Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мақсаттары туралы

Кіріспе
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Заңы бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының Орталық банкі және республикамыздағы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі болып табылады. Орталық банк елдің эмиссиялық, резервтік және кассалық орталығы, сондай-ақ ол норма шығару, басқару құқықтарына ие «банктердің банкі», «соңғы сатыдағы несие беруші» ролін атқарады, ақша-несиелік және валюталық саясатты анықтайды, оның негізгі мақсаты пайда табу емес, ақша-несие саясатын жүзеге асыру және елдің несиелік жүйесін басқару болып табылады.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкке кең өкілеттік беруі, екінші деңгейлі банк жүйесінің тиімді жұмыс істеуін қамтамассыз етеді.
Орталық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы негізінде экономиканы жалпы мемлекеттік тұрақтандыру саясатын, тауар-ақша тепе-теңдік саясатын жүргізеді.
Орталық банк тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне экономикадағы қолма-қол және қолма-қолсыз ақша массасы жатады, оның динамикасына төлеуге қабілетті сұраныстың әр түрлі компоненттерінің өзгерісі тәуелді болады. Қазіргі даму сатысында ақша несиелік сипаталады, ягни ақша массасы, негізінен, банктердің несие-депозиттік қызметіне байланысты пайда болады, сондықтан Орталық банк ақша аймалымының құрылымын және көлемін екінші деңгейлі банктердің операцияларын баскару арқылы реттейді.
Ұлттық банк өзінің қызметтерін орындауы үшін басқарма, директорат, бас аумақтық және облыстық бақармалармен қатар, басқа да жергілікті құрылымдық бөлімшелері бар.

Пайдаланылған әдебиеттер.

1. Ақша Несие Банк Сейітқасымов Ғ.С Алматы 2005 ж
2. Коммерциялық банктің операциялары Алматы 2004 ж
3. Ақша айналымы банктік есептеме Алматы 2004 ж
4. Банктегі бухгалтерлік есеп С.Т. Міржақыпова Алматы 2004 ж
5. Абрютина М.С. «Анализ финансово-экономической деятельности предприятия», Москва, 1999 г.
6. Артеменко В. Г., Беллендир М. В. Финансовый анализ – М.: «ПРИОР», 1996 г.
7. Байсеитов А.Р. «Бухгалтерский учет и Аудит», Алматы 1999 г №11 «Финансовый менеджмент, анализ и управленческий учет»
8. Балабанов И. Т. Анализ и планирование финансов хозяйствующего субъекта: Учебн. пособие. – М: Финансы и статистика, 1994.
9. Дүйсенбаев К. Ш., Төлегенов Э. Т., Жұмағалиева Ж. Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Оқу құралы. – Алматы: Экономика. 2001 ж.
10. Дюсембаев К.Ш. «Аудит и анализ финансовой отчетности» Алматы «Қаржы - Қаражат», 1998 г.

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Жоспары
І. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І. Бөлім
1.Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі оның мақсаттары мен
міндеттері, қызметтері мен бағыттары меншікті қаражаттарының
пайдасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1. Ұлттық Банктің қызметтері мен
операциялары ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.2 Ұлттық Банктің ақша айналысын
басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
ІІ. Бөлім
2.Банктің операциялық
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17
2.1 Банктік қызметті бақылау мен
қадағалау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .20

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 24
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..25

Кіріспе
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы Заңы бойынша Қазақстан
Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының Орталық банкі және
республикамыздағы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі болып табылады. Орталық
банк елдің эмиссиялық, резервтік және кассалық орталығы, сондай-ақ ол норма
шығару, басқару құқықтарына ие банктердің банкі, соңғы сатыдағы несие
беруші ролін атқарады, ақша-несиелік және валюталық саясатты анықтайды,
оның негізгі мақсаты пайда табу емес, ақша-несие саясатын жүзеге асыру және
елдің несиелік жүйесін басқару болып табылады.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкке кең
өкілеттік беруі, екінші деңгейлі банк жүйесінің тиімді жұмыс істеуін
қамтамассыз етеді.
Орталық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы негізінде экономиканы
жалпы мемлекеттік тұрақтандыру саясатын, тауар-ақша тепе-теңдік саясатын
жүргізеді.
Орталық банк тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне
экономикадағы қолма-қол және қолма-қолсыз ақша массасы жатады, оның
динамикасына төлеуге қабілетті сұраныстың әр түрлі компоненттерінің
өзгерісі тәуелді болады. Қазіргі даму сатысында ақша несиелік сипаталады,
ягни ақша массасы, негізінен, банктердің несие-депозиттік қызметіне
байланысты пайда болады, сондықтан Орталық банк ақша аймалымының құрылымын
және көлемін екінші деңгейлі банктердің операцияларын баскару арқылы
реттейді.
Ұлттық банк өзінің қызметтерін орындауы үшін басқарма, директорат, бас
аумақтық және облыстық бақармалармен қатар, басқа да жергілікті құрылымдық
бөлімшелері бар.

1. Ұлттық банкі, оның мақсаттары мен міндеттері, қызметінің бағыттары,
меншікті қаражаттары мен пайдасы
Орталық банктер бүкіл елдің несие жүйесін бақылаушы әрі реттеуші бас
органның ролін атқара отырып, ерекше орынға ие және экономикалық басқарудың
мемлекеттік органы болып табылады. Олардың басшылық ролі мемлекет берген
үлкен өкілеттіліктер мен анықталады.
Орталық банк елдің эмиссиялық, резервтік және кассалық орталығы,
сондай-ақ ол норма шығару, басқару құқықтарына ие банктердің банкі,
соңғы сатыдағы несие беруші ролін атқарады, ақша-несиелік және валюталық
саясатты амықтайды, оның негізгі мақсаты пайда табу емес, ақша-несие
саясатын жүзеге асыру және елдің несиелік жүйесін басқару болып табылады.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкке кең
өкілеттік беруі екінші деңгейлі банк жүйесінің тиімді жұмыс істеуін
қамтамассыз етеді.
Орталық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы негізінде экономиканы
жалпы мемлекеттік тұрақтандыру саясатын, тауар-ақша тепе-теңдік саясатын
жүргізеді.
Орталық банк тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне
экономикадағы қолма-қол және қолма-қолсыз ақша массасы жатады, оның
динамикасына төлеуге қабілетті сұраныстың әр түрлі компоненттерінің
өзгерісі тәуелді болады. Қазіргі даму сатысында ақша несиелік сипаталады,
ягни ақша массасы, негізінен, банктердің несие-депозиттік қызметіне
байланысты пайда болады, сондықтан Орталық банк ақша аймалымының құрылымын
және көлемін екінші деңгейлі банктердің операцияларын басқару арқылы
реттейді.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы Заңы бойынша
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының Орталық
банкі және республикамыздағы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі болып табылады.
Жоғарыда айтылгандай, КСРО-ның мемлекеттік банкінің Республикалық
кеңесі Қазакстан Республикасының Ұлттық банкі болып қайта құрылған. Ол жай
клиенттерге қызмет көрсететін мемлекеттік банктен орталық эмиссиялық банкке
өзгертілді және банктердің банкі болды.
Тәжірибе жүзінде кассалық резервтердің барлығы Ұлттық банкке
шоғырланады және олардың шаруашылық айналымға түсуі Ұлттық банкінің
мекемелері аркылы коммерциялық банктердің кассаларын толтыру негізінде
журеді. Барлық банктер қолма-қолсыз есеп айырысуларды Ұлттық банктердің
мекемелері арқылы жүргізеді, ал қажет жағдайда Ұлттық банктен несие алады.
Осының нәтижесінде қолма-қол және қолма-қолсыз есеп айырысу айналысы Ұлттық
банкте және оның мекемелерінде шоғырланады.
Ұлттық банк - ақша резервтерінен, алтын валюта резервтерінен, басқа да
материалдық құндылықтардан тұратын жекеше мүлкі бар заңды тұлға. Мүліктің
құралу көздеріне - банк ісінен түскен табыстар,бағалы қағаздардан түскен
табыстар және сәйкес бюджеттерден түскен дотациялар жатады.
Заңның 9-шы бабына сәйкес, Ұлттық банк жарғылық қорын 10 млрд теңге
көлемінде мына қаражаттар есебінен құрайды:Республикалық бюджеттен бөлінген
қаражаттар, мемлекеттен алынған негізгі қорлар және Ұлттық банк тапқан
пайдадан аударымдар.
Әлемдік тәжірибеде, нарықтық экономика жағдайында Орталық банктің
жұмысын ұйымдастырудың әр түрлі құқықтық формалары бар:
оның капиталының қалыптасуы 100% мемлекеттің қаражаты есебінен болатын
унитарлық банк;
акцияларының бөлігі мемлекетке тиесілі (немесе мемлекеттің қатысуынсыз)
акционерлік қоғам;
бірлестік типтес ұйым (мемлекеттің катысуымен немесе
қатысуынсыз);
* Орталық банктің қызметін бірігіп атқаратын тәуелсіз
банктер жүйесі. АҚШ-та орталық банктердің капиталына мемлекет қатыспайды,
олардың капиталы Федералды резервтік жүйенің (ФРЖ) мүше банктерінің жарна
пұл төлемдерінен тұрады.
Негізі Ұлттық банк унитарлық орган болып табылады. Мемлекет жарғылық
қордың жалғыз иесі. Негізгі қор - ғимараттардан, құрылғылардан, және басқа
да құндылықтардан тұрады, ал айналым қаражаты - банкіге тиесілі ақша
қаражаттарынан тұрады. Ұлттық банк резервтік және басқа қорлар құрады.
Резервтік қор жарғылық көлемінде құрылып, ол өзіндік табыс есебінен
толтырылады және осы қорға байланысты нормаларға сәйкес жүргізілетін
операциялар бойынша шығындарды жабуға арналады.
Ұлттық банктің қаржылық жылдағы пайдасы сол жылға жатқызылатын
табыстар мен шығындардың айырмасы ретінде анықталады. Ондай шығындарға:
активтер амортизациясы, оның ішіндегі банкноттар мен монеталардың
құндарының бір бөлігі жатады.
Пайданың жарғылық, резервтік және басқа қорлардың құрамынан қалған
бөлігі республикалық бюджетке аударылады. Ұлттық банк және оның мекемелері
барлық салықтар мен төлемдерден босатылады.
Қазақстан Рсспубликасыпың Ұлттық банкінің негізгі міндеті - Қазақстан
Республикасының Ұлттық валютасының ішкі және сыртқы тұрақтылығын қамтамасыз
ету болып табылады.
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіне мынадай
косымша міндеттер жүктеледі:
Қазақстанның экономикалық дамуы және оның дүниежүзілік экономикаға
интеграциялануы мақсаттарына жетуге көмектесетін ақша айналысы, несие,
банктік есептеулерді және валюталық қатынастар саласындағы мемлекеттік
саясатты жасау және жүзеге асыру;
ақша-несие және банк жуйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектесу;
- банктік және баска несиелік мекемелердің кызметін реттейтін
ережелерді жасау және олардың орындалуына бақылау жасау негізінде банк
несие берушілердің, салымшылардың мүдделерін қорғауы.
¥лттық банктің негізгі бағыттары: — елдегі несиелік ресурстарды және
ақша айналысын басқару;
- өзіне бағынышты мекемелер арқылы ақшалай түсімді инкассациялауды
ұйымдастыру және жүзеге асыру;
- халық шаруашылығындағы несиелік, есеп айырысу және кассалық
опсрацияларды жүзеге асыру бойынша ережелерді, әдістемелік инструкциялық
нормативтік актілерді шығару (барлық банктерге міндетті), есеп жүргізу және
банктердің есеп беруін ұйымдастыру;
банк ісін лицензиялау, ақша-несиелік реттеудің әдістерінің формаларын
талдау;
банк ісін бақылау және қадағалау;
елдің банк жүйесінің тәуелсіз балансын жасау;
ғылыми-зерттеу және аналитикалық жұмыстар жүргізу;
валюталық операцияларды жүргізу ережелерін және тәртібін жасау, біркелкі
валюталық саясатын жүргізу және т.б.
Ұлттық банктің несиелік ресурстары мыналардың есебімен құралады:
меншікті қаражаттары;
басқа банктерден тартылған және келісім шарт негізінде
Ұлттық банкке орналастырылған ақшалай қаражаттар;
Қазақстан Республикасынан тыс жерлерден тартылған қаражаттар;
мемлекеттік арнайы қорлардан және бюджеттің уақытша
бос қаражаттарынан. Ұлттық банктің құрылымы мен басқару органдары
Ұлттық банктің баскару құрылымы меп кызметін ұйымдастырудың баска да
мәселелері Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы Заңы және
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы Ережесі негізінде
анықталады.
Ұлттық банк өзінің қызметтерін орындауы үшін басқарма, директорат, бас
аумақтық және облыстық бақармалармен қатар, басқа да жергілікті құрылымдық
бөлімшелері бар.
Ұлттық банкінің 1996 жылғы құрылымы 15.1. сызбада көрсетілген.
Ұлттық банктің ең жоғарғы басқару органы Ұлттық банк төрағасымен
басқарылатын басқарма болып табылады. Басқарма 9 адамнан тұрады. Оның
құрамына – Ұлттық банк төрағасы, оның 4 орынбасары, Парламет пен
Президенттің бір-бір өкілі және Қазақстан Министрлер Кабинетінің екі өкілі
кіреді. Басқарма мүшелері ҚР Президентімен бекітіледі. Басқарма мынадай
сұрақтарды шешеді:
мемлекеттік ақша-несиелік саясатын жасайды;
Ұлттық банк шығарған, банктер ісіне қатысты нормативтік актілерді бекітеді;
Парламент бекіткен тұжырым негізінде банкноттар мен
монеталардың номиналдық құнын және әшекейлік пішімін бекітеді;
- Ұлттық банктің бантермен және Қазақстан Республикасының бюджетімен
операциялар бойынша пайыздық мөлшерлемесін бекітеді;
Қазақстан Республикасының валюталық айырбас бағамын анықтау тәртібін
белгілейді;
сыртқы резервтерде сақтауға алатын сыртқы активтер типтерін
бекітеді;
Ұлттық банкінің жұмысы туралы есеп береді, жылдық жиынтық балансты
қарастырады;
Ұлттық банк туралы Ережені, Ұлттық банк құрылымын бекітеді және Ұлттық
банк департаменттерінің директорларын тағайындайды;
банктер және олардың филиалдары үшін экономикалық
нормативтерін бекітеді.
Басқарма шешімдерін басқарма қаулылары формасында жүзеге асырады.
Басқарма мәжілісі қажет кездерде немесе айына бір рет өткізіледі.
Кезектен тыс мәжілістер Ұлттық банк төрағасының немесе басқарманың үш
мүшесінің талабымен өткізіледі.
Ұлттық банк төрағасы ҚР Президентінің ұсынуымен алты жылға сайланады.
Ұлттық банк төрағасы Ұлттық банк атынан және сенім хатсыз мемлекеттік
органдармен, банктермен, несиелік, халықаралық және басқа ұйымдармен
қатынастарда жұмыс істейді. Ұлттық банк төрағасы Ұлттық банк қызметі
бойынша шұғыл және аткарушы-бұйырушы шешімдер қабылдауға, Ұлттық банк
атынан келісім шарттар жасауға өкілетті. Бірақ, бұган басқармаға берілген
өкілеттіктер кірмейді.
Ұлттық банк төрагасы басқарманы, директорлар кеңесінің қызметін
басқарады және Ұлттық банкіге жүктелген жұмыстар үшін жауап береді. Ол
басқарма мүшелеріне және директорлар кеңесі мүшелеріне жеке өкілеттіктер
бере алады. Ұлттық банк төрағасы уақытша жоқ кезде, оның кызметін
орынбасарларының бірі атқарады.
Ұлттық банк төрағасы Президентке екі ай бұрын жазбаша өтініш жазып
жұмыстан босатуын сұрай алады. Ол Президенттің ұсынысымен орнынан
босатылады.
Төраға орынбасарлары және басқарма мүшелері Ұлттық банк төрағасы
арқылы Президентке екі ай бұрын жазбаша өтініш жазып жұмыстан босатуын
сұрай алады.
Ұлттық банкінің жедел басқару органы - Директорлар кеңесі
(директолар), ол Ұлттық банк төрағасымен басқарылады.
Директорат, Қазакстан Республикасының Ұлттық банкі туралы Заңға
сәйкес Ұлттық банкінің қарауындағы, төрағаның және басқарма
қарауындағылардан басқа барлық мәселелер бойынша шешім қабылдайды.
Директолар құрамына - төраға, оның орынбасарлары және департамент
директорлары кіреді. Ұлттық, банкінің орталық аппараттарында келесідей
(1997 жылдың ортасындағы жағдай бойынша): ақша-иесие операциялары, Банктік
қадағалау, халықаралық қатынастар, эмиссиялық-кассалық операциялар,
ақпараттық технологиялар, бухгалтерлік есеп және бюджет, ішкі қызмет,
зерттеулер және статистика, ішкі аудит, есептеу жұмыстары, төлем жүйелері,
шетелдік операциялар, заң департаменттері және дербес басқармалар бар.

1.1 Қазақстан Республикасы Ұлттың банкінің қызметтері
мен операциялары
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы Заңға
сәйкес мымадай қызметтер мен опарицияларды орындайды:
айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолымен Қазақстан
Республикасында мемлекеттік ақша-несие саясатын жүргізеді, Қазақстан
Республикасы аумағында банкноталар мен монеталарды айналысқа шығарушы
жалғыз эмитент болып табылады;
кепіл берушісі Үкімет болып табылатын Қазакстан Республикасының ішкі және
сыртқы карьпына кызмет көрсетуге қатысады;
Қазақстан Республикасы аумағында еншілес банк ашуға
рұқсат береді;
Қазакстан Республикасы аумағында, одан тыс жерлерде
банк филиалдарын, өкілдіктерін ашуға келісімін және банк
операцияларым жүргізуге лицензия береді;
Банктердің бағалы қағаздар эмиссиясы жобасының, оның
тіркелуіне дейін өзі белгілегеп тәртіппен міндетті сараптауын жүргізеді;
ол банктерге несие беруге, банктердің қарыз капиталы
нарығындағы ашық позициясына бақылау жасауға құкылы. Банктерге соңғы
сатыдағы Несие беруші болады, қайта қаржыландыру саясатын жүргізеді;
банктердің жұмысына және шетелдік валютаны сатып-алу,
сату және айырбастау ұйымдарына бақылау мен қадағалау
жүргізеді, әрі пруденциалдық нормативтер белгілейді;
— Қазакстан Республикасында ресми мөлшерлемелерді өзгерту арқылы
банктік пайыз мөлшерлемелерінің деңгейін реттеуді жүргізеді; Қазақстан
Республикасында ипформациялық процсстерді ақша-несие реттеуі әдістерімен
бәсеңдете алмаған жағдайда Ұлттық банк банктердің операциялары бойынша
несиелік салымдарды шектеу және пайыз молшерлемелеріп езгертуге құқықтар
береді; Қазақстан Республикасында есеп айырысу тәртібін, жүйесін және
нысандарын анықтайды, Қазакстандық теңгемен банкаралық есеп айырысулардың
мезгілінде және үзіліссіз жургізілуін қамтамассыз ететін жүйенің жұмыс
істеуін ұйымдастыруы тиіс; Қазақстан Республикасында валюталық реттсу мен
валюталық бақылауды жузеге асырады және валюталық операциялардың барлық
түрін жүргізуге құкылы;
банк ісі, есеп, сссп айырысу валюталық операциялар жүргізу бойынша
банктерге, валютаны сатып алу, сату және айырбастау операцияларын жүзеге
асыратын мекемелерге және олардың клиеиттеріне орындауға міндетті
нормативтік актілер шығарады, сонымем қатар, олардың орындалуын бакылайды:
бақылау және қадағалау функцияларын қамтамасыз ету үшін банктерге,
шетелдік валютаны сатып алу, сату, айырбастаумен айналысатын ұйымдарга
бухгалтерлік, статистикалық, тағы баска есеп берудің тізімін, формасын және
мерзімін бекітеді;
Егер заңды актілермен басқалары қарастырылмаса, Қазакстан
Республикасының Үкіметімен келісіп, банктердің және басқа шаруашылық
субъектілерімен жүзеге асырылатын есеп айырысу, ағымдағы бюджеттік және
басқа да шоттардан төлем жүргізу кезегін, есеп айырысуларды реттеу
мақсатында бекіте алады;
Ұлттық банкіге жүктелгеп функцияларды жузеге асыруға көмектесетін
ұйымдарды құруға және оларды баскаруға қатысуга құкылы;
қолма-қол банкноттар мен монеталарды есепке алу, сақтандыру, тасу және
инкассациялау ережелерін бекітеді,
банкноттар мен монеталарды тасуды, сақтандыруды және ипкассациялауды
қамтамасыз етугс қатысады, банкнотгар мен монеталардың мемлекеттік
резервтік қорларын құрады;
Қазакстан Республикасы банктерінің жиынтық балансын
құрады және тұрақты түрде жариялайды;
ішкі және сыртқы активтер бойынша болжамды есептер
шығарады;
ақшалай қаражаттарды есепке алуда қате кеткенде немесе қолдан жасалған
кужаттар бойынша есепке алынған қаражаттар анықталған жағдайда клиенттердің
және банктердің шоттарынан ақша қаражаттарын сөзсіз шегеру құқығына ие;
- Қазакстан Республикасындағы банктер жүйесіне кадрларды дайындауға
қатысады;
Сирек жағдайларда мемлекеттік бюджеттің қаражаттары арқылы
қаржыландырылатын несиелік-есеп айырысу және ұйымдардың кассалық қызмст
көрсетуімен байланысты операциялар жүргізеді.
Қазакстан Республикасының заңдарына сәйкес болатын басқа да кызметтер
атқарады.

1.2 Ұлттық Банк ақша айналысын басқару
Ұлттық банк - заңды төлем кұралын, яғни банкноталарды шығаруға
эмиссиондық құқығы бар жалғыз мемлекеттік орган. Олар Ұлттық банкін
эмиссиялауында шығарылады және банктерге сатып, қолма-қолсыз балама алу
формасында болады. Қазақстан Республикасының ресми ақша бірлігі - теңге
болып табылады.
Ұлттық банк банкноталар мен монеталардың қажетті мөлшерін анықтайды,
олардың жасалуын қамтамасыз етеді, сақталу, жою және қолма-қол ақшаның
инкассациялау тәртібін орнатады.
Қазакстан Республикасында шығарылған банкноталар мен монеталардың
номиналдық кұрылымы, айшықталған пішіні болуы керек. Банкноталар мен
монеталардың көрсетілген сипаттамалары баспасөзде жариялануы тиіс. Валютаны
өзгертуге тек қана Қазақстан Республикасының Парламентініи кұқы бар. Ұлттық
валютаның қызмет ету шарттарын, мерзімін, тәртібін анықтау құқығы Қазақстан
Республикасының Президентіне жүктеледі.
Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет ел мемлекеттерінің
ақша бірліктеріне айырбастау бағамын анықтау тәртібін белгілейді.
Қолма-қол ақшаның айналымы, олардың банкінің кассасына үздіксіз оралып
отыру жолымен жүзеге асады.
Қазакстан Республикасында ақша банкноталарын ендіру және коммерциялық
банктерге инкассациялауға лицензия беру бойынша өз күштерін енгізумен
байланысты, қолма-қол ақшаның жағдайы 1996 жылға дейінгі кезеңмен
салыстырғанда өзгерді. Екінші деңгейдегі банктер корреспонденттік шоттағы
қаражаттарының қалдығы шегінде қолма-қол ақша түрінде қолдау алады, сонымен
қатар, операциялық кассадағы қолма-қол ақша калдығына шек қойылмайды.
Эмиссия - бұл мемлекетпен банкноталардың, монеталардың, бағалы
қағаздардың шығарылуы. Ол қолма-қол түрінде де немесе қолма-қолсыз ақша
түрінде де болуы мумкін.
Қолма-қол ақша түріндегі эмиссия - айналысқа банкноталар мен
монеталардың қосымша шығарылуын сипаттайды.
Казақстандағы теңгенің көп мөлшердс эмисснялануының негізгі
себептерінің бірі - кәсіпорындар арасындағы дәстүрлі қолма-қолсыз есеп
айырысулардың біртіндеп қолма-қол есеп айырысларға ауысуы, бұны әрине,
жағымсыз кұбылыс деп есептеуге болады.
Бірақ 1995 жылы жағдай жқсара бастады, бул кассалық түсімдердің
кассалық шығындардан көбеюі нәтижесінде қолма-қол ақшаларды эмиссиялаудың
үлес салмағы банк кассасында берілуі қысқарды.
Депозиттік банктердің эмиссиясы депозиттік қарыздық операциялардың
процесінде іске асады. Банкідегі депозиттер сомасы несие ақшаны кұру үшін
қажет потенциалын жасайды. Банк салымдарын чек эмиссиясы немесе қарыз беру
аркылы жұмылдырған кезде несие ақшалар құрылады. Бұл операциялардың сызбасы
12 ай ішінде өткізуге ұсынылатын және негізінен сатуға арналған
активтер;
оларды пайдалану бойынша шектеу болмайтын ақша қаражаттары және олардың
баламалары.
Баланста көрсетілген кыска мерзімді міндеттемелер кұрамына кіретіндер:
қалыпты операциялық цикл ішінде төлеуге тиістілер;
12 ай ішінде орындалатын.
Төлемі 12 ай ішінде жүргізілетін ұзақ мерзімді пайыздық міндеттемелер,
келесідей жағдайларда баланстар ұзақ мерзімді ретінде жіктелуі мумкін:
бастапкы мерзімі 12 айдан көп;
міндеттемелерді кайта қаржыландыру емеуріндері бар;
емеуріндер шартпен бекітілген.
2. Шығыстары жөніндегі есеп беруді ашып көрсету
№2-нысаны шығыстар жөніндегі есеп беру қорытынды айналымдарды және
каржылық есеп кестесін ескере отырып жасалған баланстың негізінде
құрастырылады.
Банктің табыстары мен шығыстары жөніндегі есепті ашып көрсету немесе
оның қаржылық есептілігіне ескертулер бухгалтерлік есептің басқа да
стандарттардың талабына сәйкес ұсынылатын акпаратқа қосымша оны келесідей
шығыс және табыс бабтарын өздеріне косуы тиіс, бірак мұнымен шектелмеуі
керек:
сыйақы түріндегі және ұқсас (аналогты) табыс;
сыйақы түріндегі шығыс және ұқсас (аналогты) шығыс;
дивидент түріндегі табыс;
комиссиондық және алым түріндегі табыс;
комиссиондық және алым сомасын төлеу шығындары;
* шығындарды шегергендегі бағалы қағаздарды сату нәтижесінде
алынған табыс;
шығындарды шегергендегі баска да бағалы кағаз бойынша
табыс;
басқа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.