Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығында кластерді жетілдірудің жолдары

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 87 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе 3

І Тарау. Кластерлік жүйенің дамуы мен теориялық аспектілері

1. 1. Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруде кластерлік

жүйені пайдалану 6

1. 2. Өнімнің ішкі кешенінің кластерлік жүйедегі орны 15

1. 3. Экономиканың шикізаттық құрылымын өзгертуде

кластердің рөлі 19

ІІ Тарау. Қазақстан Республикасындағы кластердің қазіргі жағдайына

талдау жасау (ОҚО бойынша)

2. 1. Қазақстандағы мақта кластерінің қазіргі жағдайын талдау 27

2. 2. Мақта клатерінің негізі- шаруа қожалықтарын қолдау жолдары 42

2. 3. Мақта кластерін үйымдастырудағы баға белгілеудің маңызы 49

2. 4. Мақта шаруашылығындағы шикізаттық базаны

дамытудың келешегі 56

ІІІ. Тарау. Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығында кластерді жетілдірудің жолдары

3. 1. Агробизнестегі кластер -бәсеке қабілеттілікті арттыру тәсілі 70

3. 2. ОҚО ауыл шаруашылығын жетілдіру жолдары 78

Қорытынды 83

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 87

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Қазақстан өз азаматтары үшін өмір сүрудің жоғары стандарттарын жасай отырып, әлемнің тиімді дамып келе жатқан елдерінің қатарына қосылуға тиіс. Біз мұны ұлтымыз бен экономикамыз бәсекеге қабілетті болған жағдайда ғана істей аламыз .

Экономикасы дамыған елдердің практикасы ғаламдық экономикалық бәсекелестік жағдайында экономиканың бірқалыпты өсуіне жаңа технологиялар мен талдамаларды өндіріске енгізудің жоғары деңгейі негіз болып отырғанын көрсетеді. Әртүрлі бағалар бойынша дамыған елдерде өндіріс өсімінің 70% -тен 100 %-іне дейін бүгінгі таңда инновацияларды пайдалану есебінен қамтамасыз етілуде.

Дүниежүзілік тәжірибе көрсетіп отырғанындай, инновациялық қызметті дамыту іргелі және қолданбалы ғылымның жай-күйіне және ғылыми-техникалық талдамалардың коммерциялық мақсатта қажет етілуіне тікелей байланысты. Осы индустриалды - инновациялық бағдарламаның негізгі маңызды бір құрылымы кластер болып табылады. Индустриялық - инновациялық саясатты іске асырумен бір мезгілде біз елдің аграрлық секторын нығайтуға бет бұрдық. Қазақстандағы экономикалық өзгерістердің қисыны ауыл шаруашылық салада агробизнестің оңтайлы құрылымын қалыптастыруға, бәсекеге қабілеттілікті арттыру қажеттігіне, ауыл шаруашылық өндірісінің маркетингтік стратегияға көшуіне, ішкі нарықты импортты алмастыруға байланысты жаңа сапалық өсуге көшуді талап етті.

Қазір сала жаңа кезеңнің табалдырығында тұр, бұл кезең ашық экономика және тағам өнімдері саудасының әлемдік жүйесі жағдайында оның тиімді дамуын қамтамасыз етуі тиіс. Бұл әсіресе алдағы кезде БСҰ-ға кіруге байланысты өзекті болып отыр. Біз үшін басты басты міндет - халықаралық саудадағы құқықтың кемсітушілігін болдырмау және азық-түлік қауіпсіздігі мен ел аграрлық секторының тиімді даму мүмкіндігін сақтай отырып, тауарлар мен қызметтердің әлемдік нарығына нақты қол жетімділігі қамтасыз ету.

Яғни, кластер жүйесін экономика секторының басымды жеті бағытына енгізу жоспарланған. Негізгі экономиканың басымды секторлары миұнай-газ, ауыл шаруашылығы (мақта кластері, күріш кластері, өсімдік май кластері), қара және түсті металлургия және т. б. салалар.

