Салықтар, салық салу және мемлекеттің салық жүйесі жайында

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 116 бет
Таңдаулыға:

Лекция1-тақырып. Салықтар, салық салу және мемлекеттің салық жүйесі. (2 сағат)

1. Салықтардың пайда болуының және дамуының қоғамдық экономикалық және саяси мән жайлары.

2. Салықтардың белгілері, қаржылық қатынастар жүйесіндегі рөлі мен маңызы. Салық салудың принциптері.

3. Салықтың элементтері.

4. Салықтардың функциялары: маңызы, негізгі түрлері.

5. Салықтардың топтастырылуы: оның негіздері, белгілері, топтары, түрлері.

6. Мемлекеттің салық жүйесі: түсінігі, экономикалық мән-жайлары мен заңи негіздері, институттары.

Нормативтік актілер мен әдебиеттер:

Қазақстан Республикасының Конституциясы
Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 12 маусымдағы "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Кодексі (салық кодексі)
Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Кодексі (салық кодексі) 2004 жыл
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 1 сәуірдегі "Бюджет жүйесі туралы" Заңы (2001 жылғы 7 желтоқсанда енгізілген өзгерістер мен толықтырылуды ескеру қажет)
Салықтық құқық Найманбаев С. М. Алматы 2005 ж.
Салықтық құқық Найманбаев С. М. Алматы 2001 ж
Салықтық құқық Найманбаев С. М. Алматы 1996ж
Нологовое право Худяков А. И. Алматы 1998
(К. Маркс., Ф. Энгельс соч 2-е изд. С82)
Советское финансовое право. М., 1998
Основы наогового прва. Указ. раб.
Налоги (под. ред. Черника) М., Финансы и статистика, 1999
Худяков А. И. Финансовое право Республики Казахстан (особенная чсть) Алматы, Норма-К, 2002.
Грачева Е. Ю., Соколова Э. Д. Налоговое право:вопросы и ответы. М., 2004.
Основы налогового права ( под. ред. С. Г. Пепеляева) М., Инвест. Фонд, 1995
Қ. Қ. Ілиясов, С. Құлпыбаев Қаржы Алматы 2005

1. Салықтардың пайда болуының және дамуының қоғамдық экономикалық және саяси мән-жайлары.

Салықтар мемлекет пен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп дамуының негізі болып табылады. Салықтар адамзат өркениетінің бастапқы кезеңдерде пайда болған болатын. Көне Үндістанда «Ману заңдарында»: «шалынған құрбандықты өзіне, яғни құрбандыққа шалынған мал-мүліктерді өзіне тек брахмандар ала алады. » деп белгіленген. Ал патшаға жне басқада басқарушыларға байланысты сол «Ману заңдарында»:«Патша жыл сайын елде тұратын бұқара халықты дербес кәсіппен айналысуға мәжбүр етсін және оларды салық деп аталатын төлемді төлеуге мәжбүрленсін» деп көрсетілген.

Көне Римдегі салықтар цензус деп аталған. Ценздер әрбір бес жылдың көлемінде азаматтардың мүліктеріне сәйкес белгіленіп алынған. Кейде салықтар мен баждардан және жерді жалға беруден түскен қала шараушылығына кететін шығындарды жаппаған жағдайда, тек қалада тұратын азаматтардан «мунира» деп аталатын салық алынған. Мунирамен бірге мемлекеттік салық «трибутумды» төлеу рим азаматтарының борышы әрі міндеті болған. Римдегі (оның провинцияларындағы) негізгі салықтардың бірі жер салығы «анона» болған. Оның төлемдері ауылшаруашылығы өнімдері түрінде алынған.

Қазақстанда да өз заманына сай салық жүйесі болғандығын дәлелдейтін «Ұkы Жібек жолы» мен өркендеп дамыған қамал -қалалар «Сығанақ», «Отырар», «Тараз», «Мерке» және басқада қамал-қалалар жөніндегі мағлұматтарды жатқызуға болады. Кезінде салық салу мәселелеріне қатысты аса зор үлесін қосқан құқықтық дерек көзі ретінде Әз-Тәукенің «Жеті Жарғысын» айтуға болады.

