Қазақстан Республикасында сот және сот әділдігі

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Ф КГМУ 4/3-07/01

ПП КГМУ 4/01

Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті

Казақстан тарихы және әлеуметтік - саяси пәндер кафедрасы

ДӘРІС

Тақырыбы: Қазақстан Республикасында сот және сот әділдігі

Пән: «Құқық негіздері»

Мамандықтар: «5В110200-Қоғамдық денсаулық сақтау»

Курс: 1

Уақыт (ұзақтығы) : 50 минут

Қарағанды - 2011 ж

Кафедраның әдістемелік жиналысында бекітілген

Хаттама № «» 2007 ж.

Кафедра меңгерушісі: Қ. А. Темиргалиев

Таќырыбы: ҚР конституциялық құрылымынң негіздері.

Мақсаты: Студенттерге мемлекеттіњ т‰сінігі жєне негізгі белгілері, мемлекеттіњ мєнін, мемлекеттіњ аныќтамасын жан-жаќты т‰сіндіру. Ќоѓам мен мемлекеттіњ µзара байланысы, азаматтыќ ќоѓамныњ ролі мен мањызын т‰сіндіру.

Дәріс жоспары:

ҚР конституциялық құрылымының түсінігі.
ҚР егеменді, демократиялық, құқықты, зайырлы және әлеуметтік мемлекет.
ҚР қызметінің негізгі қағидалары.
Басқарудың республикалық нысаны.

Осымен бірге жеке қатынастардың артықшылығы жөнінде сөз қозғағанда мынаны ескерген жөн: бұл қатынастардың барлығы бірдей құқықтық реттеуге жатпайды. Профессор О. С. Иоффе атап көрсеткендей, жеке отбасы қатынастарына жататын заңды тұрғыда нормалаудың объективтік мүмкіндіктері белгілі бір дәрежеде шектеулі болады да, сырттай бақылаудың ырқынан шығып кетеді.

Сондай-ақ, олардың бір-біріне деген жеке сенім сипаты да неке-отбасы қатынастарының ерекшелігі болып табылады. Мәселен, бала асырап алу бала асырап алушы мен асырап алынушының арасында өзара сенім қатынастары орныққан жағдайда ғана өз мақсатына жетеді. Бұл ерлі-зайыптылардың, ата -аналар мен балалардың, қорғаншылар мен қамқоршылардың және қамқорлыққа алынғандардың арасындағы қатынасқа да тән нәрсе. Отбасылық қатынасқа қатысушылардың өзара қарым-қатынасындажеке сенім болмаған жағдайда немесе оны жоғалтқан жағдайда мұндай қатынастары неке және отбасы туралы заң нормаларымен құқықтық реттеу тиімсіз немесе тиімділігі шамалы болады.

Отбасы құқығын зерттеуші белгілі кеңес ғалымы Е. М. Ворожейкин: «Өзіндік сенімге ие бола алмаған отбасылық қатынастарды жасанды деп есептеу керек. Көп жағдайда мұндай қатынастарды тоқтатылуы тиіс немесе ол басқа жолмен реттелуі керек» деп жазды.

Қазақстан Республикасы отбасы құқығының қайнар көзі Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 17 желтоқсандағы «Неке және отбасы туралы» Заңы болып табылады. Осы аталған Заң актісі 1969 жылғы 6-тамызда Республиканың жоғарғы кеңесі бекіткен неке және отбасы туралы Кодексті алмастырды.

«Неке және отбасы туралы» заң 7 бөлімнен, 29 тараудан және 213 баптан тұрады.

Бірінші бөлімдегі «Жалпы ережелерде» неке-отбасы заңдарының негізі жасалып, осы заңмен реттелетін қатынастар, неке-отбасы қатынастарын реттеудің негізгі принциптері белгіленеді.

«Неке» деп аталатын 2-ші бөлімде некеге тұру, оны тіркеу, некені тоқтату, ерлі-зайыптылар арасындағы өзіндік және мүліктік қатынастарды құқықтық реттеу туралы нормалар топтастырылған.

«Отбасы» деп аталатын 3-ші бөлім ата-аналар мен балалардың Құқықтары мен міндеттерінің негізі туралы, ата-аналарды туу туралы жазбалар кітабына жазу жайындағы, ата-аналардың балаларға байланысты құқықтары мен міндеттері туралы, ата-аналарды ата-аналық құқығынан айыру және шектеу жайында, сондай-ақ бала асырап алудың тәртібін айқындайтын ережелер, оны болдырмау және жарамсыз деп тану жөніндегі баптардан тұрады.

«Қорғаншылық және қамқоршылық» деген 4-ші бөлімде қорған болу мен қамқоршылықтың міндеттері белгіленеді., сол бойынша қорғаншылық пен қамқоршылық жасаушы, қорғаншылар мен қамқоршылардың құқықтары мен міндеттері, олардың өкілеттіктері анықталады, қорғаншылық пен қамқоршылықты тоқтату қарастырылады.

«Отбасы мүшелерінің алименттік қатынастары» деген 5-ші бөлімде ата-аналардың балаларды асырау және кәмелетке толғандардың ата-аналарын бағып-күтуі жөніндегі міндеттері сөз болады, отбасының басқа да мүшелерінің алиметтік міндеттемелері көрсетіледі, сондай-ақ алимент тағайындау және оны төлеу тәртібі берілген.

«Неке және отбасы туралы» Заңда ҚР неке-отбасы заңдары мынадай принциптерге негізделетінін белгілейді:

1) еркек пен әйелдің некелік одағының еріктілігі;

2) ерлі-зайыптылардың отбасындағы құқықтарының теңдігі;

3) отбасының ісіне кімнің болса да өз бетінше араласуына жол берілмеушілік;

4) отбасы ішіндегі мәселелерді өзара келісіммен шешу;

5) балаларды отбасында тәрбиелеуге басымдық беру, олардың өсіп-жетілуі мен әл-ауқатты болуына қамқорлық жасау;

6) отбасының кәмелетке толмаған және еңбекке қабілетсіз мүшелерінің құқықтары мен мүдделерін қорғауға басымдық беру;

7) отбасы мүшелерінің өз құқықтарын кедергісіз жүзеге асыруын қамтамасыз ету.

Кодексте мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) неке (ерлі-зайыптылық) - ерлі-зайыптылардың арасындағы мүліктік және мүліктік емес жеке қатынастарды туғызатын отбасын құру мақсатымен заңдарда белгіленген тәртіппен тараптарды ерікті және толық келісімі жағдайында жасалған еркек пен әйелдің арасындағы тең құқықты одақ;

2) жалған неке - отбасын құру ниетінсіз заңда белгіленген тәртіппен жасалған және ерлі-зайыптылардың құқықтары мен міндеттерін туғызбайтын неке;

3) отбасы - некеден (ерлі-зайыптылықтан), туыстықтан, қайын жұрттан, бала асырап алудан немесе балаларды тәрбиеге алуды өзге де нысандарынан туындайтын мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге байланысты және отбасы қатынастарын нығайту мен дамытуға жәрдемдесуге тиісті адамдар тобы;

4) неке (ерлі-зайыптылық) жасы - адамның некеге (ерлі-зайыптылыққа) тұру құқығына жеткендегі жасы;

5) репродукциялық денсаулық - адамның толымды ұрпақ туғызуға қабілетін көрсететін денсаулығы;

6) балалық шақ - кәмелетке толмаған адамдардың құқықтық жай-күй;

7) мүлікті шарттық режимі - ерлі-зайыптыларды және оларды осы некеден асырап алған балаларының, туған балаларының неке (ерлі-зайыптылық) шартымен белгіленген меншігіні режимі;

8) суррогат ана мен ықтимал ата-ана арасындағы шарт бойынша бойға бала бітіру, оны көтеру және туу;

9) суррогат ана шарты - балалы болуды қалайтын адамдар мен эмбрион имплантация әдісін қолдануға келісімін берген әйелдің арасындағы нотариаттық куәландырылған келісім;

10) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар (бала) - ата-ана құқықтарының шектелуіне немесе олардан айырылуына, ата-анасы хабар-ошарсыз кетті деп танылуына, олар өлді деп жариялануына, әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеті шектеулі) деп танылуына, ата-анасының бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуіне, ата-анасының баласын тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен мүдделерін қорғаудан жалтаруына, оның ішінде ата-анасының өз баласын тәрбиелеу немесе емдеу мекемелерінен алудан бас тартуына байланысты, сондай-ақ ата-анасы қамқорлық жасамаған және заңдарда көзделген олардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудың қажеттілігін белгілеуді қажет ететін өзге де жағдайларда жалғызбасты ата-анасының немесе екеуінің де қамқорлығынан айрылған балалар (бала) ;

11) жетім балалар (бала) - ата-анасының екеуі де немесе жалғыз басты ата-анасы қайтыс болған бала;

12) баланың заңды өкілдері - ата-аналар, асырап алушылар, қорғаншылар, қамқоршылар, патронат тәрбиешілер, қорғаншы және қамқоршы органдары, қорғаншы мемлекеттік мекемелер, қамқорлық, білім беру, тәрбиелеу, баланың құқықтарын қорғау мен мүдделерін жүзеге асыратын интернат мекемелері;

13) патронат (қабылдап алатын отбасы) - ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланы қамқоршы және қорғаншы орган мен баланы тәрбиелеуге алуға тілек білдірген ерлі-зайыптылар (қабылдап алған отбасы) жасасатын шарт бойынша отбасына тәрбиелеуге берген кездегі тәрбиенің нысаны;

14) қорғаншылық - баланы орналастырудың отбасылық нысаны, сондай-ақ он төрт жасқа толмаған балалар құқықтары мен мүдделерін қорғаудың құқықтық нысаны;

15) қамқоршылық - балаларды орналастырудың баламалы нысаны, он төрт жасынан бастап он сегіз жасқа дейінгі балалар құқықтары мен мүдделерін қорғаудың құқықтық нысаны;

16) алименттер - алуға құқығы бар екінші адамға бір адам беруге міндетті болатын асырау қаражаты;

17) отбасылық жағдай - некеде тұруы не тұрмауы немесе ажырасуы, жесір қалуы, балалардың немесе отбасының басқа да мүшелерінің болуы немесе болмауы;

18) материалдық жағдай - жалақының, зейнетақының, басқа да табыстардың болуы немесе болмауы; олардың мөлшері; мүліктің болуы; еңбек қабілетін жоғалту дәрежесі; отбасының басқа мүшелерінен материалдық көмек алуы немесе алмауы;

19) азаматтық хал актілері - адамның құқықтары мен міндеттерінің пайда болуына, бар болуына және тоқталуына байланысты оны дараландыратын заңды ресімделген мән-жайлар;

20) жақын туыстары - ата-аналары, балалары, асырап алушылар, асырап алынғандар, бір әке бір шешеден туған және әкесі немесе шешесі бөлек ағалы-інілер мен апа-қарындастары (сіңілер), атасы, әжесі, немерелері;

21) қайын жұрт - ерлі-зайыптылардың біреуінің басқа зайыбының туыстарына қатысты жай-күйі;

22) қорғаншы (қамқоршы) - қорғаншылық пен қамқоршылық жөніндегі міндеттерді жүзеге асыру үшін заңда белгіленген тәртіппен тағайындалған адам;

23) қорғаншылық (қамқоршылық) - кәмелетке толмағандарды және сот әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеттілігі шектеулі) деп таныған адамдарды құқықтары мен мүдделерін қорғауды құқтық нысаны;

24) қорғаншы және қамқоршы орган - өзінің кәмелеттік жасқа толмағандарға қатысты қорғаншылық және қамқоршылық жөнінде функцияларын жергілікті беру және денсаулық сақтау органдары арқылы, іс-әрекетке қабілетсіз не қабілеті шектеулі кәмелетке толғандарға қатысты - жергілікті халықты әлеуметтік қорғау уәкілетті органдары арқылы жүзеге асыратын жергілікті атқарушы органдар;

25) бала - он сегіз жасқа (кәмелеттік жасқа) толмаған адам;

26) әке болуды анықтау - некеден (ерлі-зайыптылықтан) тыс туған балаға қатысты әке болу фактісін сот тәртібімен ерікті тану және белгілеу;

27) бала асырап алу - баланы (балаларды) сот шешімінің негізінде отбасына тәрбиелеуге берудің құқықтық нысаны, нәтижесінде қандас туыстарына (шығу тегі бойынша) бірдей қатынастар пайда болады;

28) халықаралық түрде бала асырап алу - Қазақстан Республикасында баланы басқа отбасына тәрбиелеуге не асырап алуға беруге мүмкін болмағанда баланы отбасымен қамтамасыз етудің баламалы шарасы;

29) жеке басын куәландыратын құжат - ұлттық паспорт, жеке бастың куәлігі, азаматтығы жоқ адамның куәлігі, шетел азаматының ықтиярхаты;

30) заңды мекен-жайы - азаматтың тіркелген жері;

31) некеге тұрмаған ана - баланы (балаларды) туған ана, алайда некеге тұрмаған әйел;

32) тастанды (тастап кеткен бала) - ата-анасы өмірдегі жағдайларға байланысты қамқорлықсыз қалдырған бала;

33) бас тартылған бала - ата-анасы тиісті заңды құжаттар ресімдеу арқылы оны әрі қарай тәрбиелеуден, оқытудан, материалдық қамтамасыз етуден бас тартқан бала.

2-бап. Неке-отбасы заңдарының негіздері

1. Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы, ана, әке және бала мемлекеттің қорғауында болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.