Қазақстан табиғи ресурстарға бай ел болғандықтан, экономикаға кластер жүйесін енгізу тиімді болып табылады. Әсіресе кластер жүйесін ауыл шаруашылығы саласына енгізу мәселесі бүгінгі таңда Қазақстан экономикасының маңызды проблемаларының түйіні. Себебі, біртұтас әміршіл мемлекет ретінде КСРО - ның өмір сүруін тоқтатуы, бұрынғы республикалардың орнына жаңа тәуелсіз мемлекеттердің пайда болуы осы елдердің тұрғындарын азық-түлікпен қамтамасыз ету, жалпы агроөнеркәсіп кешенін дамыту, ауыл шаруашылығында әлеуметтік және саяси жаңартуларды жүзеге асыру қажеттілігі тұрғаны белгілі. Халықты ауыл шаруашылығы өнімдерімен қамтамасыз етуде белгілі бір табысқа жеткеніне қарамастан, шын мәнінде жоспарлы экономика кез-келген өндірушіге оның ішінде ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілерге өндіріс құралдарынан алыста қалып, өзі шығарған өнімнің қожайыны бола алмайтындай өндірістік қатынастарды таңдаудан әрі аса алмады. Еліміз нарықтық экономикаға өткеннен соң артта қалған ауыл шаруашылығын, агроөнеркәсіп кешенін дамытуға көптеп көңіл бөле бастады.

Біз бәсекеге қабілетті экономиканың үлгісін таңдай отырып, экономикасы дамыған шет елдердің көп жылдық іс - тәжірибесіне сүйене отырып, ел экономикасының бәсеке қабілеттілігін арттыру жәек қарымы мол салаларды дамытуға кірістік, сол арқылы қазақстандық кластерлерге жол аштық.

Осыған байланысты елімізде агроөнеркәсіп кешенін диверсификациялау (әр тараптандыру) және өндірілген өнімінің деңгейін арттыру мақсатында басымдыққа ие салалар бойынша 2003 жылы стартегиялық бағдарламалар бекітілген болатын.

Дамыған елдерден Германия, АҚШ, Жапония және Латын Америкасы мен Азияның дамушы елдерінде кластерлік тәсілдің озық жетістіктері белгілі болуда. Кластерлік жүйе қағидаларын қолданған елдерде ол аймақтарды дамытуға айтарлықтай серпін берген.

Шетлдерде бәсекеге қабілетті ұлттық салалар бүкіл экономика бойынша біркелкі таралмаған, бір-біріне бағынышты салалардан тұратын кластерлерге ( шоғырларға) байланыстырылған. Мысалы, Италияда экспорттың 40 пайызға жуығы азық-түлікпен, сәнді киім жасаумен немесе тұрғын үйді көркейтумен байланысты салалар кластерінің үлесіне келеді. Швецияда жалпы экспорттың 50 пайызынан астамы тасымалдаумен, металлургия және ағаш өңдеумен байланысты салалар кластерлері өнімдерінің экспорты құрайды. Данияда үй үшін тауарлар өндіретін және денсаулық сақтаумен (формацептика, витаминдер, медициналық жабдықтар және т. б. ) байланысты бәсекеге қабілетті салалардың кластерлері бар.

Майкл Портердің айтуынша Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін арттыруда ең шешуші модель - кластерлік тұрғыда даму болып табылады. Ғылыми орталықтар мен университеттер осы жобаны іске қосу тетіктерін талдау жұмыстарымен айналысуы тиіс.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің 2005 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан халқына Жолдауында Республика Үкіметінің алдына келесідей міндет қойы, яғни онда былай деген болатын: " Біздің іс жүзінде барынша тиімділік беретін үздік халықаралық тәжірибелерді негіздеуіміз қажет. Соның бір мысалы, индустрияны дамытуға кластерлік тұрғыдан келу бола алады. "

