Ауыл шаруашылығы құстарының түрлері

I.Кіріспе
а) Ауыл шаруашылығы құстарының түрлері, биологиялық ерекшеліктері мен шаруашылықтағы маңызы.
II.Негізгі бөлім
а) Құс өсіру кешендерінің құрылысы
Құс қораларындағы микроклимат
ә) Фермада тауық өсіру технологиясы.
б) Құстарды азықтандыру рационы.
в) Жұмыртқаны инкубаторлау
Жұмыртқа салу ережесі
Инкубатордың техникалық мінездемесі
г) Балапандарды күту
Клеткада бағу
ғ) Ауыл шаруашылығы құстарының гигиенасы.
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

Бүгінгі күні өсірілетін үй құстарының түрі мен тұқымдары байырғы кезде қолда өсіруге үйретілген жабайы құс тұқымдарынан тарайды. Олардың ішінде Үндістандағы банкиев тауығын, жүгіргіш үйрек пен Америкадан алып келінген күркетауықты, жабай боз қаздарды айтуға болады. Бұл құстармен қатар мысыр тауығы (цесарки), бөдене, шіл және әсемдік үшін өсірілетін құстар да бар. Қолда өсірілуге бейімделу барысында бұл құстардың көпшілігі адамға бейімделіп, жұмыртқалағыштығы артып, өнім беру сапасы анағұрлым молайған. Осынысымен құс шаруашылығы халық шаруашылығының аграрлық секторындағы мал шаруашылығында үлкен әрі маңызды орынды алады.
Құс өсірумен айналысудың маңызы оның қай жерде және қандай көлемде болсын тез дамып, кең етек жаюында. Құс басын ондап, мыңдап, миллиондап өсіретін құс фабрикаларымен қатар, жүздеп өсіретін ұсақ қожалықтар мен жеке шаруашылықтар да бар. Себебі, құстар басқа малдар сиықты жайылымдарды талап етпейді, бір қораның ішінде ғана ұстауға болады. Осыған байланысты бүгінгі күнде құстан алынатын ет және жұмыртқа өнімімен халықты жеке қожалықтар өндіріп отыр. Бұл еліміздің азық-түлік қорын молайтуда көп әсер етеді, әрі тиімді. Өйткені медициналық норма бойынша адамның жылдық қоректену рационында құс еті мен жұмыртқасының алар орны мен маңызы өте ерекше және бұл өнімдердің құрамында тіршілікке қажетті көптеген амин қышқылдары мен витаминдер бар.

1.Қ.Ш.Нұрғазы "Мал шаруашылығы" Алматы,2012 326-344бб.
2. Таңатаров А.Б, Әлпейісов Ш.Ә, Дабжанова С.Т. Құс шаруашылығы. –Алматы, 2005.
3. Төреханов А.Ә., Жазылбеков Н.Ә., Кинеев М.А. Қазақстанда мал мен құс азықтандыру және азық дайындау технологиясы. –Алматы, 2006.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қорқыт Ата таындағы Қызылорда мемлекеттік университеті
Аграрлық технологиялар кафедрасы

Мал шаруашылық обьектілерін жобалау негіздері мен зоогигиенапәнінен

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Орындаған: ТПЖ-14-1 оқу тобының студенті_____________________

Қабылдаған: Аға оқытушы, ветеринария ғылымдарының кандидаты, доцент Кенжебаев С.А______________

Кафедра меңгерушісі: Техника ғылымдарының кандидаты
Ысқақ Е.Н____________________________

Қызылорда, 2017 жыл
Маңызы:
I.Кіріспе
а) Ауыл шаруашылығы құстарының түрлері, биологиялық ерекшеліктері мен шаруашылықтағы маңызы.
II.Негізгі бөлім
а) Құс өсіру кешендерінің құрылысы
Құс қораларындағы микроклимат
ә) Фермада тауық өсіру технологиясы.
б) Құстарды азықтандыру рационы.
в) Жұмыртқаны инкубаторлау
Жұмыртқа салу ережесі
Инкубатордың техникалық мінездемесі
г) Балапандарды күту
Клеткада бағу
ғ) Ауыл шаруашылығы құстарының гигиенасы.
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Ауыл шаруашылығы құстарының түрлері, биологиялық ерекшеліктері мен шаруашылықтағы маңызы

Бүгінгі күні өсірілетін үй құстарының түрі мен тұқымдары байырғы кезде қолда өсіруге үйретілген жабайы құс тұқымдарынан тарайды. Олардың ішінде Үндістандағы банкиев тауығын, жүгіргіш үйрек пен Америкадан алып келінген күркетауықты, жабай боз қаздарды айтуға болады. Бұл құстармен қатар мысыр тауығы (цесарки), бөдене, шіл және әсемдік үшін өсірілетін құстар да бар. Қолда өсірілуге бейімделу барысында бұл құстардың көпшілігі адамға бейімделіп, жұмыртқалағыштығы артып, өнім беру сапасы анағұрлым молайған. Осынысымен құс шаруашылығы халық шаруашылығының аграрлық секторындағы мал шаруашылығында үлкен әрі маңызды орынды алады.
Құс өсірумен айналысудың маңызы оның қай жерде және қандай көлемде болсын тез дамып, кең етек жаюында. Құс басын ондап, мыңдап, миллиондап өсіретін құс фабрикаларымен қатар, жүздеп өсіретін ұсақ қожалықтар мен жеке шаруашылықтар да бар. Себебі, құстар басқа малдар сиықты жайылымдарды талап етпейді, бір қораның ішінде ғана ұстауға болады. Осыған байланысты бүгінгі күнде құстан алынатын ет және жұмыртқа өнімімен халықты жеке қожалықтар өндіріп отыр. Бұл еліміздің азық-түлік қорын молайтуда көп әсер етеді, әрі тиімді. Өйткені медициналық норма бойынша адамның жылдық қоректену рационында құс еті мен жұмыртқасының алар орны мен маңызы өте ерекше және бұл өнімдердің құрамында тіршілікке қажетті көптеген амин қышқылдары мен витаминдер бар.
Қазіргі таңда барлық мемлекеттер мен елдерге белгілі 8000 құс түрі бар. Біздің елімізде құс шаруашылығында жұмыртқа, жұмыртқа - ет және ет бағытында өсірілетін тауықтардың мынадай тұқымдары кең тараған: леггорн, орыстың ақ тауығы, мәскеулік, кучин, юбилей, корниш, племутрок, нью - гемпшир; күркетауықтардың тұқымдары: солтүстік кавказдық, ақ, қола, кең кеуделі; үйректердің тұқымдары: пекин, украиндық сұр және зеркальная тұқымдық тобы; қаздардың тұқымдары: холмогор, горьков, шадрин. Бұл құстардың барлық түрлері үш бағытты өсірілетін құстар болып табылады. Жұмыртқа бағытында, ет және жұмыртқа бағытында, ет бағытында өсірілетін құстар. Қаздар мен күркетауықтардың барлық түрі ет бағытында өсіріледі, Гвинея құсы ет - жұмыртқалы бағытта, ал бөдене тұқымы тек жұмыртқа бағытыгда ғана өсіріледі.
Қазірдің өзінде елімізде көптеген құс фермалары мен жеке қожалықтары бар. Оларда негізінен жұмыртқалағыш тауықтар мен көп ет беретін құстар өсірілуде. Олар бір - бірінен өнімінің молдығына, шығу тегіне байланысты және өсіп - өнуі мен күтіміне байланысты ерекшеленеді оған қоса ішкі құрылысы мен зат алмасуында, ас қорытуында өзіндік ерекшеліктер болады.
Құс денесінің анатомиялық - морфологиялық құрылысы мен онда өтетін қызметінде басқа малдардікіне қарағанда айырмашылықтар бар. Оны ас қорытуынан - ақ көруге болады. Құстың ерні мен тістері жоқ. Қатты тұмсықтары дәнді азықтарды шоқып, бірден тамаққа тастауға ыңғайланған. Сондықтан ауыз қуысында аз ғана уақыт кідіретін азық кішкене сілекейленіп, өңделеді де, тез арада жұтылады.
Жұтылып көмейден өткен жем жұтқыншақтың кеуде қуысына кірер алдындағы кеңейтілген бөлтірікте жиналады. Тауық пен күркетауық бөлтіріктері жақсы дамыған, кең болып келсе, қаз бен үйрек сияқты жүзгіш құстардың бөлтіріктері қатар жетілген. Мұнда жиналған азық арнайы ферменттер мен мөлдермен араластырылады да, ыдырап, қорытыла бастайды.
Бөлтірікте ылғалданып, бөктіріліп, жұмсартылған азық екі бөліктен тұратын құс қарнының алдыңғы бөлігі сөлді қарынға өтеді. Онда ферменттермен өңделеді де қарынның екінші бөлігі бұлшық етті қарынға өтеді. Бөлтірік секілді бұл бұлшық етті қарын суда жүзетін (үйрек, қаз, т.б.) құстарға қарағанда, құрғақ дән шоқитын (тауық, күркетауық т.б.) құстарда жақсы жетіліп, дамыған. Айталық, 30-50 гр тартатын тауық пен 60-120 гр тартатын күркетауықтың бұлшық етті қарындарының салыстырмалы дене салмағы, 70-100 гр тартатын үйрек пен 60-120 гр тартатын қаздың бұлшық етті қарындарының салыстырмалы түрде алынған салмағынан анағұрлым асады.
Бұлшық етті қарында қарын сөлімен өңделіп, ұсақталған азықтың химусы (жыны) аш ішекке өтеді. Одан соң аш ішектен бөлінетін өт пен ішек сөлінің ферменттерімен әбден өңделіп, қорытылудың соңғы қосындыларына дейін ыдырайды. Яғни, белок - аминқышқылдарына дейін, майы - май қышқылдарына дейін, көмірсулары - глюкоза, фруктоза, т.б. монокаиттарға дейін ыдырап, ішек түгі арасымен қанға сіңіріліп, қорытылады.
Қорытылу мерзімі жекелеген азықтың ірілігіне байланысты болады. Құрғақ азық шоқитын құстардың ішегі ұзын болады. Мысалы, тауық пен күркетауық ішегі олардың денесінен 5-7 есе ұзын, тиісінше, 160-180 см және 250-270 см-ге жетеді, ал үйрек пен қаз ішегі бұдан кішірек келеді. Ішек ұзындығына қарай желінген азық құстардың ас қорыту жолдарында 2-4 сағаттың ішінде қорытылып өтеді.
Осыншама қысқа мерзімде өткен қорыту барысы құс организміндегі зат алмасуын да барынша жеделдетеді. Жедел өткен алмасу организмнің жылдам өсіп-өну қабілетін қалыптастырады. Соған байланысты етті бағыттағы бройлер балапандары 56-60 тәулікте 1,5-1,8 кг салмақ қосып, өздерінің жұмыртқадан шыққаннан кейінгі (бірінші тәуліктегі салмағы 50грамм) тірідей салмағын 30-36 есе ұлғайтады. 5-6 айлығында жұмыртұалауды бастайтын етті бағыттағы сақа тауықтардың тірілей салмағы 3,0-3,5 кг-ға жетіп, жылына - 150-185 жұмыртқа тапса, тірілей салмағы 1,3-1,5 кг тартатын жұмыртқалағыш тұқымдардың тауығы жылына 230-280 жұмыртқа табады.
Осы келтірілген сандармен есептесек шаруашылықта жылына бір тауықтан құрамында 13-14% белок болатын 250 жұмыртқа алса, адам қорегіне аса қажетті барлық амин қышқылдары, 30-дан астам минералды элементтері, темір микроэлементі мен Д витамині сиыр сүтіндегіден де жоғары - биологиялық тұрғыдан құнарлы және өте құнды тағам өндіреді.
Балапан шығымы орташа 80% етті тұқым тауығынан жылына 170 жұмыртқа алынады. Одан шыққан 136 балапаннан басына 1,5 кг-нан есептегенде 200 кг-ға тарта жоғары өнімді сапалы ет өндіреді. Осы есеппен жылына бір үйректен 180-200 кг, күркетауықтан 220-240 кг адам өміріне маңызды, диеталық құндылығы жоғары 16-20% ет өндіруді жоспарлауға болады. Ал етімен қоса қаз майы дәрілік мақсатта қолданылса, бауыры диеталық мақсатта қоданылады.
Етімен және жұмыртқасымен қатар құстан тірілей салмағынан 6-8% болатын қайырсын өндіреді. Одан жастық, мамық, бас киім және жылы киімдер дайындайды. Арнай өңдеуден өткен құс қауырсынынан азықтық ұн дайындайды және ол мал азығына протеиндік қосынды ретінде беріледі. Құс қорасындағы төсеніш пен саңғырықта азотқа және фосфорға бай тыңайтқыш ретінде пайдаланады.
Құстың көбейіп, өсіп - жетілуі малдыкінен әлдеқайда жоғары, ал өндіретін өнім бірлігіне жұмсайтын азық мөлшері төмен. Мысалы, әр 1 кг салмақ қосымына мүйізді ірі қара мал 10-12 кг азық өлшемі, ұсақ қара мал 8-10 кг азық өлшемі, шошқа 6-8 кг азық өлшемін жұмсайтын болса, құс 1 кг-ның жалпы қоректілігі 1 сұлы азық өлшеміне пара-пар келетін 3-4 кг, ал тез жетілгіш етті бағыттағы бройлер балапандары 1,7-2,0 кг құрама жем жұмсайды.
Шаруашылықта құс өндірудегі шығынды азайтып, тиімділігін арттыру үшін оларды азықтандыруда түрлі дән, асхана, бақша және басқа да қорек қалдықтарын толығымен пайдаланады. Ауыл маңындағы басқа малдар жайылмайтын көлдер мен бұлақтардың жағасын пайдаланып құс шаруашылығына келетін шығынды азайтып, құс өнімін арзандатуға болады. Құстың дәмді де шипалы еті жәнеи жұмыртқасымен қоса, қауырсын, ал қалдықтарынан жақсы органикалық тыңайтқыш алынатынын ескерсек - үй құстарын шаруашылықта өсіру пайдалы әрі қажетті екеніне көзіміз жетеді. Сонымен қатар оларды өсіретін қораны да жеңіл қолда бар құрылыс материалдарынан тез арада тұрғызуға болады. Құс күтімі де күрделі емес, қолы бос бала - шаға да күте алады. Басқа малдыкіндей жыл маусымына қарамай құс өнімін жылдың барлық мезгілінде өндіруге болады. Бұл оларды сату мен пайдалануға оңтайлы жағдай туғызады.

Құс өсіру кешендерінің құрылысы
Құс шаруашылығында қора-жайдың дұрыс бағытпен салынуының санитариялық-гигиеналық жағынан үлкен маңызы бар.
Құсты өсіру және бағып-күті үшін инкубаторларды, құс қораларды, клеткада бағып күтетін цехтар және лагерьлік құрылыстар салу алдын ала ескеріледі.
Құс өсірілетін қораларды арнаулы типтік жоба бойынша салады. Құстарды бағып-күту тәсіліне байланысты қоралар мынадай типтермен салынуы мүмкін: балапандардың есеюіне қарай еденде еркін жүріп-тұруы үшін секцияларға бөлінген құс қоралар, құстарды клеткаларда бағып-күтетін цех, жаз айларында бағып-күту үшін жылжымалы немесе тұрақты үйшіктер және балапандарды күннің суық кезінде өсіру үшін ауа-райына шынықтыратын лагерь типіндегі құрылыстар.
Құс қораларының жобаларында құсқа қажетті микроклимат жасау, еңбекті көп керек ететін процестерді механикаландыру көзделеді. Жұмыс көлемінің жобалануы, оларды жүзеге асыру прогресті әрі тиімді жүргізілуі керек. Белгілі бір фермаға арналған жобаны таңдауда олардың жергілікті жердің жағдайына сай келу жағын ескеру керек.
Балапан өсірілетін құс қоралардың типі климат жағдайына, жергілікті құрылыс материлардың түрлеріне, құстарды орналастыру мөлшеріне қарай белгіленеді. Қораларды секцияларға бөледі, бұларға қанша құс орналасуы өсірілетін құстардың түрі мен жасына байланысты болады.
Құстың серуендеуі үшін құс қораның ұзына бойына күн шуақ немесе қоршаулы алаң жасалады. Кішігірім шаруашылықтарда еденде бағып күтілетін тауықтар үшін күн шуақтың алаңы құс қора еденінің 50-100 пайызына дейін болады. Асыл тұқымды тауық өсіретін шаруашылықтарда туғанына 45-60 күн болған балапандарға күн шуақ немесе серуен алаңы 0,5 м2 есебімен жасалады, ал туғанына 25 күн болған балапандарына 0,2 м2 есебімен, ересек тауықтарға 2 м2 есебімен жасалады. Құстардың серуен алаңына көлеңке болатын жаппа жасайды, бұған ағаш бұта немесе арнауы қалдықтарды пайдаланады. Тауықтарға арналған алаңдар торлы қоршаумен қоршалады, оның биіктігі 1,6-2,2 м болады олардың балапандары үшін 0,8-1 м етіп жасалады. Күн шуақтағы қоршаулы алаңдарды секцияларға бөледі, олардың құс қора секцияларына сәйкес қатыс жолдары болады.
Құс фермалары салынатын жерлерді таңдап алудың зор маңызы бар. Учаскенің мал жайылатын жерге, елді мекенге, жол бойына, тазалық жағынан қолайсыз жерлерге (қоқыс төгілетін жерге, мал қораларына, изоляторларға және басқаларға) алысырақ орналасуына - құстың тазалығы, күтімі құс шаруашылығының өркендеуі тікелей байланысты болады.
Инкубатордың ұзына бойы, солтүстіктен оңтүстікке қарай бағытталады, балапандар үшін салынатын құрылыстардың алдыңғы жағы есігі оңтүстікке немесе оңтүстік-шығысқа қаратылады. Құс өсіретін қора жайлардың лайықты түрін құсты бағып-күтуге қабылданған жерге байланысты, шаруашылықтың көлемімен бағытына қарай, сондай-ақ климат және жергілікті жердің жағдайларына қарай таңдап алынады.

Құс қораларындағы микроклимат
Қорадағы микроклиматтың құс организміне әсері температураның, ауаның ылғалдылығы мен оның қозғалу жылдамдығының, сондай-ақ ондағы техникалық құралдар арқылы байқалады. Жабық қораларда ауа күрт нашарлап кетуі мүмкін, бұл құстың өнімділігі мен өсімталдығын төмендетеді, еңбек шығыны көбейіп, мал өнімдерінің өзіндік құны қымбаттап, сапасы кемиді (1-кесте).
1-кесте. Құс қораларының микроклимат көрсеткіштерінің құс өнімділігі мен сапасына әсері

Бағу әдістері
Ауа темпера-турасы, 0С
Салыс-тырмалы ылғал-дылығы, пайыз
Зиянды газ-дардың ауа-да болуы, мгм3
1 басқа шаққан-дағы жұмыртқа беруі
Өлім-жітім, пайыз
Жұмырт-қа сынығы, пайыз

NH3
шаң

Қалың төсеніште
16
72
35
8
240
14
8
Бір ярусты бата-реяларда (АПЛ)
17
70
8
4
260
6
2,2

Құс қораларында қолайлы климат болуы үшін, оларда ауа температурасының, оның ылғалдылығының, қозғалу шапшаңдығының, ауа құрамының зоогигиеналық нормативке сай келуінің, сондай-ақ қораларды құстың түріне, жасына, бағу технологиясына сәйкес жобалаудың, техникалық нормаларда көзделген басқада жағдайлардың болуын қамтамасыз ету керек.
Құс қораларындағы микроклимат жағдайы сыртқы ауа-райына, азықтандыру тәсілдеріне, қоршаулардың түрлеріне, желдеткіш және канализация жүйелерінің жұмысына құс саңғырығының дер кезінде тазаланып тұруына байланысты.
Құстардың жылу алмасу процесінің нашар дамуы себебінен ол сыртқы ортаның өзгеруіне тез бейімделе алмайды. Мысалы, төмен температура жағдайында құстар азықты шамадан тыс мөлшерде қабылдап, организмде өтетін жылу алмасу процесін нашарлатып, организмнің салқындауына себепші болып, түрлі ауруларға шалдықтырады. Олар жоғары температура жағдайына да сезімтал (құстардың суды көп мөлшерде пайдалануы құс саңғырығы арқылы бөлінетін амииак мөлшерінің көбейюі).
Ауадағы жоғарғы ылғалдылық организмнің зат алмасу құбылысын нашарлатып, тотығу-тотықсыздану процесін тежейді. Мұның өзі құстың тәбетін төмендетіп, азықтың сіңімділігін нашарлатып, түрлі ауруларға шалдықтыруы мүмкін, әрі ауа қозғалысының жылдамдығы жылу бөлу қабілетіне әсерін тигізеді, сондықтан да оның мөлшері гигиеналық жағдайға сай болуы керек.
Микроклиматтың тағы бір көрсеткіші ретінде құс организміне жарықтың маңызы зор (2-кесте). Құс қораларына табиғи жарықпен бірге жасанды жарықты пайдалану қажет, ал терезелері жоқ қораларда тек күндізгі жарық беретін люминесцентті немесе қызу беретін лампалар қолданылады.

2-кесте. Құс қораларындағы жарықтылық нормасы
Қоралар
Табиғи жарықтылық нормасы
Құстарды орналастыру зона-сындағы жасанды жарықты-лық, лк

табиғи жарықты-лық коэффициенті (КЕО), пайыз
жарықтылық коэффициенті (ЖК)
газозарядты лампалар кезінде
қыздырылатын лампалар кезінде
Ересек құстар үшін

Еденде ұстағанда (еден деңгейі бойынша)
0,7
1:10-1:12
75
30
Торда ұстап бақ-қанда (азықтанды-ру бойынша)
0,7
1:10
70
30
Бройлерді баққан-да (еденде және торда)
0,35
1:20
20
75
Балапандарды бағу үшін
1,0
1:8-1:10
диапазонда

Инкубаторлық залдар
0,8-1,0
1:15-1:20
75
30

Жасанды жарықтың көзі қораның ішіне бірқалыпты мол жарық түсіріп тұруы қажет. Құстарды еденде баққанда оның жарықтылығы шамамен 15-20 лк болуы керек, бұл қызулы шамдардың қуаттылығы бір шаршы метр көлемге дегенде 4-5 Вт есебімен алынады.
Құс қораларының ауа тазылығының көрсеткішін көмірқышқыл газының көлемімен бағалайды. Құс қорада бұл газдың көп болу себебінен құстардың тыныс алу жиілігі артпай, керісінше құстарда тыныс алу жиілігі кеміп, кейбір жағдайда тоқтауға әкеліп соғады.
Құс организміне аммиак пен күкіртсутек әсерінен құс денесіндегі оттегінің құлдырауына әкеп соғады. Сондықтан да олардың мөлшері белгіленген қалыптан аспауы керек (5-кесте).
Ірі құс шаруашылықтарында құс санының көп болу себебінен және құрғақ азықпен азықтандырылуы салдарынан ауада механикалық, бактериялық қоспалар болуы мүмкін. Мысалы: 720-1000 мың басқа арналған құс фермаларында желдеткіш жүйесі арқылы 1 сағат ішінде сыртқы ортаға 13 кг аммиак, 1490 м2 СО2, 40 кг шаң-тозаң, 174,8 млрд микроорганизмдер шығарылады. Мұның өзі құс арасында түрлі өкпе, көз ауруларының себепкері болады.
Микроклиматты жетілдіру мақсатында ауаның физико-химиялық көрсеткіштерін реттеумен қатар оның биологиялық белсенділігін жоғарылату керек. Ал құстың төзімділігін арттыру үшін жүйелі түрде ауаны тазалау және зарарсыздандыру жұмыстарын жүргізу орынды.
Қазіргі кезде ауадағы шаңды азайту мақсатында және зарарсыздандыру үшін әрі оның биологиялық белсенділігін арттыратын тиімді тәсілдер бар. Олар, атап айтсақ: ауа сүзгіштерін қолдану, ионизациялау, қысқа толқынды УК-радиацияны қолдану, зарарсыздандыру. Ауаны зарарсыздандыру үшін (аэрозольды тәсілмен) қолданатын препараттар: резорцин, триэтиленгликоль, сүт және янтарлық қышқылдар. Осы мақсатта құс қораларында бактерицидтік шамды да (ДБ-30) қолданған тиімді (0,5-0,6 ВТм2).

Фермада тауық өсіру технологиясы.

Тауықтардың денсаулығы және олардан алынатын жұмыртқаның сапасы көп жағдайда қора-жайдың микроклиматына, азықтандыру жағдайына, орна-ластыру тығыздығына және басқа да экологиялық факторларға байланысты болады.
Тауықтарды ұстаудың негізгі екі әдісі қолданылады: еденде және торда. Климаттық және экономикалық жағдайға, шаруашылықтың жүйесіне және өндірістің мамандандырылуына байланысты жоғарыда айтылған екі әдістің бірі таңдалады.
Қазіргі кезде жұмыртқаның негізгі массасын тауықтарды торда ұстау арқылы алады. Дегенмен тауықтарды торда ұстағанда жұмыртқаның жарылуы және шытынауы (пайыз) жоғарылайды, ал еденде ұстау барысында жұмыртқа қабығының ластануы 40-50 пайызға дейін жетеді.
Тауық қораларында қолайлы микроклимат жасау керек. Жылдың суық мезгілінде құс қорасының ауа температурасы 16-180С, салыстырмалы ылғалдылығы 60-70 пайыз болуы керек. Бұл кезеңде құс қорасының ауа температурасы 40С-тан төмен болмауы керек, ал жазда ысып кетпеу керек.

3-кесте. Температураның тауық өсімталдығына әсері

Көрсеткіш
Ауа температурасы, 0С

4,4
15,6
21,1
27
38
Ішілген судың желінген азыққа қатынасы
4,4
1,8
2,0
2,8
4,5
Пайдаланылған азық пен судың бөлінген қиға қатынасы
1,9
2,0
2,1
2,2
2,3
Қидың ылғалдылығы, пайыз
74
75
77
79
81

Тауық қораларының жарықтандырылуы да тауықтардың өнімділігіне айтарлықтай әсер етеді. Тауық өнімділігі үшін қызыл сәулелі жарықты қолдану тиімді, сонымен қатар ол тауықтардың бірін-бірі шұқып тастауын болдырмайды. Ал көк жарық қойғанда тауықтар қараңғыда жүргендей болады, сондықтанда оны тауықтарды ұстау үшін қолданады.
Тауық қораларындағы төсеніштің жағдайын үнемі қадағалап отыру керек. Ол үшін құрғақ ағаш үгінділері қолданылады. Зеңденген, мұздаған, ылғал, шіріген төсенішті қолдануға болмайды.
Тауықтарды торда ұстаудың артықшылықтары:
- қалың төсеніште ұстаумен салыстырғанда (5-6 басм2), орналастыру тығыздығы жоғары болады - 30 басм2;
- тауықтарды аздан орналастыру және саңғырығының бөлек түсуі санитариялық-гигиеналық жағдайды жақсартады;
- еденде ұстаумен салыстырғанда азық 10 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.