Қылмысты саралаудың ұғымы, маңызы және қылмыстық құқықтағы орны

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Қылмысты саралаудың ұғымы, маңызы және қылмыстық құқықтағы орны

Жоспары: 1. Қылмысты саралаудың ұғымы

2. Қылмысты саралаудың маңызы

Лекцияның мақсаты: Қылмыстық заңды практикада дұрыс, тиімді қолдану және қателіктерді азайту үшін қылмыстық құқық ғылымында қылмысты саралау мәселелерін зерттеу.

Лекцияның мәтіні (қысқаша) . 1. Қылмысты квалификациялау кезінде жасалған қауіпті іс-әрекеттердің белгілері мен қылмыстық құқық нормаларымен қарастырылған қылмыс құрамдарының арасындағы сәйкестік анықталады. Жасалған қоғамға қауіпті іс-әрекеттер мен заңда белгіленген қылмыс құрамының элементтері мен белгілері дәл келгенде, яғни қылмыс құрамының объектісін, объективтік жағын, субъективтік жағын және субъектісін сипаттайтын белгілері дәл келгенде сәйкес деп танылады.

Сонымен, қылмысты квалификациялау дегеніміз, жасалған қылмысты іс-әрекеттердің белгілері мен қылмыстық кұкык нормаларымен қарастырылған қылмыс құрамдары белгілерінің бір-біріне сәйкестігін анықтау болып табылады.

Қылмысты квалификациялаудың түсінігі туралы оқулық әдебиеттерде бір-біріне ұқсас, бірақ өзара айырмашылығын да байқауға болатын бірнеше анықтамалар кездеседі. Мысалы, Б. А. Куринов «Қылмысты квалификациялау - бұл жасалған қылмыстың белгілері мен қылмыстық заң нормаларының арасындағы ұксастықты табу болып табылады, - дейді. Ал В. Н. Кудрявцев «Қылмысты квалификациялау ретінде, қылмыстық құқық нормасымен қарастырылған қылмыс құрамының белгілерімен жасалған іс-әрекет белгілерінің арасындағы дәл сәйкесгікті табу және ресми құжаттарда бекіту алынады дейді. Осы анықтамаға ұқсас түрде қылмысты квалификациялауды Л. Д. Гаухман былай анықтайды. "Қылмысты квалификациялауды жасалған іс-әрекеттің нақты белгілері мен қылмыстық заңмен қарастырылған қылмыс құрамы белгілерінің, сонымен қатар басқа да зандармен және РФ ҚК Ерекше бөлімі бабтарының бланкеттік диспозициялары сілтеме жасайтын өзге де нормативтік құкықтық актілердің арасындағы дәл сәйкестікті табу және заң құжаттарында бекіту ретінде түсіну керек", - дейді.

Бұл анықтамаларға ұқсас анықтаманы В. А. Сергиевский және С. М. Рахметов «Квалификация-бұл жасалған іс-әрекетгің нақгы белгілерімен Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінде қарастырылған қылмыс кұрамдарының белгілерімен дәл және толық сәйкестігін анықтау және ресми түрде бекіту дейді.

Қылмысты квалификациялаудың екі түрі бар: ресми және ғылыми. Ресми квалификация-қылмыстық заңның іс жүзінде қолданылуын білдіреді және көрінісі бойынша міндетті түрде ҚК Ерекше бөлімінің бабтарына сілтеме жасау түрінде іске асырылады. Ресми квалификациялау қылмыстық істі жүргізу қызметін атқаратын органдардың, яғни сот, тергеу, прокуратура қызметкерлерінің шығарған сот-тергеу құжаттарында көрініс табады. Сонымен бірге квалификацияның бұл түрінің тергеуде және сотта қаралып жатқан қылмыстық істер бойынша міндетті күші болады.

Ал ғылыми квалификация-қылмыстық істер немесе қылмыстық құқык ғылымына жататын кейбір мәселелер бойынша квалификация жүргізу туралы ғалымдардың оқулықтарда немесе басқа да басылымдарда ұсынған пікірлері болып табылады. Ғылыми квалификациялау ұғымына қылмыстық істер бойынша жұмыс істемейтін немесе оның ғылымына қатысы жоқ жекелеген азаматтардың жасаған квалификациялауы жатпайды. Себебі, жекелеген азаматтардың өз бетінше жасаған қылмыстық іс-әрекетке бағалауы қылмыстық құкық ғылымының дәрежесінде бола алмайды.

Бұл екі квалификациялау түрінің бір-бірінен айырмашылығы ол, біріншіден, қолданылу орнына және міндеттілігіне байланысты, яғни ресми квалификациялаудың қылмыстық істер бойынша міндетті күші болады және тек құқық қорғау органдары қызметкерлерімен жүргізіледі. Екіншіден, ресми квалификациялау ғылыми квалификацияға негізделген болуы керек. Яғни ғылыми тұрғыда қылмысты квалификациялауда қылмыстық құқықтың қағидалары, ережелері ескеріле отырып талданған, жан-жақты зерттелген, квалификациялау тәртібі ұсынылады. Сон-дықтан ғылыми квалификацияда қателіктер аз кездеседі. Практика қызметкерлерінің қылмысты әрекеттерге квалификация жүргізуінің моделі, қылмыстық кұкық ғылымының дұрыс шешімдерін қолдану болып табылады.

2. Қылмысты дұрыс квалификациялауда немесе қылмыстық заң нормаларын дұрыс қолданылғанда заңдылық кағидасы сақталады. Демократиялық және құкықтық бағыттағы дамушы мемлекеттер үшін занды дұрыс, әрі дәл қолдану Конституциялық қағида болып табылады. Заңдылық қағидасы қылмыстық құқық саласында занды дұрыс түсініп, дұрыс қолдана білуді міндет етеді. Мұдан басқа, бұл қағида занда керсе-тілмеген іс-әрекеттер қылмыс ретінде бағаланбайтынын, яғни барлық қылмыс деп танылған іс-әрекеттер тек қылмьістық заң арқылы анықталатынын білдіреді.

Заң нормалары кейде өмір шындығына сәәйкес келмейтін немесе ескіре бастаған түрде, сонымен қатар қылмыс деп танылған кейбір әрекеттердің қылмыстылығына әлеуметтік тұрғыдан күмән болуыда мүмкін. Бірақ өмір сүріп отырған қылмыстық заңның сапасыз тұстары болса да, оның жалпыға міндетті күші болғандықтан сақталуға тиісті болып табылады. Бұл да заңдылықтың сақталуын білдіреді. Демек, жасалған қылмысты дұрыс квалификациялау, ол кінәлінің эрекеттеріне дүрыс баға беретін және қоғамның, жеке адамдардың мүддесі мен құқықтарын қорғайтын заң бабын қолдануды білдіреді. Мұндай талапты сақтаудың маңызы зор, себебі қылмысты іс-әрекетке дұрыс кұқықтық бағалау бергенде әділ сот іске асырылып, қылмыскер басқа қылмыс үшін емес, өзі жасаған қылмыс түрі бойынша жауапты болады. Нәтижесінде қылмыс жасаған адамның қоғамға қауіптілігі дәрежесіне сай келетін жауаптылықтың түрі мен көлемі белгіленеді, себебі әр қылмыстың қоғамға қауіптілігінің дәрежесіне қарай қылмыстық заңның Ерекше бөлімінің бабтарында жазалар келтірілген. Қылмысқа дұрыс, әрі толық квалификация беру-жазаны дұрыс белгілеуге жағдай жасайды және қылмыстық жауаптылықтың салдары да дұрыс шешіледі, яғни жаза өтеу мекемесінің түрі, жазадан шартты түрде ерте босату, сотталған адамға түзеу құралдарының түлерін қолдану, соттылық мерзімінің аяқталуы дұрыс қолданылады.

