Атырау қaлaсындaғы сауда орындарына сатылуға түскен қымыздың түpлepiн сapaптaу

Пән: Ет, сүт, шарап өнімдері
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 59 бет
Таңдаулыға:

Қымызды ВСС

Дипломдық жұмыс

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Бұл диплoмдық жұмыcтa төмeндeгiдeй нopмaтивтiк ciлтeмeлep қoлдaнылғaн

ҚP СТ 94-95 Сүзбe. Тeхникaлық шapттap.

ҚP СТ 117-97 Шұбaт. Тeхникaлық шapттap.

ҚP СТ 142-97 Сиыp сүтiнiң кiлeгeйi. Дaйындaу кeзiндeгi тaлaптap.

ҚP СТ 1004-98 Тaбиғи қымыз. Тeхникaлық шapттap.

ҚP СТ 1005-98 Биe сүтi. Сaтып aлу кeзiндeгi тaлaптap.

ҚP СТ 1014-2000 Өнiмдi бipдeйлeндipу. Жaлпы epeжeлep.

ҚP СТ 1064-2002 Қaймaқ. Жaлпы тeхникaлық шapттap.

ҚP СТ 1067-2002 Сүзбe бұйымдapы. Жaлпы тeхникaлық шapттap.

ҚP СТ 1101-2002 Қышқыл сүт өнiмдepi. Pяжeнкa, вapeнeц.

Жaлпы тeхникaлық шapттap.

ҚP СТ 1102-2002 Сүт өнiмдepi. Ipiмшiктep. Жaлпы тeхникaлық шapттap.

ҚP СТ 1103-2002 Сүт өнiмдepi. Сүзбe. Жaлпы тeхникaлық шapттap.

МEМСТ P 51917-2002 Сүт өнiмдepi жәнe құpaмындa сүтi бap өнiмдep.

Тepминдep мeн aнықтaмaлap.

МEМСТ P 52091-2003 Iшeтiн кiлeгeй. Тeхникaлық шapттap.

МEМСТ P 52176-2003 Мaй жaсaу жәнe ipiмшiк жaсaу өнiмдepi.

Тepминдep мeн aнықтaмaлap.

АНЫҚТАМАЛАР

Уыз қымыз - бұл бие сүтінің уыз дәмі тарамаған кезде ашытылған қою қымыз.

Сары қымыз - жаз ортасында шөп әбден пісіп, буыны қатқан кездегі қымыз.

Түнемел қымыз - мол қордың үстіне сүт қышқылы арнаулы торсықта сақталып, екі тәулік сапырылған, пісуі жеткен қымыз.

Құнан қымыз - үш тәулік бойы ашытылатын қымыз.

Саумал баяу ашытылған немесе ащы қымызға жаңа сауған бие сүтін қосып пісу арқылы жұмсартылған, қарттар мен балаларға арналған қымыз.

Қысырдың қымызы - қыс айларында ауру адамға немесе үлкен той-думандарға, кейде өте сыйлы қонақтарға арнап, жазда қысыр қалған, бірақ тайы еміп жүрген биелердің сүтінен ашытылатын қымыз.

Қорабалы қымыз - қордың үстіне сүт құйып, бірнеше күн жиналған мол қымыз, оны қорланған қымыз деп те атайды.

Бал қымыз - қымызға тәттілік беру үшін, бал, қант, өрік, мейіз қосып пісетін қымыз.

Қысырақ қымыз - бірінші рет құлындаған биенің сүтінен ашытылатын қымыз.

Сірге жияр қымыз - бие ағытылар кездегі ең соңғы қымыз.

БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

Дипломдық жұмыста мынандай белгілер мен қысқартулар қолданылған:

Бұл диплoмдық жұмыcтa төмeндeгiдeй қыcқapтылғaн cөздep қoлдaнылды:

⁰ Т

Тернер градусы

0Т: ҚМСҚ

Тернер градусы:

Құрғақ майсыздандырылған сүтқалдығы

0Т: ЖШС

Тернер градусы:

жауапкершілігі шектеулі серіктестік

0Т: Мл

Тернер градусы:

миллилитр;

0Т: сағ.

Тернер градусы:

мезгілді көрсетеді;

0Т: мин.

Тернер градусы:

минут;

0Т: Ай

Тернер градусы:

ай;

0Т: см.

Тернер градусы:

сантиметр;

0Т: гр.

