Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс. AD-AS үлгісі

2.1. Жиынтық сұраныс және оны құраушылар
2.2. Нарықтық игіліктегі макроэкономикалық тепе.теңдік. IS моделі.
2.3.Мемлекеттік шығын. Кейнс мультипликаторы.

НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТТЕР
ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕР
ӨЗІН.ӨЗІ БАҚЫЛАУ ҮШІН СҰРАҚТАР
СӨЖ АРНАЛҒАН БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ

ЖИЫНТЫҚ СҰРАНЫС ПЕН ЖИЫНТЫҚ ҰСЫНЫС. AD-AS ҮЛГІСІ.
Мақсаты:Экономикалық дамудағы қоғамдық өнімнің функциялары, экономикалық көрсеткіштер және олардың есептелуі, ұлттық есеп дегеніміз және оның халық шаруашылық балансынан өзгешелігі туралы біле аласыз.

2.1. Жиынтық сұраныс және оны құраушылар.
Нарық игілігі дегеніміз -қазіргі макроэкономикалық модельдің негізгі звеносы, оны сапа ретінде пайдалануы түсіндіріледі, (көру рынокке) жалпы салаға өзара байланысты. Жиынтық сұраныс (АД)- экономикадағы қажетті тауарлардың жалпы саны, белгілі кезең мерзімінде өндірілген.
Жиынтық сұранысты құрайтындар дегеніміз: (4, бет 50-52).
1. Тұтыну тауарлары және қызмет сұранысы (С).
2. Инвестициялық тауарға сұраныс (I).
3. Мемлекет тарапынан тауар мен қызметке (G).
4. Экспортқа сұраныс шетел жағынан (NE).
Сонымен AD=C+I+G+NE. Қисық графикасының көрінісі.







Жиынтық сұранысытың қисығы




Бұл көрсетілгендерде ең бастысы 2 бірінші компоненттер. Кәзіргі жағдайда тұтынудың 2/3 жиынтық шығынның барлық соммасының үлесіне тең. Кейнс тоериясы бойынша әрбір субъектті өзінің тұтыну мөлшерін өзі анықтай күнделікті табысына қарай. Кейнс негізгі психологиялық заң тұжырымдамасы бойынша, өзінің табысы өскен сайын тұтыну бейімділігі артады.
Тұтынудың қарапайым функциясының түрі: A= a+b*(Y-T), мұнда С- тұтыну шығыны: a- автономдық шығын оның мөлшері күнделікті табысқа байланысты емес: b- шектеулі тұтынуға бейімділік, Y-табыс: t- салық (y-t-қолдағы табыс): табыс мөлшері өзгеріп тұрады: көбейеді не азаяды: тұтынушылық реакциясы табыстың өзгеруіне байланысты білдіреді тұтынудың тежелік бейімділігіне қарай шығын үлесі өседі тұтынудағы қолдағы бар табысты кез келген мөлшерінде өзгереді.
MPC= C/ Y, тұтұнудың шекті бейімділігі: AC- тұтыну шығынының өсуі: Y- қолда бар табыстың өсуі.
Егер тұтыну шығыны, жиынтық сұраныстың бірінші компоненті тұрақты болса, онда екінші компонент инвестиция керісінше өзгеріледі. М/Ж талдауда инвестиция білдіреді жиынтықты жаңа өндіріс қуаты үшін пайдалану және басқа нақты активтікте инвестицияны іске асырудың қозғаушы мотиві пайда. Фирма пайданың мөлшерін тосу кезінде банктік % салыстыру керек.
% мөлшерлеме – бұл баға, нақты капиталды алу үшін, қарыз ақша алу қажет, оны фирмаға төлеуге тиіс. Жағымды шешім болу инвестиция салуда алынатын пайданың тосу % банктік мөлшерлерден артық болса. Сонымен, % мөлшерлемесі инвестициялық шешімге оң әсер етеді. Ең жоғары % мөлшерлеме сол уақытта іске оңады, егер инвестициялық жобаны ең жоғары мөлшерде тосу пайдасы болған кезде. Бұл жағдайда инвестиция аз көлемінде болады. Егер % мөлшерлемесі азайса, онда бұрынғы пайдасы аз инвестиция пайдалы болып шығады. Біздің білуімізше инвестиция пайыз мөлшерлемеден кері функциясын көрсетеді: I=f(i), мұнда I – инвестиция, i- % мөлшерлеме.
2.2. Нарықтық игіліктегі макроэкономикалық тепе-теңдік. IS моделі.
Игілік нарығындағы тепе-теңдікті анықтау үшін жиынтық сұраныс функциясынан басқа игілік ұсынысының макроэкономикалық функциясын білу керек. Графикалық тепе-теңдік иллюстрацияны жасау үшін тауар нарығында кейнсшілдер IS моделін пайдаланады (инвестиция - жинақ).

НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Н.Назарбаев ҚР Президенті жаңа кезең-жаңа экономика Е.Қ. 16 желтоқсан 2004 жыл.
2. Р. Дорнбуш және С. Фишер Макроэкономика Алматы «Білім» 1997.
3. Н.Қ. Мамыров М.Ә. Тілеужанова макроэкономика «экономика» баспана ,2003
4. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика м.: ДиС, 1997 11 тарау.
5. Мэнькью Н.Г,. Макроэкономика М.: МГУ , 1994 4 тарау
6. Ивашковский С.Н. Макроэкономика М.: Дело 2000 15,16 тарау.
ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Чепурин М.Н., Киселев Е.А. Экономикалық терия Киров «Аса» 2001ж. 25 тарау.
2. Костюк В.Н. Макроэкономика М.: «Центр» 1998 8 тарау.
3. Вечеконов Г.С. Вечников Г.Р. Макроэкономика. С-П 2002 10 тарау.
ӨЗІН-ӨЗІ БАҚЫЛАУ ҮШІН СҰРАҚТАР:
1. Жиынтық сұранысқа не жатады?
2. Макроэкономикалық тепе-теңдікті қалыптастыру проблемалары?
3. Тұтыну функциясын түсіндіріңдер?
4. Тұтынудың шекті бейімділігі нені анықтайды?
5. Макроэкономикалық тепе-теңдіктегі классикалық және кейнсиандық модельдердің айырмашылығы?
6. Пайыз мөлшерлеме мен инвестицияның арасындағы байланысты айтыңыздар?
7. IS моделін түсіндіріңіздер.
8. Дж. Кейнстің мемлекеттік шығындар мультипликаторын мағынасын түсіндіріңіздер?
9. Бюджеттік салықтық саясат мемлекеттік шығындар деңгейіне қалай әсер етеді?
СӨЖ АРНАЛҒАН БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
1. Сұрақтарды ауызша жауап беруге дайындалыңыздар.
2. Өзін-өзі бақылау сұрақтарына дайындалыңыздар.
3. Тестілерге жауап беріңіздер.
4. Тақырыптың жеке проблемасына жауап жазыңдар.
- кейнстің мультипликаттарының мемлекеттік шығынға әсері.
- жиынтық сұранысты құраушы ретінде сұраныс экспорты.
- бюджеттік-салық саясаты және оның мемлекеттік шығынды қалаптастырудағы ролі.