Шетелдегі және Қазақстан Республикасындағы франчайзинг дамуы

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 178 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР2

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР3

КІРІСПЕ4

1 ЗАМАНАУИ ЖАҒДАЙДАҒЫ ФРАНЧАЙЗИНГТІК ҚАТЫНАСТАР13

ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ13

1. 1 Заманауи жағдайдағы франчайзингтің экономикалық мәні13

1. 2 Франчайзингтің заманауи түрлері мен әдістерінің байланысу30

нысандары30

1. 3 Шетелдегі франчайзингтік қатынастардың даму тәжірибесі48

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ФРАНЧАЙЗИНГТІК ҚАТЫНАСТАРДЫҢ ЖАҒДАЙЫН ЖӘНЕ ДАМУ72

АЛҒЫШАРТТАРЫН ТАЛДАУ72

2. 1 ҚР-ғы франчайзинг дамуының институционалдық негіздері72

2. 2 ҚР-ғы франчайзингтің даму үдерістері мен бағыттары89

2. 3 Республикада франчайзинг дамуының салалық ерекшеліктері107

3 ФРАНЧАЙЗИНГТІК ҚАТЫНАСТАРДЫ ДАМЫТУДЫҢ140

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТЕТІКТЕРІН ЖЕТІЛДІРУ140

3. 1 ҚР-дағы франчайзинг мәселелері және франчайзингтік қатынастарды140

дамытуды мемлекеттік қолдау тетіктерін жетілдіру140

3. 2 Франчайзингті өңірлік деңгейде дамыту тетіктері163

3. 3 Франчайзингтік қатынастарды дамыту стратегиялары173

ҚОРЫТЫНДЫ184

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ191

ҚОСЫМШАЛАР 184

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Бұл диссертациялық жұмыста келесі нормативтік құжаттарға сәйкес сілтемелер пайдаланылған:

«Қазақстан жолы - 2050». Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ». Ел Президентінің Қазақстан халқына арналған Жолдауы. 17 қаңтар 2014 жыл.

Бағдарлама. «Даму» Кәсіпкерлікті дамыту орталығы» АҚ жанындағы Ұлттық франчайзингті дамыту орталығы». Алматы - 2012.

«КазАгроФинанс» АҚ 2011-2020 жылдарға арналған Даму стратегиясы. Астана, 2011.

Жыл сайын субсидиялауға жататын әрбір бағытқа арналған және өңірлердің бөлінісіндегі субсидиялар көлемі ағымдағы қаржы жылына арналған республикалық бюджетте көзделген қаражат шегін бекіту туралы. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2013 жылдың 14 ақпанындағы бұйрығы.

Қазақстан Республикасының 2002 жылдың 24 маусымындағы №330 «Кешенді кәсіпкерлік лицензия (франчайзинг) туралы» Заңы.

Қазақстан Республикасының 2006 жылдың 26 шілдесіндегі № 456 «Тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары және тауар шығарылған жерлердің атаулары туралы» Заңы, 2007 жылдың 2 наурызындағы өзгерістерімен бірге.

Қазақстан Республикасының 2006 жылдың 31 қаңтарындағы № 124-3 «Жеке кәсіпкерлік туралы» Заңы.

Қазақстан Республикасының 1999 жылдың 1 шілдесіндегі № 410-1 Азаматтық Кодексі (Ерекше бөлім), 2014 жылдың 7 наурызындағы жағдай бойынша енгізілген өзгерістерімен және толықтыруларымен бірге.