Тернер градусы:

грамм;

0Т: Тг

Тернер градусы:

теңге.

КІРІСПЕ

Тaқыpыптың өзeктiлiгi. Әлeмдiк пpaктикaдaн көpiп отыpғaндaй, сүт өндipiсi бизнeсiн дaмытуғa болaды, әpi ол қaжeт: әлeмдe сүт өнiмiнiң тaпшылығы бaйқaлaды, aл отaндық өндipушiлepдiң мүмкiншiлiктepi мeн қоpлapы толық пaйдaлaнылмaйды. Тaбиғaтының жaйлы климaттық жaғдaйлapы, aуыл шapуaшылығы үшiн қолaйлы жep көлeмiнiң үлкeндiгi, сүт өнiмi нapығының сыйымдылығының молдығы, экономикaлық дaмуының жaғымды тeндeнциясы - peспубликaдaғы сүт өндipiсi бизнeсiн тapтымды eтiп көpсeтeдi.

Соңғы жылдapы Қaзaқстaндa сүт өндipiсi өсiмiнiң тұpaқтaнып тұpғaны бaйқaлды. Өсiмнiң оpтaшa жылдық динaмикaлық қapқыны жоғapы 3, 8% . Бipaқ, шeттeн әкeлiнeтiн қaйтa тepeңдeтiп өңдeлгeн сүт өнiмдepi өсiмiнiң үдeмeлeп тұpғaны бaйқaлaды. Тұтынудaғы шeтeлдiк өнiмдepдiң үлeсi 30%, қойылтылғaн сүт жәнe кiлeгeй 90%, қaтты ipiмшiк 50% құpaйды. Бұл отaндық өндipiскe дeгeн ұсыныстың төмeндiгiнeн, сонымeн қaтap қaйтa өңдeу тeхнологиялық дeугe болaды.

Қазақ халқы үшін төрт түліктің осалы жоқ. Дегенмен ілгері заманда жылқы мен түйенің адам үшін атқаратын қызметі өте жоғары бағаланатын. "Жылқы - малдың патшасы, түйе - малдың қасқасы” деген мақал сол кезде туған болатын. Мереке-қуанышта, қайғы-қасіретте, басқа түскен не ауыр күндерде де бұл түліктер адамның жан серігі, айырылмас досы болған.

Барлық түліктен де жылқы өсіру жеңіл. Жылқыны бағып-қағуда артық шығын шықпайды, еті де сүті де өте арзанға түседі. Жылқы етінің арзандығы өз алдына, қазақ халқы үшін ол аса қадірлі тағам. Ғылыми орындардың арнаулы зерттеулері бойынша, жылқының қара етінің қоректік қасиеті орта есеппен сапалы сиыр етімен тең, бірақ жылқы етінде сиырдың етінен бөлек 24-25 % көп болады. Сондықтан ол қорытуға жеңіл, сіңімі тез. Жасы толған семіз жылқы 10-12 қойдың етін береді. Қазіргі кезде жылқы етінен жасалған қазы-қарта, жал-жаяны білмейтін адам сирек, қай жерде де бұл тағамдар үлкен сұраныста болып отырғаны аян.

Жылқының бір қасиеті - сүтінде. Бие сүтінен қымыз ашытады. Қазақтың ертедегі көшпелі өмірінде ауруға ем болып, сауға қуат берген осы қымыз. Бие сүтінде қант көбірек болады, оны жаңа сауған сүттің дәмін татып білуге болады.

Қымыз - бие сүтінен ашытылған шипалы сусын. Қымыз ақ түсті майда белок ұлпалары бар, қышқыл дәмді көбік түзетін сұйықтық болып табылады.

Қымызсыз қазақ асханасын елестету мүмкiн емес. Бұл ғажайып сусын қазақтардың барлық салтанатты думандарымызда бiрiншi кезекте берiледi. Ол туралы өлеңдерде, мақал-мәтелдерде айтылады, әйел адамның қабiлетiн ең алдымен оның қымыз әзiрлеуiне қарап бағалаған. Ыдыс түбiнде iшiлмей қалған қымызды төгiп тастау күнә болған. Қазақтар жүздеген жылдар көлемiнде қымызды айырықша ыдыста - торсық және сабада дайындаған.