Елімізде кластерді ең адымен астық, мақта өндірістерінде дамытуға болады. әрі мұндай тәсілді мал шаруашылығында да сапалы дайын өнім щзығару мақсатында қолданып көру қажет.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері - Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығындағы кластер жүйесін зерттеу болып табылады. Осы мақсатқа жету үшін жұмыста мынадай мәселелерді шешу қарстырылады:

кластерлік жүйенің мәнін қарастыру;
кластерлік жүйені ауыл щаруашылығында қолдану ерекшелігі қарастырылады;
Оңтүстік Қазақстан облысындағы мақта кластерінің жағдайын талдау;
ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруде кластерлік жүйені пайдалану мен бәсеке қабілеттілікті арттыру тәсілдерін қарастыру.

Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі кіріспеден, 3 тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Көлемі 80 беттен тұрады, яғни оның ішінде 15 кесте және 7 сызбадан құралған.

Бірінші тарауда кластер жүйесі дамуының теориялық аспектілері қарастырылады.

Екінші тарауда кластерлік жүйенің қазіргі жағдайына талдау жасалынады. Оның ішінде Оңтүстік Қазақстан облысындағы мақта кластерінің қазіргі жағдайы қарастырылады. Мақта кластерімен шұғылданатын шаруа қожалықтардың жағдайымен, олардың өндірісіне кластерді енгізідегі негізгі мәселелерді талдау.

Үшінші тарауда кластерлік жүйені енгізу мәселелері және оны жетілдіру жолдары мен бағыттары қарастырылады.

І. Кластерлік жүйенің дамуы мен теориялық аспектілері

1. 1. Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруде кластерлік жүйені пайдалану

Экономиканың басқа салалары сияқты ауыл шараушылығы да өтпелі кезеңді бастан өткеруде. Мұнда ауыл шараушылығы нарығының ырықтануын тереңдету және кәсіпорындардың өндірістік іс-әрекеттеріне мемлекеттің тапсырыстары мен бағаны бақылау арқылы ғана араласуын күшейту үрдістері белең алуда. өнімнің тұрақты өтіміне кепілдік беретін жүйенің жоқтығы және баға тепе-теңсіздігі салдарынан ауыл шаруашылығы үздіксіз ұдайы өндіріс үшін өзіндегі бар әуелетін толығымен іске асыра алмауда. Бүкіл ел көлемінде өзінің техникалық дамуын кідіртіп алуына байланысты ауыл шараушылығы машина жасау саласының, химия және отын-энергетика кешенінің, құрылыс заттары өнеркәсібі мен жеңіл өнеркәсіп өнімдерінің ірі тапсырыс берушісі мен тұтынушысына айнала алмауда. Негізінен, ауылға жұмыс істеуші кәспорындардың пайдалылық деңгейі ауыл шараушылық кәсіпорындарына қарағанда анағұрлым жоғары болып келеді. Тұрақты экономика жағдайында бір шаруа басқа салалардағы 7-8 жұмысшыны жұмыспен және ауыл шараушылық кәсіпорындарынан гөрі біршама жоғарырақ жалақымен қамтамасыз ете алады. Дәл осы ауыл шараушылығы өндірісінің жоғары даму деңгейі, төлем қабілеттілігі және ондаған салалардың өнімі болып табылатын материалдық-техникалық қорларды (техника, қосалқы бөлшектер, химиялық құралдар, энергетикалық ресурстар) табу мен сіңіру қажеттігі мен мүмкіндігі барлық халық шараушылығы кешенінің тұрақты дамуын анықтайды. Мемлекеттік реттеу, бірінші кезекте, осы бағытта жүргізілу керек.

Халық шараушылығы кешенін дамытудың объективті заңдылықтарында 90-жылдары жіберілген дөрекі қателіктер ел экономикасына бірден әсерін тигізді. Стратегиялық маңызды сала ретінде ауыл шараушылығы өндірісінің төмен құлдырауы мен бұзылуы көптеген салаларды дағдарыстық жағдайға, экономиканы бүтіндей тұрақсыздануға әкеліп соқтырды. Бұл мәселені экономикалық тұрғыдан сараптай келе, өз ауыл шараушылығын дамытуға елеулі мән бермеген және шикізатты жеткіліксіз өндірген елдің басқа елдерге конъюктуралық бағынышты болатынын айта кеткен жөн. Міне, сондықтан ауыл шараушылығын дамытуға баса назар аудару-тіпті, әлемдік қауымдастықты басқарушы мемлекеттер үшін де міндетті талап деп есептеледі.

Көпшілік елдер аграрлық саясатты аса маңызды, стратегиялық сала ретінде ресми түрде қарастырады. Жоспарлы экономикадан жаңа нарық жүйесіне өту үшін біршама еркін макроэкономикалық орта қажет. Сұраныс пен ұсыныс қағидаларына негізделген өндіріс жүйесінің құрылуы ішкі нарықта көлденең байланыстардың жасалуы мен нығаюын талап етеді. Қазіргі кездегі ең маңызды мәселе баға құрудың көп жақты құрылымынан құтылып, баға құрудың табиғи механизмінен көшу болып табылады. Өте тапшы әрі стратегиялық маңызы бар қорларды өндіру, жабдықтау және тарату мәселесі кез-келген жағдайда бақыланып отыруы қажет. Алайда, өндірістік - техникалық және басқа да тауарлар мен қызмет түрлері үшін еркін нарықтардың құрылуын қамтамасыз ету үшін бұл өнімнің тізімі шектеулі болуға тиіс.

Сондай - ақ, ауыл шаруашылығының өзіне тән айқын ерекшеліктері инвесторлар үшін оның тартымдылығын төмендетеді. Өндірістің маусымдық сипаты мен жоғары қор сыйымдылығы; табиғи - климаттық жағдайларға тәуелділігі; аграрлық салада қолданылатын материалдық - техникалық ресурстардың қозғалымсыздығы; тұрақты табыс алудың үнемі жоғары тәуекелге бағыныштылығы; көптеген ауыл шаруашылығы өнімдеріне деген сұраныстың икемсізділігі; шығын жұмсау мен өнім алу кезеңдері арасындағы уақыттың ұзақтығы және басқа да ерекшеліктері АӨК салаларын бәсекеге қабілетсіз жағдайға ұшыратады.

Осы және басқа да ерекшеліктерді, сонымен қатар әртүрлі елдердегі (және одақтардағы) агроөнеркәсіптік кешеннің даму маңыздылығын ескере отырып, АӨК экономикасын, бірінші кезекте ауыл шаруашылығы өндірісін мемлекеттік реттеудің қажеттігі мен заңдылықтары анықталып, әдістемелік негіздері дайындалды. Олар іс жүзінде мемлекеттің аграрлық саясатында кеңінен қолданылады. Барлық дамыған елдерде мемлекет әртүрлі экономикалық және қаржылық іс шаралар мен тәсілдердің (оның ішінде: ауыл шаруашылығы тұтынатын ресурстарға жәрдем ақы (дотация) мен өтем ақы (компенсация) беру, салықты азайту немесе одан босату, тарифті төмендету, бюджеттен компенсациялау арқылы несиелеу және сақтандыру жүйелері, т. с. с. ) көмегімен кірістерді көбірек монополияланған өнеркәсіп саласынан азырақ монополияланған ауыл шаруашылығына қайта бөлу арқылы оған тұрақты да орнықты қолдау көрсетеді.

Сондықтан, отандық мақта шаруашылығын мемлекеттік қолдау үшін еліміздің негізгі мақта өндірушісі - Оңтүстік Қазақстан облысының ауыл шаруашылығына тән айқын ерекшеліктерін ескеру қажет:

Ауыл шаруашылығы өндірісінің негізгі құралы саналатын жердің сапасы қанағаттанғысыз. Оның құнарлы күрт нашарлап, құрамындағы қарашірік көлемі азайған. Ауыл шаруашылық жерлерінің елеулі бөлігі ауыл шаруашылық дақылдарын өсіруге жарамсыз, көптеген алқаптарда бұтақтар өсіп кеткен, топырақ қышқылдығы да жоғары. Жер құнарлығын ең болмағанда 80-жылдардағы деңгейге дейін қайта қалпына келтіру үшін қомақты, ұзақ мерзімді инвестиция қажет.
Облыс территориясының басым бөлігі жер шаруашылығына қауіпті аймақта; ал, ауыл шаруашылық жерлерінің үштен екісі ылғалдылық мөлшері жеткіліксіз әрі тұрақсыз аймақта орналасқан. Осының салдарынан әртүрлі мерзімге созылатын құрғақшылықтар қайталанып отырады.
Облыста өндіріс құрылымын қайта құру, егістік алқаптарын қысқырту және өндірісті қол астына алу үрдісі қайталанып отырады.
Ғылыми-техникалық прогрестің, озық технологияның және ауыл шаруашылығындағы өндірісті жүргізу қарқындылығының деңгейі бойынша, бір өнімге шаққандағы өндірісті еңбек шығыны мен өнімнің өзіндік құны бойынша облыс көп артта қалған. Соңғы жылдары бұл көрсеткіш бірнеше есе өскен. Іс жүзінде, ауыл шаруашылығы өндірісін индустриясыздандыру, қол еңбегіне өту және ең қарапайым технологияны қолдану тенденциясы байқалуда. Техниканың тапшылығы мен шетелдік үлгілеріне қарағанда ескілеу болуы және пайдалану мерзімінің өтіп кетуіне байланысты оған деген сенімсіздіктің артуы салдарынан облыста өнімді кем жинау мен жоғалту деңгейі басқа елдерлегіден бірнеше есе жоғары.
ОҚО-ның ауылдық жерлеріндегі инфрақұрылымның даму деңгейі төмен, яғни жол салу, байланыс жүйелерімен қамтамасыз ету және сумен жабдықтау мәселелері жағынан елеулі қиындықтар кездеседі. Ауылдық елді мекендер көгалдандыру деңгейі жөнінен және тұрғын үй, мектеп, аурухана секілді тұрмыстық-әлеуметтік қызмет көрсету ғимараттары жөнінен қаладан едәуір артта қалып отыр.
Қазіргі кезде Оңтүстік Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы өндірісі ауыл шаруашылығындағы жұмысшылар мен ауыл тұрғындарын қарқынды пайдалану есебінен және уақытылы төленбейтін жалақының төмен деңгейі есебінен күнелтіп отыр. Мұның зардабы ауылдық аумақтардың құлдырауына, ауыл халқының басым бөлігін құрайтын қарт адамдардың өліміне және жұмысқа жарамды, білікті ауыл халқының қалаға көшуіне әкеліп соқтырды. Осының салдарынан ауыл шаруашылығы өндірісінің кадрлармен, әсіресе білікті мамандармен өте төмен деңгейде қамтамасыз етілуі ғылыми-техникалық прогресті ендіруге және осы саланы дамытуға үлкен кедергі болды.

Ауыл шараушылығы саласын тиянақты дамытудың бірден-бір қажетті шарты, нарықтық экономика жағдайында барлық шаруашылықтар мен меншік түрлерінің тәуелсіздігі және тепе - теңдігі болып саналады.

Алайда, әрқашан жаман мен жақсының қатар жүруі өкінішті өмір заңдылығы. Қазақстанда мұндай жағдайлар аграрлық секторда, таза су, білім беру, шалғай аудандармен байланыс, медициналық қызмет көрсету мен жақсы жолдар салуда өз орнын таппай отыр.

