Еңбек ақының экономикалық мәні және оны жетілдірудің жолдарын қазіргі заманғы ғалымдар мен тәжірибешілердің еңбектеріне шолу жасау

Кіріспе . . . 4

1-бөлім. Еңбек ақының экономикалық мәні және оны жетілдірудің жолдарын қазіргі заманғы ғалымдар мен тәжірибешілердің еңбектеріне шолу жасау.

1. 1. Еңбек ақының экономикалық мәні . . . 6

1. 2. Еңбек ақы есебін жетілдіру бойынша ғалымдармен

тәжірибешілердің еңбектеріне шолу . . . 9

2 бөлім. «Жиенбай» ЖШС-ң экономикалық сипаттамасы және оның қаржылық жұмысы мен есебінің ұйымдастырылуы.

2. 1. «Жиенбай» ЖШС-на экономикалық сипаттама беру . . . 13

2. «Жиенбай» ЖШС-ң есеп қаржы жұмысының ұйымдастырылуы . . . 22

3-бөлім. «Жиенбай» ЖШС-ң еңбек және оған ақы төлеудің есебі мен аудиті

1. Еңбек және оған ақы төлеудің құжатталуы
2. Еңбек ақы төлеудің түрлері мен жүйелері
3. Еңбек және ақы төлеудің аналитикалық және синтетикалық есебі.
4. Еңбек және оған ақы төлеудің аудиті

Қорытынды және ұсыныстар . . . 63

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 66

Кіріспе

Экономикасы дамыған елдерде табыстардың қосындысында еңбек ақы көп үлес алады, яғни әртүрлі еңбектерге төленген еңбек ақы ретінде. Бұл жағдайды 2 үлкен макроэкономикалық көрсеткіштің 1) ұлттық табыстың, 2) тұрғындардың ақшалай табыстарының жалпы сомасын тапқан кезде еңбек ақының алатын үлес салмағынан көруге болады.

Батыстың экономикалық теориясына байланысты ұлттық табыстың құрамында өндіріске әсер етуші факторлардың ( еңбек, капитал, нарықтық қатынастар жағдайында өндірісті дұрыс басқара білу) нәтиежесімен болған ақшалай табыстың барлық көлемі көрсетілуі тиіс. Ұлттық табыстың құрамына экономикадағы бөлінген процестердің негізінде алынған табыстар яғни трансферттер кіргізілмейді. Трансферттердің ең маңыздысы болып әлеуметтік қамтамасыздандыру жағынан алынған түрлі зейнетақылар, жәрдемақылар, степендиялар және мемлекеттік құнды қағаздардан алынған пайыздар саналады. Ал басқа макроэкономикалық көрсеткіш тұрғындардың ақшалай табыстарының ұлттық табыстан айырмашылығы оның құрамына акционерлік қоғамның бөлінбеген пайдасын кіргізбейді ал кіргізілетіні әлеуметтік трансферттер мен мемлекеттік құнды қағаздар бойынша тұрғындарға төленетін пайыздық төлемдер .

Тақырыптың маңыздылығын ескере отырын еңбек және оған ақы төлеудің экономикалық мазмұнын экономикалық теориясы және бухгалтерлік есеп тұрғысынан талдау жасау өте маңызды да қызықты деп есептеймін.

Еңбек және оған ақы төлеу бухгалтерлік есептің ең қиын бөлімі болып табылады. Бұл бөлім өте нақты жедел есепті талап етіп шаруашылықта жұмыс жасайтын жұмысшылардың қозғалысын, өзгерістерін, жұмыс уақытының шығындалуын, жұмысшылардың категорияларын, өндірістік шығындарды дер уақытында есепке ала отырып, талдап отырады. Осы менің диплом жұмысы тақырыбымның маңызды екендігін түсіндіреді.

Еңбек және оған ақы төлеудің тақырыбына жазудағы алдына қойған міндеттеріне мыналар жатады:

1. Еңбек және оған ақы төлеудің экономикалық мәнін ашу
2. Өндірілетін өнімдер мен істелетін жұмысқа кеткен еңбек пен оған төленетін еңбекақы мөлшерін дұрыс анықтауды ұйымдастыру
3. Еңбек және оған ақы төлеудің есебін жетілдіру мақсатындв ғалымдар мен тәжірибешілердің еңбектеріне шолу;
4. Еңбек және оған ақы төлеудің синтетикалық және аеалитикалық есебін жүргізу;
5. Еңбек және оған ақы төлеудің формаларымен нысандарын ашу;
6. Еңбек және оған ақы төлеудің аудитін жүргізу тәртібін қарастыру;

Осы диплом жұмысының зерттеу объектісі болып «Жиенбай» ЖШС табылады. Жұмысты орындау кезінде Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлік есеп туралы заңы”, “Қазақстан Респуликасының қаржылық есеп стандарттары”, «Жиенбай» ЖШС жылдық есеп мәліметтері қолданылды.

Дипломдық жұмыстың теоретикалық және әдістмелік негізі болған ғалымдардың және тәжірибиешілердің еңбектері, инструкивтік және нормативтік құжаттар, іс жүзіндегі заңдар мен заңнамалар

Тақырып бойынша диплом жұмысында келесі әдістер қолданылды: салыстыру, талдау әдістері, теоретикалық және нақты материалды тұжырымдау, статистикалық топтастыру, баланстық тұжырым, екі жақты жазу, түгелдеу, бағалау.

Дипломдық жұмыс 66 бетте жазылған: кіріспе бөлімнен, ғалымдар мен тәжірибиешілердің еңбегіне шолу бөлімінен, кәсіпорынның ұйымдық - экономикалық сипаттамасы негізгі бөлімнен және қортындыдан, сонымен бірге 5 кестеден тұрады.

Күтілетін нәтижие болып еңбек және оған ақы төлеудің есебімен мен аудитін кәсіпорындарда тиімді ұйымдастыру жолдарын және жетілдіру бағыттарын қарастыру болып табылады.

1-бөлім. Еңбек ақының экономикалық мәні және оны жетілдірудің жолдарын қазіргі заманғы ғалымдар мен тәжірибешілердің еңбектеріне шолу жасау

1. Еңбек ақының экономикалық мәні

Еңбек адамның мақсатқа сай қызметі. Еңбектің көмегімен адам өз қажетін өтеу үшін табиғатты өзгертеді, өзіне лайықтап икемдейді. Адамның тіршілік етуінің негізгі шарттарының бірі де еңбек. Адамды адам еткен деп айтудың өзі де жайдан-жай емес. Адам еңбек арқылы хайуанаттар дуниесінен бөлініп шықты, табиғат күштерін игере отырып, оны өз муддесіне пайдаланды, еңбек құралдарын жасауды игерді, қабілетін дамытты, білім алып, оқу өнер, ғылымды игерді.

Еңбек туралы айта отырып, еңбек өнімділігі мен еңбек қарқындылығы деген ұғымдарда да тоқталған дұрыс болар. Еңбек қарқындылығы -белгілі бір уақыт ішінде жұмсалған еңбектің мөлшері мен еңбек пәрменділігі. Конвейерлі (тізбекті) жұмыс әдісін шапшандатқанда, бір мезгілде жұмыс істейтін жабдықтарды көбейткенде, уақыт ұтып еңбек қарқындылығын арттыруға болады. Ғылыми-техникалық революция жағдайында, өндірісті кешенді механизациялау және автоматттандырумен байланысты жұмысшының дене күшін жұмсауы азаяды, есесіне ой- ми энергиясын жұмсауы ұлғаяды. Жұмыс күнінің ұзақтығы қысқартылса, еңбек қарқындылығы артады, керісінше, жұмыс күнінің ұзақтығы артатын болса, еңбек қарқындылығы төмендеуі мумкін. Ғылыми-техникалық революция еңбек сипатын өзгертті. Еңбектің мамандық дәрежесі өсті, кадрларды кәсіптік жағынан даярлауға кететін уақыт көбейді, өндірісте күрделі машиналар мен механизмдерді пайдаланумен байланысты адамдардың дене еңбегінің үлесі барған сайын азаюда, жұмысшы технологиялық процестің мәнін ұғынып, қымбат та күрделі жабдықтармен жұмыс істей алатын, өздігінен бастама көрсететін дәрежеге көтерілді. Жұмыс куні бойынша еңбек қажетті және қосымша болып бөлінеді. Жұмысшы жұмыс уақытының бір бөлігін өзін қажетті өнімдерді өндіруге жұмсайды. Бұл уақыт ішінде жұмсалған еңбек болып табылады. Алайда жұмысшы тек осындай көлемде өнім өндірумен шектелсе, қоғам одан әрі дами алмаған болар еді. Өндіріс көлемін ұлғайту және барған сайын жетілдіру, ұлғаймалы ұдайы өндірісті қамтамасыз ету, еңбекке жарамсыз адамдарға көмек көрсету, материалдық емес өндіріс салалары қызметкерлерінің қажеттіліктерін өтеу қоғамның міндеті. Сондықтан жұмысшыға қажетті жұмыс уақытынан тыс еңбек етуге де тура келеді. Мұндай уақыт ішінде жұмсалған еңбек-қосымша еңбек деп аталады. Бір ескеретін жәйт еңбектің қажетті және қосымша болып бөлінуі маркстік әдебиеттерге ғана тән, ал қазіргі батыстық экономикалық әдебиеттерде бұл жоқ.

Шаруашылық үрдістері жабдықтау, өндіру және сату деп алдыңғы тауарларда айтып өткен болсақ, осы өнім өндңіру үшін қажеттілер еңбек заттары, еңбек құралдары, сондай - ақ жұмысшы күші екендігі белгілі. Тауарлық - материалдық қорлардың есебін қарастырғанда еңбек заттарының, негізгі құралдардың есебін қарастырғанда еңбек құралдарының есебі қалай жүргізілетіндігіне тоқталып өткен болатынбыз. Ал кез келген кәсіпорындар мен ұйымдардағы жүмыстарды орындап, қызметтерді атқарып жүрген адамдардың еңбегін дұрыс бағалап, олардың сіңірген еңбегіне қарай әділ еңбекақы төлеу қай кәсіпорынның болмасын күрделі мәселелерінің бірі. Міне, сондықтан да ұйымның міндеттемелерінің бірі болып табылатын қызметкерлер мен еңбекақы бойынша есеп айырысу тақырыбы өз алдына бөлек тарау болып қарастырылатындығы осыдан.

Еңбек пен еңбекақы есебінің негізгі міндеттері :

7. Өндірілетін өнімдер мен істелетін жұмысқа кеткен еңбек пен оған төленетін еңбекақы мөлшерін дұрыс анықтау.
8. Еңбек өнімділігінің өсімін бақылау.
9. Жұмсалған еңбектің саны мен сапасын бақылау.
10. Жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы төлеу үшін еңбекақы қорынан, қоғамдық тұтыну қорынан және тағы басқа қорлардан бөлінетін қаржыларды бақылау.
11. Жұмысшы және қызметкерлермен уақтылы дұрыс есеп айырысу.
12. Өндіріске жедел басшылық жасау үшін тиісті мәліметтер алу.
13. Еңбек және еңбекақы жайлы статистикалық және бухгалтерлік қорытынды есепті беру.

Сонымен қатар еңбек пен еңбекақы есебін ұйымдастыруды одан әрі жетілдіру үшін мынадай жағдайлар қажет:

1. Еңбектің өнімділігі мен орындалған жұмыстың көлемін ұлғайтуға ынталандыратын еңбекақының тиімді түрлерін кеңінен қолдану.
2. Еңбек пен өндірісті басқарудағы ғылыми жолмен басқарудың типтелген прогрестік құрылымын қолдану.
3. Еңбекақы төлеудің сыйлық беру жүйесімен басқа да түрлерін жұмыстағы жетістіктермен тығыз байланыстыра отырып дұрыс қолдану.
4. Еңбек пен еңбекақы есептеуде осы күнгі талаптарға сай есептеу мен ұйымдастыру техникаларын қолдану, алғашқы есеп жүйесін жетілдіру мен жеңілдету.

Жалақы-еңбек құнының (бағасының) ақшалай өлшемі. Қазақстан Республикасының аралас әлеуметтік бағытталған наықтық экономикаға көшу кезінде минимальды деңгейдегі еңбек ақыны мемлекет кепілдендіреді және жоғарғы деңгейдегі еңбек ақыға шек қойылмайды. Бұл еңбекті материалды ынталандырудың және еңбек өнімділігін арттырудың басты құралы ьолып, қоғамдық өндірісті тиімді дамытуға ықпал етеді.

Жалақыны дифференциялау және оның принциптері. Еңбек ақы деңгейі халық шаруашылығы саласына қарай өзіндік ерекшелігімен айқындалып, ол бес прнципке негізделген.

Бірінші принцип - еңбектін күрделігі. Күрделі, біліктілікті (квалификацияланған) еңбек жай еңбекке қарағанда молдау құнды құрайды және оған еңбек ақы жоғары болуы тиіс.

Екінші принцип, еңбек жағдайына қарай жіктеу. Еңбек жағдайы жеңіл және ауыр; қалыпты және зиянды болуы мүмкін. Сондықтан қалыпты жағдайда еңбек еткендерге қарағанда, ауыр әрі зиянды жұмыс істейтіндер жалақыны көп алуы қажет.

Үшінші принцип, еліміздің дамуын байқайтын экономиканың ең қажетті салаларында басқаларына қарағанда өсім мен ақы төлеу жоғары болады.

Төртінші принцип, экономикалық аудан мен аймақтың табиғи-климаттық жағдайының өзгешелігімен байланысты. Еңбек ақыға әртүрлі экономикалық аймақтарда аудандық коэффицент белгіленіп, жалақыға қосымша түрінде қосылады. Қазақстан Республикасында бұл коэффицент 1, 15 -ті құрайды. Демек, елімізде барлық салаларда жұмыс істейтіндер жалақысына 15 пайыз қосымша қосып алады.

Қазақстан Республикасы 1996 жылғы 9-қаңтардағы « Қазақстан Республикасы экономика саласындағы жұмысшыларға еңбек ақы төлеу туралы » қаулысына сай, жалақыны есептегенде қолданып жүрген салалық, аудандық коэффиценттер мөлшері сақталады. Таулы, құмды және сусыз жерлердегі жұмыс үшін, экономикалық келеңсіз аймақтарда тұратындарға коэффиценттер сақталады.

Бесінші принцип, жұмыскер өзі еңбек ететін жердегі және жалпы ұжымның еңбек нәтиежесімен байланысты.

Жалақыны ұйымдастырудың негізгі принциптері тарифтік жүйеде бейнеленген. Еңбек сыйпатының сандық және сапалығын есепке ала отырып, тарифтік жүйе жалақыны ұйымдастырады және реттейді

1. 2. Еңбек ақы есебін жетілдіру бойынша ғалымдармен тәжірибешілердің еңбектеріне шолу.

Енбекті жетілдіру, жабдықтау жүйісін және еңбек жөніндегі шараларды орнықтыру әдістерін зорделемейтін экономиқалық инженерлік әліметтеуге ғылым. Енбекті жетілдерудің негізгі жабдықтары орталықтандылыған аудит нормативті материалдар, өлшем құралдары, еңбек процесстерін талдау компьютерлік техника болып есептеледі. Еңбек тұралы XX ғасырдың екінші жартсында ғылымдар ашық жарламай бастаған. Оның бастауыштардың бірі Ф. У Тейлор(29) көп жылдғы зертеулерінің басты проблемалары өндірістік процестереңбек және басқару.

