Қылмыс құқығы ұғымы, міндеттері, принциптері

1. Қылмыс құқығы ұғымы, міндеттері, принциптері.
2. Қылмыстық Заң ұғымы.
3. Қылмыс белгілері, себептері.

Қылмыстық құқық жеке құқық саласы ретінде адамды оның құқықтары мен бостандықтарын, қоғамды және мемлекеті қылмыстық қол сұғушылықтан қорғауға бағытталған қоғамдық қатынастарды реттейді.
Мұндай реттеу 3 түрлі жолмен жүзеге асырылады.
1. Қылмыстық құқық нормасы арқылы қоғамдық қатынастарды реттеу.
2. Қылмыстық құқық нормасы арқылы жазамен қорқытып, тыйым салынған іс - әрекеттерді істеуге тыйым салынған қоғамдық қатынастар реттеледі.
3. Қылмыстық құқық қылмыстық құқықтың нормасы арқылы азаматтарға қылмыстық жолмен қиянат келтіргенде олардын адам қорғауға байланысты қатынастарын ретке келтіреді.
Қылмыстық құқық – бұл жалпы құқық жүйесінің негізгі бір саласы және пәні болып табылады. Осы ұғымдардын бәрінің жиынтығы қосылып қылмыстық құқық құрса деген түсінікті береді. Басқа құқық саласы сияқты қылмыстық құқықтында негізгі болса-Қазақстан Республикасының конституциясы.
Қылмыстық құқық нормалары мазмұнына қарай 2 түрлі қызметті жүзеге асырады.
1. Қылмыстық құқықтың жалпы ережелерін, принциптері мен институттарымен белгілеу арқылы негізгі екі ұғым- қылмыс пен жазаны анықтайды. Бұл нормалар Қылмыстық құқықтың жалпы бөлімінің мазмұнын құрайды.
2. Нормалар қоғамға қауіпті әрекеттің немесе әрекетсіздіктің қылмыс қатарына жататын белгілерін, шеңберін және оны істегені үшін тағайындайтын жазамен түрлері мен шегін белгілейуі. Мұндай нормалар қылмыстық құқықтың ерекше бөлімінін мазмұны құрайды.
Қылмыстық Кодекстің 2 бабына с/с қылмыстық заңдардың міндеттері
болып:
1. Адам мен азаматтын құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен занды мұдделерін қоғамдық тәртіппен қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, ҚР Конституциялық құрылысы мен аумақтың тұтастығын, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатың мүдделерін қылмыстық қол сұғышылықтан қорғау бейбітшілік пен азаматтың қауіпсіздігін қорғау, с/қ қылмыстардың алдын алу болып табылады.
2. Бұл міндеттерді жүзеге асыру үшін осы Кодексте қылмыстық жауаптылық негіздері белгілінеді жеке адам қоғам немесе мемлекет үшін қаупі қандай әрекеттер қылмыс болып табылатыны айқындалады, оларды жасағаны үшін жазалар мен өзгеде қылмыстық құқық ықпал ету нормаларын белгіленді делінген. Қылмыстық занның басты міндеттерің бірі қылмыстың сақтандыру болып табылады.
Қылмыстық құқық жалпы және арнаулы сақтандыру функцияларын жүзеге асырады. Жалпы сақтандыру-қылмыстық заң арқылы кез келген қылмысты істеуге тиім салу, қылмысты істеген адамдарға әділ жаза тағайындауда белгілеу арқылы жүзеге асырылады. Арнаулы сақтандыру қылмыстық заң тйым салған әрекет пен әрекетсіздікті істеген адамға қылмыстық құқықтық нормалар арқылы белгіленген тиісті ықпал ету шараларын қолдану ретімен іске асырылады.

1.Т.Ағдарбеков., «Мемлекет және құқық теориясы». Алматы – 2003.
2.Қ.Д.Жоламан., А.Қ.Мұхтарова., А.Н.Тәукелев., «Мемлекет және құқық теориясы». Алматы – 1999.
3.Т.Ғ.Сапағалиев., А.Ибраева., «Мемлекет және құқық теориясы». Алматы – 1998.
4.“Заңгер” Республикалық журнал. Алматы – 2007.
5.Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы “Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру, мемлекеттік саясаттың басты мақсаты”. Астана – 2008ж. 6-ақпан.