Қылмыскердің әлеуметтік позицияларын және әректің зерделеу

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Таразский государственный педагогический институт

ДИПЛОМНАЯ РАБОТА

тақырыбы: «ҚЫЛМЫСКЕРДІҢ ӘЛЕУМЕТТІК ПОЗИЦИЯЛАРЫН ЖӘНЕ ӘРЕКТІҢ ЗЕРДЕЛЕУ»

специальность: 12. 00. 08

выполнила: Маемерова А.

научный руководитель,

доцент, к. п. н. Тойганбекова Ш. М.

ТАРАЗ - 2012

Мазмұны

Нормативтік сілтемелер

Анықтамалар

Белгілеулер мен қысқартулар

Түйін

Кіріспе

Қылмыстың субъективтік жағының түсінігі және қылмыстық құқықтағы маңызыҚылмыс субъектісі туралы түсінікҚылмыс субъектісінің жасына қарай белгілеріЖауаптылыққа қабілеттілік қылмыстық жауаптылықтың жағдайы ретінде. Жауапсыздыққа қабілетсіздік ұғымыҚылмыстың арнайы субъектісіКылмыстық субъективтік жағының түсінігі және оның маңызы

2. Қылмыскердің әлеуметтік позицияларын және әректің зерделеу

2. 1 Қылмыскердің тұлғасы: түсінігі, криминологиялық зерттеу деңгейі және қылмыскерлер тұлғасының жалпы сипаттамасы

2. 2 Қылмыскер тұлғасының құрылымы және қылмыскер тұлғасындағы әлеуметтік және биологиялықтың арақатынасы

3. Қылмыс субьектісі мен қылмыскер тұлғасы категорияларының арақатынасы және қылмыскер тұлғасы типологиясының мәселелері

3. 1 Қылмыскер субьектісі және қылмыскер тұлғасы категорияларының арақатынасы

3. 2 Қылмыскер тұлғасын топтастыру және типтеу мәселелері

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Нормативтік сілтемелер

Осы дипломдық жұмыста келесі нормативтік құжаттарға сілтемелер жасалды:

1 Қазақстан Республикасы білім беру жүйесі. Жоғарғы оқу орындарында диплом жұмыстарын (жобаны) орындау ережесі. Негізгі ережелер. ҚР МЖМБС 5. 04. 020-2008. - Астана: 2008

2 Мемлекеттік стандарт 2. 105-95 Конструкторлық құжаттардың бірыңғай жүйесі (БЖКҚ) . Текстік құжаттарға жалпы талаптар

3 ГОСТ 7. 1-84 Система стандартов по информации, библиотечному и издательскому делу. Библиографическое описание документа. Общие требования и правила описания

4 ГОСТ 7. 9-95 (ИСО 214-76) Система стандартов по информации, библиотечному и издательскому делу. Библиографическое описание документа. Реферат и аннотация. Общие требования

5 ГОСТ 8. 417-81 Государственная система обеспечения единства измерений. Единицы физических величин

Анықтамалар

Осы дипломдық жұмыста Қазақстан Республикасы білім беру жүйесі. Жоғарғы оқу орындарында диплом жұмыстарын (жобаны) орындау ережесі. Негізгі ережелер. ҚР МЖМБС 5. 04. 020-2008-ға сәйкес келесі анықтамалар мен терминдар қолданылады.

Сыбайлас жемқорлық - Мемлекеттік міндеттерді атқаратын адамдардың, сондай-ақ соларға теңестірілген адамдардың лауазымдық өкілеттілігін және соған байланысты мүмкіндіктерін пайдалана отырып, не мүліктік пайда алу үшін олардың өз өкілеттіктерін өзгеше пайдалануы, жеке өзі немесе делдалдар арқылы заңда көзделмеген мүліктік игіліктер мен артықшылықтар алуы, сол сияқты бұл адамдарға жеке және заңды тұлғалардың аталған игіліктер мен артықшылықтарды құқыққа қарсы беруі арқылы оларды сатып алуы.

Сыбайлас жемқорлық - әлеуметтік құбылыс болып табылатын биліктің іріп - шіруі, мемлекеттік функцияны атқаруға өкілетті мемлекеттің немесе басқа да соларға теңестірілген адамдардың өз қызмет бабын, қызмет статусы мен беделін жеке басының баюы мақсатында немесе топтық мүдде үшін пайдалануы. кез келген қызметкердің қызмет жағдайын пайда күнемдік мақсатында пайдалануы.

Субъект -

Объект -

Лауазымды адамдар - тұрақты, уақытша немесе арнаулы өкілеттік бойынша мемлекеттік органдарда, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, Қазақстан Республикасының басқа да әскерлері мен әскери құрамаларында өкімет өкілінің міндеттерін жүзеге асыратын не ұйымдастырушылық - билік етушілік немесе әкімшілік-шаруашылық міндеттерін атқаратын адамдар.

Қамқорлық жасау - тамыр-таныстық бойынша қызметке орналастырып пара алу, негізсіз сыйлықтар беру, көтермелеулер көрсету немесе өте құнды заттарды босату арқылы пара алу .

Белгілеулер мен қысқартулар

Осы дипломдық жұмыста келесі қысқартулар қолданылды:

ҚР - Қазақстан Республикасы

ҚМ - Қаржы министрлігі

ІІМ - Ішкі істер министрлігі

ТМД - Тәуелсіз мемлекеттер достастығы

БҰҰ - Біріккен ұлттар ұйымы

БАҚ- Бұқаралық ақпарат құралдары

АІІБ - Аудандық ішкі істер бөлімі

НҚА -

ҚРҚК - Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі

ҚК - Қылмыстық Кодекс

КСРО - Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы

ІЖӨ - Ішкі Жалпы Өнім

«Қылмыскердің әлеуметтік позицияларын және әректің зерделеу» тақырыбына жазылған ОПЭ-28-1 тобының білімгері Маемерова Айнур Жубандыққызының дипломдық жұмысына

ТҮІН

АННОТАЦИЯ

Актуальность вопросов о личности преступника как субъекте преступления в уголовном праве не теряет значимости и в наши дни. Любое учение требует своего развития, более глубокого теоретического осмысления с позиций современных реалий и трудностей сегодняшнего дня, а законодательство - совершенствования. В данном случае не будет исключением и учение о личности преступника как субъекте преступления в уголовном праве на современном этапе развития Республики Казахстан.

Кіріспе

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектігі

Қазіргі таңда қылмыстылық мәселесі өзіне ерекше назар аудартуда. Қылмыстылық және оны тудыратын себептерді ауыздықтамай, құқықтық демократиялық мемлекет құрұ мүмкін емес. Сонымен қатар ел басымыз Н. Ә. Назарбаевың Қазақстан халқына жолдауында «заңның шексіз үстемдігін және заңды сақтаушы азаматтарды қылмыстылықтан қорғауды орнықтыру қажет» деп айтын өткені бар [1] .

Зерттелетін тақырыптың өзектілігі . Қылмыстылық өзінің шеңберінің өсуімен қазіргі уақытта ұлттық қауіпсіздікке және елімізде жүргізіліп жатқан реформаларға қауіп төндіруі сөзсіз. Демек, бұл мәселені шешу жолы ретінде қылмыстың, қылмыстылықтың негізгі себепшілерінің бірі болып табылатын қылмыскер тұлғасын жетік зертеу, оның практикалық маңызын ашып көрсету алдағы мақсаттардың бірі болып тұр.

Бұл мәселенің өзектілігі, ең алдымен, қылмыс жасаушыларды ғылыми тұрғыдан танып білмейінше қылмыстылықпен ықпалды күрес жүргізу мүмкін емес екендігінде болып отыр. Соның ішінде “қылмыскер тұлғасы” мәселесі қылмыстылықтың мәнін түсінудің кілті болып табылады десек қателеспейміз.

Қылмысты адамдар жасайды, қылмыс адамдар арасында жасалады. Сондықтан да, адам мәселесі ескі де және үнемі жаңа мәселе болып табылады. Ол ауқымды және күрделі, өйткені «адам еңбек пен қарым - қатынастың субьектісі, ол - әлемнің құрушысы және қайтақұрушысы, жердегі құндылықтардың жинақтаушысы, материя дамуының жоғарғы нысаны - қоғам өкілі».

Қылмыстылықпен күрестің барлық сатысында, қылмыстық жауаптылыққа тартудан бастап және жазаны орындау процесімен аяқтағанға дейін қажетті шарт пен міндетті қылмыстық әрекет жасаған кінәлінің тұлғасын зерртеу болып табылады.

Қылмыскер тұлғасын зертеу жөнінде мәселе төңірегінде және

мұндай аспектілерді Ағыбаев А. Н., Антонян Ю. М., Баймурзин Г. И., Бегалиев Қ., Блувштейн Ю. Д., Волежкин В., Волков Б., Герцензон А., Дагель П. С., Жекебаев У. С., Закалюк А. П., Карпец И. И., Кузнецов А. В., Кудрявцев В., Кайыржанов Е. І., Лейкина Н. С., Милюков С. Ф., Миньковский Г., Нәрікбаев М., Сейітжанов М., Стручков Н. А., және тағы басқа ғалымдар өз еңбектерінде жан - жақты қарастырған болатын.

Қылмыскер тұлға мәселесі криминология ғылымында актуалды проблема ретінде қарастырылуы, бұл проблеменың негізгі себебі -адамдардың қоғамға қарсы мінезінің қылмыспен байланыста болуы. Қылмыскерлердің қатарына қоғамда жүрген әрбір адамды теңеуге болады, яғни сыртқы формасы заң бұзушылыққа бармайтын адамға ұқсас болса да, сол жеке тұлғаның қандай кәсіппен айналысатынын біз біле бермейміз. Сондықтан қылмыскердің қатарына біз - әйелдің қолынан сөмкесін тартып алған кәмелеттік жасқа толмаған баланы, көлікті сұраныспен ұрлайтын кәсіпті ұрлықшыларды, өзінің өлтіретін адамдарын алдын ала күтіп отырған, қандай да бір жанұяның әкесін, ешбір себепсіз өзінің туысқандарын мерт қылған сырттай момын адамды, суға өзінің туған балаларын тұншықтырған әйелді де және тағы басқа қоғамда жүрген адамдарды қылмыскер ретінде қарастыруға болады. Бірақ әрбір жеке алынған ешбір теория, ешбір формула, ешбір ғылыми ойлар, қылмыс деген атауы бар алуан түрлі мінез - құлық формаларына толықтай қанықты жауап бере алмайды.

Қылмыскер тұлғасы, оның маңыздылығына, зерттелуіне, құрылымына, типологиясына жаңаша көзқараста ғылыми теориялық және практикалық ұсыныстар беріп әрі қарай дамытуында негізделеді. «Қылмыскер тұлғасы» ұғымының ғылыми және практикалық мәні мен маңыздылығына қатысты криминологтар арасында түпкілікті шешімін тапқан пікір жоқ. Қылмыскер тұлғасына жүргізілген психологиялық және әлеуметтік зерттеулер тынымсыз жүру үстінде. Бұл мәселеге байланысты бір - біріне қарама - қарсы екі көзқарас бар, осыларды қарастырып өз тұжырымын беруде жатыр.

саяси партиялардың конституциялық-құқықтық мәртебесі табылады.

Осы бітіру жұмысының пәні болып, Қазақстан Республикасындағы саяси партиялардың конституциялық-құқықтық мәртебесін сипаттайтын негізгі ұғымдар мен институттар, олардың өзгеруі мен өзара байланысы, сондай-ақ нормативтік-құқықтық актілер және ола рды саяси партиялардың қызметін реттеуде қолдану тәжірибесі.

Қылмыстың субъективтік жағының түсінігі және қылмыстық құқықтағы маңызыҚылмыс субъектісі туралы түсінік

Қылмыс деп істелінетін іс-әрекетті істеген адамды қылмыстық жауапқа тарту үшін (ондай адамды қылмыстық субъектісі деп атайды) ол адамның белгілі қасиеті болу керек. Қылмыстық заң бойынша белгіленген қасиет қоғамға қауіпті іс-әрекет істеген адамда болмаса ол адамды қылмыстық жауапқа тартуға болмайды.

Қылмыстық заң арқылы тыйым салынған іс-әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік) жасаған және ол ісі үшін қылмысты жауап беруге қабілеті жететін тұлға қылмыстық құқық бойынша қылмыстың субъсктісі деп танылады [3] .

Демек, қылмыстық жауапқа тек есі дұрыс және заңның қойған талабы бойынша белгілі жасқа толған жеке тұлғаны ғана қылмыстық жауапқа тартуға болады.

Қылмыс субъектісінің белгілері қандай? Егер қылмыс жасаған жеке тұлғаның бойында, есі дұрыстың, қылмыстық заң тағайындаған жаска жету сияқты белгілер болса, ол өзінің жасағаны үшін қылмыстық жауап беруге қабілетті. Қылмыстың субъектісі тек жеке тұлға ғана бола алатындығы жөніндегі ереже қылмыстық кодекстің бірнеше баптарынан туындайды. Мысалы, ҚР ҚК-нің 6, 7, 14-баптарында Қазақстан Республикасының азаматтары [4], шет ел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалар, қылмыстың және қылмысты жауаптылықтың субъектілері болу мүмкіндігі туралы айтылған. Қылмыстың ықтимал субъектілері туралы жеке тұлғалармен шектелуі, заңды тұлғалардың, яғни кәсіпорындардың, мекемелердің, ұйымдардың, партиялардың қылмыс субъектісі бола алмайтындығын білдіреді. Бұл мәселе заңдылық деңгейде отандық қылмыстық құқыққа тән үлгіде шешілген. Алайда, теориялық тұрғыдан заңды тұлғалардың қылмыстық құқықтағы жауаптылығы туралы мәселелер әлі күнге дейін пікір-талас тугызуда.

Уақыт өткен сайын дами түсетін ғылыми-техникалық және әлеуметтік прогресс бізді көптеген үйреншікті көзқарастарымыздан бас тартқызады. Осы себепті біздің алдымыздан күтпеген сұрақтардың, бас көтеруі жиі ұшырасады және қаншалықты қиын болғанына қарамастан, оларға жауап беру қажет. Қылмыстық құқық аясындағы осындай күрделі сұрақтардың бірі - заңды тұлғалардың қылмысты жауаптылығы. Аталып өткеніндей, кінәлінің жеке өзінің, яғни қылмыстық заңмен тыйым салынған қылмыстық іс-әрекетті жасаушы ақыл-есі дұрыс, көрсетілген жасқа толған жеке тұлғаның ғана жауаптылығы қылмыстық құқықтық дәстүрлі қағидасы болып табылады. Бұл қағида - адамзаттық өрлеу, прогресс және демократия жолындағы ең маңызды жеңістерінің бірі екендігі сөзсіз. Ол XVIII ғасырдың аяғында Ұлы француз революциясы кезінде орнатылған еді. Бұл қағида, бұган дейін қылмыстық жауаптылық туралы - ол кінәлі қылмысты жасау ғана емес, кез келген қауіпті және зиянды зардап шектіру деп феодалдық қоғамға қалыптасып келген, жалпылама көзқарасты ығыстырып шығарды. Ал, қауіптілікті немесе зияндылықты есі дұрыс емес те, жануарлар да, тіпті заңсыз заттар да келтіруі мүмкін деген ұғым болды. Қылмыстық жауаптылықты мұндай түрғыдан түсінудің шеңберінде заңды тұлғалардың жауаптылығы да табиғи үйлесімділігін табатын.

Ақыры, бертін келе заңды тұлғалардың жауаптылығы, мысалы, американ қылмыстық құқығында, қайтадан қолға алынды. Бастапқы кезде (өткен ғасыр мен қазіргі ғасырдың торабында) ол шаруашылық қылмыстық құқықтың аясында тресттер мен синдикаттардың қылмыстық қызметіне қарсы жолға қойылды. Кінәлі болып табылған тиісті корпорациялардың бостандығы, әрине, шектелмейтін, оларға тек айып салынатын. Осыған орай, кейінгі кезде АҚШ-тың қылмыстық заңында қоғамдық ұйымдарды қылмыстық іс жүргізу көлемінде айыппен жазалайтын қылмыстық жауаптылық қарастырылады. Біздің құқықтық теориямыз бұл сияқты қылмыстық-құқықтық тұжырымдамаларға "буржуазиялық заңдылықтардың тоқырауынан туындаған, демократияға қарсы" деген бұлжымас баға берген. Алайда, бұл идеологиялық таласқа біздің елде әр түрлі экологиялық мәселелер араласа бастағаннан кейін шың көңіл қойыла бастады.

Батыс Европа елдері экологиялық мәселелерді тұтас түсінуден болсын, оларға құқықтық тұрғыдан ықпал жасау жолдарын пайдалануда болсын бізден әлде қайда озық тұрды. Қылмыстық бұл түріне қарсы қолданылатын қылмыстық - құқықтық санкциялар, эколологияға зиян келтіретін өндіріс пен айналасуды осы кәсіпорын қожайындары мен басқарушы қызметкерлері үшін ғана емес, онда істейтін барлық жұмысшылар үшін экономикалақ жағынан тиімсіз қалатындай болуы тиіс еді. Заңды тұлғаға қарсы қолданылатын айып санкциялары бұл ойды жүзеге асыра алса, жеке тұлғаларға қарсы қолданылатын айыптың ондай мүмкіндігі болмайды (мөлшері елеулі айырмашылығына байланысты) . Европа елдері бұл мәселе төңірегінде 70 - ші жылдардан бастап ойлана бастады. Сонымен, 1978 жылы Европа Кеңесі қолындағы Европалық қылмыс мәселелері жөніндегі комитет Европа елдерінің заң шығарушыларына заңды, тұлғаларды экологиялық қылмыс үшін қылмыстық жауаптылық субъектілері деп тану жағына шығаруды ұсынған. Мұндай ұсыныс біраз Европа елдерінде (мысалы, Англия, Франция) заң жүзіне асырылды.

Ал біздің елімізде қылмыстық құқық саласыңда заңды тұлғалардың жауаптылығы жөніндегі мәселе әлі күнге дейін шешімін таппауда. Заңды тұлғаны қылмыстың субъектісі ретінде тану туралы ұсыныстар қылмыстық құқық теориясында 1990 жылдан бері қарай шындап талқыға түсе бастады. ҚР қылмыстық кодексінің жобасының көптеген авторлары заңды тұлғалардың жауаптылығы жөнінде ұсыныстар енгізгенімен, мұндай ұсыныстар өтпей, жаңа қылмыстық кодекс бұл мәселе бойынша бұрынғы пікірінде қалды.

Қылмыстың субъектісі міндетті түрде есі дұрыс, яғни өзінің әрекетін (әрекетсіздігін) басқара алатын, оның шын мәніндегі сипаты мен қоғамға келтіретін қауіптілігін түсінуге қабілеті жететін жеке тұлға болуы керек. Ал психикасының бұзылуына байланысты мұндай қабілеттен айырылған есі дұрыс емес (ҚР ҚК 16 - б. ) тұлғалар қылмыстық субъектілері бола алмайды. Тіпті психикасы сау адамның да жоғарыда айтылғандай сана мен еркінің қабілеті белгілі бір жасқа толғанында ғана пісіп жетіледі. Осыған байланысты - қылмыстық заң қылмыс жасаған тұлганы қылмыстық жауаптылыққа тартуға болатын жас мөлшерін тағайындаған (ҚР ҚК 15-6. ) .

Бұл көрсетілген үш белгі қылмыс субъектісінің ортақ заңды белгілері болып табылады. Олар қылмыстың кез келген құрамының міндетті белгілері болып табылады және бұлардың біреуінің болмауы іс-әрекетте қылмыс құрамының жоқтығын білдіреді.

Сонымен қатар, ҚР ҚК-нің Ерекше белімінде кейбір жағдайларда тиісті қылмыстың субъектісін сипаттайтын жалпы ғана емес, қосымша да белгілері бар тұлғалардың жауаптылығы қарастырылады. Мысалы, әскери қызметке қарсы қылмыстардың субъектісі болып әскерге шақырылып, міндетін өтеп жүрген немесе Қазақстан Рсспубликасы Қарулы Күштерінің, басқа әскерлердің және әскери құрамалардың қатарында келісім шартпен жүрген әскери қызметкерлер ғана, сол сияқты запастағы азаматтар әскери жиында жүрген кездерінде және де кейбір басқа тұлғалар табылады. Бұл қосымша белгілер - тиісті тұлғаны қылмыстың арнайы субъектісіне айналдырады. Қылмыстың субъектісі туралы түсініктен қылмыскердің жеке басы туралы түсінікті ажырата білу керек. Бұл екі түсініктің де бір тұлғаға - қылмысты жасаган тұлғаға қатысы бар. Алайда, бұл түсініктердің мазмүны - және ең бастысы -олардың заңдық (қылмыстық-құқықтық) мағынасы сәйкес келмейді. Бұған дейін айтылғанындай, қылмыстың субъектісі - бұл белгілердің жиынтығы - ал белгілерсіз қылмыстың ешқандай құрамы (жалпы белгілер) немесе қылмыстың арнайы құрамы да (қылмыс субъектісінің арнайы белгілері) болмайды, әрі болуы мүмкін емес. Бұл белгілердің кез келген біреуінің болмауы мұндай жағдайда қылмыс құрамының болмайтынын, бұған орай, тұлғаның қылмыстық жауаптылыққа тартылмайтынын білдіреді.

Мұнымен салыстырғанда, қылмыскердің жеке басының белгілері қылмыс құрамының белгілеріне тірелмейді. Мысалы, қылмыс жасаған тұлғаның әлеуметтік - психологиялық және биологиялық белгілері қылмыс құрамының құрылуына қамтылмайды. Криминология саласы әлеуметтік құбылыстарды зерттейтін неше түрлі ғылымдармен қатар, жаратылыс ғылымдарының да (медицина, биология, соның ішінде генетика және т. б. ) тәсілдері мен әдістерін қолдана отырып, қылмыскердің жеке басының мәселесін зерттейді. Криминологияда жеке бастың белгілері негізгі үш құрамға топтастырылады:

1. Жеке бастың әлеуметтік бейнесі (статусы), ол жеке бастың белгілі бір әлеуметтік топқа сыныпқа) жататындығын, әлеуметтік демографиялық сипатын (жасы, жынысы, білімі, отбасылық жағдайы және т, б. ) зерттеумен анықталады.

2. Жеке бастың әлеуметтік орны (рөлі), бұл жеке тұлғаның отбасының, еңбек ұжымының мүшелігінен, қоғамдық қатынастар жүйесіндегі азаматтылығынан тұратын қызметінің жиынтығы.

3. Жеке бастың адамгершілік психологиялық сипаты (мінездемесі), ол оның әлеуметтік құндылықтар мен атқарылатын әлеуметтік міндеттеріне қатынасын білдіреді (мысалы, кездейсоқ қылмыскерлер, құныққан маман қылмыскерлер және т. б. ) қылмыскердің жеке басының белгілерінің қылмыстық - құқықтық маңызы, кей жағдайларда жазаның жеке басқа қарай ықшамдалып берілуіне, немесе одан мүлде босатылуына ықпал жасауы мүмкін. Жазаның түрі мен мөлшерін анықтау, жазаны жеңілдетуші немесе ауырлатушы мән - жайлар ретінде, шартты жазаға соттау мәселесін шешуде кінәлінің жеке басы есепке алынады. Алайда жеке бастың белгілерінің (қылмыстық субъектісінің белгілерінен айырмашылығы) қылмыстық - құқықтық мағынасы болмауы да мүмкін. Көптеген қылмыстарда кінәлінің жынысы, оның кәмелеттік жасқа толу - толмауы, білімі мен айналысатын қызметі, тіпті де, әсері етпейді. Бұл белгілер, әдетте, қылмыстық жауаптылық пен жазаға да ықпалды емес. Ал қылмыстарды, соныменқатар, оны жасаушы тұлғаларды криминологиялық тұрғыдан сипаттау үшін бұл белгілердің маңызы өте зор. Осы белгілер ескеріле отырып, мысалы, тиісті қылмыстардың алдын-алу шаралары анықталуы мүмкін.

Қылмыс субъектісінің жасына қарай белгілері

Бұған дейін айтылғандай, қылмыстың субъектісі ақыл-есі дұрыс кез келген тұлға ғана емес, белгіленген жас мөлшеріне толғанда болуы керек. Жасының кішілігіне байланысты өзінің жасап отырған әрекетін (әрекетсіздігін) басқара алмайтын, оның кауіптілігін шын мәнінде жете түсінуге қабілетсіз жас тұлғалар қылмыс субъектісі болып таныла алмайды және өздері жасаған қоғамдық қауіпті әрекеттері үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылмайды.

Жалпы қылмыстық жауаптылықты он алты жастан, ал кейбір қылмыстар үшін - он төрт жастан бастап талап ете отырады, қылмыстық заң осы жасқа жеткен кәмелетке толмағандар өз қылығын оның ішінде, қылмыстысын да бағалай алуға қабілеті толығымен жететіндігін ескерген. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының жаңа қылмыстық кодексінде кәмелетке толмағандарды олардың қылмыстық жауаптылық жасында болуына қарамастан, қылмыстық жауаптылықтан босата алатын ережелер енгізілген. ҚР ҚК-нің 15-бабының 3-бөлігіне сәйкес, егер кәмелетке толмаған адам осы баптың бірінші немесе екінші бөлігінде көзделген жасқа толса, бірақ психикасының бұзылуына байланысты емес психикалық дамуы жағынан артта қалуы салдарынан кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмысты жасау кезіндегі өзінің іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) іс жүзіндегі сипаты мен қоғамдық қауіптілігін толық көлемінде түсіне алмаса не оған ие бола алмаса, қылмыстық жауапқа тартылуга тиіс емес. Бұл жерде әңгіме, істің шын мәнінде, жасына қарай ақылының дұрыс еместігі туралы болып отыр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.