Кез келген мемлекет өзінің қаржылық қоры болған ретте өмір сүре алады. Қаржы қорлары мемлекеттің функцияларын жүзеге асыруға, өзінің аппаратын ұстап тұруға қажетті ақшаларды қамтиды. Сондықтан да, мемлекет ақшаларды басқа жақтан табу қажет. Сол ақшаларды табудың тәсілдерінің біріне мәжбүрлеп алу жолындағы салықтар жатады. Әйгілі революцияға дейінгі қаржылық құқық саласы бойынша көрнекті ғалым П. П. Гензель салықтар жөнінде тұжырымдама жасаған: «Көне заманнан бері салық салудың техникалық жолдары, әралуан кадастрлар және өндіріп алудың аса бір икемді тәсілдері жақсы мәлім болған және қаржылық құқық жоқ болғандықтан қазіргі кездегідей салық салу тәртібін білмегендігі белгілі. Ол кезде тек бағындырылған халықтан салық алуға бағытталған қаржылық мәжбүрлеуді ғана білген». Сонымен, салықтар көне заманнан алынып келе жатқандығы жоғарыда аталып өтілді және қандай да болмасын мемлекеттің өсіп дамуының материалдық негізі - қаржыларды қалыптастыратын ең басты қайнар түсімге салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің жататыны белгілі болды.

Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойында салық нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар- ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңарумен қабаттаса жүреді. К. Маркс салықты мемлекетті тамақтандыратын ана сүті деп атап өткен. 1

Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі - ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістері және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады. Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні, олардың түрлері мен рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен, табиғатымен және функцияларымен айқындалады.

2. Салықтардың белгілері, қаржылық қатынастар жүйесіндегі рөлі мен маңызы. Салық салудың принциптері.

Мемлекеттің бюджет жүйесін қалыптастырушы міндетті төлемдер - салықтар, алымдар, баждар, төлемақылар және т. б. жинақтап айтқанда салықтар болып есептелінеді. Салық дегеніміз - мемлекет тарапынан біржақты шығарылған заңдардың негізінде, сол заңдарда нақты айқындалған мөлшерде және қатаң белгіленген мерзімдерде Республикалық немесе жергілікті бюджетті қалыптастыру мақсатында салықтық міндеттемелерін орындауға тиісті заңды және жеке тұлғалардан жүйеленген әрі тұрақты түрде мемлекеттік уәкілетті орган алатын баламасыз, қайтарымсыз, ақшалай міндетті төлем. Салықтар эконмикалық және әлеуметтік-саяси қатынастарды өзінің бойында жинақтаушы күрделі әрі қоғам өмірінің көп аспектілі қаржылық-құқықтық құбылысы болып табылады. Осыған сәйкес салықтардың келесідей белгілерін атап өтуге болады:

Салықтардың материалдық белгісі ретінде салық төлеушінің мемлекетке беруге қажетті ақша түріндегі салықтар - белгілі ақша сомасы, заттай салық түрінде ортақ белгілерімен айқындалған белгілі бір заттардың көлемі.

Салықтардың заңи белгілері төмендегідей:

біржақты-өктем тәртіппен мемлекет белгілеген төлем;
тек құқықтық нысанда болатын төлем;
заң жүзінде белгіленген төлем;
мәжбүрлі төлем;
салық міндетті төлем болып табылады;
салықты төлеу заңи міндет болуы;
өте тұрақты қаржылық міндеттемелер туындататын төлем;
құқыққа сай төлем;
жүзеге асырылуы заңи жауапкершілік шараларымен қамтамасыз етілетін төлем;
салық төлеуде мемлекеттік бақылаудың болуы.

