Макроэкономикалық тұрақсыздық. Инфляция және жұмыссыздық

Мақсаты: циклдік неге экономикалық динамиканың жалпыға ортақ формасы болып саналады, экономикалық циклдардың түрлерін, себептерін және мәнін ашып көрсету, экономикалық циклдар теориясының маңызын ашу, мультипликатор және акселератор дегеніміз не және олардың өзара әрекеті, циклге қарсы реттеудегі мемлекеттің орны мен роліне жауап беру.

Жұмыссыздықты анықтау дегеніміз белгілі жасқа келген жұмыс істеуді қалайтын, жұмыс істей сол кезде істейтін жұмыс жоқ, жұмыс іздеуде. Жұмыссыздық деңгейі экономика ресурстардың қаншалықты жақсы қолданылатына байланысты сипатталады. Негізгі экономикалық ресурс жұмысбастылықты қолдайтын жұмыс күші болады - бұл экономикалық саясаттың маңызды мақсаты. Жұмыссыздықтың болуы әр түрлі жаңайларға байланысты, болу себебін төрт топқа бөліп қарауға болады:
- Халықтың өте тез өсуінің нәтижесі (мальтузианстық);
- Капиталдық органикалық құрылымның өсуі себебі (марксизм);
- Жұмыс істеуге ынта жақтығы, себебі еңбек ақы өте аз (неоклассиктер);
- Жиынтық сұраныстың жетіспеушілігіне байланысты (кейнсшілдер)
Қазірге кезде жұмыссыздықтың болу себебі кейнсшілдер үлгі арқылы түсіндіруді.
Неоклассикалық үлгі бойынша жұмыссыздықты жұмысшы күшіне сұраныс арқылы анықтайды және оның ұсыныс функциясы, мұнда баға сапа кешінде нақты еңбек ақы есептеледі. Бұл дегеніміз, барлық еңбек етуге ынталылар жұмыс табады, сол кездегі қалыптасқан еңбек ақы мөлшерлемесіне байланысты. Егер жұмысшылар еңбек ақысының аздығына байланысты жұмыс істегісі келмесе, ал кәсіподақ еңбек арқылы көтеру туралы ұсынысын арттырса, нарық деңгейінен жоғару болу керек деп, бұл жағдай кәсіпкер ұсынысы толық қамтамасыз етпейді, себебі еңбекке сұраныс еңбек өнімділігінің тепсеулігіне байланысты, неоклассикалық үлгі бойынша жұмыссыздықтың болуы ерікті, себебі жұмысшылық жұмыстан бас тартады еңбек ақының аздығынан.
Жұмыссыздық кейнс үлгісі бойынша макроэкономикалық тұрақсыздығынан және ол тікелей байланысты тауар мен қызметтің жиынтық сұранысына аздығынан соңғылық негізінде фирма жұмысшы күшіне сұранысты азайтады (т.б. өндіріс

НЕГІЗГІ ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Н.Назарбаев ҚР Президенті жаңа кезең-жаңа экономика Е.Қ. 16 желтоқсан 2004 жыл.
2. Р. Дорнбуш және С. Фишер Макроэкономика Алматы «Білім» 1997.
3. Н.Қ. Мамыров М.Ә. Тілеужанова макроэкономика «экономика» баспана ,2003
4. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика м.: ДиС, 1997 11 тарау.
5. Мэнькью Н.Г,. Макроэкономика М.: МГУ , 1994 4 тарау
6. Ивашковский С.Н. Макроэкономика М.: Дело 2000 15,16 тарау.
ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Чепурин М.Н., Киселев Е.А. Экономикалық терия Киров «Аса» 2001ж. 25 тарау.
2. Костюк В.Н. Макроэкономика М.: «Центр» 1998 8 тарау.
3. Вечеконов Г.С. Вечников Г.Р. Макроэкономика. С-П 2002 10 тарау.
СӨЖ АРНАЛҒАН БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
1. Ауызша жауап беруге дайындалыңдар.
2. Өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беріңіз.
3. Тест сұрақтарына жауап беріңіз.
4. Есепті шығарыңыздар.
5. Тақырып бойынша реферат дайыңдаңыз.
- Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығы;
- ҚР жүргізіліп жатқан антиинфляциялық шаралар;
- Инфляциялық тосудың әсері жұмыссыздық және инфляциялық жағдайға.
ӨЗІН-ӨЗІ БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР:
1. Сіздің ойыңыз бойынша инфляцияны қалай дейсіз, оны өзгерту жолдары?
2. Қандай себептерге байланысты инфляция пайда болады және оның формалары?
3. Ойлауға болама мемлекет үшін инфляция тиілуі?
4. Өмірге қалай бейімделуге болады инфляция кезінде?
5. Қандай роль атқарады инфляциялық процесс кезінде тосу?
6. Рационалды тосу экономикалық субьектінің тәртібіне әсер етеді?
7. Қандай ерекшелігі бар қазіріг кездегі қысқа мерзім кезіндегі Филлипс қисығы?
8. Қандай өзара байланыс бар инфляция мен жұмыссыздықтың арасында?
9. Қагдай айырмашылық бар қысқа мерзім және ұзақ мерзім кезеңіндегі Филлипс қисығында?
10. Анықтама беріңіз динамикалық функцияға АД және AS?
11. Қандай айырмашылық инфляциялық спиралды өрістетуде монеторлық және фискалдық себебтерде?
12. Қандай альтернативтік стратегия іске асырылуда антиинфляциялық саясатты, қайсысы сізге белгілі, сіздің көзқарасыңызға байланысты оптималдысы қандай?
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ:
1. Инфляцияның қандай анықтамасы, сіздің көзқарасыңызға қарағанда?
А) экономикада бағаның көтерілуі
Б) өндірістің төмендеуі
В) ақшаның сатып алу қабілетінің төмендеуі
Г) құбылыс мүмкін баға деңгейінің өсуінде не тұрақтылығында
2. Төменгі көрсетілгендердің қайсысы инфляциялық сұраныстың болу себебі?
А) ішкі затқа бағаның өсуі және транспортқа
Б) % мөлшерлеменің өсуі
В) жұмыс ақының өсуі жақсы жұмыс істейтін кәсіпорындарында
Г) мемлекеттік шығынның өсуі
3. Шығын инфляциясы шақырады:
А) құрал-жабдықтарға, шикізаттар мен материалдарға бағаның көбеюі
Б) өндіріс факторларына бағаның өсуі
В) жиынтық ұсынымның артығы жиынтық сұранысқа қарағанда
Г) еңбек ақыны қатыру және бағаны
4. Болжам жасау шығын инфляциясы көрінеді:
А) борышкер байыйды несие арқылы
Б) инфляциялық салық салудың тиімділігін туғызады
В) дерек бойынша инфляция болжаудан артық болады
5. Болжанбаған инфляцияда
А) инфляциялық шығынды өлшеуге болмайды
Б) табыспен байлықты қайта бөлу іске асады бір топ, халықтан екіншісіне
В) парлық шығын мелекттік бюджетке түседі
6. Төменгі келтірілгендердің қайсысы мемлекеттік инфляциялық шараға жатады?
А) ұлттық банктің есептік мөлшерлемесін көтеру
Б) мемлекеттік құнды сату
В) халықтық өтем ақыны төлеу
Г) ұлттық валютаны девальвациялау