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

: ҚР

:  Қазақстан Республикасы

: ЖІӨ

:  Жалпы ішкі өнім

: АҚ

:  Акционерлік қоғам

: ХФҚ

:  Халықаралық франчайзинг қауымдастығы

: БФҚ

:  Британия франчайзинг қауымдастығы

: ТМД

:  Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы

: ЕФҚ

:  Еуропалық Франчайзинг Қауымдастығы

: ҚР АК

:  Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі

: РМҚК

:  Республикалық Мемлекеттік Қазыналық Кәсіпорны

: ДЗМҰ

:  Дүниежүзілік Зияткерлік Меншік Ұйымы

: ШОБ

:  Шағын және орта бизнес

: БАҚ

:  Бұқаралық ақпарат құралдары

: АҚШ

:  Америка Құрама Штаттары

: СОО

:  Сауда ойын-сауық орталығы

: РФ

:  Ресей Федерациясы

: ҚРӘМ

:  Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігі

: АЖМБ

:  Автомобильдік жанармай бекеті

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан экономикасы дамуының қазіргі заманғы кезеңі стратегиялық тұрақты инновациялық дамуға көшумен, елдің жаһандық кеңістікте жоғары бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге арналған экономика мен қоғамдағы терең құрылымдық және институционалдық қайта құрулармен сипатталады. Дәл, сондықтан нарықтық ортаның жоғары өрлеген кезіндегі экономикалық үдерістердің жаһандану жағдайында қызметтің табысты нысандарын таңдау және отандық кәсіпорындарды дамыту ерекше өзекті болмақ. Республикадағы бизнесті дамытудың болашағы бар нысандарының бірі франчайзинг болып табылады. Ол тәуекелдің төменгі деңгейімен сипатталады, тұрақты табыс алуды қамтамасыз етеді, сондай-ақ шағын және ірі бизнестің артықшылықтарын біріктіруге мүмкіндік береді. ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан жолы - 2050» Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауында әлемнің «отыз» дамыған елдерінің қатарына кіру жолындағы негізгі бағыт ретінде қазақстандық шағын және орта бизнесті дамытуды белгіледі. Шағын және орта бизнесті дамыту - ХХІ ғасырда Қазақстанды индустриялық және әлеуметтік жаңғыртудың басты құралы [1] .

Соңғы жылдары Қазақстанда франчайзингке ерекше қызығушылық байқалып отыр, бұл экономика үшін жаңа және қызық айтылатын түсінікпен ғана емес, сонымен бірге бастысы - оны дамытудың арқасында дамыған капиталистік елдердің экономикасында қол жеткізілген таң қаларлық нәтижелермен де түсіндіріледі. Дүниежүзінде жалпы ұлттық өнімнің 13% жуық мөлшерін франчайзинг береді, алғашқы 10 жылдағы инвестициялардың орташа тиімділігі 60 % астам мөлшерді құрайды. Нақ осы ерекшеліктермен Еуропа мен Америкада, сонымен бірге Азияда франчайзингтің кеңінен таралуын түсіндірген жөн. Франчайзингтің түрлі жүйелерін McDonald's. BaskinRobbins, Burger King, DOMINO'S PIZZA, GrillMaster, Papa John's, KFC & Hardee’s, Pizza Hut, PrimeStar, Southern Fried Chicken (SFC), Subway, Texas Chicken, Wendy's, FINNFLARE, MEXX, ZARACITY және басқалар секілді жетекші фирмалар мен трансұлттық компаниялар табысты қолдануда. Франчайзингтік қызметтің табысты болуының дәлелі бизнестің осы бір форматын жаһандық әрі ұлттық нарықтарда пайдаланатын кәсіпорындар санының көп болуы. Оның тартымдылығы франчайзингтік қатынастардың қатысушылары үшін даулауға келмейтін артықшылықтарының болуында. Көптеген кәсіпорындар үшін франчайзинг кәсіпкерлік табысқа жетудің символына айналған.

Республикада қызметтер мен тауарларды өндіру саласында франчайзингтің қағидаларын пайдаланатын кәсіпорындар болса да («Red Dragon», KURALAI, !ARUai, Biba, Mimioriki, SALTA, Zibroo және т. б. ) франчайзингтік қатынастардың әлемдік тәжірибесі Қазақстан тәжірибесінде әлі жеткілікті іске асырылмай отыр. Франчайзингтің даму қажеттілігін республиканың инновациялық даму қарқынымен, ғылыми-техникалық жетістікпен және шаруашылық етуші субъектілердің мүмкіндіктерімен байланысын қамтамасыз ету мақсатын көздейтін франчайзингтік қатынастардың дамуы бойынша зерттеулер Қазақстанда әзірге жүргізілмейді. Шағын және орта бизнестің қызметін франчайзинг негізінде дамыту мен кеңейту жөніндегі міндеттерді шешу іс жүзіндегі шетелдік тәжірибеге сүйеніп қана қоймай, сонымен бірге бұл жерде отандық жағдайларда қолдануға болатын теориялық білім мен терең ғылыми зерттеулер де маңызды рөл атқаруы тиіс.

Қазіргі уақытта қазақстандық кәсіпкерліктің, ең алдымен шағын және орта бизнестің дамуы жоғары коммерциялық тәуекелдермен қиындап отыр. Қазіргі заманғы бизнес-жобаларды іске асыру кәсіпкерден басқару, маркетинг, жарнама саласында ауқымды білімінің болуын және нарықтың ерекшеліктерін ескере білуді қажет етеді. Әрбір нақты жағдайда кәсіпкерлікті ұйымдастырудың тиімді схемасы мен әдістерін жасау үшін көп уақыт пен материалдық шығын керек. Франшиза негізінде жолға қойылған және өзінің тиімділігін дәлелдеген бизнесті пайдалану кәсіпкерлік тәуекелді біршама төмендетеді. Дамып келе жатқан нарықтарда франчайзинг кәсіпкерлерді табысты бизнес жүргізу үшін қажетті іс жүзіндегі стандарттарға үйретудің ең жылдам әдістерінің бірі болып табылады. Осылайша, франчайзингті дамыту шағын және орта кәсіпкерлікті қолдаудың барынша тиімді нысандарының, аса маңызды мемлекеттік міндеттің мүмкін болатын шешімдерінің бірі болуы ықтимал.

Алайда, қызметтің осындай түрінің әдістемелік негіздері мен тұжырымдамалық тәсілдерінің болмауы отандық тәжірибеде франчайзингтің даму мүмкіндіктерін шектейді және кәсіпкерлік қызметтің осы бір моделін ғылыми тұрғыдан зерттеу қажеттілігін тудырады. Осыған байланысты бизнестің франчайзингтік моделін Қазақстан жағдайында қолдану бойынша теориялық ережелер, әдістемелік тәсілдер мен тәжірибелік ұсынымдар әзірлеу, франчайзингтік бизнестің қазіргі бар моделдерін отандық нарық жағдайына бейімдеу қажет.

Франчайзингтің дамуының экономикалық аспектілерінен басқа оны заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз етудің маңызы бар екенін атап өткен жөн, себебі кәсіпкерліктің осы бір моделінің тиімді және тұрақты дамуы үшін тиісті құқықтық өріс болуы тиіс. Бүгінгі күні франчайзингтегі «ойын ережелерін» жете әзірлеу, нақты заңнамалық және терминологиялық базаның болмауы отандық франчайзерлердің жоғары бәсекелестік нарыққа шығуын қиындатып отыр.

Тақырыптың ғылыми зерттелу дәрежесі. Қазақстан Республикасындағы франчайзингтік қатынастарды дамыту мәселелерін ғылыми тұрғыдан қою экономикалық қызметтің нақты жағдайында франчайзинг заңдылығын түсіну үшін отандық және шетелдік тәжірибелердің теориялық мұрасын кешенді, жүйелі түрде пайдалануды қажет етеді. Франчайзинг теориясы мен франчайзингтік желілердің қызмет ету тәжірибесі негізінен американдық және неміс мектебін білдіретін Д. Стэнворт, Р. Бонд, М. Вудров, Д. Б. Кляйн, Р. Е. Мартин, М. Мендельсон, У. Никелс, Б. Смит, Р. С. Хоффман, Ж. Ламбен, Э.

Шерман, Д. Манкузо, Дж. Хенсон, А. Цират секілді шетелдік ғалымдардың еңбектерінде көрініс тапқан.

Франчайзинг теориясының дамуына ресейлік экономистер: Н. В. Авдеева,

О. Ю. Артемов, А. Ф. Багдасарян, А. Я. Басс, M. JL. Варданян, В. Г. Варнавский, Н. М. Васильев, А. Е. Виленский, A. M. Годин, A. JL Гапоненко,

В. В. Довгань, А. П. Зеленский, Д. Н. Земляков, М. М. Золотов,

C. B. Климова, В. А. Колесников, О. В. Коломийченко, Н. Ю. Круглова, С. А. Куликов, A. A. Куренков, А. З. Майлер, М. О. Макашев, O. A. Малышева,

М. С. Матусевич, М. А. Мендельсон, В. Н. Мочальников,

O. A. Орлова, В. В. Панюкова, Г. А. Резго, В. Е. Рохчин, В. А. Рубе, И. В.

Рыкова, И. В. Рычкова, И. И. Сигов, О. В. Симакина, М. А. Сошкина, A. A. Тайванов, JI. H. Тэпман, A. A. Устюжанин, Р. И. Филиппов, М. О. Чарыева,

Е. А. Черепанова айтарлықтай үлес қосқан.

Франчайзингтік қатынастардың дамуының отандық тәжірибесіне

Қазақстанның Р. А. Алшанов, О. Б. Баймуратов, О. Сәбден, А. Н. Тоқсанова, Р. К. Казиева, Р. Каренов, А. А. Дүйсембаев, А. Манап, Б. С. Кисиков,

В. В. Сидельников секілді ғалым экономистерінің еңбектері арналған. Франчайзингтің түрлі салаларда дамуының жекелеген аспектілері Н. К. Мамырова, К. А. Сағадиев, М. Б. Кенжегузина, О. Б. Баймуратов, А. А. Рамазанов К. Р. Нурмагамбетов, К. О. Окаев, А. Е. Есентугелова, К. Б. Бердалиев, С. Д. Ташенова, Н. Т. Смағұлова, С. Р. Есимжанованың еңбектерінде қаралған. Оларда франчайзингтің дамуының негізгі бағыттары мен оның әдістемелік аспектілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасындағы франчайзингті құқықтық реттеу мәселелері қарастырылған.

Сонымен бірге белгіленген пәндік саладағы зерттеулер әзірге жүйелі сипатқа ие емес, көптеген экономистердің франчайзингтік жүйелерді қалыптастыру мен дамыту бойынша ғылыми іздестіру жұмыстары сипаттау түрінде, шетелдік тәжірибені зерттеуге негізделген, және Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жүйесінің экономикалық дәстүрлері мен институционалдық-құқықтық ерекшеліктерін әрдайым ескере бермейді.

Осылайша, Қазақстан Республикасында франчайзингті қолдану бойынша теориялық және қолданбалы зерттеулерге деген артып отырған қажеттілік және заңнамалық базаның жеткілікті пысықталмауы, сондай-ақ кәсіпкерлікті дамытудағы франчайзингтік қатынастардың рөлін ғылыми-әдістемелік негіздеу қажеттілігі бұл зерттеудің мақсатын, міндеттерін, нысаны мен пәнін анықтады.

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Диссертациялық зерттеудің мақсаты шетелдегі және Қазақстан Республикасындағы франчайзинг дамуының теориялық және тәжірибелік негіздерін пайдалана отырып, франчайзингтік қатынастарды жетілдіру бойынша ғылыми-тәжірибелік ұсынымдар әзірлеуден тұрады.

Алға қойылған мақсатқа сәйкес келесі міндеттерді шешу қарастырылады.

бизнесті ұйымдастырудың франчайзингтік нысанының теориясы мен тәжірибесінің мазмұнын және түсініктік аппаратын ашу;
франчайзингтің түрлерін бір жүйеге келтіру және франчайзингтік қатынастар байланыстарының нысандарына сипаттама беру;
шетелдік тәжірибені жан-жақты талдау негізінде франчайзинг дамуының әлемдік үдерістері мен заңдылықтарын анықтау;
республикада франчайзинг дамуының институционалдық негіздерін

зерделеу;

Қазақстан Республикасында франчайзингтің дамуының үрдістері мен ерекшеліктерін анықтау және осы қатынастардың дамуын тежейтін факторларды белгілеу;
Қазақстан Республикасында франчайзингтің қызмет етуінің салалық ерекшеліктерін айқындау;
Қазақстан Республикасындағы франчайзингтік қызметті реттеудің құқықтық аспектілері бойынша ұсынымдар әзірлеу;
Қазақстан Республикасындағы франчайзингтің мәселелері мен даму болашағын негіздеу;
Қазақстан Республикасында франчайзингті дамыту бойынша практикалық ұсыныстар әзірлеу.

Зерттеу нысаны - Қазақстан Республикасында франчайзингтік қызметпен айналысатын фирмалар, кәсіпорындар, ұйымдар.

Зерттеу пәні - ҚР-да бизнесті ұйымдастырудың франчайзингтік нысанын пайдалану нәтижесінде қалыптасатын ұйымдастырушылық-экономикалық қатынастар жиынтығы.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі. Зерттеудің теориялық негізі экономика саласындағы отандық және шетелдік мамандардың еңбектері, отандық және шетелдік экономистердің франчайзинг теориясы бойынша еңбектері, сондай-ақ жетекші отандық ғалымдар мен мамандардың франчайзинг практикасы бойынша іргелі зерттеулері мен қолданбалы еңбектері болып табылады. Зерттеудің әдістемелік негізі жүйелік тәсіл, экономикалық және статистикалық талдау, салыстыру әдістері, логикалық-аналитикалық моделдеу әдісі.

Зерттеудің ақпараттық базасы - ҚР-дағы франчайзинг саласындағы кәсіпкерлікті реттейтін заңнамалық және нормативтік-құқықтық актілер, оның ішінде ҚР Заңдары және ҚР Үкіметінің қаулылары, сондай-ақ Интернет желісіндегі электрондық басылымдар, ҚР Статистика агенттігінің деректері, Қазақстандық франчайзинг қауымдастығының материалдары, Шағын бизнесті қолдау және дамыту қорының жыл сайынғы есептері, сауалнама материалдары мен автордың бақылауларынан тұрады.

Диссертациялық зерттеудің ғылыми жаңалығы - франчайзингтік қатынастардың тұрақты дамуын қамтамасыз ету, оларды ұйымдастыру және басқару тетіктерін тиімділендіру, шетелдік тәжірибені бейімдеу және оның қазақстандық нарық жағдайында дамуының болашағы бар бағыттарын ажыратудан тұрады.

Автордың өзі қол жеткізген негізгі ғылыми нәтижелер:

Күрделі, көп қырлы экономикалық жүйе ретінде франчайзингтің экономикалық және ұйымдық мазмұны ашылды. Франчайзингтік қатынастар субъектілерінің өзара іс-қимыл жасау қағидалары қалыптастырылды.
Франчайзингтік толық жіктемесі негізделді, франчайзинг тетіктерінің негізгі құрамдас бөліктерін жүйелеуге мүмкіндік беретін франчайзингтік қызметтің түсініктік аппараты бойынша нақтылаулар берілді.
Сандық және сапалық сипаттамалардың және Қазақстан Республикасындағы франчайзингтік қатынастардың құрамдас бөліктерінің негізінде франчайзингтің даму заңдылықтары мен үдерістері қалыптастырылды. Алматы қаласының қоғамдық тамақтану нарығында осы үдерістердің көріну ерекшеліктері анықталды.
Республикадағы франчайзингтік қатынастарды дамыту мәселелері анықталып, бір жүйеге келтірілді және оларды шешу жолдары негізделді.
Қазақстан Республикасындағы франчайзингтік қатынастардың қызмет етуінің заңнамалық-құқықтық базасын нақтылау бойынша ұсыныстар негізделді және осы өзгерістерге автордың берген түсініктері ұсынылды.
Қазақстан Республикасындағы франчайзингтік қатынастардың дамуына ықпал ететін франчайзингтің институционалдық ортасы элементтерінің өзара іс-әрекет моделі әзірленді. Франчайзингтік қатынастарды дамытудың өңірлік тетіктері, сондай-ақ франчайзингтік кәсіпкерліктің өңірлік мониторингінің негізінде Ұлттық Франчайзинг орталығының қызметін жандандыру бойынша ұсынымдар негізделді және ұсынылды.

Қорғауға ұсынылған негізгі ғылыми тұжырымдар

Франчайзингті оны түсінудің бизнесті жүргізу тұжырымдамасы, ірі және шағын бизнестің арасындағы шарттық қатынастар жүйесі және бәсекелстік артықшылықты қамтамасыз ететін желілік өзара іс-қимыл жүйесі секілді аспектілерді қамтитын күрделі, көп қырлы экономикалық жүйе ретінде қарастыру қажет. Осыған сәйкес франчайзингтің төрт теңдей, бірдей мағынасы бар «төрт параллель жазықтардағы» анықтамасы бар. Сонымен бірге факторлар ретінде олар кәсіпкерлік қызметтің қозғаушы күші немесе негізгі шарттары болып табылады. Франчайзинг түсінігінің аталған аспектілерінің толық сипаттамасы берілген және бизнесті жүргізу тұжырымдамасы мен франчайзингтік қатынастар субъектілерінің өзара іс-қимылы секілді негізгі қағидалары жасалды.
Жүйе ретінде франчайзинг белгілі бір тұтастықты, бірлікті құрайтын, бір-бірімен қатынаста және байланыста болатын элементтердің жиынтығын (көпшілігін) білдіреді. Франчайзингтік қатынастардың объектілері мен субъектілері, франшиза, сонымен бірге уақытқа қарай және осы элементтерге жүктелген функциялардың орындалу барысына сәйкес өзгеріп отыруы мүмкін оның түрлері секілді франчайзинг жүйесінің элементтері негізделді. Франчайзингтің қолданылып жүрген типологиясын жүйелендіру негізінде франчайзингтің түрлерін жіктеу бойынша нақтылаулар қалыптастырылды.
ҚР-дағы франчайзингтің дамуында сандық және сапалық үрдістер байқалады. Біріншілері республикадағы франчайзингтік қатынастардың түрлі факторлардың әсерінен өзгеру динамикасын көрсетеді. Бұл - франчайзинг нарығы қатысушыларының санының өсуі, шағын және орта бизнес көлеміндегі франчайзингтік қатынастар үлесінің өсуі, франчайзингтік желілердің кеңеюінің жоғары қарқыны, франшиза ұсыныстарының оған деген сұраныстан жоғары болуы, қазақстандық франчайзингтік жүйелер санының өсуі. Ал, сапалы үрдістер республикадағы франчайзингтік қатынастардың дамуының негізгі мазмұндық сипаттамаларын көрсетеді: ҚР нарығындағы франчайзингтің әлемдік флагмандарының төмен үлесі, ресейлік және американдық франшизалардың жоғары үлесі, франшизалардың сауда маркаларының елге тиесілігін кеңейту, франчайзинг секторындағы қызметтер салаларының жоғары үлесі, сауда франчайзингінің жоғары үлесі, франчайзинг жүйесіндегі қосалқы лицензиялық қатынастардың жоғары үлесі, франчайзингтің өңірлер бойынша біркелкі дамымауы, франчайзингтің ел ішінде таралуының (миграциясының) төменгі деңгейі. Сандық және сапалық өзгерістер өзара байланысты, олардың экономиканың жекелеген салаларында өзіндік көріну ерекшеліктері бар. Бұл ретте салалардың өздерінің ерекшеліктері бұл үрдістердің сипаты мен алуан түрлілігін айқындайды.
Республикадағы франчайзингтік дамуында келесі салалық ерекшеліктер анықталды. Өндірістік франшиза іс жүзінде дамымаған және қызметтер саласындағы франчайзинг жеткілікті дамымаған; жылдам тамақтану, супермаркеттер, автокөліктерді жалға беру секілді дәстүрлі бағыттардың франшизалық желілеріндегі сату көлемінің өсу қарқыны теңесуде; интернетдүкен, «жасыл франшизалар» секілді франшизалар үшін жаңа нарықтық аумақтардың бөлінуі мен мамандануы жалғасуда. Жалпы республикадағы және Алматы қаласындағы қоғамдық тамақтану нарығын талдау, атап айтқанда франчайзингті салаларға енгізу деңгейінің өсуі, сонымен бірге республикаға ресейлік және шетелдік франчайзингтік желілердің кіруін, шетелдік франчайзерлердің Қазақстан нарығына деген қызығушылығының өсуі, сондайақ қызмет етіп жатқан желілердің ішінде дамудың франчайзингтік бағытын бөліп алу үдерісін анықтауға мүмкіндік берді.
Бизнестің форматы ретінде франчайзинг республикада өзінің әлеуетті мүмкіндіктерін әлі де толық көлемде іске асырмай отыр. Оның дамуын тежейтін өндірістік-экономикалық мәселелер, ұйымдастырушылық-құқықтық, әлеуметтік-психологиялық мәселелер бар. Аталған мәселелерді шешу үшін франчайзингтік қатынастардың құқықтық негізін жетілдіру, институционалдық ортаны жетілдіру негізінде франчайзингтің дамуын мемлекеттік қолдау күшейту қажет. Қазақстан Республикасында франчайзингтік қатынастардың қызмет етуінің заңнамалық-құқықтық базасын нақтылау бойынша ұсыныстар негізделді, бұл өзгерістердің авторлық түсінігі ұсынылды.
Франчайзингтің даму мәселелерін шешу үшін франчайзингті мемлекеттік қолдау тетіктерінде 3 кіші жүйені; бағдарламалық-мақсатты блок, ұйымдастырушылық-құқықтық және функционалдық-ресурстық блокты бөліп алу ұсынылады. Франчайзингті мемлекеттік қолдау тетіктері институттардың дамуы үшін жағдай жасауды, демек тиімді институционалдық құрылым үшін жағдай жасауды көздейді. Автор республикада франчайзингтің дамуын анықтайтын институттардың өзара іс-қимылының моделін әзірледі.

Франчайзингтің дамуын мемлекеттік қолдау франчайзингті қолдауды инфрақұрылымдық қамтамасыз етудің өңірлік кешенімен күшейтілуі тиіс. ҚР-дағы франчайзингті инфрақұрылымдық қолдаудың өңірлік кешені субъектілерінің өзара іс-қимылын үйлестіруді көрсететін әзірленген модель өңірдегі франчайзинг субъектілерін қолдауды жүйелеуге арналған.

Франчайзингті инфрақұрылымдық қамтамасыз етудің өңірлік кешенінің қызмет етуі барысында франчайзилердің, франчайзерлердің, инфрақұрылымдық қолдау субъектілерінің және өңірлік билік органдарының өзара іс-қимылын үйлестіру қажет. Франчайзингтік қатынастардың түрлі субъектілері мен ҚР-дағы франчайзингтің қызмет ету ортасының институттарын үйлестіру моделі ұсынылды. Франчайзингті қолдауды инфрақұрылымдық қамтамасыз етудің өңірлік кешенін қолданудың басты бағыттары анықталды. Зерттеу нәтижелерінің теориялық және тәжірибелік маңыздылығы. Диссертацияда алынған нәтижелер ҚР-дағы франчайзингтік қатынастарды дамытуға бағытталған теориялық қорытындылар мен тәжірибелік ұсынымдарды пайдалану қажеттілігімен мен мүмкіндігімен негізделеді. Диссертацияның ережелері мен қорытындылары оның шеңберінде барлық шаруашылық етуші субъектілердің қызметін ҚР-дағы франчайзингтік қатынастардың заманауи жүйесін қалыптастыруға бағыттауға болатын құрылымдар құру үшін тәжірибелік шаралар әзірлеуге мүмкіндік береді.

Жұмыста ұсынылған тәжірибелік ұсынымдар ҚР-дағы франчайзингтің нормативтік-құқықтық базасын жетілдіру, бағдарламалық құжаттарды, шағын және орта бизнес үшін жобалар мен нормативтік құжаттарды әзірлеу, сондайақ кәсіпкерлік құрылымдардың франчайзинг негізінде бизнесті дамыту және кеңейту стратегияларын әзірлеу кезінде пайдаланылуы мүмкін. Автор қол жеткізген қорытындылар мен теориялық ережелер франчайзинг бойынша оқу курстары мен оқу құралдарын дайындау кезінде және республиканың жоғары оқу орындарында экономика, менеджмент және маркетинг бойынша кадрларды даярлау кезінде оқу үдерісінде пайдаланылуы мүмкін.

Зерттеу нәтижелерін жүзеге асыру және енгізу . Диссертациялық зерттеу барысында әзірленген жекелеген ұсынымдар мен ұсыныстар «Тұран» унивеситетінде автор әзірлеген «Қазақстан Республикасындағы франчайзинг» курсы бойынша бакалавриат студенттерін оқыту үдерісінде пайдаланылады.

Диссертациялық зерттеудің негізгі ережелері мен нәтижелерін автор халықаралық және республикалық ғылыми конференциялар мен семинарларда баяндаған.

Жарияланымдар. Диссертацияның негізгі ережелері жалпы көлемі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.