Қазақтың ырымы, наным сенімдері



1 Қазақ мәдениетінің бастаулары
2 Көшпенділер өркениеті
3 Көшпенділердің жол серігі
Қазақтың ырымы, наным сенімдерінің бірі — мүшелді бәрің білетін боларсыңдар? Міне осы мүшел төңірегінде әңгіме қозғамақшымын. Мүшел дегеніміз — қазақтың және жалпы шығыстың жыл санауындағы ( 1)тышқан 2) сиыр 3) барыс 4) қоян 5) ұлу 6) жылан 7) жылқы 8) қой 9) мешін, маймыл 10) тауық 11) ит 12) доңыз) 12 жыл. Ең бірінші мүшел 13 жас одан әрі 25, 37, 49, 61… он екі жыл қосылып әрі қарай кете береді. Осылардың ішінде 25, 37, 49 жастарды қауіпті кезеңдер санап, аман -есен өтуі үшін құран бағыштап, өзінің қатты жақсы көретін киім — кешектерін жақын жуықтарына тарату сияқты ырым жоралғыларын жасап жатады. Жақында бір отырыста осы қауіпті кезеңге байланысты қызылкеңірдек болып айтыстық та қалдық Олардың барлығының түсінігінше 24, 36, 48, жастарды қауіпті кезең болып санайды екен. 25, 37, 49 жастарға жеткенде қауіпті кезеңнен өттік деп ойлайды екен. Мен оған қарсы болдым. Өйткені 25, 37, 49 жастарда болып жатқан бақытсыз жағдайларда: ойбүй байғұсай мүшел жаста екен ғой деп жатады ғой. 24, 36, 48 жастарда болса олай айтатынын естіген жоқпын өзбасым. Осыдан түсінуге болады емес пе? Жоғарыда айтқан жоралғыларды да осы себепті жасайды ғой. Міне сондықтан әрбір мүшелдің бастапқы жылынан аяғына дейін жетсем деген ырыммен жасалады осы нәрселер. Осыны түсіндіре алмай әлек болдым әлгілерге, онымен қоймай сендердің Ойыл жақтарыңда сөйтетін болып тұр ғой деп мазақ қылады адамды күйдіріп ептібайымайдтар Мүшел туралы басқа сендер не айтасыздар достар? Таңертең келе сала гуглдетіп едім, мына мақалада толық жақсы жазылған екен.

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
Қазақтың ырымы, наным сенімдерінің бірі — мүшелді бәрің білетін
боларсыңдар? Міне осы мүшел төңірегінде әңгіме қозғамақшымын. Мүшел
дегеніміз — қазақтың және жалпы шығыстың жыл санауындағы ( 1)тышқан 2) сиыр
3) барыс 4) қоян 5) ұлу 6) жылан 7) жылқы 8) қой 9) мешін, маймыл 10) тауық
11) ит 12) доңыз) 12 жыл. Ең бірінші мүшел 13 жас одан әрі 25, 37, 49, 61...
он екі жыл қосылып әрі қарай кете береді. Осылардың ішінде 25, 37, 49
жастарды қауіпті кезеңдер санап, аман -есен өтуі үшін құран бағыштап,
өзінің қатты жақсы көретін киім — кешектерін жақын жуықтарына тарату сияқты
ырым жоралғыларын жасап жатады. Жақында бір отырыста осы қауіпті кезеңге
байланысты қызылкеңірдек болып айтыстық та қалдық  Олардың барлығының
түсінігінше 24, 36, 48, жастарды қауіпті кезең болып санайды екен. 25, 37,
49 жастарға жеткенде қауіпті кезеңнен өттік деп ойлайды екен. Мен оған
қарсы болдым. Өйткені 25, 37, 49 жастарда болып жатқан бақытсыз
жағдайларда: ойбүй байғұсай мүшел жаста екен ғой деп жатады ғой. 24, 36, 48
жастарда болса олай айтатынын естіген жоқпын өзбасым. Осыдан түсінуге
болады емес пе? Жоғарыда айтқан жоралғыларды да осы себепті жасайды ғой.
Міне сондықтан әрбір мүшелдің бастапқы жылынан аяғына дейін жетсем деген
ырыммен жасалады осы нәрселер. Осыны түсіндіре алмай әлек болдым әлгілерге,
онымен қоймай сендердің Ойыл жақтарыңда сөйтетін болып тұр ғой деп мазақ
қылады адамды күйдіріп ептібайымайдтар  Мүшел туралы басқа сендер не
айтасыздар достар? Таңертең келе сала гуглдетіп едім, мына мақалада толық
жақсы жазылған екен.