Экономикалық белгілеріне төмендегілерді жатқызуға болады:

мемлекетің салықтық құқығына сай мәжбүлеп алына отырып, бюджет жүйесінің мызғымас материалдық негізін құрайтын төлем;
қайтарылмайтын төлем;
жекелей-эквивалентсіз төлем;
мемлекет кірісін қалыптастыратын төлем;
мөлшері алдын-ала айқындалған төлем;
қатаң белгілі мерзімде жүзеге асырылатын төлем;
салық-салу объектілерінің болуы;
белгіленіп, бекітілуі кезінде нақты салық төлеушілердің төлем қабілеттілігі есепке алынатын төлем;
ақшаның төлем құралы ретіндегі функциясын көрсететін төлем;
мемлекеттің кірісін қалыптастыратын төлем;
меншік нысанының әрқашан мемлекеттік меншік нысанына ауысуымен көрініс табатын төлем;
қоғамдағы бөлу және қайта бөлу қатынастарын бідіретін экономикалық категория.

Салық түсінігі туралы әдебиеттерде түрлі көз-қарастар айтылған. Л. К. Воранова төмендегідей көз-қарас білдіреді :«Салық дегеніміз - жалпы мемлекеттік қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған, уәкілетті мемлекеттік органдар актілерінің негізінде заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардан белгілі мөлшерде және белгілі мерзімде бюджетке енгізілетін төлем». 2 Бұл жерде салықтың қайтарымсыз, міндетті және жекелей-эквивалентсіз белгілері айқындалмаған.

С. Г. Пепеляев өз кезегінде төмендегідей анықтама береді: «салық міндеттілік, жеке қайтарымсыз, мемлекеттік мәжбүрлеумен қамтамасыз етілуі негіздеріндегі заңды және жеке тұлғалардың меншіктерін алмастырудың заңды нысаны. »3 Сонымен қатар соңғы кездерде салыққа анықтама беру экономикалық және заңи котегорияларға жіктеу көрініс табуда. Қазақстан республикасының Конституциясының 35-бабында : заңды түрде белгіленген салқтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады, -деп жазылған.

Салықтарда ежелден салық жүктемесін бөлудің екі қағидасы қалыптасқан:

пайда (алынған игіліктер) қағидасы;
«қайыр көрсету» (төлем қабілеттілігі) қағидасы.

Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салудың қағидаларын пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және табыстың өсуіне қарай олардың өзгеруі саяды.

Салықты ұтымды ұйымдастыруың классикалық қағидаларын бұрын Адам Смит ұсынған еді. Адам Смиттің қағидалары төмендегідей:

салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс (әдәлеттілік қағидасы) ;
салықтың мөлшері мен оның төлеу мерзімі алдын-ала және дәл анықталуы керек (анықтылық қағидасы) ;
әрбір салық салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және қолайлы әдіспен алынуы тиіс (қолайлылық қағидасы) ;
салықты алудың шғындары өте аз болуы тиіс (үнемділік қағидасы) .

Бұл қағидаларды пайдалану салық салуда зорық-зомбылықты жоқ етті, бұл процеске реттемелеуді енгізді және А. Смитке «салықтар - оны төлейтіндерге құлшылықтың нышаны емес, бостандықтың нышаны» деп қорытынды жасауға мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында қағидалардың тұжырымдамалары дәлелденді, толықтырылды.

А. З. Дадашев «Адам Смит салық салудың негізгі қағидалары ретінде салық салудың жалпыға бірдейлігін, әділеттілігін, айқындылығын және ыңғайлылығын атап көрсеткен. Н. И. Тургенев әркім өз мүмкіндігінше, өз табысына сай, алдынала белгіленген мерзімдері, алыну тәсілдері брйынша салық төлеуге тиіс деп тұжырымдаған., Уақыт өте келе осындай қағидалар қатары салықтардың жеткліктігі және икемділігі қағидасымен, салық салудың тиісінше көзін және объектісін таңдау қағидасымен толықтырылды. Аталған қағидалар Ресейдің жаңа салық жүйесін қалыптастыру кезінде есепке алынады» деп қысқаша қайырған. 4

Салық салудың қазіргі қағидаларына төмендегілерді жатқызуға болады:

әділдік қағидасы;
қарапайымдылық қағидасы;
салық салудың айқындығы қағидасы;
салық салудың экономикалық бейтараптылығы қағидасы;
Экономикалық қатынастар бойынша осы елдің басқа әріптес елдермен салықтардың негізгі түрлері бойынша салық мөлшерлемеердің салыстырмалығы;
салық жүйесінің біртұтастығы;
салық заңдарының жариялылығы.