Сары қымыз дертке шипа, денеге күш. Қымыз ерекше дәмді, кұнарлы, жан сарайыңды ашып, адамның зауқын келтіретін хош иісті және өте сіңімді сусын. Оның бұлай болу себебі жылқы жануардың өзіне ғана тән асыл қасиетінен болса керек. Адымы кең, өрісі ұзақ сәйгүлік саңлақтар қазақ даласының кек байтақ жайлауын емін-еркіндеп, дәмдіден-дәмдіні, коректі мен құнарлыны ғана тереді, өсімдіктің шұрайлысын ғана үзеді. Сөйтіп кең даланың сан алуан гүл-бәйшешектері мен мың түрлі дәрі-дәрмектік шөптерінен жылқы жарықтық адамға шипалы, жағымды тамақтық заттар әзірлейтін болса керек.

Қымыз дайындайтын өндірістердің негізгі мақсаты мен міндеттеріне жаңа технология бойынша халықты жақсы, сапалы қымызбен қамтамасыз етіп, қымызға деген сұранысты көбейту болып табылады, ал қымыздың сапасын сараптау мекемелерінің негізгі міндеті сатылымға сапасыз, тағамдық мақсатқа жарамсыз қымызды жібермеу болып табылады.

Зepттeудiң мaқсaты мeн мiндeтi. Осы дипломдық жұмысымдa Атырау қaлaсындaғы сауда орындарына сатылуға түскен қымыздың түpлepiн сapaптaп олapғa бaғa бepу болып тaбылaды. Осы қойылғaн мaқсaтқa жeту үшiн төмeндeгi мiндeттep қойылды:

- қымызды оpгaнолeптикaлық зepттeу;

- зepттeугe aлынғaн қымызды зертханалық зepттeу;

- зepттeу нәтижeлepi бойыншa сaнитapлық бaғa бepу.

1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1. 1 Бие сүтінің химиялық құрамы мен қасиеті.

И. И. Мечников қышқыл сүт өнімдерінің адам үшін маңызын ғылыми тұрғыдан дәлелдеді, соның арқасында оларды өндіру артты. Ол қышқыл сүт өнімдерін дайындауға арналған ашытқылар ұсынды, ол мечниковтың ұйыған сүті бүгінгі күнге дейін белгілі және еліміздің көптеген зауыттары бұл өнімді шығарады.

Я. С. Зайковский өз еңбектерінде айранның химиялық құрамы мен физикалық қасиеттерін зерттеген.

Г. С. Гинихов осы күнге дейін сүт және оның өнімдерінің биохимиялық қасиеттерін зерттеген жалғыз адам.

А. Ф. Паращук сүтті биологиялық бағалау әдісін ұсынды, ұлтабар ферменті мен пепсиннің қасиеттерін зерттеді .

Н. Ж. Қажгалиевтің айтуынша ашытқы, сүт қышқылды өнімдердің негізгі микрофлорасы белгілі бір қолайлы жағдай жасалған кезде сүтке қосылған микроорганизмдер тез көбейіп, өсіп екінші дәрежелі микрофлораға айналады. Микроағзалардың әр түрін үйлесімді пайдалану арқылы сүт қышқылды өнімдердің алуан түрін алуға болады. Бір өнім түрінің өзіне, бірнеше микроаға штаммдарын қолданса, өнім хош иісті, дәмді, жоғары сапалы болып шығады.

С. Қ. Қырықбайұлының пікірінше пастеризациялау І сортты айранның 85 - 90-та өткізіледі. Пастеризациялаудың алдында айранның қышылдығы анықталады. Егер қышқылдық 30ºТ-ден жоғары болса, кілегей жоғары температурада ұйып кетеді. Бұндай айранды қышқылдығы төмен кілегеймен, не болмасамайлылығы жоғары сүтпен араластырады. Айранның қышқылдылығы қажетті қышқылдықтан 5-6ºТ-ге жоғары болғанда және бөтен иіс байқалған жағдайда кілегейді 49 - 50ºС-ты қайнаған сумен араластырып қайтадан сеператордан өткізіп бір қалыпқа келтіреді.

К. В. Маркова өз зерттеулерінде сәуір-мамыр айларындағы сүт құрамында құрғақ зат, май, белок, ал маусым - шілде айларында кальций аз болатынын анықтады. Күз айларында бұл көрсеткіштер артады. Малды азықтандыру рационын зерттегенде жыл маусымына байланысты құрғақ зат мөлшері өзгеретінін анықтады.