Бақылау сұрақтары:

1. Қылмысты саралау ұғымы

Қылмыстық заң нормаларын практикада яғни сот-тергеу қызметінде қолдану тәртібі
Қылмыстық заң нормаларын іс жүзінде қолдану немесе қылмысты іс әрекеттерді бағалау
Қылмысты саралау туралы белгілі ғалымдардың пікірлері

Лекция тақырыбына сәйкес СӨЖ тапсырмалары:

1. Қылмысты саралаудың ұғымы

2. Қылмысты саралаудың маңызы

Қажетті әдебиеттер:

1. Б. А. Куринов. Научные основы квалификации преступлений. - М., 1984.

2. В. Н. Кудрявцев. Общая теория квалификации преступлений. - М., 2001.

3. Л. Д. Гаухман. Квалификация преступлений. М.

4. В. А. Сергиевский, С. М. Рахметов. Квалификация преступлений. - Алматы, 1999.

5. Сборник постановлений Пленума Верховного Суда РК (1981-2003 годы), Алматы - 2004.

6. Сборник постановлений Пленума Верховного Суда СССР., 1924-1970. М., 1970.

Сборник постановлений Пленума Верховного Суда РК (1961-2003 годы), Алматы - 2004

2 лекция. Тақырыбы: Қылмысты саралаудың ұғымы, маңызы және қылмыстық

құқықтағы орны

Жоспары: 1. Қылмысты саралаудың қылмыстық құқықтағы орны

2. Қылмысты саралау сатылары

Лекцияның мәтіні (қысқаша) . 1. Қылмысты квалификациялау мәселесі қылмыстық құқықгың негізгі арналуын, яғни оның іс жүзінде қолданылу практикасын білдіреді. Қылмыстық құқықтың бүкіл болмысы, оның Жалпы және Ерекше бөлімдерінің құрылымы занды іс жүзінде қолдану мақсатына арналған. Бұл мақсатқа қылмыстық құқықтың бір ғана мәселесі жатпайды. Ол қылмыс деп танылған іс-әрекеттерді қылмыстық заңда көрсету арқылы халықтың қылмыс жасауының алдын алу.

Қылмыстық құкық басты мақсаты ретінде қылмыс жасаған адамдардың іс-әрекеттерін бағалап, оған жауаптылық белгілеуді кездей отыра, осы мақсатқа жету үшін қажетті мәселелерді осы құқық саласының мазмұнында қарастырады. Мысалы, қылмыстық жауаптылықтың негізі, қылмыстың түсінігі, қылмыстың санаттары, аяқталған қылмыс деген тәрізді сұрақтарға жауап белгілеп, Ерекше бөлімде әрбір қылмыс түрін жеке қарастырып, жауаптылығын бейнелейді. Демек, қылмысты квалификациялау мен қылмыстық құқық мазмұнының көлемі, олардың зерттейтін нысаналары бірдей емес. Қылмыстық құқық қылмыспен жазаны құқықтық тұрғыдан талдайтын ғылым саласы. Қылмыстық құқық занды қолдану үшін білу қажет деп танылатын барлық негізгі құрамдарды анықтап, олардың мазмұнын, құрылымын ашатын ілім түрі болып табылады. Ал қылмысты квалификациялау қылмыстық құқықтық ережелерді ескере отырып қылмысты іс-әрекетке баға беруді немесе заң нормасын өмірге енгізуді білдіретін қылмыстық құқықтың жеке мәселесі ретінде бағаланады. Демек қылмысты квалификациялау пәнінде қылмыстық кұқьіқ анықтаған, зерттеген дайын ұғымдар қолданылады.

Қылмыстық құқық қылмыс деп танылатын әрекеттерге қүқықтык талдау жүргізумен айналысқанмен, оның кейбір практикалық мәселелерін керсетумен айналыспайды, яғни заң бабтарын сот-тергеу қызметінде квалификация жасау ережелеріне сүйене отырып қолдануды толық ашып бермейді.

Қылмысты квалификациялаудың қылмыстық құкықтан келесі айырмашылығы, ол зерттеу обьектілерінің көлемінде. Қылмыстық құқық зерттеу обьектісі ретінде негізінен екі мәселені, қылмыс жэне жаза мәселесін қарастырады. Ал қылмысты квалификациялау курсы жаза мәселесін қарастырмайды. Мұның себебі бұдан бұрынғы бөлімде айтқанымыздай, егер қылмысты әрекетке қылмыстың заң тұрғысынан дұрыс бағалау берсек, онда тиісті жазаны қолданудың алғы шарты да дайын болады.

Қылмысты квалификациялау курсы жеке ғылым саласын білдірмейді, ол қылмыстық құқық ғылымының құрамында қарастырылады.

Қылмыстық кұқық ғылымы қылмыс жэне жаза категорияларын қарастыра отырып, жекелеген қылмыстардың өзіне ұқсас қылмыстардан айырмашылығын, ол қылмыстардың кейбір жағдайларда бағалану тәртібін, кінәні ауырлататын құрамдары тәрізді мәселелерді қамтиды. Бірақ бұл келтірілген мэселелердің ішінен ұқсас қылмыстарды ажырату, әр түрлі ситуациялар бойынша қылмысты іс-әрекетке квалификация жасау, кінәні ауырлататын жағдайлар болғанда заң баптарын қолдану қылмысты квалификациялау курсында да қарастырылады. Себебі бұл мәселелер қылмыстық құқықгық мәселелерді талдау кезінде ашылады, ал қылмыстық құрамдарды әр-түрлі жағдайларды қолданып талдау, бұл қылмыстық кұқықтық құрамына жататын квалификациялау мәселесін білдіреді. Қылмысты квалификациялау курсының негізгі мағынасы және міндеті қылмысты іс-әрекеттерге қүқықтык баға беріп, заң баптарын қолданғанда ескеру және білу керек болып табылатын негізгі қағидалармен, ережелермен, талаптармен таныстыруға бағытталған.

Қылмыстық құқыктың жалпы мәселелерін шешудің маңызы зор, себебі соның нәтижесінде ғана қылмысты квалификациялауға бағытталған ережелер дұрыс беріледі. Қылмысты квалификациялаудың кез-келген қылмысқа байланысты қылмыстық заңның тиісті бабын таңдау кезінде қолданылуы қажетті жалпы ережелері мен қағидалары бар.

Қылмысты квалификациялаудың қағидалары ретінде қылмысты әрекетке қатысты заң баптарын қолданғанда ескеруге жататын және орын алғанда сақтауға тиісті ережелер алынады. Бұл қағидалар бұзылғанда қылмысты квалификациялау қате деп танылады. Олардың қатарына мыналар жатады:

- бір қылмыс болып табылатын іс-әрекетті бірнеше қылмыс ретінде бағаламау.

қылмысты квалификациялудың толық, әрі дұрыс болуы.
Қ. К. Жалпы бөлімінде қарастырылған іс-эрекеттер қылмыста орын алғанда сілтеме жасалынуы.
кінәлінің қасақаналығына немесе қылмыстық ниетіне қарай квалификация жүргізу.
маңызы ауыр емес қылмысты әрекеттерді, қауіптілігі жоғары әрекеттер сіңіретін жағдайларды қолдану.

