Қызметкерлерді басқару

Басқару кадрларын басқару жүйесінде істейтін және белгілі бір басқару қызметін орындайтын немесе соны жүзеге асыруға ықпал ететін жұмыскерлер, яғни басқару процесіне іскерлікпен қатысатын, әрі басқару аппаратына енетін жұмыскерлер жатады.
Басқару кадрларын алуан түрлі белгілері бойынша бағалауға болады:
басқару деңгейі бойынша – жоғарғы, орташа және төменгі буындар, кәсіптік құрылымы бойынша – инженерлер, қызмет түрі бойынша ауыл шаруашылығы , өнеркәсіп кадрлары, басқару еңбегін мамандандыру түрі бойынша - әкімшілік , экономикалық , білім бойынша –жоғары және арнайы орта білімді адамдар, практиктер орындайтын жұмыстың қүрделілігі және жауапкершілігі бойынша.
Басшыларды қызметтегі ролі бойынща мамандар мен қосалқы қызмет көрсетушілер болып бөлінеді. Басқару жүйесіндегі қызметшілердің бұл әр бір категориясы еңбек әрекетінің ерекшеліктеріне , кәсіптік даярлығына және даярлықтан қайтадан өтуіне қарай сипатталады.
Басшылар – бұлар тиісті ұғымға басшылық етушілер , басқару аппаратының немесе оның жекелеген буындарының жұмыстарын үйлестірушілер , қойылған міндетті орындау үшін ұжым қызметін бақылауды және реттеуді жүзеге асырушылар.
Шаруашылық жүйесінің басшыларына алуан түрлі, бірін-бірі толықтыратын қызметтерді әкімшілік , ұйымдастырушылық, мамандық, қоғамдық қызмет, тәрбиеші орындауынп тура келеді. Басшы әкімшілік рөлінде өз билігін пайдалана отырып қолдана жүрген нормативтік актілерге сәйкес жүйедегі қозғалысты қамтамасыз етеді, ұйымда тиісінше тәртіп орнатады. Өзіндегі қызметкерлермен бірлесе отырып кадр саясатын ойластырады және жүзеге асырады, штатты жинақтайды , кадрларды іріктеуді, баулуды , орналастыруды және ауыстыруды жүзеге асырады.
Басшы ұйымдастырушылық қызметті орындай отырып , бірлесе жемісті еңбек ету үшін қажетті жағдай жасайды, басқару процесінде және өндірісте жұмыс істейтіндерге бағыт сілтеп, іс-әрекеттерін үйлестіреді.
Басшы кәсіби даярлықтан ойдағыдай өткен, өзі істейтін сала бойынша білімі мен тәрбиесі жеткілікті маман ретінде өз қызметін орындағанда- мақсатты дұрыс қоя білу, оның жүзеге асыру барысын жан-жақты талдау және бақылауы, білікті нұсқау бере білуі тиіс.Басқадай жетістіктермен қоса, арнайы білімі бар басшылар өз міндетін ойдағыдай әрі нәтижелі шеше біледі.
Басшы өзінің тікелей міндетімен қоса, алуан түрлі өндірістік қызметтерді орындайтын қоғам қайраткерлері болып та саналады.Өйткені онсыз ұйымшыл ұжым құру мүмкін емес. Осы тұрғыдан алғанда ол қоғамдық ұйымдармен бірлесе отырып, әр түрлі әлеуметтік мәселелерді шешуге белсене ат салысады, әр түрлі мәжілістерге, конференцияларға және орталық органдардың жұмыстарына қатысады. Соның нәтижесінде басшы толып жатқан мәліметтер алады , ал оны тиімді қолданғанда ұжымның психологиялық ахуалына және шаруашылық қызметіне елеулі ықпал ете алады.
Басшының тәрбиешілік қызметінің зор мәні бар. Жақсы жолға қойылған тәрбие жұмысы жеке адамдар мен ұжымның ауыз бірлігін, ынта-жігерін арттыра түседі, экономикалық және әлеуметтік прогресті жеделдетуге ықпал етеді. Тәрбие жұмысына соншалықты жоғары баға берілетін себебі басқару, бұл әрдайым адамдарға басшылық ету және де оны ойдағыдай жүзеге асыруға , басшының қол астындағыларға өктем бұйрықпен емес , сендіру , әділдікке көзін жеткізу арқылы ықпал етуінің зор мәні бар.
Ұжымға жетекшілік ету сипатына қарай басшыларды сызықтық және қызметтік деп бөлінеді.
Басшылық қызметтіжүзеге асыруда оқшау шаруашылық бөліміне жетекшілік ететін сызықтық басшылықтың айырықша ролі бар. Олардың әрқайсысы өзіне бекітілген басшылық аппараты арқылы қарамағындағы адамдардың жұмысын үйлестіріп ғана қоймай , тиісті әлеуметтік- экономикалық, ұйымдық, техникалық және адамгершілік алғы шарттарды қалыптастыруға қатысты шешімдер қабылдап, өзі басқаратын бөлімшедегі жұмыстың тиімділігін қамтамасыз етеді.