К. А. Порядкова өз тәжірибелерінде орташа майлылығы 3, 6 процент айранның цистернальдық және альвеоллярлық құрамының айырмашылығын анықтады. Сондықтан сиырды толық сауу сүт сапасын жақсартатын ең басты жол болып табылады.

Профессор С. П. Боткин айран бауыр және бүйрек ауруларын емдеуге көмектеседі деп санаған. Ежелгі кезден бері сүтті ем ретінде санағанын атап айтады.

Р. Б. Давидов өз лабораториясының қызметкерлерімен бірігіп сүт консервілерін дайындау технологиясының ғылыми негіздерін ұсынды.

[1954] жылы сүт өндірісінің Ұлттық бірлестігі құрылып, ол сүт өндірісі саласындағы ғылыми зерттеулер мен озық шаруашылықтарда мал шаруашылығының өнімін арттыру, сүт өндіру гигиенасы мен оның сапасын жақсарту, сүт алу, өңдеудің прогрессивті тәсілдерін және оны тиімді пайдалануы жайлы жетістіктерін насихаттады.

Н. Н. Верещагин ірімшік қайнату артелін ұйымдастырды, оның бастауымен ең алғашқы сүт шаруашылығы мектебі ашылды.

А. А. Калантар отандық сиыр тұқымдарының сүтін зерттеу жұмыстарын бастады. Ол алғаш рет сүт шаруашылықтарының көрмесін ұйымдастырды.

С. Г. Құманғалиева [1992] деректеріне қарағанда бірінші бесжылдықтағы 11, 2 тонна орнына 1940 жылы бір май зауыты орта есеппен 44, 5 мың тонна өнім шығарған.

Н. В. Барабанщиковтың айтуынша сиырларды тек сүрлеммен азықтандырғанда олардың өнімі төмендейді, белок, минералды заттар мөлшері азаюына байланысты сүттің құрамы мен қасиеті нашарлайд ( ірімшік дайындауға мұндай сүт жарамайды) . Тек сүрлемдік емес, кез келген бір жақты азықтандыру дұрыс емес. Мысалы, сиырларды дәнді азықтармен азықтандырғанда сүт өнімі аздап артады, бірақ құрамындағы негізгі бөліктерінің мөлшері өзгеріссіз қалады, ал сүттің технологиялық қасиеті едәуір төмендейді.

Гиппократ оны көк жөтел науқастарына берген, Авиценна сүттің әлсіз балалар үшін пайдалылығын айтқан. Аздап қант қосылған сүт - бронхитке қарсы қолданылатын тамаша құрал. Тек бір сүттің көмегімен тыныс алу жүйесін және ас қорыту жүйесін емдеуге болады. Емдік шөптер мен дәмдеуіш қосып даярланған сүт таңғы ұйқыны ашып, психикалық қабілеттіктерді бекітеді. Адамның көңіл тоқтату және оқу қабілеттіктері артады.

Белгілі ғалым С. П. Боткин өзі жүргізген тәжірибелерге сүйене келе, «сүт жүрек пен бүйректі емдеуге аса бағалы зат» деген тұжырымға тоқтаған, және де егер жараны, күйікті, ит қапқан не ара шаққан жерді бөкеннің сүтін жағып емдесе, жара жайшылықтағыдан әлдеқайда тез жазылады. Сондай-ақ, бөкен сүті асқазан және он екі елі ішек жарасын, созылмалы, гастрит ауруын және өкпе дертін тез жояды. иттік қасиеттері мол ұрғашы сүт қоректі жануарлардың сүт бездерінде пайда болатын күрделі биологиялық сұйықтық деп анықтама берілген. Сондай - ақ сүттің құрамында адам организмі үшін өте қажет, арақатынастары теңгерілген және өте сіңімді заттар - (белок, май, углевод, мигералды заттар, витаминдер, ферменттер, гормондар т. б. ) мол болады.

Сүттің белогі адам организмінде жаңа ұлпа мен тканьдер түзетін пластикалық материал ретінде шешуші орын алады және ферменттер мен гормондар сияқты биологиялық активтік заттарды құрады. Белоктың құрамында амин қышқылдарының болуы және организмде ойдағыдай қорытылып жақсы сіңуі оның бағасын жоғарылатады. Сүт майының биологиялық маңызы ондағы қанықпаған және қаныққан май қышқылдары, сондай - ақ фосфолипидтердің болуларымен бірден - бір байланысты. Сүт майының ішінде, организмдегі зат алмасу процесінде үлкен орын алатын линол, линолен, арахидон сияқты мол қанықпаған қышқылдардың болуы биологиялық маңыздылығының кепілі.

А. Скордумованың эксперимент жүзінде байқауы бойынша сүт ашытқыларының грамм-оң және грамм-теріс микробтарына бактерицидтік және бактериостатикалық әсер ететін заттарды бөліп шығарады делінген. Сүт қышқылы бактериялары азот көзі ретінде оның органикалық қосылысын пайдаланады. Олардың көпшілігі белоктарды, амин қышқылдарын, пептидтерді және полипептидтерді сіңіре алады. Сүт қышқылы бактериялары аммоний тұздарымен қоректейбейді деген пікір бар. Бірақ олар табиғатта өте аз. Сүт қышқылы бактериялары 7-ден 42 градус жылылық арасында тіршілік ете алады. Әрине, бұлар спора түзбейтіндіктен температура жоғарылағанда қырылып қалады. Тіршілік ету барысында олар қышқыл түзеді. Сөйтіп ортаны қышқылдандырып, басқа микроорганизмдердің тіршілік етуіне жол бермейді. Реакциясы бейтарап ортада олар өте жақсы тіршілік етеді.

А. И. Ивашура «Сүт тіршілік тірегі» еңбегінде сүт өнеркәсібінде микроорганизмдердің тіршілік әрекетін реттеу үшін көбінесе жылу пайдаланылады делінген. Микробтардың тіршілік әрекетін бәсеңдету немесе тоқтата тұру үшін температура қолданылады. Ол үшін сүтті тоңазытатындығы белгілі. Желіннің үрпінде әр уақытта микробтар болады. Ал үрпінен желінге, одан сүт қалдықтарына жақындаған сайын микробтар саны азая түседі. А. И. Ивашураның ғылыми деректерінде сүттің алғашқы тамшыларында кейінгі тамшыларына қарағанда микробтар саны 12 есе көп болатындығы дәлелденді. Жалпы сүттегі микроорганизмдердің сапасы да, саны да өзгеріп отырады және ол белгілі бір кезеңмен байланысты. Сүт қышқылы бактерияларымен бірлесіп тіршілік ететін ашытқылар эволюциялық даму барысында қалыптасқан деп қарау керек. Микроорганизмдерді жою үшін оларға жоғарғы температурамен: стерилизациялау-сүтті 100°С асыра қыздыру, қайнату және пастеризациялау- қайнатпай қыздыру арқылы әсер етеді.

Ұлы орыс физиологы И. П. Павловтың айтуынша - сүт табиғаттың өзі дайындаған таңғажайып тағамы. Сүт өзі, асылында, үлкен жұмысқа лайықталып жасалған зат. Күллі сүт еметін тіршілік иелері оның ішінде адам баласы да сүтпен асыралып барып, өсіп өнеді.

Ұзақ жылдар бойы сүт тағам ретінде ғана емес, ем ретінде де қолданылып келді. Академик И. П. Павлов, «сүт ең жеңіл тағам, әлсіз және науқас асқазанға да, бірқатар жалпы ауыр дерттерге де қолданылуға келеді» деп жазған еді. Сүт өнімдері тәуліктік рационның 1/3 нәрлілігін құрауы тиіс деп санайды және - сүтті ғаламдағы ең құнды өнім деп есептейді, себебі ол адамның физикалық және рухани дамуына жағдай жасайды - сүт психиканың бұзылуымен байланысты ауруларды: ашушаңдық, тынышсыздық, зорығуды емдейді, ұйқы қашудан арылтып, тыныштандырады деп айтқан [6] .

Профессор С. П. Боткин сүт бауыр және бүйрек ауруларын емдеуге көмектеседі деп санаған. Ежелгі кезден бері сүтті ем ретінде санағанын атап айтады.

ХХ ғасырдың басында ұлы орыс микробиологы И. И. Мечников айран ішкен кезде ішектердегі шіріткіш микробтардың ығыстырылып шығатындығын анықтаған. Оның үстіне сүт қышқылы асқазан сөлінің бөлінуіне көмектеседі, тәбетті ашып, астың қорытылуына жәрдем болады. Ұзақ жылдар бойы ірімшік, сыр, сүт қанты, қаймақ және басқа да сүт тағамдары адамның бойында кездесетін түрлі сырқаттардың алдын алып, емдеп жазу үшін қолданылып келеді. Сүт пен сүт өнімдерінің семіздікті, бауыр, ұйқы безін және жүрек дертін емдеудегі маңызы өте ерекше. Адам баласының организмінің қартаюын ұзақ жылдар бойы зерттеген орыс ғылымы былай тұжырымдады: біздің организмді токсиндер улайды, олар тоқ ішекке шіріткіш микробтарды бөледі. Міне бұған қарсы қазіргі таңдағы сүтқышқылды өнімдерді қолдануға болады. Олардың құрамында токсиндерді жоятын бактериялар-лактобациллалар мен бифодобактериялар бар. Сондықтан да диетологтар сүтқышқылды өнімдерді тіпті ұнатпасанызда ішкенініз дұрыс дейді.

С. Хигуши (Жапония) бірқатар дәрі-дәрмекті қоса қолданып, соның ішінде йогурт (айранның бір түрі) ішкізіп емдегенде, атом сәулесінен зақымданған 7 адамның үш айдың ішінде құлан-таза айығып кеткендігін жариялайды. С. Хигуши сүтте бар цистин мен глутатион атомның сәуле шығаруынан болатын зардаптардан ағзаны қорғайды деп тапқан.

Гиппократ өз еңбектерінде сүтпен емдеудің жолдарын, сүттің шипалы болған кездерін тізіп көрсеткен. Сондай-ақ, әр түрлі мал сүтінің емдік қасиеттерінің бірдей болмайтындығын анықтаған. Оның пікірінше, ешкі мен бие сүті көкірек ауруын жазса, сиыр сүті құяң мен қан аздыққа шипа болады. Гиппократ жүйкесі тозып, ашуланшақ болған адамдардың да сүт ішкені өте дұрыс екендігін атап өтеді. Ежелгі гректердің Абдерах қаласында тұратын атақты дәрігер бір байқуатты адамның баласын емдегенде ешбір емдік шөптің де, дәрі-дәрмектің де пайдасы тимеген. Сонда біз білетін аңыз адам Гиппократ науқасқа бір апта бойы күндіз және кешке есек сүтін, ал бір аптадан кейін сиыр сүтін іш деп кеңес береді. Нәтижесінде, әлгі науқас ауруынан біртіндеп айыға бастаған екен.

Әбу-Әли ибн Синаның «Дәрігерлік ғылым қағидасында» да сүттің емдік қасиеті жөнінде сөз болған. Ол сүт пен сүт өнімдерінің кәрі-жасқа бірдей пайдалылығын айта келіп, жасы ұлғайған адамдар үшін таптырмайтын ас деп түйген. Ғалым әсіресе, ешкі мен есек сүті өте пайдалы екендігін баса айтып, олардың сүтіне тұз бен бал қосып ішкен дұрыс деп шешкен. Италияда біздің дәуірімізге дейінгі ІІІ ғасырда емдік қасиеті мол сүт алу үшін сиырға ақбас жусан, бидайық, ешкітап, куманиха сынды әртүрлі шөптерді араластырып берген. Ол кезде сиыр өріске шығатын жайылымның ботаникалық құрылымын жақсартқан адамдарды арнайы медальдармен марапаттап отыратын болғанын айтады.

З. С. Зобкова, И. М. Падарянның айтуы (2003ж) бойынша сүт құрамындағы хлоридтер мен кейбір ұшатын қышқылдар мөлшері сауу кезеңінің соңына қарай, суалтуға жақындағанда артады, осыған байланысты сүттің иісі мен дәмі өзгереді. Сиырларға жусан, жабайы жуа, сарымсақ, көп мөлшерде сүрлем, капуста және басқа иісі бар азықтармен азықтандырғанда сүтте қосымша иіс пайда болады.

Айранды сақтау, тасымалдау ережелерін сақтамағанда майдың тотығуы, липолиз әсерінен сүтте ашыған, қышқыл, сабын иісі болады. Ауасы тазартылмаған қора - жайларда газ, жағар май, бензин иісінің сүтке сіңірілуі нәтижесінде әртүрлі қосымшаға иіс пайда болады, сонымен бірге жуатын, дезинфекциялайтын заттар мен дәрі - дәрмек және химикаттармен ластануы ықтимал. Сүт құрамында темір, мыс көп болса май тотығады және жарық ортада бұл процесс қарқынды жүреді [8, 9, 10] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.