2. Жасалған қылмысты әрекеттерге қылмыстык-құқықтық баға беру, бірнеше сатылардан құралатын жэне ұзақ уақытты қамтитын құқықтық құбылыс болып табылады. Қылмысты квалификациялауға байланысты қылмыстық құқық нормаларын қолданып, оны қылмыстық іс туралы құжаттарда көрсету - бұл қылмыстық құқықты іс жұзінде қолдануды немесе өмірге енгізуді білдіреді. Қылмыстың жасалу уақиғасы бойынша жұмыс істейтін құқық қорғау органдарының түрлеріне және органдардың қылмыстық іс бойынша өз қызметтерін атқару түріне қарай қылмысты әрекеттерді бағалау субъектілері бұл жүмысты өз өкілеттігі шегінде атқарады. Демек, қылмыстық іс жүргізудің әрбір сатысында, мысалы қылмыстық іс қозғау, айып тағу, прокурорлық қадағалау, істі сотта қарау және үкім шығару кездерінде қылмысты квалификациялауға қатысты мәселелер шешіліп отырады. Мұндай кездерде қылмысқа бастапқыда баға беріп, заң нормасын қолданған органның жұмысына істі кейінгі сатыларда қарайтын органдар бағалау беріп, қате квалификация жасалғанда қайта квалификациялау жүргізіледі. Қылмыстық іске байланысты атқарылатын кұқық қорғау органдарының барлық жұмыстары қылмысты квалификациялауға байланысты деп айтуға бол-майды. Құқық қорғау органдары жасалған қылмысқа заң тұрғысынан баға беруден басқа, дәлелдемелерді жинауға, қылмыстық уақиғасын толық ашуға, жаза белгілеуге қатысты қызметтерді де атқарады. Сондықтан қылмыстық іс жүргізу сатыларымен қылмысты квалификациялаудың сатылары деген ұғымдар өзара ұқсас деп түсінуге болмайды. Қылмыстық іс жүргізу сатылары деген әлдеқайда кең ұғым болып табылады, тек қылмыстық іс жүргізудің барлық сатыларында қылмысты квалификациялауға қатысты мәселелер туындап отыруы мүмкін.

Жасалған іс-әрекеттерге қылмыстық-құқықтық саралау жүргізу. Қылмысты саралау мәселесінің ғылыми сипаты. “Қылмысты саралаудың ғылыми негіздері” және “Қылмысты саралаудың жалпы теориясы”. Қылмысты саралаудың турлері: ресми және ғылыми. Қылмысты саралаудың маңызы. Қылмысты саралаудың анықталуы. Қылмысты саралаудың қылмыстық құқықтан айырмашылығы. Қылмысты саралауды қылмыстық құқық ғылымының құрамында қарастыру. Қылмысты саралау курсының негізгі мағынасы және міндеті. Қылмысты саралаудың қағидалары. Қылмысты саралаудың қылмыстық құқықпен байланысы және оның қылмыстық құқықтағы алатын орны.

Бақылау сұрақтары:

1. Қылмысты саралау және қылмыстық әрекетке құқықтық баға беру ұғымдарының айырмашылығы

2. Қылмысты саралаудың ресми және ғылыми түрлері

3. Қылмысты саралаудың маңызы

Лекция тақырыбына сәйкес СӨЖ тапсырмалары:

1. Қылмысты саралаудың қылмыстық құқықтағы орны

2. Қылмысты саралау сатылары

Қажетті әдебиеттер:

1. Б. А. Куринов. Научные основы квалификации преступлений. - М., 1984.

2. В. Н. Кудрявцев. Общая теория квалификации преступлений. - М., 2001.

3. Л. Д. Гаухман. Квалификация преступлений. М.

4. В. А. Сергиевский, С. М. Рахметов. Квалификация преступлений. - Алматы, 1999.

5. Сборник постановлений Пленума Верховного Суда РК (1981-2003 годы), Алматы - 2004.

6. Сборник постановлений Пленума Верховного Суда СССР., 1924-1970. М., 1970.

7. Сборник постановлений Пленума Верховного Суда РК (1961-2003 годы), Алматы - 2004

3 лекция. Тақырыбы: Қылмыстың құрамы және оның қылмысты саралаудағы

маңызы

Жоспары: 1. Қылмыстың құрамы және оның құрылымы

2. Қылмыс құрамы және қылмыстық заң

3. Қылмыстық құрамдардың белгілері

Лекцияның мақсаты: Қылмыс құрамы және құрылымын, қылмыс құрамының белгілері мен түрлерін, қылмыс құрамы мен қылмыстық заң арақатынасын оқытып, үйрету.