3. Салықтың элементтері.

Қазақстан Республикасының қазіргі салық жүйесі салықтарды құру мен алудың нақтылы әдістерін анықтайды, салықтың тиісті элементтері арқылы салық салудың тәртібін белгілейді.

Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады: салық субъектісі, салық салынушы, салық объектісі, салық базасы, салық салудың өлшемі (бірлігі), салық мөлшерлемесі (ставкасы), салықпұл, салық жеңілдіктері, салық төлеудің мерзімі мен тәртібі, салық төлеушілер мен салық органдарының міндеттері мен құқықтары, салықтарды төлеуді бақылау, салық заңнамасын бұзғаны үшін санкциялар және тағы басқалар.

Салық салу субъектісі немесе салық төлеуші. Ол салықты және бюджетке басқа төлемдерді төлеуші тұлға, алайда нарық механизмі арқылы салық ауыртпалығы басқа тұлғаға-салық салынушыға аударылуы мүмкін.

Салық салынушылар - нақты салық ауыртпалығы түсетін жеке тұлғалар, түпкілікті салық төлеушілер, яғни мемлекет азаматтары.

Салық объектісі. Мүлік пен іс-әрекеттер салық объектілері және салық салынуға байланысты объектілер болып табылады, олардың болуына байланысты салық төлеушінің салықтық міндеттемесі туындайды.

Салық базасы - салық салу объектісі мен салық салуға байланысты объектінің құндық, заттай немесе өзге де сипаттамалары. Олардың негізінде бюджетке төленуге тиіс салықтар және басқа да міндетті төлемдердің сомалары анықталады. Демек, салықтық төлемдер сомасы салық базасына белгіленген салық ставкасын қолдану арқылы есептелінеді.

Салық өлшемі - есеп-қисап үшін белгіленген салық объектісін өлшеу бірлігі (теңге табыс айналымы, т. б., жердің 1 гектары, тауарды өлшеу бірлігі және басқалары) .

Салық мөлшерлемесі (ставкасы) - салық базасының өлшем бірлігіне деген салық есептеулерінің шамасын білдіреді. Ол салық базасының өлшем бірлігіне пайызбен немесе абсолюттік сомамен белгіленеді.

Салық кезеңі - бұл жекеленген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге қатысты уақыт кезеңі, ол аяқталған соң салық базасы анықталады және бюджетке төленуге тиісті салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің сомасы есептелінеді.

Салықпұл - субъектінің бір объектіден төлейтін салық сомасы.

Салық жеңілдіктері - заңнамаға сәйкес салық төлеушілерді салықтан толық немесе ішінара босату.

Жеңілдік кезеңдері - салықтар бойынша заңмен белгіленген жеңілдіктердің іс-әрекет ететін уақыты.

Салықтық бақылау - салық қызметі органдарының салық заңнамасының орындалуын, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарының толық және уақтылы аударылуын бақылауы.

Салық төлеушілер мен салықтық органдардың құқықтары мен міндеттері - билік пен басқару органдарының салық заңнамасымен реттеледі.

Салық заңнамасын бұзған салық төлеушілерге олардың жасырған сомасын, төмендеткен табыстарын төлеттіріп алу бұзу ауыртпалығына қарай үлестік немесе еселенген көлемде айыппұлдар, бюджетке төленетін төлемдер мерзімін өткізіп алғаны үшін өсімдер түрінде санкциялар қолданылады.

4. Салықтардың функциялары: маңызы, негізгі түрлері.

Салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні мен мазмұны олар атқаратын функцияларда толық ашыла түседі. Салықтардың фукнцияларына - мемлекеттің салықтық қызметінің негізгі бағыттарында көрініс табатын (іске асырылатын) салықтардың экономикалық табиғаты, мән-маңызы мен тек өзіне тән қасиеті жатады.

Қазіргі кезде салықтар фискалдық, реттеуші және қайта бөлу сияқты негізгі үш функцияны орындайды.

Фискалдық функция - барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның көмегімен бюджеттік қор қалыптасады, мұның өзі қоғамдық міндеттерін арттыра түседі. Өйткені, салықтар мемлекеттік бюджеттің кірістерін толықтыра отырып, экономиканы, әлеуметтік-мәдени шараларды жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.

Реттеуші функция - мемлекеттің экономикалық қызметінің ұлғаюымен байланысты болады. Ол ұлттық шаруашылықтың дамуына байланысты қабылданатын бағдарламаларға сәйкес ықпал етеді. Бұл орайда салықтардың нысандарын таңдау, олардың мөлшерлемелерінің, алу әдістерінің өзгеруі, жеңілдіктер мен шегерімдер пайдалынады. Бұл реттеуіштер қоғамдық ұдайы өндірістің құрылымы мен үйлесіміне, өндіру мен тұтыну көлеміне ықпал етеді.

Қайта бөлу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір бөлігі мелекет қарамағына өтеді. Бұл функцияның іс-әрекетінің ауқымы жалпы ұлттық өнімде салықтардың үлесі арқылы анықталады; ол ұлттық табыстың мемлекеттендіру дәрежесін көрсетеді: бұл үлес 1997 жылы-19, 7%, 1998жылы-16, 6 %, 1999 жылы-17, 4%, 2000 жылы-22, 6%, 2001 жылы-22, 2% болды.

5. Салықтардың топтастырылуы: оның негіздері, белгілері, топтары, түрлері

Салықтардың топтастырылуы: олардың айырмашылықтары мен ұқсастықтарын белгілеуге себін тигізеді; саны жағынан шамалы топтарға бөлу арқылы олардың зерделенуін және практикада қолданылуын жеңілдетуді көздейді.

Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әртүрлі қағидалар бойынша жіктеледі:

Салық салу объектілері бойынша;
Салықты алатын және салықтан жиналған сомаға билік жасайтын органға қарай;
Пайдалану тәртібі бойынша;
Объектінің экономикалық белгісі бойынша.

Салықтарды салу объектісі бойынша олар тікелей және жанама салықтар болып бөлінеді.

Тікелей салықтар - салық төлеушінің кірісі мен мүлкіне тікелей төленетін төлемдер. Олар өз кезегінде нақты және жеке салықтарға жіктеледі. Нақты салықтар салық төлеушілердің мүлкінің (меншігінің) кейбір түрлеріне (үй, жер, кәсіп, ақшалай капитал және т. с. с. ) салынады. Жеке тура салықтар - бұл жеке адамдардың, заңи ұйымдардың табыстары мен мүлкіне салынатын салықтар. Нақты салықтардан айырмашылығы жеке салық салу әрбір салық төлеушінің жеке табысы мен мүлкін де, оның қаржы жағдайын да ескереді.

Г . Карагусова тікелей салықтардың ерекшелігі ретінде келесілерді атап өтеді:

Тікелей салықтар мемлекетке көлемі тұрғысынан нақты және дұрыс салықтарды береді;

Тікелей салықтар жанама салықтарға қарағанда салық төлеушінің нақты салықты төлеу қабілетін ескереді;

Тікелей салықтардың төлемдерінде мемлекет салық төлеушімен тікелей байланыста болады және оның міндеттерін нақты айқындай алады;

Тікелей салықтар салық төлеушінің табысынан алынып отырады.

Жанама салықтар - бағаға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген салық төлеушінің кірістері мен мүлкіне тікелей байланысты емес салықтар. Жанама салықтарға: қосылған құн салығы және акциздер жатады. Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына (немесе қызметтің тарифіне) қосылатындығында, кірістірілетіндігінде. Қосылған құнға салынатын салық пен акциздердің төлеушісі заңи тұрғыда тауар сатушы (қызмет көрсетуші) болса да, бұл жағдайда салықты тауардың (қызметтің) нақты тұтынушысы төлейді. Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді.

Салық салу субъектілері бойынша: заңды тұлғалардан алынатын салықтар және жеке тұлғалардан алынатын салықтар болып бөлінеді.

Салықты алатын және оған билік жасайтын органға қарай жалпымемлекеттік және жергілікті салықтар болып бөлінеді.

Пайдалану тәртібіне қарай барлық салықтар жалпы және мақсатты болып бөлінеді.

Жалпы салықтар тиісті деңгейлердің бюджеттерінде шоғырландырылады және жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қаржыландыруға пайдалынады.

Мақсатты салықтардың нысаналы арналымы болады. ( мысалы, зейнетақы төлемдерін қалыптастыру үшін пайдаланылатын әлеуметтік салық) .

Объектінің экономикалық белгілері бойынша табысқа салынатын салықтар және тұтынуға салынатын салықтар болып ажыратылады. Табысқа салынатын салықтар салық төлеушінің салық салынатын кез келген объектіден алған табыстарынан алынады. Тұтынуға салынатын салықтар - бұл тауарлар мен қызметтер көрсетуді тұтыну кезінде төленетін шығынға салынатын салықтар.

Салықтық түсімдерге деген салықтық құқықтарын пайдалану деңгейі бойынша: өздеріне тұрақты берілген салықтар; бөліктерге (сомаларға, пайыздарға) бөлу арқылы белгіленетін (берілетін) реттеуші салықтар болып бөлінеді.

Қазақстан аумағында алынатын салықтардың түрлеріне төмендегілер жатады:

Корпорациялық табыс салығы.
Жеке табыс салығы.
Қосылған құн салығы.
Акциздер.
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы алымдары.
Әлеуметтік салық.
Жер салығы.
Көлік құралдары салығы.
Мүлік салығы.

Алымдар.

Алымдар дегеніміз - мемлекеттік уәкілетті органдар тарапынан өтінуші-келуші белгілі бір тұлғаларға белгілі бір көрсетілген тиісті қызметтер мен берілген құқықтар немесе арнайы рұқсаттар үшін сол заңды немесе жеке тұлғалардан алынатын мақсатты-бағдарлы, біршама-эквивалентті әрі міндетті ақшалай төлем.

Қазақстан Республикасында алымдардың мынадай түрлері алынады:

Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмлелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Радиоэлектрондық құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Дәрі-дәрмек құралдарын мемлкеттік тіркегені үшін алым.
Автокөлік құралдарының Қазақстан республикасының аумағы арқылы жүріп өткені үшін алымы.
Аукциондардан алынатын алым.
Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
Телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін пайдалануға рұқсат бергені үшін алым.

Баждар.

Баж - арнайы мамандандырылған уәкілетті органдар тарапынан өздеріне өтінуші- келуші тұлғаларға қатысты жасалған заңи маңызы бар белгілі бір іс-қимылдар және берілген ресми құжаттар үшін сол заңды немесе жеке тұлғалардан алынатын біршама-эквивалентті, міндетті ақшалай төлемдер.

Қазақстан Республикасында мына келесідей кедендік баждар мен міндетті төлемдер алынады:

Мемлекеттік баж.
Кедендік баж.
Кеден алымдары.
Алдын-ала шешім қабылдағаны үшін төлемақы.
Алымдар.

Төлемақы.

Төлемақы- мемлекеттік уәкілетті органдар тарапынан өздеріне өтінішпен келуші тұлғаларға көбінесе материалдық көрініс табатын, кейде басқаша сипатта пайдаланылатын белгілі бір объектілерді, не болмаса соларға байланысты рұқсаттарды және құқықтарды бергені үшін сол заңды немесе жеке тұлғалардан алынатын біршама-эквивалентті, міндетті ақшалай төлем.

Қазақстан Республикасында мына келесідей төлемақылар алынады: