық ақпарат құралдарының статистикасы бойынша Петро Казахстан Ойл Продактс компаниясының тобы рекордтық табыстарға жеткен бірде-бір мұнай өңдеу зауыттары болып табылады. Сондықтан да бұл зауыт ішкің рынокта бәсекелесті өнім шығарушы болып табылады. Шикізатты шығарудың өсуіне байланысты оның өңдеуі де өседі. Яғни, зауыттан шығатын қалдықтардың мөлшері де артып отырғандығы мәлім. Осының нәтижесінде өңдеу үшін зауыт өндірісіндегі көптеген салаларында өнімді шығаруда цех атмосферасына және қоршаған ортаға әртүрлі ластаушы элементтер бөлінеді. Қазіргі технологиялық жағдайда жабдықтардан бөлініп жатқан ластаушыларды толық жою, яғни жабдықтардан ластаушылардың толық бөлінуге мүмкіндік жоқ. Осы мәселені шешу, еңбек шартын жақсарту және де тиімді тазартқыш жабдықтарды пайдалану арқылы шешіледі.

Зауытта аминді ерітіндіні регенераттау процесі өтіп жататын қондырғысы орналасқан цех бар. Бұл цех мұнайды күкірсутегінен тазалау үшін, МЭА ерітіндісі арқылы өңдеуден өткізеді. Аталған процесс өтіп жатқан қондырғының жұмыс істеуі нәтижесінде келесі қалдықтар шығады:

Қатты және сұйық қалдықтар жоқ (қолданылған катализат) :
Атмосфераға шығарылатын газдар (газ қоспалары, регенерация газдары) .

Қоршаған ортаны ластайтын затардың негізгі түрлері үшін шекті - мүмкін концнетрациясы нормаланған. Қазіргі кезде шекті - мүмкін концентрациядан кәсіпорын жұмысының көрсеткішін бақылайтын перспективті жүйеге «шекті - мүмкін ластаулар» өту жүзеге асырылуда.

Шекті - мүмкін ластаулар әр ластау көзі үшін табиғи ортаның ерекшеліктері, көлемі және жұмыс істеп тұрған объектідегі концентрациясы, сонымен қатар қалдықтардың структурасы арқылы санитарлық органдармен орнатылады.

Қазіргі қоғамның табиғатты қорғау бағыттарының басты мақсаты аз қалдықты немесе мүмкіндік болса қалдықсыз технологиялық процесті құру болып табылады.

Газ тәрізді қалдықтар: тазалау колоннасында газды қоспа күкіртсутектен тазаланғаннан кейін атмосфераға шығарылады; құрамында СО _, Н ₂ S, бар регенерация газдары 380 - 425 ⁰ С аралықта пештерде жандырылғаннан кейін атмосфераға лақтырылып шығарылады.

Аминді ерітіндінің регенераттау үрдісінің автоматты басқару жүйесінің принципиалды сызбасының анықтамасы.

Газды тазалау мен моноэтаноламиннің (МЭА) регенерациясының блогі гидротазалау мен гидрокрекинг секциялары үшін ортақ болып келеді.

Циркуляциядағы құрамында суы бар газ (ЦҚСГ), күкіртутегіне қаныққан, С-1 гидрокерингтің жоғарғы қысымды сепараторынан К-4абсорберіне төменгі тәрелкеге барып түседі. Н-113, Н-114 насостары арқылы К-4-ке моноэтаноламиннің (МЭА) ертіндісі беріледі. К-4-тегі тазаланған ЦҚСГ ПК-1 (ПК-2) компессорының С-7 қабылдағыш сепараторына келеді; күкіртсутегісіне қаныққан МЭА-нің сулы ертіндісі К-4-тің төмеңгі жағынан өзі ағысымен Т-19, Т-18, Т-17 жылуалмастырғыштар құбырлары арқылы МЭА регенерациясының бөлімшесіне келеді. LJRCSA-1009 приборларымен, қаныққан МЭА ертіндісінің шығыс құбырындағы К-4-тен Т-19, Т-18, Т-17 жылуалмастырғыштарына регулятор клапанымен жөнге келтіріліп тұрады.

С-3, С-4, С-9 -дағы газдар К-7 абсорберінің астына күкіртутегіден тазалануға үшін келеді, оның атқарғыш механизімі К-7-дегі көмірсутегінің шығыс құбырында орналасқан. К-7-дегі тазаланып шыққан газ қондырғыдан ГРП газ бағытына шығарылады.

МЭА ертіндісінің регенерациясы К-6 коллоннасында өтеді. Күкіртсутегімен қаныққан МЭА ертіндісі өзінің қысымымен К-4, К-5, К-7 абсорберінен және К-1-дегі Н117, Н118-ден, Т19, Т18, Т17 құбырлары арқылы өтіп, осы жерде ол регенератталған МЭА ертіндісінің жылуының арқасында жылынады және К-6 калоннасына бағытталады.

Күкіртсутегі және судың булары К-6-ның жоғарғы жағынан шығып, ХК-3 су тоңазытқыш-конденсаторында конденсациялананып-суытылады және С-11 сепараторына барады. Газдың сақтандырғыш клапаннан күкіртсутекті факелді коллекторға лақтырылуының регистрациясы PJR3004 приборымен есепке алынады. С11-дегі күкірсутекті су Н124, Н125 насостары арқылы К6-ға орошения түрінде беріледі. С11-дегі деңгей LJRCSA3003, LJRCSA3004 приборларымен LV-3003 клапан-регуляторымен жөнге салынып қадағаланады. С11-ге алынған мұнай өнімі периодты түрде Е126 дренажды ыдысына қолмен басқару арқылы дренаждалады. С-11-ді босату үшін схемада алдын ала күкірсутекті судың С-11-ден Е-13-ке ағылуы қарастырылған.

К6-ның төмеңгі жағындағы температурасы Т20 рибойлерінен келетін бу жылуының арқысында бір қалыпта болады. Т20-дан К6-ға келетін будың температурасы TJRC3010 приборымен жылытатын 16 буының Т-20 рибойлеріне келуімен реттеледі, оның клапаны Т-17, Т-18, Т19 ВХ110-ға бағытталған регенератталған МЭА ертіндісінің құбырында орнатылған.

Регенератталған МЭА ертіндісі Т-20-дан Т17, Т18, Т-19 құбырлары арасынан өтеді, мұнда ол жылуын қаныққан ертіндіге беріп, ВХ110 ауа тоңазытқышында суытылады және Е13 ыдысына келіп түседіЕ13-тегі деңгей LJRA3007 приборымен қадағаланады. Регенерированный раствор Е-13-тен МЭА Н113, Н114 и Н122, Н123 насостарының қабылдауына түседі. Н113, Н114 насостары арқылы МЭА ертіндісі К4, К5 абсорберіне ВСГ циркуляциялық тазалануға беріледі. Н122, Н123 насостары арқылы МЭА ертіндісі К7, К1-ге, Ф-102-фильтіріне және "Присадка №1" қондырғысына беріледі. Жаңа МЭА ертіндісі бөшкелерден Е110 ыдысына барып түседі, одан Ф-102 фильтірінен Е-13 ыдысына Н111 насосы арқылы регенератталған ертіндінің құбырына беріледі.

МЭА ертіндісінің концентрациясын тұрақты түрде сақтап тұру үшін қажетті су бу конденсаты күйінде Т-19-дан кейін регенератталған МЭА ертіндісіне беріледі.

Е-6 ыдысы қондырғыны жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде жүйедегі МЭА ертіндісін жинау үшін қолданылады. МЭА ертіндісі Е6-дан Н122, Н123 насостарының қабылдауына түседі

Өндіріс технологиясы - қоршаған ортаны ластау көзі ретінде

Берілген жобада өндірістің қоршаған ортаны ластауына аса мән берілген. Аминді ерітіндінің регенерация процесінде қатты және сұйық қалдықтар жоқ.

Процесте ауаға шығарылатын лас қалдық газ қоспасы, бұл жөнінде 1- кестеде берілген.

Атмосфераға шығарылатын қалдықтар

Қоршаған ортаның ластануының алдын алу үшін мұнай өндірісіндегі қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды рационалды пайдалану бойынша жоспар құрастырылады. Бұл жоспарға комплекстік ұйымдастырушылық - техникалық шаралар келесідей бөлімдерден тұрады.

су ресурстарын қорғау және рационалды пайдалану;
атмосфералық ауаны қорғау;
жерлерді қорғау және рационалды пайдалану.

Су ресурстарын қорғау және рационалды пайдалану бөлімінің жоспары бойынша тазалауды керек етпейтін таза суды немесе түрлі әдістермен тазаланған суды пайдалану; таза судың пайдалануын азайту бойынша шаралар қабылдау (сумен жабдықтаудың айналым жүйесін енгізу, өндірістік емес қайтарымсыз жоғалтуларды азайту және пайдалынылған суды жинап өндіріске қайтару) .

Атмосфералық ауаны қорғау шаралары бойынша адамға және заттардың қоршаған ортасына әсер ететін зиянды заттардың массасын азайту, қазіргі заманғы технолгияны пайдаланып атмосфераға шығарылатын зиянды газдарды жою және тазалау. Зиянды заттардың көлемі есептеулердің көмегімен, сонымен қатар технологиялық процестің материалдық балансынан, бір затқа шаққандағы зиянды қалдықтардың меншікті салмағымен және жандырылатын отынның санымен түрі арқылы анықталады.

Қорытынды

Қорыта келгенде, атмосфералық ауадағы SO ₂ және CO-ның мөлшерінің артық мөлшері қоршаған ортаға орасан зор зиянын келтіреді. Оған қосымша мұнай өңдеу зауыттары, транспорттар, энергетикалық қондырғылар, сұйық және қатты отындардың жануын да жатқызуға болады. Атмосфералық ауаны ластаушы негізгі химиялық қосылыстардың ішінде H ₂ S және CO-мен қатар, азот тотықтары (NО, NО ₂ ), фенолдар, ауыр металдардың аэрозольдері, көмірсутектер, фотооксиданттар және т. б. органикалық және минералдық қосылыстар кездеседі. Осылардың ішіндегі аминді ерітіндісінің регенераттауының нәтижесінде шығып отырған регенератталған SO ₂ және CO мен олардың газ қоспалары қалалық жерлердегі қоршаған ортаның ластануы адам денсаулығына кері әсерін тигізіп қана қоймай, сонымен бірге, қала өмірінің санитарлық жағдайының бұзылуына және қосымша шығынға ұшырауына әкеліп соқтырады. Мысалы, «ПетроКазахстан Ойл Продактс» ашық акционерлік қоғамы өндірісінің жақын орналасқан орналасқан Жұлдыз елді мекені мен өндірістен қашық орналасқан Қайтпас елді мекені арасындағы халықтың патологиясына әсері айтарлықтай және қоршаған ортадағы ауадағы зиянды газ қоспалары нормасынан айтарлықтай жоғары, т. б. Сондай-ақ, химиялық ластағыш заттар табиғи өсімдіктерге қажетті оттегі мөлшерін азайтады және су көздерін ластай отырып, оның табиғи өзін-өзі тазарту қабілетін төмендетіп, судың сапасын нашарлатып жібереді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.