Қыс маусымында кешендегі ауаның жарықтың микроклиматтың ерекшеліктері, бақылау әдістері

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
1.Мал өсіру кешендерінің түрлері, микролиматы және оның мал организміне тигізетін әсері
1.1. Ірі қара типтік кещеніндегі микроклиматтың сауын сиыр, бұзау ағзаларына әсері
1.2.Жеке факторлардың мал денсаулығы мен өнімділігіне әсері
2. Ірі қара өсіретін кешендегі микроклиматты реттеу жүйелері
2.1. Мал қораларын желдету
2.2. Мал қораларын жарықтандыру
2.3. Канализация және қи сақтау жүйесі
2.4. Азықтандыру гигиенасы
Қорытынды

Мал өсіру – ауыл шаруашылығының негізгі салаларының бірі болып табылады,малдан алынатын өнім халықты ет, сүт және көптеген шикізатпен қамтамасыз етеді.
Мал шаруашылығынан алынатын өнімді арттыру негізінен мал басы санын көбейту және оларды сапалы азықтандыру мен асылдандыру жұмыстарын дұрыс атқаруға тікелей байланысты,сонымен қатар, осы мал қоралары мен мал өсіру кешендерінің микроклиматы да мал өнімділігімен денсаулығына үлкен әсерін тигізеді.
Мал шаруашылығы соңғы жылдары ірі мал кешендерін салуды талап етеді.Мал өсіру кешендерінде мал жабық оқшауланған жерде тұратындықтан осы кешеннің сыйымдылығын арттыру қажет және осы кешен ішінде малдың өсуіне оңтайлы микроклиматты құруылуы керек,бұл өз кезегінде мал азығын үнемдеп жоғары өнім алу үшін осы факторлар өз септігін тигізеді.
Мал өсіру кешендерінде жоғары өнімді мал тұқымдары өздері өмір сүретін қоршаған ортаның микроклиматына тәуелді болып келеді, яғни оларды бағатын орынның микроклиматы қолайсыз болатын болса онда олардың өнімділігі төмендеуі мүмкін және де жас төлдер аурушаң, әлсіз болып өседі.

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Қыс маусымында кешендегі ауаның жарықтың микроклиматтың ерекшеліктері, бақылау әдістері

Жоспар:
Кіріспе
1.Мал өсіру кешендерінің түрлері, микролиматы және оның мал организміне тигізетін әсері
1.1. Ірі қара типтік кещеніндегі микроклиматтың сауын сиыр, бұзау ағзаларына әсері
1.2.Жеке факторлардың мал денсаулығы мен өнімділігіне әсері
2. Ірі қара өсіретін кешендегі микроклиматты реттеу жүйелері
2.1. Мал қораларын желдету
2.2. Мал қораларын жарықтандыру
2.3. Канализация және қи сақтау жүйесі
2.4. Азықтандыру гигиенасы
Қорытынды

Кіріспе

Мал өсіру - ауыл шаруашылығының негізгі салаларының бірі болып табылады,малдан алынатын өнім халықты ет, сүт және көптеген шикізатпен қамтамасыз етеді.
Мал шаруашылығынан алынатын өнімді арттыру негізінен мал басы санын көбейту және оларды сапалы азықтандыру мен асылдандыру жұмыстарын дұрыс атқаруға тікелей байланысты,сонымен қатар, осы мал қоралары мен мал өсіру кешендерінің микроклиматы да мал өнімділігімен денсаулығына үлкен әсерін тигізеді.
Мал шаруашылығы соңғы жылдары ірі мал кешендерін салуды талап етеді.Мал өсіру кешендерінде мал жабық оқшауланған жерде тұратындықтан осы кешеннің сыйымдылығын арттыру қажет және осы кешен ішінде малдың өсуіне оңтайлы микроклиматты құруылуы керек,бұл өз кезегінде мал азығын үнемдеп жоғары өнім алу үшін осы факторлар өз септігін тигізеді.
Мал өсіру кешендерінде жоғары өнімді мал тұқымдары өздері өмір сүретін қоршаған ортаның микроклиматына тәуелді болып келеді, яғни оларды бағатын орынның микроклиматы қолайсыз болатын болса онда олардың өнімділігі төмендеуі мүмкін және де жас төлдер аурушаң, әлсіз болып өседі.
Кешенде зоогигиеналық талаптардың орындалмауы мал өнімділігінің төмендеуі мен қатар малдың өмір сүру мерзімін 20-30% төмендетеді.Сонымен қатар ғимараттың және ондағы техникалық жабдықтардың тез тозуына әсер етеді.
Мал өсіру кешендерінде тиімді микроклимат мәселесі біз үшін бірнеше іс - шаралар жүйесінен тұрады: кешен ғимаратын ұтымды көлемдік жоспарлау, қи тазарту, ауа алмасуы, желдету-жылыту, жарықтандыру жүйелерін бір қалыпта ұстау.
1. Мал өсіру кешендерінің түрлері, микролиматы және оның мал организміне тигізетін әсері
Ірі қара фермалары мақсаты жағынан: тұқымдық ферма, тауарлы ферма, табын толтыруға арнап төл өсіретін ферма, жас төлді жетілдіру және бордақылау жөніндегі ферма, бордақылау фермасы болып бөлінеді. Фермалардың мақсатына сәйкес технологиялық жобалау нормалары бойынша мал шаруашылығының одан әрі өсуі, интенсивтендірілуі мен шоғырлануы, сондай-ақ ет пен сүтті өнеркәсіптік негізде өндіру технологиясы ескеріліп, ол фермалардың көлемі белгіленген (1 кесте)
Фермалардың ең қолайлы көлемін белгілеген кезде жер жағдайының ерекшеліктерін, жайылым-өріспен қамтамасыз етілуін, жемшөп өндірісінің интенсивтілігін, сондай-ақ өндірісті одан әрі өркендету мүмкіншілігін, жердің эпизоотиялық күйін, малды бағу-күту тәсілдерін, мал шаруашылығының даму бағытын ескеру қажет.
Бағыты
Тауарлық фермалар
Тұқымдық фермалар
Сауын мал:
Байлап бағылады

Байламай бағылады
Етті мал
Табын толықтыратын төлдерді 6 айдан бастап өсіру
Бұзауларды 15 - 20 күн-
нен бастап өсіру және табын толықтыратын төлді өсіру
Төлдерді жетілдіру және бордақылау

Бұзауларды өсіру, төлдерді жетілдіру және бордақылау

Ірі қараны бордақылау

200, 400, 600, 800, 1000,
1200, 1600
400, 800, 1200, 1600
400, 800, 1200, 1600

500, 1000, 2000

7500, 1500, 2000

1000, 2000, 3000, 6000,
9000, 12000

1500, 3000, 4500, 6000,
9000, 12000
1000, 2000, 3000, 6000,
9000, 12000

200, 400, 600, 800

-
200, 400, 600, 800

500, 1000

750, 1500

-

-

-
Кешендегі малдың физиологиялық жағдайына негізгі әсерін тигізетін
ол температура, ауа ылғалдылығы, ауа құрамындағы газдар, жарық, жылу, өндірістік шулар болып табылады. Бұл микроклиматтың өзгеруі - пайда болуы өз бетінше немесе осы ғимарат ішіндегі машина, механизмдермен жануарлардың өмір сүруіне де байланысты болуы мүмкін.Сонымен қатар, микроклимат ғимараттың орналасу құрылысына оның архитектурасына, материалдарға және осы ортадағы ауа райына, желдің жылдамдығы мен бағытына, тәулік пен жыл ішіндегі ауа температурасының ауытқуларына тікелей байланысты.
Кешендерде микролиматтың дұрыс болмауы малдан алынатын сүттің мөлшерін 15-20% ,тірі салмағының 20-30% төмендеуі және жас төлдердің өсіп өнуіне кері әсер етеді. Зоогигиена талаптары орындалмаған жағдайда кешеннің ғимараты тез тозады апппараттар мен механизмдер де ерте істен шығады .Сондықтан, кешенде микролиматтың оңтайлы болуы малдың азықтандыру қабілетін, арттырады ауа тазарады
Кешендегі микроклиматты қалыптастыру мүмкіндігінше табиғи ресурстарды пайдалану арқылы жасалғаны дұрыс. Тәжірибе жүзінде бұндай микроклимат мал басына шаққанда жұмсалатын азықты үнемдеудің бір шарасы болып табылады.

1.1. Ірі қара типтік кещеніндегі микроклиматтың сауын сиыр, бұзау ағзаларына әсері
Кешендегі микроклиматтың қалыптасуына мал денесінен бөлінетін жылу, ылғал, көмірқышқыл газ, зат алмасу процесінде пайда болатын өнімдер әсер етеді. Бұдан тыс несептің, қидың шіріуінен туатын:аммиак, күкіртсутегі, метан және басқа да улы заттар пайда болып, ауаға тарайды. Микроклиматқа жалпы климат жағдай да, сондай ақ, қора-жайдың спасы, фермадағы өндіріс технологиясы, ауа алмасу дәрежесі, малдың тығыздығы т.б әсер етеді.
Микроклиматтың организмге әсері оның құрамдас бөлімдерінің бірлескен әрекетінен құралады. Олардың қайсы біреулері жылу алмасуы мен зат алмасуына тікелей ықпал жасайды, екінші біреулері органзимнің қорғану механизмдерін нашарлатып, ауруға бейімдігін арттырады.
Бұзаулардың жаппай ауруына көп жағдайда қора ішіндегі азынаған ызғырық жел, температураның күрт түсуі,ызғарлы ауа себеп болады. И. Хойовектің деректеріне қарағанда, мал қорасы ішіндегі ең қолайлы микроклиматтан ауытқу, мәселен, ылғалдықтың және аммиак мөлшерінің артуы малдың салмақ қосуын тәулігіне 779 грамнан 568 грамға дейін кемітеді, өлім - жітімді 1,1 проценттен 4,08 процентке дейін көбейтеді.
И. Норман ауа тым құрғақ (40% және одан да төмен ) болған кезде салмақ қосудың, жемшөп шығынын қайтарудың шұғыл төмендеп кеткенін атап көрсетеді. Жоғары ылғалдық малдың салмақ қосуына айтарлықтай әсер етпегенімен , суық тиіп ауыруына себеп болады. Қора-жай ішіндегі шамадан тыс ылғалдық ауру жұқтырғыш микроорганизмдердің көбеюіне көмектеседі.
И. М. Голосов пен А.Ф. Кузнецов жоғары ылғалдық пен төмен температураның бұзау организміне әсерін зерттеді. Бұзаулардың бір т обы салыстырмалы ылғалдылығы 90 - 100% ,температурасы -10 - 2 , катоиндексі 9,25 - 14,4 мкал сек қорада ұсталды, ауа қозғалыссының шапшаңдығы секундына 0,3 метрден асқан жоқ, аммиак мөлшері 0,025 - 0,008 мгл, жарық 20 - 60 лк болды.
Жоғары ылғалдықтың, төмен температураның әсерімен бұзаулардың табиғи төзімділігі нашарлай бастады: сыворотка белогының мөлшері 9%, эритроциттер мен гемоглобин 12,8 %, лейкоциттердің фагоцитарлық күші 15,7% азайды. Қандағы лизоцим нормадағыдан үш есетөмендеп кетті. Тәулігіне орташа қосатын салмағы 15 - 20% кеміді.
Н. П. Высокос былай деп көрсетеді: салыстырмалы ылғалдық 82 - 85%, температура 5o жағдаймен салыстырғанда ылғалдық 93 - 100%, температура 2o жағдайда бұзаулардың өсуі мен дамуы баяулайды, иммунитеттің клеткалық және гуморальдық факторлары неғұрлым баяу көрінеді.
Малды микроклиматы қолайсыз қорада ұстау жас төлдің жоғарғы тыныс жолдарын қабындырады, бронхопневмонияға, диспепсияға, буын, бұлшық ет, тері аурулына ұшыратады. Бұзаудың өлім жітімі 30% жетеді.
Қора ішіндегі микроклимат факторларының қанағаттанарлықсыз болуы ересек малдың да организміне теріс әсер етеді. Сиырлардың сүт өнімділігі де осы микроклимтқа тәуелді болып табылады. Ауаның салыстырмалы ылғалдығы 94 - 96% кезіндегіге қарағанда ылғалдық 83 - 87% жағдайында сиыр сүтті 13% көп береді. Бұған қоса, майлылығы 4% бір кг сүтке шаққанда азық өлшемінің шығыны 0,2 кг, сіңімді протеин шығыны 14 газаяды.
Қораның ішіндегі ауада ылғылдық пен зиянды газдар көбейген кезде сиырлардың жемге тәбеті, азықты қорыту жалпы дәрежесі төмендейді. Бұл жағдайда сиырдың сүт өнімділігі 17 - 18% азаяды,әрбір 100 кг салмақ қосуға жұмсалатын жемшөп шығыны 25% көбейеді.
Қора ішіндегі микроклиматтың көрсеткіштері едәуір мөлшерде өзгеріп, малдың организміне қолайлы не зиянды әсер етуі мүмкін. Қораның ішіндегі ауа температурасының нормалары суық мезгіл мен өтпелі мезгілге қолданылады. Егер мал төсенішсіз еденде жататын болса, онда мал қораларының кестеде келтірілген температурасы байламай бағылатын ересек мал мен жас төл үшін 5о, байлап бағылатын ретте 3о, бұзаулар үшін 7о арттыруға тиіс. Жылдың жылы мезгілінде қораның ішіндегі ауаның температурасы сырттығы температурадан 3 градустан артпау керек.
Микроклимат
көрсеткіштері
Деммен шығатын ауа көлемі. л
Тыныс тереңдігі. л
1минутта тұтынылатын оттегі
1 тәул. пайда болатын жылу
Минутына жиілігі
Тернің температурасы
Желінбеген жемшөп Кг
Орта есеппен айына сауыл
ған сүт, л

Тамыр соғысы

Жалпы
Есептегі әр сиырға
шаққанда
температура
Салыст.. ылғ
Ауа қозғ. Шапшаңдығы

тыныс

12-16
7-12
85-95
70-80
0,2
0,5
84,1
66,0
3,5
3,7
2,833
2,554
20,228
18,170
30
18
61
54
33,3
29,8
10
5
58577
61103
248
252
1.2.Жеке факторлардың мал денсаулығы мен өнімділігіне әсері

Мал организміндегі физиологиялық процестерге әсер ететін сыртқы факторлардың ішінде ауа ортасы елеулі орын алады. Оның физикалық күйі мен химиялық құрамы тұрақты емес, ол өзгеріп ауытқып отыратын құбылыс болып табылады. Мал организмі ол өзгерістерге бейімделе алады. Алайда сыртқы тітіргенгіштер организмнің бейімдеу мүмкіндігінен асқанша ,ғана физиологиялық теңдік сақталып тұрады. Өнімді малдың тіршілігі көбіне қораның ішінде өтеді. Малды қорада баққан кезеде ауалы ортаға сыртқы ауа да, организмнің тіршілік қызметінің өнімдері де - жылу, ылғал, газ тәрізді заттар т.б әсер етеді. Бұл дегеніміз қора ішінде физикалық күйі мен химиялық құрамына жағынан өзінше бір ерекше микроклимат қалыптасады, қорадағы физиологиялық процестенрдің дәрежесін белгелі мөлшерде сол микроклимат шешеді. Жылу ,ылғал, зиянды газдар шамадан тыс көп жиналған укезде ауа ортасы сапасының өзгеретіндігі соншалық, организмнің қалыпты қызмет атқаруға шамасы келмей қалады. Ондай ретте организмнің ауа райының өзгеруіне, жұқпалы аурулардың қоздырғыштарына жалпы төзімділігі мен қарсыласу қабілетінің төмендеуіне әсер етеді.
Жалпы ауа ортасының мал организміне тигізетін әсері зор, сондықтан осы факторлардың әрқайсысының жеке алғандағы әсерімен ерекшеліктеріне жеке тоқталып өткен жөн.
Ауаның температурасы организмде жылудың пайда болуы мен жыллу алмасудың физиологиялық процестеріне едәуір әсер етеді. Ауаның температурасы мен мал организміндегі алмасу процестерінің интенсивтілігі аорасында кері тәуелділік болады. Температура тмендеген кезде алмасу процесі күшейеді, ал температура көтерілген кезде, керісінше, алмасу процесі бәсеңдейді. Бұл процестер мынадан туады: ауа температурасының ауытқуы жылу шығару жағдайына әсер етеді: жоғары температура дененің жылу жоғалтуын тежейді де, төмен температура жылу шығынын көбейтеді.
Сыртқы температураға төзімі жағынан ірі қара мал гомойотермиялық топқа жатады. Гомойотермиялықтың басты белгісі - сыртқы ортада температураның өзгергеніне қарамастан организмде температураның бір мөлшерде дерлік сақталуы.
Тіршілік қызметінің қалыпты жағдайында мал денесінің температурасы салыстыра алғанда тұрақты болады, тек малдың тұқымы мен жеке ерекшеліктеріне қарай сіл ғана (38,5o - 39,5o)ауытқып тұрады. Салыстыра алғандағы мұндай тұрақтылық организмде жылудың пайда болуы мен жылу шығаруды реттеудің күрделі процесі арқылы қамтамасыз етіледі. Денеде жылу реттеу орталығы арылқ мидың гипотоламиялық бөлегінде орналасқан. Бұл орталық рефлекс арқылы және гуморальды жолмен қозады.. Қозуға жауап ретінде жылу реттеу механизмдері арқылы жылудың пайда болуы мен жылудың шығуы теңеліп отырады.
Ірі қара денесінде жылудың пайда болу дәрежесіне сыртқы ортаның температурасы әсер етеді. Сыртқы температураның әсерімен зат алмасу дәрежесінің өзгеруі арқылы мал денесіндегі температураның төмендеуі немесе жоғарылауы денедегі жылудың химиялық жолмен реттелуі деп аталады. Сыртқы температура әр түрлі болған жағдайда зат алмасудың интенсивтілігі бірдей болмайды. Мал организмі үшін сын шегіндегі температура болады, олай деп организмде зат алмасудың ең төмен дәрежеде жүретін, ал жылу шығару механизмдерінің самарқау күйде болатын кезін айтады. Ірі қара үшін сын шегіндегі температура 0 - 3o қа тең.Организмде зат алмасудың тұрақты дәрежеде сақталуына мүмкіндік беретін сыртқы температура шегін температуралық бейтараптылық аймағы, немесе жылу селқостығы аймағы деп атайды. Мұндай жағдайда дененің температурасы жылу алмасудың тепе-теңдігін қамтамасыз ететін тері-қан тамыры реакциясы арқылы сақталады.
Біз еліміздегі ірі қара тұқымдары үшін температура бейтараптылығы- ның аймағы шамамен 4 - 20о аралығында. Бірақ бұлда тұрақты емес. Малдың жасына, тұқымына, өнімділігіне, азықтандыру интенсивтілігіне, сондай-ақ жыл мезгіліне қарай температура аймағының жоғарғы шегі мен төменгі шегі өзгеріп тұруы мүмкін. Зерттеулердің көрсетуі бойынша қыста ла тұқымды сиырды қорада баққанда жылу селқостығының жоғары шегі 16о тең екенін көрсетеді. Мал қорада ауаның жоғары температурада болуы жылу реттейтін механизмдердің жұмысын қиындатады: өкпе тыныс жиілеп, ентігуі пайда болады, газ-энергия алмасу өзгереді. Көктемде сиырларда мұндай өзгеріс 20о-тан асқасын пайда болады.
Ірі қара организмі өзінің физиологиялық ерекшеліктері нәтижесінде көп жылу өндіреді. Ірі қара шөпті өсімдіктерден дайындалған ірі азықты көп жеіге бейімделген, энергиясының 30 пайызына дейін соны қорытуға жұмсайды. Микроорганизмдердің азықты ашытып ыдыратуы кезінде де үлкен қарында көп жылу пайда болады. Армсби мен Моультонның есебі бойынша жылпы алғанда желінген азық энергиясының жартысынан астамы жылуға айналады.Жылудың көп құралуына малдың өнімділігі, бұлшық қызметінің күштілігі, қалай тұрғаны әсер етеді. Мәселен, түрегеп тұрған сиыр жатқандағыдан гөрі энергияны 9 % көп жұмсайды. Салмағы 500 килограмға дейінгі сиыр жүрген жолының әрбір километріне өзінің 1 кг салмағына шаққанда 0,4- 0,75 ккал жұмсап отырады. А.А. Кудрявцевтің есебі бойынша, организмде 1 кг сүт жиналу үшін жалпы жылу 20 ккал көтеріледі. Мол өнімді сиырлар сүттілігін тиісті дәрежеде сақтау үшін көп азық жейді. Сондықтан оларда жылудың жиналуы суалған сиырлармен салыстырғанда екі еседей артық болады. Ірі қараның артериялары мен венасы арасында жылу алмасуы күшті жүреді. Сондықтан организмде жылудың сақталуына жақсы жағдай туады.
Ауаның ылғалдылығы . Сырттағы ауада болсын, қораның ішіндегі ауада болсын әр түрлі мөлшерде су буы бар. Бұл мқлшер климат жағдайына, жыл мезгіліне, т. С. С. Байланысты. Қораның ішінде су буы малдың дәретінің, еденнің , жем салған астаудың , суару қондырғыларының бетіндегі ылғалдың булануы есебінен жиналады, сондай-ақ сырттан ауамен бірге енеді. Малдың астында төсеніш жоқ болса, нашар желдетілсе, мал тым тығыз орналасса, канализация қанағаттан,ысыз болса, су буының мөлшері арта түседі.
Ауа ылғалының гигиеналық маңызын температурамен тығыз байланыста қарау керек. Ауадағы су буының мөлшеріне қарай температураның организмге әсері әр түрлі болады. Жоғарыда айтылғандай , ірі қара организмінде тіршілік қызметі процесінде аса көп жылу пайда болып, ол жылу үздіксіз сыртқы ортаға шығып жатады. Ірі қара жоғары ылғалдылықты қиналып көтереді. Дененің температурасына жақын жоғары температурамен қосыла келе ылғалдық өткізу және буландыру жолымен жылу шығаруды қиындатады. Дененің сыртынан және тыныс жолдарынан ылғалдың булану процесі күрт баяулап, жылуды организмнен тез шығаруаға жетімсіз болып қалады. Жоғары ылғалдық төмен температурамен қосыла келе ылғалдық өткізу арқылы мал жылуының көп көп жоғалуына көмектеседі, өйткені ылғал ауа жақсы өткізгіш болып табылады. Мұндай жағдайда организмнің шамадан тыс суынып, төзімділігі әлсіреуі мүмкін. Тым жоғары ылғалдық кеңсіріктің кілегей қабығына зиянды әсер етеді. Ол жұқпалы індет қоздырғыштарының енуін оңайлатады.
Шамадан тыс ылғалдық қораның ішін дымқылдандырып, онда ауру жұқтыратын микроорганизмдердің сақталуына көмектеседі. Ылғал ауа арқылы туберкулез, алаөкпе т.б. аурулар қоздырғыштарының таралуына қолайлы жағдай туады. Шамалы (40-70%) ылғал ауаны ірі қара организмі жеңіл көтереді.
Ауаның газ құрамы. Атмосфера ауасы химиялық құрамы жағынан газдардың күрделі қоспасы болып табылады, оның құрамында (көлемі бойынша %) 78,8азот, 20,95оттегі, 0,03 көмірқышқыл газы, 1- ге дейін озон, оргон, сондай ақ гелийдің, неонның, криптонның, ксенонның жұрнақтары бар.
Мал тұрған қораның ауасында негізгі газдардың - оттегі мен көмірқышқылының пайыздық ара қатынасы өзгереді және организмге зиянды газдар - аммиак, күкіртсутегі, көміртегінің тотығы, метан т,б болады.
Әр түрлі құрамдағы ауаның организмге қалай әсер ететінін оны құрайтын газдармен алдын ала танысу арқылы біле аламыз.
Оттегінің зор маңызы бар, өйткені ол болғанда ғана организм тіршілік ете алады.
Организмнің жалпы күйіне қарай бір сиыр сағатына 200 литрден астам оттегін пайдаланады. Ауада оттегі жеткіліксіз болса, организмде қышқылдандыру процестерінің ойдағыдай жүруіне кедергі келеді. Ішке тартқан ауада абсолютты мөлшерде оттегінің ауадағы пайыздық мөлшеріне және атмосфера қысымына байланысты. Жер биіктеген сайын атмосфера қысымының азаюы оттегінің парциялық қысымының төмендеуіне соқтырады. Биік таудағы мал жайылымын пайдаланған кезде бұл жағдайды ескеру керек.
Ірі қараға арналған қорада оттегі 20,0 - 20,9 % аралығында ауытқып тұрады. Бұл ауытқу организмде өзгеріс туғызбайды. Ал 6% және одан көбірек азайғанда малдың тынысы жиілеп, жүрек қызметі ауырлай бастайды.
Көмірқышқылды газ өзінің физиологиялық әсері жағынан тыныс орталығын қоздырғыш болып табылады. Ол тым көп жиналса, организмді уландыруы мүмкін. Мал қораларында көмірқышқыл газдың негізгі көзі - мал организмі. Салмағы 500 кг дейін, тәулігіне орта есеппен 10л сүт беретін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.