Қор биржалары

Жоспар
Кіріспе

1 Қор биржасы
2 Биржаның бастапқы калыптасуы
3 Қор биржасының көп орталықтандырылған жүйелері

Қаржылык колдануды қосқанда ресурстардың бөлінісі жаңа әкономикалык шарттардың формасына сәйкес әкономикада қайта кұруды міидет етіп койып отыр. Нарық катынасы дамыған ел-дерде каржы ресурстарын тиімді түрде қайта бөлу қор биржалары аркылы жүзеге асады.
Қор биржасы - құнды қағаздардың қалыпты айналымы үшін қажетті жағдайлардың жұмысын камтамасыз ететін ұйым. Қор биржасының барынша толык мәні әкономикада төмендегідей қызметтерді орындау кезінде көрінеді:
- кор нарығында биржалық делдалдармен бағалы кагаздарды сату жолымен уақытша жинақталған және қорланган еркін ақшаларды жұмылдыру және шоғырландыру;
- ел үкіметінің шығыстар мен өндірісті қаржыландыру және несиелендіру;
- жалған капиталдың қалыптасуы және ұсыныс пен сұраныстың деңгейіндегі көрінетін бағаларды белгілеу, құнды кағаздармен болатын операцияларды шоғырландыру.
Қаржылық ресурстарды кайта бөлу мен жұмылдыру, шо-ғырландыру процесінде кызмет етуші кор биржасы әкономика-ның маңызды буындарының бірі болып табылады. Ол қаржылық және өндірістік капиталдың арасындағы делдалы ретінде алга шығып және әкономикалық дамудың қозғаушы бірден бір күші болып табылатын инвестициялық процеске ықпал жасайды.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қор биржалары

Қаржылык колдануды қосқанда ресурстардың бөлінісі жаңа экономикалык шарттардың формасына сәйкес әкономикада қайта кұруды міидет етіп койып отыр. Нарық катынасы дамыған ел-дерде каржы ресурстарын тиімді түрде қайта бөлу қор биржалары аркылы жүзеге асады.
Қор биржасы - құнды қағаздардың қалыпты айналымы үшін қажетті жағдайлардың жұмысын камтамасыз ететін ұйым. Қор биржасының барынша толык мэні экономикада төмендегідей қызметтерді орындау кезінде көрінеді:
кор нарығында биржалық делдалдармен бағалы кагаздарды сату жолымен уақытша жинақталған жэне қорланган еркін ақшаларды жұмылдыру жэне шоғырландыру;
ел үкіметінің шығыстар мен өндірісті қаржыландыру жэне несиелендіру;
жалған капиталдың қалыптасуы жэне ұсыныс пен сұраныстың деңгейіндегі көрінетін бағаларды белгілеу, құнды кағаздармен болатын операцияларды шоғырландыру.
Қаржылық ресурстарды кайта бөлу мен жұмылдыру, шо-ғырландыру процесінде кызмет етуші кор биржасы экономика-ның маңызды буындарының бірі болып табылады. Ол қаржылық жэне өндірістік капиталдың арасындағы делдалы ретінде алга шығып және экономикалық дамудың қозғаушы бірден бір күші болып табылатын инвестициялық процеске ықпал жасайды.
Қор биржасы өзінің қызметін келесі принциптерге сай құрады:
брокер жэне клнентпен арадағы жеке сенімділік, өйткені биржадағы мэміле ауызша жасалып, кейін заңды түрде ресімделеді;
биржада жасалатын барлык мәмілелер туралы жариялылық пен ашықтық;
сауда мен есепке алу дэрежесін белгілеу жолымен каржылық делдалдар кызметін аудиторлар мен қор биржасы экімшілігі тарапынан қатаң реттеулер.
Осы принциптерді қамтамасыз ету нэтижесінде, бағалы қа-ғаздарды қор биржасында сату мен сатып алу ықыласына түрткі болатын орта қалыптасады. Бұл осындай басымдылыққа жол ашады: осы қагаздың аяқ алысы үшін несиеге қол жеткізетін жақсы мүмкіндік, бағалы қағаздар нарығы жағдайына өте жақсы шолу мен сол мүмкіндіктің барынша дэлме-дэл немесе басқадай бағалы кағаздардың бағалануы жэне т.б. Сонымен бағалы қа-ғаздар нарығында кор биржасы өзіыдік борометр мен туралап дәлдеуінің рөлін атқарады десе болады. Соның арқасында эрбір инвестор іздегенін табады, болашағы зор акционерлік коғамға өзінің ақшалай қаражатын салады.
Қор биржасының механизмін жіберу үшін, алдын ала мына-лар қажет: біріншіден, болашақ клиентуралардың желісін кұру бойынша жэне ең алдымен барлық акционерлерге күш-жігерді жү_мсау керек. Яғни, кор биржасындағы бағалы қағаздардың қа-жетті көлемінің бастауы үшін қалай қалыптастырылуын жэне кіммен жұмыс жасау мәселесін шешкен жөн; екіншіден, қор операцияларын жүргізетін делдалдар жүйесі - брокерлер мен дилерді қалыптастыру қажет; үшіншіден, алдымен қор биржасын жіберуді шешпестен бұрын, биржалық механизмнің орталық блогының жұмысын реттеу керек (бағалы кағаздардың биржаға рүксат етуінің жүйесі, сарапшы баға белгіленімінің комиссиясы жэне т.б.) яғни, алдымен кор биржасының функционалды жэне үйымдастырушылык құрылымының негізгі тірегін калыптастыру керек.
Қор нарығы сауданың есуі салдары мен мерзімдік мэміле жасау санының артуынан тұтыну тауарларының нарық қой-науында қалыптасты. Борыш қолхаты болып табылатын қаржы-лық операциялардың объектісіне- вексельдері біртіндеп айнала бастады. Бельгияның Антверпен қаржы ресми түрде қор бир-жасының отаны болып саналады. Тауар биржасындағы бағалы қағаздардың алғашқы сатылуы 1592 жылы басталды. Соңынан көшбасшылық Амстердамдық биржаға карай ауысады. Бүл жерде бірінші рет мерзімді мэміле пайда болып, биржалык операцияның техникасы салыстырмалы жогары деңгейге жетті.
Биржаның бастапқы калыптасуы сонымен қатар мемлекеттік борыштың өсуімен байланысты болды. Қазынашылық вексельге жэне облигацияға салынатын капиталдар кез келген уақытта акшаға айналатын еді. Бірінші акционерлік қоғамның пайда бо-луымен (нидерландық пен ағылшындық остиндиялық компания) биржалык айналымның басты объектілері акциялар болды. Өнер-кэсіпшілер, банкирлер, кеме иелерін жэне көпестерді біріктіретін серіктестіктің пайда болуы, теңіз экспедициясымен жэне Жаңа Жердегі елдерге сапар шегетін сауда керуендерімен байланысты болды. Әрине бүларды жабдықтау ісіне айтарлықтай күрделі жүмсалым талап етілетін. Ортақ капиталда өзінің меншік үлесін куэландыратын жэне бірлескен кэсіпорынның жолы болган жағ-дайда пайданың бөлігін алуға кұкык беруін енгізген жалпы көлемі арнаулы акция-кұжатпен ресімделетін.
Осы компаниямен алынған пайданың жоғары болуы, биржалык сауданың өсуі мен олардың акциялар бағамдарының шү_-ғыл түрде артуына мүмкіндік берді. Осы кезенде активтенді-рілген қор нарығында (алғашкы үштен бірі XVIII ғасыр мен кейіндегі жылдар) АҚШ-та, Германияда, ¥лыбританияда жэне Францияда биржалар қүрылды. Биржалардың саны тез көбейіп және олардың арасында өзара тығыз байланыстар калыптасты. Сондықтан капитализмнің қалыптасу кезеңінде қор биржасы бастапқы капиталдың белгілі дэрежеде қорлануының маңызды факторына айналды. Ол кейіннен біртіндеп каржылық-экономи-калык қатынасынын маңызды жүйесінің элемент! болып қалып-тасты.
Еркін бэсекелестік нарыгының стихиясы аса ірі ақшалай каражатты бір саладан екінші салаға шексіз турде құйылуын камтамасыз етті. Бүл арада еркін бэсекелестік нарык стихиясына мемлекеттік бөлісуге де, кор биржасына да, несиелеу саласына да бой бермейді. Осы кезең жөнді ұйымдастырылмаған жабайы нарықтың уақыты ретінде сипаттапады. Бұл жерде мэмілелер көпшілігінде тіркелмеген оның үстіне шаруашылык қызметін белгілі ережелерге бағындыратын органдар мен заңдылықтар жоктың қасы еді.
Бағалы кағаздар шығарудың өсуі мен акционерлік қогамнын көптеп құрыла басталуы, XIX гасырдың екінші жартысына қарай кор биржасының маңызды шұғыл все түсті. Өндірістің есуімен салыстыру бойынша ақша капиталының барынша қаркынды кор-ланымы мен рантье кабатының ұлғаюы багалы кагазға деген зор сұранысты аныктады. Соның нэтижесінде биржаыың айналымы өсе түсті, биржадағы басты орындарды меншік компаниялар мен кәсіпорындардың акциялары мен облигациялары алды. Қор нары-гының барлығы барынша реттелмелі болып қалыптаса бастады.
Әсіресе АҚШ-та бағалы кагаздар нарығы кең көлемде дамуға ие болды. Егер континентті Еуропада еркін ақша каржыларды банктағы шоттарда сактауды, сақтандыру полистері мен жылжы-майтын мүліктерге сшіуды артыгырак санаса, Америкада көп-шілік кэсіпкерлер капитйлдарын қаржылык активтерге инвести-циялады. Сондықтан, АҚШ қор нарығында қаржылык операция-ларды жүзеге асырудың барынша казіргі заманғы механизм! қалыптасты. Қазіргі уақытта, дұрысын айтканда ол барынша үйымдастырылған жэне бағалы кағаздардың демократиялык на-рығы ретінде есептеледі. Қаржылық нарықтың қалыптасқан ұлт-тық ерекшеліктеріне қарай қор биржасы үйымдарының екі үлгі-сін айырып тану (ажырату) мақұлданған болатын. Бұл жеке құ-қықтағы қор биржасының сипаты (англо-саксондық үлгі) мен көпшілік құкықты сипаттағы кор биржасы (континенталды еуро-палық үлгі).
Жеке кұқыкты сипаттагы кор биржасының классикалық мы-салы ретіиде элемдегі ең байырғы, Лондон кор биржасы болып есептеледі. Нью-Йорк, Токио жэне баска биржалар да осындай принциппен кызмет жасайды. Олар жеке меншік түрінде кұры-лып, кейіннен акционерлік қогам, аралас кэсіпорын жэне қауым-дастык формасын жэне т.о. алды. Қор биржасының саны қатаң шектеулі. Жеке адамдар немесе компаниялар орын үшін ірі көлемдегі сомада акша төлей алатын жағдайы барлар, биржа мүшелерінің бірнеше кепілдемесін альт мүше бола алады. (Нью-Иорктегі жетекші қор биржасының орын үшін төлемдері бірнеше ондаган жэне жүздеген мың долларға дейін тұрады). Қор бир-жасының басында биржалык комитет немесе басқарушы кеңес тұрады. Осындай биржалардың кызметі аз дэрежеде үкіметпен бакыланады, бағалы қағаздар айналымының тэртібін белгілеуде олардың өткізуін реттеуде барынша дербес жэне тэуелсіз Қазақ-станның қор биржаларының ұйымдастырылу құрылымдарының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.