Қола дәуіріндегі Қазақстан туралы ақпарат

Жоспар
Кіріспе

1 Қола дәуірі
2 Қала мәдениеті
3 Көне кен орындары
4 Ескерткіштер

Қола дәуірі – адамзат қоғамындағы тарихи-мәдени кезең.
Ол қола металлургиясының кең қанат жайып, еңбек құралдары мен қару-жарақ жасауға арналған негізгі материалға айналуымен сипатталады.
Бұл кезде неолит дәуірінің мәдениеті дамып, металл игеріле бастады. Негізінен, қола дәуірі мәдениеттері осы металл кендері көп жерлерде дамыды. Мұндай өңірлерде дайындалған қола бұйымдар бірте-бірте іргелес жатқан жерлерге де тарады. Адам баласы мысты энеолит дәуірінде игерген болатын. Оған қарағанда, қоланың қатты әрі берік болуы құрал-саймандардың сапасын арттырып, еңбек өнімділігін жоғарылата түсті. Қола дәуірінің хронологиялық шегі б.з.б. 4-мыңжылдықтың аяғы мен б.з.б. 1-мыңжылдықтың басын қамтиды. Ежелгі қола құралдары Оңтүстік Иран, Түркиямен Месопотамиядан табылды. Кейінірек олар Мысырға (б.з.б. 4-мыңжылдық аяғы),Үндістанға (б.з.б. 3-мыңжылдық соңы), Қытайға (б.з.б. 2-мыңжылдық ортасы) және Еуропаға, Қазақстанға (б.з.б. 2-мыңжылдық) тарады. Қола дәуірінің Америкада өз тарихы бар. Мұнда металлургия орталығы Перу мен Боливия жерінде болды.Африкадағы қола дәуірі туралы мәселе археологиялық зерттеулердің жеткіліксіздігіне байланысты әлі толық шешілмей келеді.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қола дәуірі

Қола дәуірі – адамзат қоғамындағы тарихи-мәдени кезең.
Ол қола металлургиясының кең қанат жайып, еңбек құралдары мен қару-жарақ
жасауға арналған негізгі материалға айналуымен сипатталады.
Бұл кезде неолит дәуірінің мәдениеті дамып, металл игеріле бастады.
Негізінен, қола дәуірі мәдениеттері осы металл кендері көп жерлерде дамыды.
Мұндай өңірлерде дайындалған қола бұйымдар бірте-бірте іргелес жатқан
жерлерге де тарады. Адам баласы мысты энеолит д әуірінде игерген болатын.
Оған қарағанда, қоланың қатты әрі берік болуы құрал-саймандардың сапасын
арттырып, еңбек өнімділігін жоғарылата түсті. Қола дәуірінің хронологиялық
шегі б.з.б. 4-мыңжылдықтың аяғы мен б.з.б. 1-мыңжылдықтың басын қамтиды.
Ежелгі қола құралдары Оңтүстік Иран, Түркиямен Месопотамиядан табылды.
Кейінірек олар Мысырға (б.з.б. 4-мыңжылдық аяғы),Үндістанға (б.з.б. 3-
мыңжылдық соңы), Қытайға (б.з.б. 2-мыңжылдық ортасы) және
Еуропаға, Қазақстанға (б.з.б. 2-мыңжылдық) тарады. Қола
дәуірінің Америкада өз тарихы бар. Мұнда металлургия
орталығы Перу мен Боливия жерінде болды.Африкадағы қола дәуірі туралы
мәселе археологиялық зерттеулердің жеткіліксіздігіне байланысты әлі толық
шешілмей келеді.

Қола дәуіріндегі Қазақстан
Дәуірдің ерекшеліктері. Неолит дәуірінде-ақ байқала бастаған
шаруашылық өзгерістері б. з. б. II мыңжылдықта малшылық-егіншілік
экономикасы мен жоғары дамыған металлургияның калыптасуына жеткізді.
Өндіруші тұрпаттағы экономикаға көшу Қазақстан аумағындағы бүкіл
жағдайды түбірінен өзгертті. Қоныстарың жиі өзгертетін, жігерлі, пысық
малшы тайпалар ұлан-байтақ және қуатты бірлестіктер кұрды; бүлардың
калыптасуында соғыс кақтығыстары едәуір рөл атқарды. Қару енді жабайы
хайуандарды аулау үшін ғана емес, сонымен қатар тайпалар арасындағы
қақтығыстарда да жиі пайдаланылатын болды. Қару жасау бірте-бірте металл
өндеудің дербес саласына айналды. Археологиялык материалдар бойынша,
Андронов тұрпатты ескерткіштер калдырған далалық малшы-егінші тайпалардың
мәдени ортақтығы жақсы мәлім. Барлық жергілікті өзгешеліктеріне қарамастан,
ұлан-байтақ аумаққа тараған бұл тайпалар неолит дәуіріндегі тайпалык ала-
құлалықты айқын мәдени біркелкілік ауыстырғанын көрсетті. Қола дәуіріндегі
коғамның ілгері басуы екі факторга байланысты. Олардың бірі — жаңа дәуірді
белгілеген фактор - палеометалдардың өндірістік жолмен игерілуі болды. Б.
з. б. II мыңжылдықтың ортасында Қазақстан тайпалары кола бұйымдар жасау
ісін меңгерді. Қоланың өзі бұйымның неге арналуына карай, әр түрлі
пропорцияда мыс пен калайының, кейде сүрменің, құшаланың, қорғасынның
қорытпасы болып табылады. Мыспен салыстырғанда коланың бірсыпыра
артықшылықтары бар: оның өзгешелігі — өзі катты, балку температурасы төмен,
түсі алтын сияқты әдемі. Қола еңбек құралдары мен қару жасау үшін
колданылатын негізгі шикізат бола бастады. Қазақстан жер қойнауында
полиметалдардың, ең алдымен қалайы-мыс рудаларының барынша молдығы бұл
аумақта металлургияның мықты ошағы шығуының бір себебі болды. Б. з. б. II
мыңжылдықтың басында-ақ Еділ бойы, Орал өңірінің, Қазақстан мен Алтайдың
далалық тайпаларында кешенді малшылық-егіншілік шаруашылык калыптасады. Ал
б. з. б. II мыңжылдыктың ортасында Қазақстанның далалық тайпаларында
алғашқы өндірістің орлеуі байқалады, мал шаруашылығы жедел дамиды. Осы
уақыттан бастап далалық Еуразия тұрғындарының шаруашылығында мал
шаруашылығы неғұрлым көбірек орын ала бастайды. Б. з. б. II мыңжылдыктың
аяғында — I мыңжылдықтың басында далалық өңірлердегі тұрғындардың көпшілігі
шаруашылықтың маманданған жаңа түріне — көшпелі мал шаруашылығына көшеді.
Батыс Азия мен Шығыс Еуропаның далалық аймағында бақташы тайпаларының
бөлініп шығуы, шынында, б. з. б. II мыңжылдықтың басында болды деуге
келеді, алайда әр- қилы табиғи ортадағы даму қарқынының әр түрлі болғанын
ескеру керек. Алғашқы экономиканың қайта құрылуына бәрінен бұрын табиғи-
климаттық өзгерістер себепші болды. Мәселен, қола дәуірінде ұзаққа созылған
салқын-ылғал кезеңнің орнына климатгың жылылық пен қуаңшылыкка қарай бірте-
бірте өзгеруінің мың жылдан асатын дәуірі келді, сөйтіп ксеротермиялык
минимум дәуірі басталды. Қуаңшылық дәуірінде өзендердің суы тартылды,
жайылмадағы алаңқайлар бірте-бірте құрғады, көлдердің су деңгейі төмендеді,
түптеп келгенде, солтүстік жарты шардағы кұрлықтардың жалпы ылғалдылығы
азайды. Климаттың жедел құрғауына байланысты Шығыс Еуропа мен Батыс
Азиядағы далалық тайпалардың шаруашылығы мен тұрмысында болған өзгерістерді
археологиялык деректемелер де растайды. Батыс және Орталык Қазақстанның
ұзақ уақытқа арналған коныстарында сумен жабдықтаудың жаңа әдісі — кұдык
қазу шытады. Егер Қазақстанның солтүстік аудандарының тұртындары мен Батыс
Сібірдің орман және тайгалы аймақтарының тайпалары энеолит пен алдыңты қола
дәуірінде шаруашылық және мәдениет жағынан бір-біріне көп ұқсас болса,
кейін климат өзгергенде бұл ұқсастық жойылады. Б. з. б. II мыңжылдыктың
ортасында, Орталық Қазақстандаты сияқты, бұл аудандарда да малшылык-
егіншілік шаруашылық өрістеп, мал шаруашылығы басым дамиды. Оңтүстік
Сібірде Нарым өлкесінің тайгалы-батпақты аудандарына дейін бұл аймақтың
тұртындарына тән емес ежелті мал шаруашылығының шаруашылық дәстүрлерінің
кең таралуын және Қазакстанның далалык тайпалары мәдениеті ыкпалының
күшеюін, сірә, нақ сол табиғи-климаттық кұбылыстармен түсіндіруге болар.
Тұрғындардың қоғамдық құрылысы мен отбасылық некелік катынасарында елеулі
өзгерістер болды. Қола дәуіріндеті экономиканың басты-басты екі батыты
болып табылатын мал шаруашылығы мен металлургияның тез дамуы өндіргіш
күштердің өсуіне, қоғамдык еңбек мамандануының күшеюіне, қоғамдық өмірдегі
ірі өзгерістерге жеткізді. Жеке отбасылар оқшауланды, отбасылық меншік
кеңейді, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.