Қазақ мәдениетінің бастаулары
Әлемдік мәдениет ырғақтарын анықтаған соң, қазақ мәдениетіне
тоқталайық. Қазақтар — Қазақстан Республикасының негізгі тұрғындары,
әлемдегі жалпы саны 13 миллионнан асады, исламдық суперөркениеттің
солтүстік шығыс жағын мекендейді, діні жағынан ханифиттік мағынадағы
мұсылман сунниттер, Алтай тіл бірлестігінің түрік тобының қыпшақ
топтамасына жатады. Бұл мәдениетті түсіну мақсатында алдымен оны кеңістік
өрісі мен уақыт ағынында қарастырып, кейін қазақ мәдениетінің типтік
ерекшеліктерін айқындайық. Қазақ мәдениеті еуразиялық Ұлы дала
көшпелілерінің мұрагері болып табылады. Сондықтан осы ұлттық мәдениетті
талдауды номадалық (көшпелілік) өркениет ерекшеліктерінен бастайық.[1]

Көшпенділер өркениеті
Әрбір ұлттық мәдениет бос кеңістікте емес, адамдандырылған қоршаған ортада
әрекет етеді. Мәдени кеңістік оқшау, мәңгіге берілген енші емес. Ол тарихи
ағынның өрісі болып табылады. Мәдени кеңістіктің маңызды қасиеті — оның
тылсымдық сипаты. Мысалы, ата қоныс ұғымы көпшелілер үшін қасиетті, ол өз
жерінің тұтастығының кепілі және көршілес жатқан мекендерге де қол сұғуға
болмайтындығын мойындайды. Қауымдық қатынас мекендер егемендігінен туады.
Ата қоныстың әрбір жағрафиялық белгілері халық санасында киелі жерлер деп
есептелінеді, яғни қоршаған орта киелі таулардан, өзен- көлдерден, аңғарлар
мен төбелерден, аруақтар жататын молалардан т.б. тұрады. Олардың
қасиеттілігі аңыз-әпсаналарда, жырлар мен көсемсөздерде болашақ ұрпақтарға
мұра ретінде қалдырылған.
Белгілі бір парасаттылық, ізгілік, ұстамдылық, интуициялық жоғары
қабілеттері жоқ адамдар қатал далада өмір сүре алмас еді. Кеңістікке
үйлесімді мәдениетте адам мен табиғаттың арасында қытай қорғаны тұрған
жоқ. Керісінше, мәдениет олардың арасындағы нәзік үндестікті (гармонияны)
білдіретін дәнекер қызметін атқарады. Қазақтың төл мәдениетінде экологиялық
мәселе әдептіліктік жүйесіндігі обал және сауап деген ұғымдармен тікелей
байланыстырылды.
Табиғат аясындағы мәдениетті қатып-сеніп қалған, өзгеріссіз әлем дейтін
пікірлер де әдебиетте жиі кездеседі. Алайда, бұл осы мәдениетке тынымсыз
қозғалыс тән екендігін аңғармаудан туады. Шексіз далада бір орында тоқталып
қалу көшпелілік тіршілікке сәйкес келмейді. Ол мезгілдік, вегитациялық
заңдылықтарға бағынып, қозғалыс шеңберінен шықпайды. Әрине бүл қозғалыс
негізінен қайталанбалы, тұрақты сипатта болады. Қуаң даланы игеру табиғатты
өзгертуге емес, қайта оның ажырамас бір бөлігіне айналуға бағытталған.
Яғни, адам табиғат құбылыстарына тәуелді болып қалады.
Көшпенділердің жол серігі
Енді қарастырып отырған өркениеттің кеңістікті игеру құралдарына тоқталып
өтейік. Бұл жерде ең алдымен көшпелілер өміріндегі жылқының ерекше бір
қызметіне назар аударған жөн. Жылқыны адам еркіне көндіру арқылы адамзат
кеңістікті меңгеру ісінде үлкен қадам жасады. К.Ясперстің пікірі бойынша,
тағылықтан өркениетке өтуде жер суару жүйелерін жасаумен, жазудың
ашылуымен, этностардың пайда болуымен қатар жылқыны пайдалана білу адамзат
үшін өте маңызды болды. ([2]. — М., 1991. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ДӘСТҮРЛЕРІ МЕН ӘДЕТ - ҒҰРЫПТАРЫНЫҢ АЙМАҚТЫҚ
Қазақы ырым-тыйымдардың лингвомәдени мәні
Киімнің негізгі түрлері
Фольклордың басқа жанрларындағы еңбек көрінісі
Отандық тарихнамада жануарлар культіне арналған толық қанды еңбектер жазылмасада өзіндік зерттеушілік қолтаңбасын қалдырған зерттеулер баршылық
ТҮРКІ ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ ОТҚА БАЙЛАНЫСТЫ ТАНЫМ - ТҮСІНІКТЕРІ
Қазақ жерінде мекендеген ежелгі тайпалар туралы жалпы мәлімет – хронологиялық шегі, мекендеген аумағы, тайпа атаулары
ТҰРМЫС - САЛТ ЖЫРЛАРЫ
Түркі халықтарының күнтізбесі, астрономиялық ілім-білімдері
Қазақ тіліндегі -дай, -дей, -тай, -тей тұлғалы теңеу мәнді тілдік бірліктердің этнотанымдық сипаты
Пәндер