Ағылшын тілінен қазақ тіліне эпитеттерді аудару ерекшеліктері

1 Стилистика
2 Ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару барысында орын тәртібі өзгерту

Қазіргі таңда ағылшын тілінен қазақ тіліне стилистикалық құрал, яғни эпитеттерді аудару барысында аудармашылар көптеген қиындықтарға тап болады, себебі көркем әдеби шығарамаларда ағылшын тілінен қазақ тіліне эпитеттердің тікелей аудару жолдары терең зерттеуді талап етеді. Өйткені ағылшын тілінен қазақ тіліне деректі түрде тікелей көркем шығармалардың аударылғаны өте аз, көбінесе бұл әдеби шығармалар орыс тілі арқылы аударылады. Аударма теориясының ең өзекті мәселелерінің бірі - тілдің стилистикалық құралдарын жеткізу мәселесі болып табылады.
Бұл мақаланың мақсаты болып түпнұсқа мәтінді аударудың теориялық сұрақтарын, стилистикалық құралдарды ағылшын тілінен қазақ тіліне көркем аударудың тәсілдерін анықтау, зерттеу болып табылады.
Стилистика- тілдің әр түрлі көріктеу құралдарын, қайткен күнде тілдегі әрлі де сезімге қаныққан /эмоционалды- экспрессивті/ бейнелі сөздерді, сөз тіркестерін табу, сөйлемдерді белгілі бір мақсатқа сай етіп, сөз бен сөз тіркестер орындарын дұрыс қиюластырып, жатық құрылуын амал-тәсілдерін үйрететін тіл туралы ғылым. Функционалды стильдер мен стилистикалық құралдарды зерттеудің маңызы аударма үшін өте зор [1; 120].
Эпитет – бұл адамның жеке көз қарасы ретінде құралатын сапа, суреттелетін құбылысты ерекшелеуге негізделген стилистикалық құрал. Эпитет әрдайым жеке, оны эмоционалды бояуы, эмоционалды мәнi болады. Эпитет арқылы айтқан сөзге оқырмандар керекті әсер алады. [2; 185]

1.Тарақов Ә. Аударма әлемі. – Алматы:. Қазақ университеті, 2009. – 242 б.
2. .Сайрамбаев Т. Қазақ тіл білімінің мәселелері. – Алматы, 2010. – 640 б.
3. Theodore Dreiser . Sister Carrie. Karo, 2005 - 384p
4. Бархударов Л.С., Штеллинг Д.А. Грамматика английского языка.-М.: Высшая школа, 1973.-423.с 317

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

АҒЫЛШЫН ТІЛІНЕН ҚАЗАҚ ТІЛІНЕ ЭПИТЕТТЕРДІ АУДАРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Қазіргі таңда ағылшын тілінен қазақ тіліне стилистикалық құрал, яғни
эпитеттерді аудару барысында аудармашылар көптеген қиындықтарға тап болады,
себебі көркем әдеби шығарамаларда ағылшын тілінен қазақ тіліне эпитеттердің
тікелей аудару жолдары терең зерттеуді талап етеді. Өйткені ағылшын тілінен
қазақ тіліне деректі түрде тікелей көркем шығармалардың аударылғаны өте аз,
көбінесе бұл әдеби шығармалар орыс тілі арқылы аударылады. Аударма
теориясының ең өзекті мәселелерінің бірі - тілдің стилистикалық құралдарын
жеткізу мәселесі болып табылады.
Бұл мақаланың мақсаты болып түпнұсқа мәтінді аударудың теориялық
сұрақтарын, стилистикалық құралдарды ағылшын тілінен қазақ тіліне көркем
аударудың тәсілдерін анықтау, зерттеу болып табылады.
Стилистика- тілдің әр түрлі көріктеу құралдарын, қайткен күнде тілдегі
әрлі де сезімге қаныққан эмоционалды- экспрессивті бейнелі сөздерді, сөз
тіркестерін табу, сөйлемдерді белгілі бір мақсатқа сай етіп, сөз бен сөз
тіркестер орындарын дұрыс қиюластырып, жатық құрылуын амал-тәсілдерін
үйрететін тіл туралы ғылым. Функционалды стильдер мен стилистикалық
құралдарды зерттеудің маңызы аударма үшін өте зор [1; 120].
Эпитет – бұл адамның жеке көз қарасы ретінде құралатын сапа,
суреттелетін құбылысты ерекшелеуге негізделген стилистикалық құрал. Эпитет
әрдайым жеке, оны эмоционалды бояуы, эмоционалды мәнi болады. Эпитет
арқылы айтқан сөзге оқырмандар керекті әсер алады. [2; 185]
Шындығында, destructive charms, glorious sight, encouraging smile
сияқты тіркестердің барлығында жеке сезiну, сипатталатын құбылыстарға жеке
баға элементi көрiнiп тұр. destructive charms мысалында destructivе сын
есiмi өзінің пәндiк - логикалық мағынасынан басқа, ол автордың charms
қимылына деген көзқарасын айқынайтындықтан, эмоционалды бояуға ие болады.
Басқа жағынан, glorious sight тіркесінде эпитет өз пәндiк - логикалық
мағынасын жоғалтып, тек эмоционалды мағынасы қалып, масаттануды білдіреді.
Encouraging smile тiркесінде ол сын есiмдерді пәндiк- логикалық мағынада
қолданылуын көрестеді, алайда, оның нақтылы эмоционалды бояуы да болады.
Ағылшын тiлiнде, сонымен қатар басқа тiлдерде теңеулерді нақты белгілі
бір анықтаулармен қолдануы тұрақты тiркестердi құрады. Бұндай тіркестер
бiртiндеп фразеологиялық бiрлiктерде айналдырылады теңеулер нақтылы
сөздерге бектіліетіндей болады. Солайша, ағылышын тілінде excuses, valuable
connections, amiable lady, sweet smile, deep feelings және т.б. сияқты
тіркестер жиi қолданылатын сөз тiркес болып қалыптасады. Оларда эпитет
функциясы біршама өзгередi: теңеу бұрынғыша негiзгi стилистикалық
функциясын - затқа автордың жеке-жеке бағалау қатынасының анықталуын
орындайды. Бiрақ, автор бұл көзқарасты білдіру үшін өзіндік, шығармашылық
эпитеттерді құрастырмайды, ол тек жиі қолданыста болғандықтан тілдік
қазынадағы бейнелеу құралдарының реквизит ретіндегі тіркестерді қолданады.
Эпитет – заттың, не құбылыстың айрықша белгісін, қасиетін білдіретін
бейнелі сөз. Зерттеу барысында стилистикалық құрал, яғни эпитеттерді
аударудың сәйкестілігі мен баламалылығына жіктеу жүргізілді; бейнелік
құралдар аудармасының ерекшеліктері айқындалды; стилистикалық әдістің яғни
эпитеттің ағылшынша-қазақша аударылуында бейнелілік трансформациясы
көрсетілді; баламалылықтың сақталу мүмкіндіктері анықталды; ағылшын
нұсқаларының қазақ тіліне аудару баламалылығының мәселелері мен қағидалары
талданды; зерттеудегі материалдар ағылышын тілінен аударылған Теодор
Драйзердің Аяулы Керри шығармасы негізінде сараланды.
When Caroline boarded the afternoon train for Chicago , her total
outfit consisted of a small trunk, a cheap imitation alligator –skin
satchel , a small lunch in paper box , and a yellow leather snap purse ,
containing her ticket , a scrap of paper with her sister’s address in Van
Buren Street , and four dollar in money.
Чикагоға баратын күндізгі пойызға келіп отырған Каролина Мибердің
қолындағы бар дүниесі арзанқол жасанды тері шабадан, таңғы ауқат оралған
қорапша мен ішіне Ван Бьюрен стритте тұратын әпкесінің мекен жайы жазылған
бір тілім қағаз төрт доллар ақша салған сары түсті былғары әмияны
болатын. [3; 7]
Бұл мысалда ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару барысында сөз орын
тәртібі өзгерді. Себебі ағылшын тілінен қазақ тіліне аударған жағдайда
сөйлем әрдайым баяндауыштан яғни сөйлемнің соңынан басталып аударылады.
Сондықтан бұл сөйлемде грамматикалық транформация орын тәртібін өзгерту
арқылы жүзеге асқан. Осы мысалдағы аударма a small trunk, a cheap
imitation alligator –skin satchel, a small lunch in paper box, and a
yellow leather snap purse эпитеттері сақталды. Ағылшын тілінде берілген
a small trunk, a cheap imitation alligator –skin satchel, a small lunch
in paper box, and a yellow leather snap purse толығымен беріліп
аударылды. Бұл эпитеттер бас кейіпкердің өмірлік жағдайын тәрбиесін
көрсету үшін қолданған .
She was eighteen years of age, bright, timid, and full of the
illusions of ignorance and youth. - Каролина енді ғана он сегіз жасқа
толған. Өзі әжептәуір ақылды,аздап ұяңдау,жас адамның барлығы сияқты
албырт ,арманшыл қыз еді. Бұл мысалда ағылшын тілінен қазақ тіліне аудару
барысында грамматикалық трансформация яғни сөйлем екіге бөлінді және
эпитеттерді аудару барысында барлық сын есімдер толығымен беріліп
аударылды. Осы мысалдағы bright, timid, and full of the illusions of
ignorance and youth эпитеттері қазақ тілінде толығымен сақталды.
Every day he was driven to the club; sitting forward on the spring
cushions of a single brougham, his hands on his knees, swaying a little,
strangely solemn. (reversed epithet) - Оны күн сайын клубқа апарады. Жолда
өз экипажының серіппелі орындығында қолдарын тізесіне қойып, алдына сәл
еңкейе түсіп, маңғаздана отырады. (сын есім)
Бұл мысалда ағылышын пассив конструкциясының қазақ тілдерінде актив
конструкциясына алмастырылды, ағылшын тіліндегі бастауыш “He” қазақ тіліне
толықтауыш оны дегенге сәйкес. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.