1. Енбек процестерін тәсілге қозғалысқа операцияларға болу арқылы жетілдіру.
2. Әр жұмысшыларға қарсетті нақтылы тапсырма белгілу
3. Жұмысшыларды тиімді жұмыс орындау тәсілдеріне әдістеріне үйрету.
4. Еңбек процестерін зерделеу үшін алдыңғы катарын жұмысшыларды тандау т. б.

Тейлердің еңбегін басқа да ғылымдар толықтары түсті. Мысалы француз ғылыми А . Фойль Тейлар (32) принцептерін толықтырып әрі қарай дамытты.

Ағылшын ғылыми Г. Эмарсон (31) бір ғана жұмысшының еңбегін емес, барлық жұмысын тобының еңбегін тиімді ұйымдастыруды ұсынды.

Мәдиниет негізгі еңбек. Еңбек неғурлым кұрдым болған сайын мәдиниетте жаңа қалып алып отырады. Сондықтан алып отырған тақырыбын болашақ еңбек мазмұнын жанаша түрде оқыту, оны байыту женетілдіру мен тығыз байланысты. «білім беруден ен негізгі кепілдік меселесі адамды жан жақ етіп тұнғанмандыру мен жетілдіре өсіріп өркендірету».

№ 122 «Еңбекпен қамту саясаты » Конвенциясына Қазақстан 1998 жылдан бастап кірген болатын. Соған байланысты әр мемлекет өз елінде жұмыссыздық болдырмау үшін беделді жұмыс жүргізу керек. Жергілікті тұрғындарды жұмыспен қамтамасыз ету мідеті түрде жұмысберушілермен жұмысты мына бағытта жүргізу керек:

1. Жұмысқа орналасуға көмек көрсету;
2. Жұмыс персоналдарын ішкіөндірістік оқыту жүйесін дамыту;
3. Мекемелерді құрылымды қайта құруда квалификациялы жұмысшыларды сақтап, үнемді пайдалана білу;

Жұмыс күшініңмаңызы туралы бірыңғай көзқарас жоқ. Кейбір экономистер жұмыс күшін жекеден тыс деп есептейді . Факт ретінде жұмыс күшінің товар емес екендігін келтіреді.

Алматы қаласының тұрғындарды әлеуметтік қорғау және еңбек Департаментінің бастығының орынбасары А. Курасованың (18) пікірі бойынша жұмысберушілерді ынталандыру ұсыныстары бойынша тиімді болып мыналар саналады:

• әр жұмысқа орналасқан адам үшін жұмысберушіге ең төменгі еңбек ақы көлемінде қосымша еңбек ақы төлеу;
• қосымша жұмыс орындарын беруде беделді жұмысберушілерге әлеуметтік салыққа жеңілдіктер беру;

Осы айтылған пікірлер болашақта қолдау табады деген ойдамыз. Баршамызға белгілі қоғамдағы жұмыссыздықтың саны әр қоғам үшін келеңсіз жағдай екені белгілі. Сол себептен мемлекет жұмыссызарды қолдап, тұрақтандру бағдармаларын жасайды. Экомист-бухгалтер Добрынин А. И. (14) мынындай жағдайларды ұсынады:

- Жұмыссыздықтарға жәрдемақы төлеу кәсіпорындардың төлейтін бюджеттің дотациясынан төленуін;

-Жұмыссыздарға коммуналдық төлемдерді төлеуде жеңілдіктер көрсетілуін;

- Еңбекпен қамту институттары арқылы кадрлардың квалификациясын қайтадан дайындауды ұйымдастыру;

Осы жерде осы шараларды кешенді түрде қолданған кезде ғана тиімді болатынын айта кету керек

Экономика ғылымдар кандидаты, доцент А. С. Булатов (8) мырзаның пікірінше нарықтың ең маңызды элементі болып фирмадағы кадр мәселесі табылады. Ол жұмыс жұмысшыны жұмысқа алған күннен бастап, оның ынталандыруы, еңбек ақының төленуі, оның профессионалдық өсуі бәрі кәсіпорынның басшысына байланысты екендігі рас. Сол себептен Болатов А. С. мырза Батыста қолданылатын типтік формаларды қолдануды ұсынады:

• еңбек ақыны төлеуге еңбек ақының тұрақсыз элементтерін қосуға ( бонус, премия)
• еңбек ақыға дифференциалды баллдар әсер етуші факторлар: жұмысшының квалификациясы, жұмыстың көлемі, оның сапасы, компанияның қаржылық нәтиежесі есепке алынуы тиіс.
• Жұмыс күшінің кәсіпорынның пайдасына қатыушылығы ескерілінуі қажет

«БизнесСофтТрейдинг» фирмасының мамандары еңбек ақы есептеудің « соңынан кері » деп аталатын есептеу алгоритмін ұсынады. Бірақ бұл әдісті қолданбас бұрын бұрынғы қолданып жүрген тікелей әдісті толығымен түсініп білу қажет және бұрыннан қолданып келе жатқан жеке табысқа салықты есептеу принципі толығымен өзгереді.

Экомика ғылымдар кандидаты Назарова В. Л ханым еңбек ақы есебін жетілдіру мақсатында, әсіресе депонентті еңбек ақы есептеу мақсатында 681 шотқа депонентті еңбек ақы деп субшот енгізуді ұсынады . Бірақ қазіргі заманда барлық жұмысшылар толығымен пластикалық карточкамен қызмет көрсету жүйесіне көшкендіктен бұл ұсынысты тиімсіз деп ойлаймын

2 бөлім. “Жиенбай ” ЖШС-ң экономикалық сипаттамасы және оның есеп қаржы жұмысының ұйымдастырылуы.

2. 1. “Жиенбай ” ЖШС-ң экономикалық сипаттама беру.

“Жиенбай ” ЖШС 2002 жылы 29 қараша айында құрылды. Бұл қоғамның мекен жайы: Батыс Қазақстан облысы, Жалпақтал ауылы, Егоров көшесі. Мемлекеттік лицензия 10-МҚЛ № 13

1. ЖШС-ң заңды мәртебесі:

1. “Жиенбай ” ЖШС аталынған қоғам мұнан бұлай мүлік жөніндегі Батыс Қазақстан территориялық комитеті мен еңбек ұжымында құрылады.
2. Қоғам жекменшік болып табылады.
3. Қоғамның өзінің атауы жазылған елтаңба мөрі бар.
4. Қоғам өзінің қызметін осы жарғы және Қазақстан Республикасының қолданып жүрген заңдылықтары негізінде жүзеге асырады.

2. “Жиенбай ” ЖШС қызметінің мақсаты мен бағыттары:

2. 1. Құрылыс-монтаж жұмыстары;

2. 2. Жер жұмыстары;

2. 3. Ғимараттармен құрылыстардың күрделілігі 2 және 3 деңгейдегі тіреуіш

және қоршау құрастырмаларын тұрғызу;

2. 4. жылу желілерімен жабдықтау;

2. 5. электр желілерімен жабдықтау:

2. 6. Сумен жабдықтау;

2. 7. Құрастырмалар мен жабдықтарды қорғау жөніндегі жұмыстар;

2. 8. Майлау және сырлау жұмыстары

“Жиенбай ” ЖШС экономикалық жағдайын сипаттау үшін келесі кестелерді қарастыруға болады.

Кесте 1

“Жиенбай ” ЖШС өндіріс көлемі

1 кесетеден көріп отырғанымыздай “Жиенбай ” ЖШС -ның өндіріс көлемі жылдан жылға ұлғайып отыр. Тауарды сатудан кіріс 2007 жылы 2005 жылға қарағанда 46 пайызға өсіп отыр. 2007 жылы кәсіпорынның өткізген тауар құны 68145135 тенгені құрайды. Негізінен кәсіпорын 2007 жылды пайдамен аяқтады, оның себебі болып кредиторлық және дебеторлық борыштардың көп болмауына байланысты. Ал кәсіпорынның негізігі құралдары тек кәсіпорынның балансында 2006 жылы пайда болды, ал оның құнының жылма жыл азайып отырғаны оған есептелетін тозуға байланысты, оның құны 2007 жылы 17905516 тенгеге тең болса, 2006 жылы 18098913 теңгеге дейін азайған.

Ал жұмысшылар санының көбеюі кәсіпорынның қызмет өрісінің өсуіне байланысты болып отыр 19 пайызға көбейген. Соған байланысты жұмысшылардың жылдық еңбек ақы қоры өсіп отыр. Дебеторлық борыштар 2007 жылы 2005-ші жылға қарағанда 78 пайызға азайған, ал кредиторлық борыштың көлемі де есепті жылы 62 пайызға азайған.

2. 2. кесте

“Жиенбай ” ЖШС негізгі қорлары құрамы

Жоғырыда келтіріген кесетеден көріп отырғанымыздай қоғамның негізгі өндіріс қорларының құны онша үлкен емес 2 пайызға кеміген.

Оның себебі, қолданылыстағы негізгі қорларға есептелген тозуға байланысты.

Соның ішінде: ғимараттар 2 пайызға, машиналар 4 пайызға, басқадай құрылғалар 1 пайызға азайған.

Бұл жағдайларға қоғамның жыл сайын жаңа өндіріс қорларымен толықтырылмауы себеп болып отыр.

3 кесте

“Жиенбай ” ЖШС -ның қаржылық нәтижие есебі

«Жиенбай» ЖШС -ң қаржылық нәтижесін талдайтын болсақ, өткізілген өнімнің өзіндік құнын 2007 жылы 2005 жылға қарағанда - 46 пайызға өсскен, ал негізгі қызметтен 2, 9 пайызды құрайды. Өткізілген өнімнің өзіндік құны да 46 пайызға өскен. Жалпы табыс 34 пайызға өссе, осындай қарқынмен табыс салығы да, салық салынғаннан кейінгі табыс, таза табыс өскен. Жалпы кәсіпорынның қаржылық нәтиежесін талдаған кезде мынандай қорытынды жасауға болады: Кәсіпорын жылдан жылға өсіп келе жатыр. Кәсіпорын осындай нәтиежемен алға қарай жұмыс жасай берсе, болашақта оған банктерден кредит алауға және тағы да басқа жеңілдіктерге қол жеткізуге мүмкіндігі бар.

2. 2. “Жиенбай ” ЖШС-ң экономикалық сипаттамасы және оның қаржылық жұмысы мен есебінің ұйымдастырылуы.

“Жиенбай ” ЖШС-ң өзінің есеп жұмысын Қазақстан Республикасы президентінің заң күші “Бухгалтерлік есеп туралы” жарлығына сәйкес жүргізіледі. Оның өзінің есеп шоты бар. Оған Темірбанк қызмет етеді. Сонымен бірге негізгі нормативтік құжаттар ретінде бухгалтерлік есеп стандарты және оларға методикалық нұсқаулар, сонымен қоса кәсіпорынның жұмыс шоттары жасалған негізгі шоттар жоспары пайдаланылады.

Кәсіпорында журналды - ордерлі форма қолданылады. Кәсіпорында журналды - ордерлі формаға жазу алғашқы құжаттар, есеп регистрлерінен түсіріледі.

Кәсіпорының бухгалтерлік есебінің негізгі міндеттері болып:

• Субъектіні, тағыда басқа қызығушы тұлғаларды кәсіпорынның шаруалық қызметі туралы толық ақпараттармен қамтамасыз ету;
• Субъектілердің шаруашылық қызметтерін Қазақстан Республикасының заңдылықтарына сай жүргізілуін бақылау үшін мемелкеттік органдарды қажетті ақпараттармен қамтамасыз ету;
• Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп - есептеу, үздіксіздік, түсініліктілік, маңыздылық, шындық, тәуелсіздік, жан - жақтылық, толықтылық, салыстырылымдылық, кезектілік ұстамдарына негіздделе отырып жүзеге асырылады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс