Қазақстан-Қытай қатынасы

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстан.Қытай қатынасы
2. Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Егер экономикалық құбылыстарды зерттейтін ғылымдардың жиынтығын алып қарастырсақ, олар бір зәулім дарақтың тамырынан тарап өскен желектері тәрізді болып көрінер еді. Ол дарақ, бүкіл экономикалық ғылымдардың методологялық негізгі, зкономикалық теория.
Экономикалық қатынастар теориясы да өз бастауын экономикалық теориядан алады. Дегенмен, әрбір экономикалық ғылым саласының өміршеңдігін, басқа экономикалық ғылымдардан ерекшелігін, қалыптасып даму кезеңдерін тек соның өзіне тән, дербес пәні болуы ғана дәлелдейді.
Сыртқы экономикалық қатынастардың (СЭҚ) пәні — осы қатынастарды жузеге асыру механизмдерін (тетіктерін) талдап, оқыту.
СЭҚ жекелеген елдердің салалық, аймақтық шаруашылығының субъектілері — өндірістік бірлестіктер мен кәсіпорындардың дуниежузілік шаруашылық жүйесіндегі кешенді экономикалық қарым-қатынастарын зерттейді.
СЭҚ дүниежузілік шаруашылықтағы кездейсоқ экономикалық қатынастарды емес, сол қатынастардың турақты турде қайталанып отыратын, бәріне ортақ, дәйекті процестерін талдайды.
СЭҚ-тің механизміне өзінің құқықтық, заңдық нормаларымен қоса, оларды жузеге асыратын әдістер мен амалдар жиынтығы жатады. Бұл әдістер мен амалдардың негізгі тобын халықаралық келісім-шарттар, партиялар, кодекстер т. б. осы қарым-қатынастардың көздеген мақсаттарға жетуіне қажетті құжаттар құрайды. Сыртқы экономикалық байланыстар ұлттық экономика дамуының маңызды факторы. Кейбір елдер үшін сыртқы сауда өнімге жоқ тауарлар түрін алудың жалғыз мүмкіндігі. Бірақ үлкен экономикасы бар АҚШ пен Ресей сияқты елдерде бұл оңша маңызды емес. Дегенмен, халықаралық еңбек бөлінісіне байланысты әрбір ел өзі үшін тиімді және арзан өндіре алатын тауарларды өндіруге мамандану мүмкіндігіне ие болады.

1.Назарбаев Н.А. Рынок и социально-экономикческое развитие. — М.: Экономика, 1994. — 495 с.
2.Абденов О. Экономическая политика переходного периода на рубеже XXI века. — А.: Казахстан. 1997. — 368 с.
3.Кенжегузин М. Необходимый экономический рост: предпосылки, факторы, модели, темпы. // Азия-ЭиЖ. - 1997. №47.
4.Клилюва Т.В., Жидимбетова Р.Б. Социальные последствия экономических трансформаций странах СНГ. В кн.: Интеграция Казахстана и мирокую экономику. Проблемы и перспективы. Алматы, 1999. С.140.
5.Реформиронание экономики Казахстана: Проблемы и их решения. Алматы, 1997.
6.Мамыров.Н.Қ.Макроэкономика.-Алматы,2004.
7.Шеденов.Ө.Қ.Жалпы экономикалық теория.-Алматы,Ақтөбе,2004.
8.Экономика әлемдік классика.Т.10.-Алматы,2005.

Пән: Халықаралық қатынастар
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстан-Қытай қатынасы
2. Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Егер экономикалық құбылыстарды зерттейтін ғылымдардың жиынтығын алып
қарастырсақ, олар бір зәулім дарақтың тамырынан тарап өскен желектері
тәрізді болып көрінер еді. Ол дарақ, бүкіл экономикалық ғылымдардың
методологялық негізгі, зкономикалық теория.
Экономикалық қатынастар теориясы да өз бастауын экономикалық теориядан
алады. Дегенмен, әрбір экономикалық ғылым саласының өміршеңдігін, басқа
экономикалық ғылымдардан ерекшелігін, қалыптасып даму кезеңдерін тек соның
өзіне тән, дербес пәні болуы ғана дәлелдейді.
Сыртқы экономикалық қатынастардың (СЭҚ) пәні — осы қатынастарды жузеге
асыру механизмдерін (тетіктерін) талдап, оқыту.
СЭҚ жекелеген елдердің салалық, аймақтық шаруашылығының субъектілері —
өндірістік бірлестіктер мен кәсіпорындардың дуниежузілік шаруашылық
жүйесіндегі кешенді экономикалық қарым-қатынастарын зерттейді.
СЭҚ дүниежузілік шаруашылықтағы кездейсоқ экономикалық қатынастарды
емес, сол қатынастардың турақты турде қайталанып отыратын, бәріне ортақ,
дәйекті процестерін талдайды.
СЭҚ-тің механизміне өзінің құқықтық, заңдық нормаларымен қоса, оларды
жузеге асыратын әдістер мен амалдар жиынтығы жатады. Бұл әдістер мен
амалдардың негізгі тобын халықаралық келісім-шарттар, партиялар, кодекстер
т. б. осы қарым-қатынастардың көздеген мақсаттарға жетуіне қажетті құжаттар
құрайды. Сыртқы экономикалық байланыстар ұлттық экономика дамуының маңызды
факторы. Кейбір елдер үшін сыртқы сауда өнімге жоқ тауарлар түрін алудың
жалғыз мүмкіндігі. Бірақ үлкен экономикасы бар АҚШ пен Ресей сияқты елдерде
бұл оңша маңызды емес. Дегенмен, халықаралық еңбек бөлінісіне байланысты
әрбір ел өзі үшін тиімді және арзан өндіре алатын тауарларды өндіруге
мамандану мүмкіндігіне ие болады.

Қазақстан – Қытай қатынастары
Еліміздің сыртқы саясатында Қытай Халық Республикасының карым-
катынасқа ерекше маңыз берген. Екі ел арасындағы саяси және экномикалық
катынасты дамыту 1991 жылғы шілде айында Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың
осы елге бірінші басталды- Ол кезде Қазақстанның Қытайға баратын темір жолы
Ресей аркылы өтетін. Ендігі бағыт — сыртқа шығатын балама жолдар
қарастырыла басталды- Осыған орай Кытай жағы Үрімжіден Дружба (Достық)
станциясына дейін 460 шақырымдық темір жол тартып, 1991 жылғы 1 қыркүйекте
бірінші жүк поезы жолға шықты. Ал. 1995 жылы Достық-Алашаньсоу темір жат
өткелдері аркылы жүк тасымалыньш көлемін арттыру туралы келісімге қол
қойылды.
Ауа райы аса катал (жылдын 300 күнінле үзбей сұрапыл жел тұратын)
өнірде теміржолшылар мен кеден, шекара тағы баска салалардын өкілдері жүкті
өткелден өткізулен бастап. онын кауіпсізлігін сактау, контрабанлалык
әрекеттерлін жолын кесу сияқты аса жауапты мідеттерді орындауда. 2003 жылы
жүк тасымалынын көлемі 7,2 млн. тоннаға жетті. 2004 жылғы 19 наурызда
Презилент Назарбаевтың Қазақстан халкына Жолдауынла: Дружба стансасының
жүк тасымалын еткізу кабілетін он миллион тоннаға дейін ұлғайтуды
камтамасыз ету қажет деп атап көрсетілді.
Қазакстан мен Қытай ұлттық сепаратизмнің қандай түріне болса да қарсы
шығып, өз аумағында кез келген ұйымдардың және күштердің екінші жаққа карсы
бағытталған сепаратистік қызметіне жол бермейді.
Сауда-экономикалық салада екі ел географиялық жақындық пен эко-
номикалардың өзара толығатын сипатымен берілген артықшылықтарды барынша
пайдалана отырып, энергетика, металлургия, мұнай-химия өнеркәсібі,
минералды тыңайтқыштар өндірісі, келік тоқыма өнеркәсібі салаларындағы
ынтымақтастыққа басым көңіл бөлетіңдігі аталыл көрсетілді.
Әскери-саяси салада Қазақстан мен Қытай екі елдің Қорғаныс
министрліктерінің арасындағы байланыстарды дамытуға көмектесу, шекара
ауданындағы достық, сенім және ынтымақтастық ахуалын одан әрі нығайту үшін
қорғаныс күштерді өзара қыс-қарту, әскери-техникалық серіктестікті жүзеге
асыру жөніңде уағдаласты.
Халыкаралық катынастар екі ел егемендік пен аумақтық тұтастықты өзара
құрметтеу, шабуыл мау, ішкі істерге араласпау теңдік өзара тиімділік,
бейбіт катар өмір сүру, барлық елдердің халықтарынын әлеуметтік құрылыс пен
даму улгісін танлау қүқықтарын құрметтеу принциптерінін негізінде құрылуға
тиіс деп саналды бірлескен Декларацияда.
Қазақстан Қытай Халық Республикасының үкіметін Қытайдың бір ғана заңды
үкіметі ретінде, Тайваннын Қытай аумағының ажырамас бөлігі болып
табылатынын мойындайтынын атап көрсетті.
Сонымен қатар Қазақстан мен Қытай үкіметтері арасында Қытайдың
Ляньюньган теңіз портын Оңтустік-Шығыс Азия, Солтүстік және Оңтүстік
Америка елдеріне және кері бағытта жөнелтілетін Қазақстан жүктерін өндеу
және тасымалдауға пайдалану туралы келісімге кол қойылды.
1995 жылғы 8 ақпанда ҚХР тарапынан Қазақстан қауіпсіздігіне берілетін
кепілдіктер туралы, яғни Қазақстанның саяси тәуелсіздігіне, аумақтык
тұтастығына қарсы күш колданбауға, экономикалық зорлық көрсетуден бас
тартуға міндеттеме алған келісімге қол қойыл-
ды.
Қытай Ха.тык Республикасының сол кездегі төрағасы Цзян Цзэминнің
Қазақстанға 1996 жылғы шілде айындағы тұңғыш ресми сапары өзара каты-настар
тарихының жаңа бетін ашты. Казақстан Парламентінде сөйлеген сөзінде ол
Презвдент .Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен бұл елде саяси тұрақтылық,
ұлтаралық қатынастардағы келісім, экономикалық дамудың тез карқыны,
халықаралық аренадағы орнының өсуі бізді қуантады деп атап көрсетті. Ол
тұңғыш рет Лобнордағы ядролық сынақтарға тыйым салу шешімі туралы тарихи
мәлімдеме жасады.
1996 жылғы 26 сәуірде Шанхайда Казақстан, Қытай, Қырғызстан, Ресей,
Тәжікстан мемлекеттерінің басшылары шекара ауданында әскери саладағы
сенімді нығайту туралы келісімге, 1997 жылғы 24 сәуірде шекара аудандарында
әскери күштерді өзара кыскарту туралы келісімге қол койды. 2001 жылғы
15маусымда Шанхай Ынтымактастық ұйымы құрылды. Онда терроризмге. сепаратизм
мен экстремизмге карсы күрес туралы конвенцияға, 2002 жылғы 7 маусымда
аймақтық антитеррорлық кұрылым туралы келісімге кол койылды.
Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының басым үш бағыты — жапондык және аймактық
тұрақтылықты қамтамасыз ету жана қатерлерге бірлесе қарсы тұру. өнірлік
негізлегі жан-жақты экономикалық ынтымақтастықты дамыту белгіленлі.
КХР-мен Казақстан арасынлағы ұзындығы 1740 шакырым (км) шекара 1996
жылы. делимитациялау аякталып. ал 2002 жылғы 11 мамырда Пекинге шекараны
демаркациялауға кол койылды.
Трансшекаралық өзендердін су ресурстарын ұтымды пайдалану проб-лемасы
бүкіл әлем бойынша ерекше маңызға ие болып отыр. Кезінде Қа-зақстан мен
Қытай трансшекаралық өзендер — Ертіс пен Іле арқылы су көліктерін жүргізіп,
сауда қатынасын жасаған болатын. Қазіргі кезде Қа-зақстан аумағындағы Ертіс
басеейнінде 2,5 миллион адам тұрады. Қазақстан үкіметі алғашқы тәуелсіздік
алған күнінен бастап трансшекаралық өзен-дерінің проблемасын басымдық
берілетін проблема ретінде қарап, 1992 жылы тиісті келісімнің Қазақстандық
жобасы Қытай тарапына табыс етілді.
Шыңжан-Ұйғыр автономиялык ауданынын мұнай-газ орталығы Қарамай
каласына Кара Ертіс өзенінен канал тарту кұрылысын Қытайлың жедел қолға
алуына байланысты бұл мәселе күрделі сипат алды. 1999 жылы транс-шекаралык
өзендер бойынша бірлескен эксперт жұмыс тобы құрылып, ол қазіргі кезде өз
кызметін жалғастыруда. Екі ел арасындағы трансшекаралық өзендертізіміне
Ертіс өзені бассейнінен алты өзен, Іле өзені бассейнінен жеті өзен, Эмель
езені бассеиінен үш өзен, Барлық таулы жүйе өзенлерінен сегіз өзен
енгізіліп отыр. Ондағы гидрологиялық бақылау орындары (посты) анық-талды.
2001 жылғы 23-25 маусымда бірлескең эксперт тобы Ертіс — Қарамай каналының
сағасына (головной створ) және Ертіс өзеніндегі плотинаға тексеру жасады.
Қытай жағынын өз аумағындағы су қоймаларын қарауға мүмкіндік беруі, олардың
бүл мәселені әділдікпен шешуге ынталы екендігін дәлелдейді. 2001 жылғы 14
қыркүйекте шекаралық өзендерді пайдалану бағытындағы ын-тымақтастық туралы
келісімге қол қойылды.
2004 жылғы 19 мамырда Президент Назарбаев өзінің Қытайға ресми сапары
кезінде Шыңжан — Ұйғыр автономиялық ауданы Компартиясының хатшысы Ван Лэ-
Цюаньмен кездесіп, онда ҚХР-ның бұл мәселе бойынша көзқарасы анықталды.
Онда: Трансшекаралық өзендер мәселесіне келгенде, біз Сіздің позииияңызға
зор құрметпен қараймыз, — делінді. Мәселен, біздің есебіміз бойынша
Ертістен 12,3 миллиард текше метр су етелі. Кытай жағы оның 1,5 миллиард
текше метрін ғана әз мақсатына пайдаланады. Ал Іленің суы 16,7 миллиард
текше метр болса, біз соның 3,5 миллиард текше метрін ғана пайдаланамыз.
Бұл қос өзеинің арнасының кемуіне немесе экологиялық қауіпсіздігіне зиянын
тигізбейтіні атап көрсетілді.
1997 жылғы маусымда Ақтөбе-мұнайгаз бен Қытай Ұлттық мұнай
компаниясы арасында келісімге қол қойылып, қазіргі кезде ол елімізде мұнай
өндірудің көлемі жағынан үшінші орын алып отыр.
2004 жылғы наурызда ұзындығы 448,8 километрлік Кеңқияқ — Атырау мүнай
құбыры іске қосылып, ол Ақтөбе және Атырау облыстарын байла-ныстырды және
бұл құбыр Батыс Қазакстан мен Батыс Қытай арасына салынатын халықаралық
мұнай құбырының бастапқы кезеңі болып табы-лады. Болашақта оның ұзындығы 3
мың километрге жетіп, жоба — 3—3,5 миллиард долларға белгіленді. 2004 жылы
оның 2-кезегі іске қосылған кезде жылына 10 миллион тонна мұнай шетелге
шығарылатын болады.
Екі ел арасында сауда экономикалық тынас жылдан жылға дамуда.
Қазақстан мен Қытай арасындағы өзара тауар айналымынын көлемі 2003 жылы 300
миллион долларға жетті. Қазақстан бұл керсеткіш бойынша ТМД және Шығыс
Еуропа елдері арасында Ресейден кейінгі екінші орында тұр. Негізгі экспорт
кара және түсті металл, оның ішінде металл сынықтары мен мыс болып
табылады. Импорт құрылымы: техника мен құрал-жабдықтар, тоқыма бұйымдары,
халық тұтынатын тауарлар, химия өнімдері, фосфор тыңайтқыштары. 2001 жылдан
бастап Қазақстан бойынша Кытай рыногіне шығарыла басталы.
Қазіргі кезле бұл салала Казакстанла он сегіз Қытай компаниясы және 70
бірлескен кәсіпорын қызмет істейді.
2002 жылғы сәуірде Трансазиялық темір жол магистралының солтүстік
ләлізін іске қосу (презентация) басталды. Келешекте Дружба ~ Петропавл
арасының 2 мың километрлік магистралы жұмыс істей бастаған кезде Кытай
порттарымен Еуропа арасындағы қатьгнас жылдамдығьг екі~үш есе артатын
болмақ.
Қытай Қазақстанның халықаралык бастамаларын үнемі қолдап келеді. 2002
жылғы маусымда өткен Азиядағы өзара ыкпалдастык және сенім шаралары
жөніндегі Кеңестің тұңғыш саммитіне ҚХР-ның сол кездегі Төрағасы Цзян
Цзэминьнің қатысуы ерекеше маңызды болды.
Президент Назарбаевтың 2002 жылғы 23 желтоқсанда Қытайға жасалған
мемлекеттік сапары кезінде қол қойған Қазақстан Республикасы мен Қытай
Халык Республикасы арасындағы тату көршілік, достық және ынтымақтастық
туралы шарт және екі ел арасынлағы 2003-2008 жылдарға арналған ынты-
мақтастык бағдарламасы екі жақты катынастарды уздіксіз дамытуға серпін
беретіңдігі атап керсетілді.
Мемлекет басшылары лаңкестік, сепаратизм және экстремизм, жаһандық
қауіпсіздік пен тұрақтылыққа елеулі катер болып табылатынын баса көрсетті,
2003 жылғы 3 маусымда Қытай Халық Республикасының Терағасы Ху Цзиньтао
Қазақстанда мемлекеттік сапармен болдьі. Мемлекет басшылары екі ел
арасындағы Бірлескен декларацияға қол қойып, соның нәтижесінде екі елдің
өзара қарым-қатынасын әрі карай дамыту жолдары айқындалды.
Президент Назарбаев 2004 жылғы 16-19 мамырда ҚХР-да ресми сапармен
болды.
Казакстан мен Қытай делегацияларының кенейтілген құрамындағы
келіссезінде Казакстан мен Кытай басшылары кыскаша сөз сөйледі. Ху Цзиньтао
кершілес екі елдін ынтымақтастығын нығайтуға зор улес косканы үшін
Нұрсұлтан Назарбаевка алғыс білдірді. Бұл сапарға Қытай жағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.