Лекцияның мәтіні (қысқаша) . 1. Қылмыс қүрамы деген ұғым "құрам" деген сөздің қолданылуының өзінен-ақ, оның белгілі-бір элементтерден, белгілерден құралып бір ұғымды білдіретінін көрсетеді. Демек "қылмыс кұрамы" деген атауда бірнеше құрамдас бөліктердің өмір сүретінін, ал жасалған қылмыс уақиғасы бойынша айыпты деп тану үшін сол қылмыс оқиғасының белгілі болуы ғана емес, адамның негізді жауаптылығын ашып бере алатын белгілердің анықталуы қажет екенін білдіреді.

Қылмыстық құқықта қылмыс құрамдарының элементтері ретінде қылмыстың объектісі, объективтік жағы, субъективтік жағы және субъектісі аталады. Бұлардың әр қайсысының қылмыс уақиғасын зерттеуде, ол бойынша кінәлі адамның жауаптылығын белгілеуде өз ролі бар.

Қылмыстың объектісі ретінде қылмыстық заң бойынша қорғауға алынған қоғамдық қатынастардың, заңды мүдделердің, құқықтардың және құндылықтардың жиынтығы алынады деп түсіну керек. Кейбір әдебиеттерде қылмыс объектісі ретінде "қоғамдық қатынастар" деген ұғым алынып, ал қалған "заңды мүдделер, құқықтар мен құндылықтар" деген ұғымдар "қоғамдық қатынастар" деген ұғымға жатқызылады.

Қылмыстың объективтік жағы ретінде қылмыстың сыртқы бейнесін сипаттайтын белгілердің жиынтығы алынып, онда қылмысты факт немесе уақиға ретінде бағалауға болатын белгілер тобына сипаттама беріледі. Объективтік жақты қылмыстың жасалу уақиғасын білдіретін элемент ретінде түсінуді ұсыну, ол объективтік жақтың "қылмыстың сыртқы бейнесін сипаттайды" деген үғымға байланысты. Яғни бұл кұрам элементінде қылмыстың қоғамға қауіптілігін көзге көрсете алатын сыртқы белгілер болып табылатын қауіпті әрекет немесе әрекетсіздік, елеулі зардап, себепті байланыс, қауіпті құ рал, тәсіл, жағдай тәрізді белгілер түгелденеді немесе осы бағыттағы материалдарды квалификация жүргізуші субъект іздестіреді.

Қылмыстың субъективтік жағы ретінде қоғамға қауіпті іс-әрекет жасаған адамның психикалық сезімдерін білдіретін ішкі жақ белгілері алынады. Демек бұл құрам элементінде қылмыс жасаған адамның қауіпті іс-әрекетіне, зардапқа, қылмыс тәсіліне, жағдайына деген психикалық қатынасы, сонымен бірге қылмыстың жасалуына түрткі болған ішкі сезімдер ашылады. Яғни қылмыскердің қылмыстың объектісі мен объективтік жағының белгілеріне деген ми жұмысының шешімдері анықталуға жатады.

Қылмыс субъектісі ретінде қылмыстық жауаптылық жасына жеткен, есі дұрыс, кінәлі адам алынады. Қылмыстың құрамын негізінен субъективтік және объективтік бағыттардағы белгілерден құралатынын ескеріп, оның ұғымын осы екі бағыттағы белгілердің жиынтығы түрінде алу қисынды жәәне өзге әдебиеттерде де осындай сипаттағы түсінік беріледі. Сонымен, қылмыс құрамы дегеніміз, қылмыстық заң бойынша қоғамға қауіпті іс-әрекетгерді қылмыс ретінде сипатгайтын объективтік және субъективтік белгілердің жиынтығы болып табылады. ¹

Қылмыс құрамының элементтері өзара бір-бірімен байланысты ұғымдар болып табылады. Мысалы қылмыстың объективтік жағы мен субъективтік жағының түсінігі және оларды құрайтын белгілер бірін-бірі дәлелдеуші, анықтаушы роль атқарады. Яғни қылмыстың объективтік жағы қылмыстың сыртқы бейнесін сипаттаса, ал субъективтік жақ ішкі бейнесін ашады. Бұл ұғымдар қылмыстық құқықта бір медальдің екі жағы іспеттес ұғымдар болып табылады. Яғни қылмыстың сыртқы жағы болмаса, оның ішкі жағы да болмайды.

Қылмыстың объектісі өзге құрам элементтерінің ішінен қылмыстың объективтік жағымен тығыз байланысты, өйткені кінәлі адамның жасаған қауіпті іс-әрекеті оның зардабы заңмен қорғалатын объектіге бағытталады. Ал қауіпті әрекеттің жасалуы заңмен қорғауға алынған объектінің бұзылғанын білдіреді.

Қылмыстың субъективтік жағының да қылмыс объектісімен байланысы бар. Бірақ бұл байланыста субъективтік жақ қылмыстың объективтік жағының белгілері арқылы қылмыс объектісімен байланысатын тәрізді болып керінеді. Өйткені қылмыскердің қауіпті іс-әрекетіне немесе зардапқа деген психикалық қатынастары іске асырылғанда объективтік жақтың белгілері көрініс алып, заңмен қорғалатын объектіге нұқсан келеді.

2. Қылмыс құрамы - бұл нормативті ережеге сәйкес анықталатын және соған байланысты қолданылатын ұғым. Қылмыс құрамын анықтаудың заңды моделі, ол қьілмыстық заң.

Қылмыстық заңның құрылымы қылмыс құрамына қатысты және оған қатысты болып есептелмейтін басқа да ұғымдарды қамтиды. Қылмыстық заң нормалары арқылы қылмыстық құрамдардың мағынасы ашылып ғана қоймай, сонымен қатар әр қылмысқа белгіленген жаза түрлері де қарастырылады. Демек нормалар санкциясы қылмыстық құрам ұғымынан тысқары жатыр.

Бұл жерде алдымен қылмыс құрамы, қылмыстық-құқықтық норма жэне қылмыс деген ұғымдардың ара қатынасын ашу қажеттілігі туындайды, себебі квалификация жүргізуде бұл ұғымдардың қолданылу деңгейін білу міндетті болып табылады.

Қылмыстық құрамның түсінігі және оның элементтері мен белгілері, сондай-ақ квалификация жүргізуде қолданылатын Жалпы жэне Ерекше бөлімнің нормалары туралы бұдан бұрынғы бөлімдерде айтылды.

Қылмысты квалификациялау негізінен Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінің нормалары бойынша жүргізілетіндіктен ондағы әр баптың диспозициясы сол кұрамға сипаттама беру міндетін атқаруы тиіс. Құрам жэне оның белгілері Ерекше бөлімнің баптарында келтіріледі деп айтуға негіз бар тәрізді. Себебі ол баптар өзіне сәйкес келетін барлық қылмысты әрекеттерді қамти білу үшін, толық, анық, әрі сенімді болуы жэне тұрақты қолданылу сапасына ие болуы керек.

3. Қылмыс құрамының қоғамға қауіптілік дәрежесін сипаттайтын белгілерді үш топқа бөлуге болады. 1) Негізгі немесе конститутивтік; 2) ауырлататын немесе сараланған; 3) жеңілдететін;

1. Негізгі немесе конститутивтік белгілер деп қылмыстық құрамдардың негізгі немесе ауырлататын құрамдарына, сондай-ақ жеңілдететін құрамдарына да тән белгілерді айтамыз. Мысалы қасақана түрде басқа адамға қаза келтіру белгісі 96 баптың 1 бөлімі бойынша квалификацияланатын жай кісі өлтірудің және ауырлататын кісі өлтірудің
түрлеріне, сондай-ақ 97, 98, 99, 100 баптардағы кінәні жеңілдететін жағдайларға қарсы бағытталған қылмыстардың негізгі белгісі болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.