Қазақстандағы аграрлық секторға тоқталар болсақ, осы жағдайда болып жатқан реформалардың ішінде маңызды роль суармалы жерлерге тиесілі болып тұр. Қазақстан табиғатының әртүрлі болуына қарамастан, тың жерлердің табиғи жағдайын жақсартуға қатыспаған бірде-бір ауданды атауға болмайды.

Қазіргі таңда Республикамыздағы аудармалы жүйенің тек қана күрделі массивтерге, бірнеше шаруашылық мекемелеріне немесе толық аудандарға арналып есептелмегендіктен, кіші және орта шаруашылықтар өз күштерімен жерлерін өңдей алмайды.

Осының нәтижесінде суармалы жерлердің экономикалық тиімділігі күрт төмендеп бара жатыр. Ауыл шаруашылық өнімдерінің сапасы мен саны қысқарып кетті. Ауылдық жерлердегі мұндай төмендеу тек қана суармалы жердің құндылығы мен өнімділігін төмендетіп қана қоймай, сол жерлерде тұратын тұрғындардың әлеуметтік - экономикалық дамуына кері әсерлерін тигізіп отыр.

Су шаруашылығы өндірісінің алдында тұрған мәселенің көлемділігі, өндірістік қызметтің күрделілігі мен көп жоспарлылығы, сонымен қатар шаруашылықтың нарықтық рельсіне көшу бұл жерде суда пайдаланудың барлық механизмін жақсартуға жаңа тәсілдерді жетілдіру мен пайдаланудың қажеттілігін обьективті түрде қамтамасыз етеді.

Қазіргі уақытта бұл жердегі жалпы жағдайға сүйенсек, бірен-саран жақсарулармен шектелуге байланысты, берілген суды жұмыста пайдалану процестерін басқару мәселелері талқыланады және суармалы жерлердегі шаруашылық механизмдерін жетілдіру бойынша бірнеше ұсыныстар жасалынып, іске асырылып та жатыр.

Елімізде жүргізілген аграрлық реформаның негізгі мәселелерінің бірі ішкі өндірістік өмір сүруге қабілетті құрылым құру. Көптеген ішкі шаруашылық мелиоративтік жүйелердің жұмыс істемеуі, суды пайдаланушылар арасындағы жерді суару және суармалы жерлерді күту кезінде жиі болатын конфликтілік жағдайлар, суармалы жерлерді өңдеу жүйесінің техникалық деңгейінің жалпы нашарлап кетуі, ол жерлерде суды пайдаланушылар ассоциациясын құру арқылы интеграциялық процестер жасауды талап етеді. Мұндай реформалардың толық іске асуы үшін, суармалы өңірлер мен ауылдық жерлердегі тұрғындардың әлеуметтік - экономикалық теңсіздіктерін мемлекет реттеп отыруы тиісті. Өйткені, су бассейіндері аймақтарында мекендеген тұрғындардың бүкіл өмір сүру мүмкіншіліктері мен әлеуметтік - экономикалық жағдайлары сумен немесе суға байланысты өнімдер мен өндірістерге байланысты нарықтық қатынастың толық орнауы әлеуметтік - экономикалық дамуды көрсетеді. Ал, нарықтық қатынас, тұрғындардың әлеуметттік немесе экономикалық деңгейінің көтерілуі барлық үш құраушы бірге болғанда ғана толық орнайды.

Нарықтың реттеуші жүйесі маңызды құраушысы адамды әлеуметтік қорғау болып табылады, оған төмендегі аспектілер кіреді:

Жеткілікті түрде қамтамасыз етілмеген тұрғындар категориясын әлеуметтік қорғау;
Жұмыссыз статусын алған азаматтарды әлеуметтік қорғау;
Тұрғындарды жұмыспен қамтамасыз етуді көбейту мөлшері.

Соңғы үш жыла бюджеттің пайдасы аз да болса шығыннан артық бола бастады. Сонымен қатар ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің өскені байқалады. Егер 2002 жылы 2001 жылмен салыстырғанда бұл көрсеткіш 14, 4% пайызға өссе, 2005 жылы 2002 жылмен салыстырғанда 21, 4% пайызға өскен.

Сонымен қатар жұмысшылар мен қызметкерлердің орташа жылдық саны қысқарып кеткені байқалады. 2001 жылмен салыстырғанда 2002 жылы олардың саны -19, 2 пайызға, ал 2005 жылы 2001 жылға қарағанда 3, 5 пайызға қысқарған, облыстық еңбек ресурстары саны өсуде. Осыған байланысты экономикалық белсенді және емес тұрғындар саны өсуде. Оның ішінде еңбек ресурстарының ең көп бөлігі белсенді тұрғындар. Олардың көп бөлігі жұмыс істейді. Іштерінде өз жұмыстарымен шұғылданатындары да баршылық.

Ал енді, таза ауыз су проблемасына келсек, бұл екінші он жылдық басталуына қарай сапалы ауыз суға қол жетімділік проблемасы ретінде шешуге тиіспіз. Бұл су шаруашылығы саясатында басым бағыт болады. Мемлекет бұл үшін халқын қажетті көлемде және кепілді сападағы ауыз сумен тұрақты қамтамасыз ету жөніндегі жоспарлы жұмысты жалғастырады. Осы қажеттер үшін " Ауыз су " бағдарламасында алдағы 10 жылға 115 миллиард теңге көзделген.

Суды тазартудың, сумен қамтамасыз етудің жаңа технологиялары ендірілуі тиіс және сумен қамтамасыз ету жүйесінің жаңалары салынып,

қазіргілері қайта жөнделіп, су көздернің сенімділігі арттылуы тиіс

Ашық су қоймаларын немесе нормативтерге сәйкес емес қоймалардан су пайдаланатын бірде-бір елді мекен болмау керек.

Ауылға көптеген қамқорлықтардың жасалып жатқанын жақсы білеміз. Көптеген заңдар қөабылданып ел игілігіне қызмет етіп жатыр. Бірақ сол заңдардың кейде іс жүзінде асырылуы өте қиын. Сол үшін ауыл адамдары өз құқықтарын қорғай білуі шарт.

Ауылдағы білім беру жүйесі әлі де болса өз дәрежесіне жете алмай келеді. Стратегиялық бағыттарға сай алдағы екінші онжылдықтың басына қарай білім мен ғылымға арналған шығынды үш есе, қазірг і 261 миллиардтан 816 миллиард теңгеге дейін ұлғайтылады. Мұнда шектеулі мүмкіндікті балаларға, жетім балаларға, оралмандар мен мүгедектерге, ауылдағы түрлі жағдайлардағы балаларға көмек көрсету тиіс. Көптеген ауыл мектептеріне компьютер кластарын орнатып, интернет байланысын қосу керек. Жас мамандарды ауылға ынталандыру саясатымен тарту қажет.

Ауыл экономикасының, ондағы шаруашылықтардың тәуелсіздіктен кейінгі жетістіктері біршама жақсарып келеді.

Сиыр сауып, ешкінің сүтін алу нарықтық экономикалық қатынаста өмір сүріп жатқандарға еш жараспайды. Соған қарамастан ауылдарда сиыр бағып, ешкінің сүтіндей ғана сүт алатындар аз емес. Сондықтан да ауыл шаруашылығы министрлігі ауыл жылдарында малды асылдандыруға ерекше мән берді. Атап айтқанда, жеке меншік иелерінің малын жылдандыру бағытында мақсатты жұмыстар жүргізілуде. Мсалы оның көрінісін Жамбыл облысынан анық байқауға болады.

Қазір облыста 37 асыл тұқымды шаруашылық бар. Оның 9-ы асыл тұқымды мал зауыты. Қалғандары мал көп болмағанымен асыл тұқымды шаруашылықтарға қойылатын талаптарға толық жауап береді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.