Жергілікт өзін-өзі басқару жүйесіндегі қаржылық экономикалық механизмдерді зерттеу
Мазмұны
Қорытынды
Кіріспе
Жергілікті өзін-өзі басқарудың экономикалық негізі болып материалдық қаржылық ресурстарды жергілікті өзін өзі басқарудың тиімділігін анықтайды.
Қазақстан Республикасының Конституциясында мемлекеттік билік жергілікті өзін өзі басқарудың экономикалық негіздерінің дамуына жағдай жасап төмендегілерді қамтамасыз етеді:
-Заңның көмегімен мемлекеттік меншік обьектілері жеке меншікке беру.
-Жергілікті өзін өзі басқару органдарына жекелеген мемлекеттік өкілеттілікті жүзеге асыру үшін қажетті материалдық құралды беру.
-Міндеттерді шешуге мақсаттық аймақтық бағдарламалар арқылы қатысу.
-Жергілікті өзін өзі басқару органдарына қабылданған мемлекеттік шешімдерді орындау барысында жұмсалған қосымша шығыны үшін конфессация төлеу.
-Мемлекеттік минималдық әлеуметтік стандартты дайындау[1] .
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев 2015 жылғы
6 мамырдағы үкіметтің кеңейтілген отырысында бес институционалдық реформаны жүзеге асыратын 100 нақты қадамды белгіледі. Елбасының 5 институционалдық реформасын іске асырудағы ұлтымыздың қадамдық жоспары баспасөзде жарияланды. «100 нақты қадам» - бұл жаһандық және ішкі сын-қатерлерге жауап және сонымен бір мезгілде, жаңа тарихи жағдайда ұлттың дамыған мемлекеттердің отыздығына кіруі жөніндегі жоспары. «100 нақты қадам» елімізге «2050-Стратегиясын» жүзеге асыру мен мемлекеттілігімізді нығайтуға, жолдан адаспауға, күрделі кезеңнен сенімді өтуге жағдай туғызатын беріктік қорын жасап беретін болады. Жоспардың негізгі мақсаты - «аурудың сыртқы белгісін» сылап-сипап қою емес, оларды «жүйелі емдеу» болып табылатын қоғам мен мемлекетті түбегейлі қайта өзгертуге негіз қалайды», - делінген жарияланымда[2] .
Жергілікті қаржыны басқару - бұл маңызды қаржылық шешім қабылдайтын ғылым. Жергілікті қаржыны басқару стратегиялық және тактикалық мақсаттарына қол жеткізу үшін қаржысын басқаруға бағытталған ғылым. Жергілікті қаржыны басқару ең басты бағыты ақша ағымын және айналым қаражаттарын басқару болып табылады. Сонымен, жергілікті қаржыны басқару функционалды тұрғыдан экономикалық басқарудың жүйесі және қаржы механизмінің бір бөлігі, институционалды тұрғыдан қаржы менеджменті басқару органы, ал ұйымдастырушылық - құқықтық тұрғыдан басқару қызметтің бір түрі болып табылады.
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстан Республикасындағы экономикалық реформалардың басым бағыттарының бірі мемлекеттік басқаруды орталықсыздандырылу және жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін қалыптастыру болып табылады. Мемлекеттік басқарудың орталықсыздандырылуы мен жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің дамуымен барлық экономикалық жүйенің қызмет етуі, елдің экономикалық жағдайы байланысты. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсүлтан Әбішұлы Назарбаев өзінің жыл сайынғы «Қазақстан-2050» жолдауында: «Министерства ішіндегі орталықсыздандыру, орталықтан аймақтарға және мемлекеттен жеке секторларға орталықсыздандыру» қажеттігі жайында атап өткен [3] .
Қазіргі кезде, нарықтық экономикада жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің тиімділігі экономикада маңызды.
Жергілікті қаржы - жергілікті қаржы ресурстарын қалыптастыру үшін және алынған қаражаттармен мемлекеттің қызметін атқару үшін қоғамдық өнімнен ұлттық байлықтың құндылығын бөлу және қайта бөлуге қатысты ақша қарым-қатынасы.
Ақша қарым-қатынасының субъектілері: азаматтар, мемлекет және өндірістік қоғамда.
Жергілікті қаржының қаржылық қызметі оның ақша қорларын жасау, бөлу және пайдалану сияқты үш жалпы бағытта іс-әрекет ететін толып жатқан және сан қырлы функцияларында білінеді. Бұлардың әрқайсысындағы ажырағысыз элемент бақылаудың функциясы болып табылады.
Мемлекеттің қаржылық қызметінің сан алуандығы қаржы жүйесін құрудың ерекшеліктерімен анықталады. Мемлекет әр түрлі орталықтандырылған және орталықтандырылмаған қорларға, сондай-ақ меншіктің басқа нысандарының шаруашылық жүргізуші субъектілерінің ақша қаражаттарына өзінің ықпалын жая отырып, бюджет ресурстарын, мемлекеттік кәсіпорындардың қаржы-қаражаттарын жасау, бөлу және пайдалану жөніндегі функцияларын жүзеге асырады.
Қаржыны басқару-бұл қаржыны және шектеуші экономикалық және әлеуметтік жүйелерге оларды жетілдіру және дамыту мақсатымен ықпал жасау процесі және қаржы қатынастарының бүкіл жиынтығының тиімді жұмыс істеуіне жетуді және мұның негізінде қаржы саясатын жүргізуді қамтамасыз ету жөніндегі мемлекет шараларының жиынтығы. Қаржыны басқару-тиісті қаржы саясатына жатудің мақсаты; қаржы механизмі-бұл мақсатқа жетудің құралы; қаржы саясаты-қаржыны басқарудың тиісті процесінің түпкілікті қорытынды нәтижесі. Қаржы жүйесінде оны басқаруды арнаулы аппарат ерекше тәсілдер мен әдістердің, соның ішінде әртүрлі ынталандырмалардың және санкциялардың көмегімен жүзеге асырады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - жергілікт өзін-өзі басқару жүйесіндегі қаржылық экономикалық механизмдерді зерттеу болып табылады.
Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгерімділікте, бюджет профицитінде, мемлекеттік борыштың азаюында, ұлттық валютаның беріктігінде, ақырында мемлекет пен қоғамның барлық мүшелереніің экономикалық мүдделерінің үйлесуінде көрінетін қаржының тұрақтылығы мен қаржының тәуелсіздігі болып табылады.
Қаржыны басқарудың екі аспектісін ажырат білген жөн: біріншіден, мемлекет қаржыны, оның нысандарын экономика мен әлеуметтік сфераны басқарудың тетігі, тұтқасы ретінде пайдаланады және сөйтіп қоғамдық өндірістің бүкіл процесіне ықпал жасайды; екіншіден, қаржының өзі басқарудың обьектісі болып табылады: қаржы қатынастарының нысандары, ақша қорлары, қаржы аппараты, яғни қаржы мекемелерінің жүйесі басқарылады.
Дипломдық жұмыстың міндеті - Қазақстан Республикасының жергілікті қаржы жүйесін толықтай аша отырып, оның қоғамдағы алатын орнын түсіну. Республикамыздың ең маңызды мәселелерінің бірі қаржы болып табылады .
Зерттеу объектісі - Қазақстан Республикасының соның ішінде Ақтөбе облысының жергілікті бюджетінің жағдайы.
Зерттеу пәні - Жергілікті өзін-өзі басқаруағы қаржылық механизмді қалыптастыру болып табылады.
Тақырыптың зерттелу дәрежесі. Жалпы сондай-ақ, қаржылық менеджменттің теориялық негіздері Ф. У. Тейлор, Ю. Ф. Бригхем, А. И. Балабанов, И. Т. Балабанов, Т. В. Теплова, Дж. Синка, А. Р. Горбунов, Е. С. Стоянова сияқгы ғалымдардьвд және басқа авторлардың ғылыми еңбектерінде зерттелген.
Зерттеу жаңалығы - автормен құрастырылған жергілікті өзін өзі басқарудың қаржылық -экономикалық модулі ұсынылған. Зерттеу нәтижесі мекемелер тәжрибесінде қолданылуы мүмкін.
Дипломдық жұмыстық құрылымы - кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен, қосымшалардан тұрады.
Бірінші бөлімде, жергілікті өзін-өзі басқару және оның түрлері, басқару механизмдері, жергілікті қаржылық басқарудың экономикалық мазмұны, жергілікті қаржылық басқаруды реттеу механизмдері, жергілікті қаржылық басқаруды жүзеге асыру механизмдері қарастырылды.
Екінші бөлімде, жергілікті бюджеттердің қаржыларын қалыптастыру мен реттеу, жергілікті қаржыларды талдау мен облыстық және аудандық бюджеті талданды.
Үшінші бөлімде, Қазақстан Республикасының жергілікті әлеуметтік экономикасының даму статегиясы, Қазақстан Республикасының әлеуметтік - экономикалық басқару тенденциялары және оны дамыту әсері және әлеуметтік-экономикалық дамудың басымдықтары, жергілікті қаржылық басқарудың даму болашағы талқыланды.
Зерттеу барысында жергілікт өзін-өзі басқару жүйесіндегі қаржылық экономикалық механизмдерді зерттеуге байланысты Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауы, шетелдік және отандық экономист ғалымдардың ғылыми еңбектері, Қазақстан Республикасы заңнамалық құжаттары, Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің мәліметтері қолданылды.
1 Жергілікті өзін өзі басқару және оның қаржылық механизмдерін
қалыптастырудың теориялық аспектілері
1. 1 Жергілікті өзін өзі басқару және оның экономикалық мәні
Жергілікті өзін өзі басқарудың экономикалық негізі болып материалдық қаржылық ресурстарды жергілікті өзін өзі басқарудың тиімділігін анықтайды.
Қазақстан Республикасының Конституциясында мемлекеттік билік жергілікті өзін өзі басқарудың экономикалық негіздерінің дамуына жағдай жасап төмендегілерді қамтамасыз етеді:
- заңның көмегімен мемлекеттік меншік обьектілері жеке меншікке беру.
- жергілікті өзін өзі басқару органдарына жекелеген мемлекеттік өкілеттілікті жүзеге асыру үшін қажетті материалдық құралды беру.
- міндеттерді шешуге мақсаттық аймақтық бағдарламалар арқылы қатысу.
- жергілікті өзін өзі басқару органдарына қабылданған мемлекеттік шешімдерді орындау барысында жұмсалған қосымша шығыны үшін конфессация төлеу.
- мемлекеттік минималдық әлеуметтік стандартты дайындау.
Жергілікті меншік Қазақстан Республикасының азаматтық кодекісінде меншік құқығы негізінде қалалық, селолық тағы басқа муниципалдық құрлымға тиісті мүлік.
Жерігілікті меншіктің құрамына мыналар кіреді:
1. жергілікті бюджеттің қаражаты немесе бюджеттен тыс қорлар жатады;
2. жергілікті өзін өзі басқару органдарының мүлкі;
3. муниципалдық жерлер және басқа муниципалдық меншіктегі табиғи ресустар;
4. муниципалдық кәсіпорындар мен ұйымдар;
5. муниципалдық банктер мен басқа да қаржы несиелік ұйымдар;
6. муниципалдық тұрғын үй қоры және тұрақжайлар;
7. білім беру, денсаулық сақтау, мәдинет, спорт және тағы басқа жылжымайтын мүліктер бар муниципалдық мекемелер[4] .
Кез келген муниципалдық құрлымның жарғысы бар. Оның құрамында төмендегі мәліметтер беріледі. Муниципалдық құрлым аумағының құрлымы, аты, шекарасы, рәміздердің болуы.
Жергілікті өзін өзі басқару органдарының құрылымы лауазымды тұлғалардың өкілеттілігін, олардың өкілдік ету мерзімі.
Жергілікті қызметті ұйымдастыру тәртібі, жергілікті өзін өзі басқарудың жүзеге асырудың экономикалық және қаржылық негізі.
Қазіргі қоғамдағы саяси және экономикалық реформаның маңызды бөлімдерінің бірі жергілікті өзін өзі басқару сферасы. Бұл қазіргі кезде жаңару процесінде мемлекеттік басқаруды мемлекеттік жауапкершілік пен өкілеттіліктің бір бөлігін жергілікті деңгейдегі басқару органдарына беру. Оның маңыздылығы жергілікті өзін-өзі басқару саласындағы қайта құрулар және мемлекеттік биліктің төменнен жоғарыға қарай бағытталған тиімді жүйесін құрумен байланысты.
Әлемнің дамыған елдерінде жергілікті өзін-өзі басқарудың 3 типі бар. Олар:
1 - англосаксондақ;
2 - француздық;
3 - аралас тип[5] .
Бірінші типке АҚШ, Ұлыбритания, Канада, Австралия, Жаңа-Зеландия елдері тән. Мұнда автономды жергілікті органдар мен олардың орталыққа тікелей емес бағыныштылығымен ерекшеленеді.
Төменде келтірілген суретте Ұлыбританияның жергілікті өзін-өзі басқару органдарының үлгісі көрсетілген
Ескертпе-автормен зерттеу негізінде құрастырылған
Сурет 1. Ұлыбританияның жергілікті өзін-өзі басқару органдарының үлгісі
Екінші тип Франция, Италия, Испания, Бельгия, Латын Америкасы елдеріне тән. Мұнда жергілікті органдар қыхзметіне деген орталық биліктің әкімшілік бақылауының дамыған жүйесімен ерекшеленеді.
Төменде келтірілген 2-ші суретте Францияның жергілікті өзін-өзі басқару органдарының үлгісі көрсетілген
Үшінші тип: Германия, Жапония. Мұнда алғашқы екі тип элементтірі қатар кездеседі.
Мемлекеттік жергілікті басқару жүйесін қалыптастырудың тағы бір себебі мемлекеттік істерді басқаруда азаматтар құқықтарын жүзеге асыруға негізделген демократиялық мемлекеттің қалыпты қызметін ұйымдастыру.
Ескертпе-автормен зерттеу негізінде құрастырылған
Сурет 2. Францияның жергілікті өзін-өзі басқару органдарының үлгісі
Қазақстан Республикасы әкімшілік аймақтық құрылымының жүйесі мынадай құрылымдардан тұрады:
1. ауыл (село) ;
2. ауылдық округ;
3. аудан орталығы;
4. аудан. [6]
Төменде келтірілген 3-ші суретте Германияның жергілікті өзін-өзі басқару органдарының үлгісі көрсетілген.
Оңтүстік герман үлгісі Кеңес-бургомистр үлгісі
Ескертпе-автормен зерттеу негізінде құрастырылған
Сурет 3. Германия қауымдарында жергілікті өзін-өзі басқару үлгілері
Облыс, аудан, қалалар территориясындағы тұрғындардың өкілетті органы жергілікті деңгейде - маслихат деп аталады. Бұл атқарушы орган жергілікті әкімшілік басқару құрылымдарынын тұрады. Жергілікті деңгейдегі басқа да атқарушы және өкілетті органдар әлеуметтік-экономикалық бағдарламаның орындалуын қамтамасыз етеді. Облыстар мен аудандардың және республикалық облыстық маңызы бар қалалардың экономикалық және қаржылық негізі біріншіден, жергілікті бюджеттер. Екіншіден, коммуналдық заңда тұлғаға бекітілген мүліктен. Үшіншіден, Қазақстан Республикасы әкімшілік-аймақтақ топтарының меншігіндегі басқа да мүліктер.
Жергілікті деңгейде қаржы ресурстарын басқару жүйесінде маңызды рольді бюджеттік реттеу қызметі атқарады. Бюджеттік реттеу 2 негізгі бағытта жүргізіледі:
1. аймақты дамыту үшін бюджеттен қаржы ресурстарын бөлу. Олар: дотация, субсидия, субвенция, ақша қаражатының қолдануды қалыптастыру.
2. Облыстар, аудан мен қала бюджетіндегі қаржы ресурстарының көлемін жоспарлау мен реттеу[8] .
Жергілікті атқарушы органдарының басқа қызметтерінің бірі облыстық әкімшіліктің қызметін ұйымдастыру. Облыстар әкімінің аппараты, облыс әкімінің қызметін ұйымдық, құқықтық, ақпараттық талдау, консультативтік және материалдық-техникалдық жағынан қамтамасыз етуді жүзеге асыратын мемлекеттік мекеме болып табылады. Облыс әкімінің аппараты өз қызметін Қазақстан Республикасы конституциясының заңдарына ел президентінің, үкіметінің актілеріне, облыс әкімінің шешімдері мен өкімдеріне және т. б. ережелерге сәйкес жүзеге асырылады. Сонымен қатар, мемлекеттік жергілікті басқару деңгейіндегі өкілетті органдар экономикалық реформаларды жүзеге асыру. Оны іске асырудың тактикасы мен механизмдерін анықтау облыстың халық шаруашылығы кешенінің болашақтағы дамуы мен жағдайларына, әлеуметтік мәдени салаларына, сыртқы экономикалық байланысқа талдау жасау, маңызды проблемаларды табу және оны шешу жөнінде ұсыныстар әзірлейді[9] .
Жергілікті атқарушы органдардың қарауына мыналар жатады: аумақты дамыту жоспарларын, экономикалық және әлеуметтік бағ-дарламаларын, жергілікті бюджетті әзірлеу және олардың атқарылу-ын қамтамасыз ету; коммуналдық меншікті басқару; жергілікті атқарушы органдардың басшыларын қызметке тағайындау және қызметтен босату, жергілікті атқарушы органдардың жұмыстарын ұйымдастыруға байланысты өзге де мәселелерді шешу[10] .
Заманауи әлемде мемлекеттің әл-ауқаты жалпы ұлт әлеуетін және жекелей алғанда азаматтардың мүмкіндіктерін тиімді пайдаланумен айқындалады. Сондықтан көптеген дамыған елдер жергілікті өзін-өзі басқару үлгісін жетілдіруге ұмтылады.
Биліктің осы деңгейі халыққа барынша жақын, негізінен оны халық қалыптастырады, оның бақылауында болады және халықтың негізгі өмірлік қажеттілігін қамтамасыз ету мәселесін шешеді. Жергілікті өзін-өзі басқару ұтымды құрылса, тек жергілікті ресурстардың жұмсауы оңтайланып қана қоймай, сонымен қатар, халықтың билікке деген сенімі едәуір артады.
Мемлекет дамуының бүгінгі кезеңінде мұндай мәселе Қазақстанның алдында тұр. Мемлекеттік басқару жүйесінің тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру жергілікті қоғамдастықтың тыныс-тіршілігін тікелей қамтамасыз ететін бірқатар функцияларды жергілікті өзін-өзі басқаруды реттеу саласына беруді талап етеді[11] .
Алайда бұл процесс көптеген мәселелердің шешілмегендігімен және заңнамалық реттеудің жеткіліксіздігімен тежелуде. Қазақстанда жергілікті өзін-өзі басқаруды енгізуге ұмтылудағы негізгі кемшілік жергілікті өзін-өзі басқарудың тұтас моделін алдын ала әзірлемей, олардың үзінді ретінде жүзеге асырылғаны болып табылады.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқарудың құқықтық негізі Қазақстан Республикасының Конституциясы мен «Қазақстан Республикасында жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заң болып табылады.
2007 жылы Конституцияға жергiлiктi өзiн-өзi басқаруды халық тiкелей, сондай-ақ мәслихаттар мен басқа да жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары арқылы жүзеге асыратындығы айқындалған толықтырулар енгізілді. Заңнамада әкімнің мемлекеттік басқару функцияларымен қатар жергілікті өзін-өзі басқару функцияларын да жүзеге асыратыны, ал жергілікті деңгейдегі мәселелерді талқылау үшін жергілікті қоғамдастықтың тікелей еркін білдіру арқылы жиналыстарын (жиындарын) өткізуге болатыны белгіленген.
Бүгінгі күні мемлекеттік мекеме ұйымдық-құқықтық нысанында ауыл (село), кент, аудандық маңызы бар қалалар, сондай-ақ қалалардағы аудандар әкімдерінің аппараттары қалыптасқан. Бұл ретте олардың дербес бюджеті жоқ, бірақ бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі болып табылады. Аталмыш шығыстар аудан (облыстық маңызы бар қала) бюджетінің құрамында қарастырылып, оларды тиісті мәслихаттар бекітеді. Бұл шығыстар мектепке дейінгі тәрбиелеу мен білім беруді жүзеге асыруға, мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтік көмек көрсетуге, елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыруға, шаруашылық есепке алуға және т. б. бағытталған.
Ауыл (село), ауылдық (селолық) округ, кент әкімдеріне бірқатар міндеттер жүктелген, бірақ олар қаржымен қалдық қағидаты бойынша қамтамасыз етіледі. Нәтижесінде бұл әкімдер жергілікті маңызы бар мәселелерді тиімді шешуде қабілетсіз, осылайша халық тарапынан объективті наразылық туады.
Бұл мәселені шешу үшін бастапқы кезеңде 2012 жылдан бастап «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы шеңберінде жергілікті маңызы бар өзекті мәселелерді шешу үшін өңірлерді қаржылық қолдау тетігі іске асырылуда. Осы тетіктің маңызды буыны іс-шараларды іріктеу мен бөлінген қаражатты бөлу кезінде халықтың қатысуы болып табылады[12] .
Қазіргі уақытта жергілікті басқарудың ең төменгі деңгейінде дербес бюджеттерді қалыптастыру аудандық бюджеттердің көбі субвенциялы болғандықтан тежелуде. Төменгі басқару деңгейіндегі бюджет қалыптасқан жағдайда, ол да субвенциялы болуы мүмкін (мысалы: Ақмола облысының барлық 17 ауданы облыстық бюджеттен субвенция алады, Қарағанды облысындағы 9 ауданның 8 ауданы субвенциялы) деп күтуге болады.
Жергілікті өзін-өзі басқаруды тікелей жүзеге асыруда бірқатар шешілмеген мәселелер де бар.
Қолданыстағы заңнамада жиналыстардың (жиындардың) жүргізілу тәртібі мен шешімдерін қабылдауды облыстық, республикалық маңызы бар қала және астана мәслихаттары айқындайтыны және бұл ретте әрқайсысы жиындарды жүргізудің өз тәртібін қабылдауы тиіс екендігі көзделген.
Алайда заңнамада көзделген жиналыстарда (жиындарда) жергілікті маңызы бар мәселелерді талқылауға азаматтардың қатысуы жөніндегі нормалар бүгінгі іс жүзінде орындалмай отыр. Заңнамада жиналыстардың (жиындардың) қалыптастырылу, өткізілу тәртібі мен өкілеттігі регламенттелмеген.
Ауылдық деңгейдегі әкімдердің жүктелген функцияларды жүзеге асыруы кезінде олардың жеткіліксіз дербестігін айқындайтын негізгі проблемалық сәттердің бірі дербес қаржы қаражатын, мүлікті және басқа да ресурстық мүмкіндіктерді иелену және оларға билік ету құқығының шектелуі болып табылады.
Ауыл әкімдерінің шаруашылық және әлеуметтік салаларда шешімдер қабылдаудағы қолда бар жергілікті ресурстарды - жер, мүлікті қалай пайдалануға болатындығы, шағын және орта бизнестің өсуіне нақты жәрдемдесу мәселелерін шешуде өкілеттіктерін кезең-кезеңімен кеңейту қажет.
Басқарудың төменгі деңгейінде елді мекенді кешенді әлеуметтік-экономикалық орнықты дамытуды қамтамасыз ету үшін ауданды (облыстық маңызы бар қаланы) дамытудың қолданыстағы бағдарламаларына осы аумақтағы тұрғындардың бірінші кезектегі қажеттіліктері мен мұқтаждықтары көрініс табатын, жергілікті қоғамдастықтың тіршілігін қамтамасыз етуге бағытталған бюджеттік бағдарламаларды қалыптастыру үшін негіз болып табылатын кіші бөлім енгізу қажет.
Жергілікті өзін-өзі басқару тиімділігі көбінесе өзін-өзі басқарудың құқықтық, ұйымдастырушылық және экономикалық негізін қамтамасыз ететін қажетті заңдардың барлық кешенінің болуына ғана емес, сондай-ақ халықтың жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінде өзінің құқықтары мен мүмкіндіктерін түсінуіне, жергілікті өзін-өзі басқаруды жүзеге асырудың нақты қабілетіне де байланысты болады.
Ауыл тұрғындарының көпшілігінің жергілікті өзін-өзі басқаруды жүзеге асырудағы өз құқықтары мен мүмкіндіктерін түсінуге қатысты құқықтық сауаттылығының ағымдағы деңгейін ескере отырып, халыққа қоғам мен мемлекеттегі өзін-өзі басқарудың рөлі мен орнын түсіндіруде ақпараттық-насихаттау ісін жандандыру қажет.
Тұрғындары жинақы тұратын төменгі деңгейдегі әкімшілік-аумақтық бірлікте жергілікті өзін-өзі басқару тиімді жұмыс істейтінін әлемдік тәжірибе айғақтайды. Қазақстанда - бұл ауыл, село, ауылдық (селолық) округ, кент, аудандық маңызы бар қала, қаладағы аудан.
Жергілікті өзін-өзі басқару органдарына өкілеттіктерді кезең-кезеңімен беру қажет, әйтпесе өзін-өзі басқару органдары өздерінің алдарына қойылған міндеттерді орындай алмауы мүмкін. Мемлекеттік институттар тарапынан болсын, азаматтар тарапынан болсын жергілікті өзін-өзі басқару органдарына деген сенім олардың жұмыс процесінде ғана пайда болады.
1. 2 Қазақстан Республикасында жергілікті өзін-өзі басқарудың
және қызметінің негізгі қағидаттары
Қазақстан Республикасында жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың негізгі қағидаттары Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту тұжырымдамасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 28 қарашадағы № 438 Жарлығында көрсетілген. [13]
Жергілікті өзін-өзі басқарудың ұйымдастырушылық, құқықтық және экономикалық негіздерін айқындау мақсатында осы Тұжырымдамада:
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz