Жылқының іріңді пододерматиті және оның емі

Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Қысқартылған сөздер мен белгілер
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.1 Пододерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.2 Іріңді пододерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.3 Жарақатты дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.4 Химиялық дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.5 Удан болатын дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
1.6 Сүйелді дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
1.7 Гангреналы дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
1.8 Экзема ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.9 Хирургиялық операция туралы ілім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
2 Өзіндік зерттеу. ауру тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.1Proanamnеsis ... .18
2.2 Anamnesis vitae ... ... 18
2.3 Anamnesis morbi ... 19
2.4 Status praesens universalis : ... 19
2.5 Status prаesens localis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.6Diagnosis ... 21
2.7 Decursus morbi et therapia ... 21
2.8Epicrisis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
3 Техникалық қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31

Тақырыптың өзектілігі. Біздің заманымыздан 2000 жыл бұрын Ассирия мен Вавилондағы дәрігерлер денеге қадалған садақ оғын операция жасап алғаны белгілі. Ал біздің заманымыздың 19 ғасырында операция кезінде жансыздандыру және ашық жараны іріңдеуден сақтау жөнінде жаңа әдістер табылды. Бұл кезде хирургияның әрі қарай дамуына Н.И. Пирогов еңбектері үлкен әсер етті. Хирургияға қажет түрлі аспап, құралдар жасалды, операция кезінде наркоз қолданылды.
Қазақ халқының ежелден келе жатқан дәстүрі - малды күту, бағу. Жалпы хирургияның дамуына үлес қосқан ғалымдар - грек ғалымы Гиппократ, атақты Рим дәрігері Цельс және Гален болған. Хирургияның дамуына көп үлес қосып, мал хирургиясы жөнінде кітаптар жазған Рим дәрігері Вегеций.
Сонау ерте заманнан бастасақ, дүние жүзінің әртүрлі аймағында тұратын халықтар, өзінің иелігінде жануарларды ұстауына байланысты хирургияның кейбір қарапайым жұмыстарын істеген. Тіпті алғашқы дәуірде малды пішіп емдегені де белгілі. Хирургиялық емдер халық арасында кеңінен жайылып, мал иелері, бақташылар, ұсталар т.б. хирургиялық еммен айналысқан. Олар бір - бірінен үйреніп, кейінгі ұрпақтарға өз тәжірибесін беріп жалғастырған.
Еліміздің ветеринария саласында, оның ішінде мал дәрігерлік хирургиясының ұлттық тілде шығарылған оқулықтары жоқтың қасы. Республикамыздың егемендік алғанына және мүшелі жасқа толуына байланысты, ветеринариялық хирургияның жалпы мазмұнын, оның өсіп-өнуін, бүгінгі күні мен болашағын жазу өзекті мәселелердің бірі болып саналады.
Н.И. Пироговтың хирургияда ашқан жаңалықтары өте көп. Атап айтсақ, 1852 жылы «шат қуысында болатын қызыл қан тамырының кеңеюін емдеу», «Іш қуысындағы қан тамырын байлау тәсілі» деген тақырыпта диссертация қорғаса, кейіннен «Тамырлар мен көк еттің хирургиялық анатомиясына» арнап кітап жазған. 1847 жылы Кавказ соғысында Н.И. Пироговтың алғашқы рет ашқан, жауынгерлерге эфир наркозы қолданылып операция жасалған.
Тері және тері асты жұмсақ тканьдерінің іріңді қабынулары кеңінен тарағандықтан хирургия саласында бұлар ең маңызды күрделі мәселелердің бірі болып есептеледі.
Іріңді инфекцияны қоздыратын микробтар арасында өте жиі кездесетіні стафилококк. Соңғы жылдары ғылыми зерттеулердің дәлелдегеніндей, мұндай дертті қоздырғыштардың ішінде спора түзбейтін микроорганизмдер өте маңызды рөл атқарады. Осыған байланысты клостридиалды емес инфекцияға қарсы кешенді ем шаралары қолданылады – хлорам феникал, метронидазол, клидамицин, метрагил.
Іріңді инфекцияның дамуы микрофлораның зияндылық әсер күшіне, тканьдердің өліеттеніп, олардағы қан айналысының нашарлауына және организмнің инфекцияға қарсы тұру күшіне байланысты. Антибиотиктер ұзақ уақыт қолданылғандықтан, іріңді қабынудың барысы және клиникалық белгілері айтарлықтай өзгеріп, көбінесе созылмалы, асқынған түрлері жиі кездесетін болды.

1 Несіпбаев Т. Жануарлар физиологиясы: оқулық жоғары оқу орындары үшін /Несіпбаев Т. 2 – басылым. Алматы: «Ғылым» баспасы, 2005.-154б.
2 Қожабеков З. К. Малдың патологиялық физиологиясы: оқулық жоғары оқу орындары үшін /Қожабеков З. К., Өтенов Ә. М. Алматы, «Ана тілі» 1992.- 123б.
3 Сайдулдин Т. Орысша – қазақша малдәрігерлік сөздігі : оқулық жоғары оқу орындары үшін /Т.Сайдулдин Алматы, 1993 .- 209б7
4 Ілиясов Б.К. Алғашқы ветеринарлық жәрдем: оқулық жоғары оқу орындары үшін /Ілиясов Б.К. Алматы, 2001.-172 б.
5 Поваженко И.Е. Общая ветеринарная хирургия: учебник для вузов /Поваженко И. Е., Братюха С. И. Москва «Колос» -1971.-134с.
6 Маметов А.М. Препараты, используемые при лечений хирургических ран животных: учебник для вузов /Маметов А.М., Б.К.Ілиясов, А.А.Абдулла Москва, «Колос» -1971.-128с.
7 Оликов Б.М. Оперативная хирургия: учебник для вузов /Оликов Б.М./ Москва, 1941.- 159с.
8 Ілиясов Б.К. Алғашқы ветеринарлық көмек: оқулық жоғары оқу орындары үшін / Б.К.Ілиясов, М.Жоланов/ Алматы 2004.- 130б.
9 Безсонов Н. А. Витамины: учебное пособие для вузов / Безсонов Н. А. 1931.-121с.
10 Қожанов Қ.Н./ Ветеринарлық фармакология: оқулық жоғары оқу орындары үшін /Қожанов Қ.Н. Алматы-2008. – 198б.
11 Повоженко И.Е.Частная ветеринарная хирургия: учебник для вузов /Повоженко И.Е и др. Ленинград, 1981.- 177с.
12 Абдірахманов Е. Хирургия: оқулық жоғары оқу орындары үшін /Абдірахманов Е. Алматы 2000.- 121б.

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Ветеринариялық хирургия пәнінен жазылған Жылқының іріңді
пододерматиті және оның емі атты курстық жұмысым 31 беттен тұрады.
Курстық жұмыс кіріспе, негізгі бөлім, өзіндік зерттеу - ауру тарихы,
техника қауіпсіздігі, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімін
қамтиды.
.

Мазмұны

Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Қысқартылған сөздер мен белгілер
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1 Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.1
Пододерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.2 Іріңді
пододерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .10
1.3 Жарақатты
дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...11
1.4 Химиялық
дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...11
1.5 Удан болатын
дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .12
1.6 Сүйелді
дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 12
1.7 Гангреналы
дерматит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..12
1.8
Экзема ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
1.9 Хирургиялық операция туралы
ілім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
2 Өзіндік зерттеу- ауру
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...18
2.1Proanamnеsis ... .18
Anamnesis vitae ... ... 18
Anamnesis morbi ... 19
Status praesens universalis : ... 19
2.5 Status prаesens
localis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..20
2.6Diagnosis ... 21
Decursus morbi et therapia ... 21
2.8Epicrisis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
3 Техникалық
қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...29
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.31

Анықтамалар

Пододерматит – тұяқтың және табанның терісінің қабынуы.
Анаэроб – ауасыз ортада өсетін бактерия
Некроз- шіру процесі
Жарақаттану – травма деген сөздің мәнісін түсіндіреді. Содан
травматология деген тұтас ұғым келіп шығады.
Дегидратация – кезеңінде жарадағы бірінші кезеңдегі патологиялық
процесстер бәсендеп, өлі еттерден тазарып, зат алмасуы қалыпты жағдайда өте
бастайды.
Жара — терінің кілегей қабының және терең жатқан ұлпалардың ашық
механикалық жарақаттануы.
Екінші зона – молекулярлық шайқалу немесе жартылай өлі етгену.
Бірінші зона – жара өзегі зонасы.
Ауырсыну – организмінің табиғи қалыптасқан қажетті қасиетінің бірі және
ауырсынған жерін мал қорғанып, сақтанады, ауру процессінің ары карай дамып
асқынуына кедергі болады.
Руменотомия – мес қарынды тілу;
Уретростомия – жасанды несеп шығаратын тесік жасау;
Энтероэктомия – ішек кесіп алу;
Колпотомия – қынап қабырғасын кесу;
Гистерэктомия – жатырды кесіп алу.

Нормативтік сілтемелер

Осы курстық жұмыста келесі нормативтік құжаттарды қолдануға
сілтемелер жасалған:
МЖМБС 2.104 -2006 КҚБЖ (ЕСКД).Негізгі жазбалар.
МЖМБС 2.301 -68 КҚБЖ (ЕСКД).Форматтар.
МЖМБС 2.601 -2006 КҚБЖ (ЕСКД).Пайдалану құжаттары.
МЖМБС 2.304-81 КҚБЖ (ЕСКД).Сызбалық шрифттер.
МЖМБС 2.701-84 КҚБЖ (ЕСКД).Схемалар.Түрлері мен типтері.Орындауға
қойылатын жалпы талаптар.
МЖМБС 2.321-84 КҚБЖ (ЕСКД).Әріптік белгілеу.
МЖМБС 2888-68 - Ветеринарлық термометр
МЖМБС 1770-74 - Мөлшерлі лабораториялық шыны ыдыстар. Цилиндрлер,
мензуркалар, колбалар, пробиркалар
МЖМБС 5556-81- Гигроскопиялық медициналық мақта. Техникалық жағдайлар
МЖМБС 5962-67 - Этил спирті. Техникалық жағдайлар.
МЖМБС 6709-72 - Дистилденген су. Техникалық жағдайлар
МЖМБС 9147-80 - Лабораториялық ыдыстар және қондырғылар. Шынылы,
фарфорлы. Техникалық жағдайлар
МЖМБС 24861-91 - Бір реттік инъекциялы шприцтер
МЖМБС 26678-85 - Тоңазытқыштар және мұздатқыштар. Жалпы техникалық
жағдайлар
МЖМБС 28085-89 - Биологиялық препараттар

Белгілер мен қысқартулар

м2 - шаршы метр
м3 – метр куб, көлем
м – метр
% - пайыз
°С – температура
мг м3 – көлем
г – грамм
кг – килограмм
ЖК - жарақат

Ф.7.04-03

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Университеті

__________________________кафедрасы

___________________________________ пәні бойынша

Курстық жұмыс

Пәні ___________________________________ ____________________
Жұмыс тақырыбы:__________________________ ___________________
Мамандығы:_________________________ ________________________

Орындаған _______________________________

(студенттің аты жөні,тобы)
Жетекші
___________________________________ __________
(оқытушының аты –
жөні,ғылыми дәрежесі, атағы)

Жұмыс ____________
бағасы
бағасына қорғалды
_____________2013ж.

Норма бақылау:
_______________
қолы, аты – жөні

Комиссия:
_______________
қолы,аты – жөні
_______________
қолы,аты – жөні

Шымкент 2013 ж.

Ф. 7. 05 – 04

М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Университеті

______________________________кафед расы

Бекітемін

Каф.меңгерушісі __

_________2013ж.

№____Тапсырмасы

___________________________________ пәні бойынша курстық жұмыс
Студент _______________________________
(тегі,аты-жөні)
Жұмыс тақырыбы ___________________________________ ___________

Бастапқы мәліметтер ___________________________________ _______

№ Курстық жұмыстың мазмұны Орындалу Көлемі
мерзімі (парақ саны)
1
2
3
4
5
6

Ұсынылған әдебиеттер:
1.___________________________________ _______________________
2.___________________________________ _______________________
3.___________________________________ __________________________

Тапсырма берілген күні _________жұмысты қорғау күні________________

Жұмыс жетекшісі ___________________________________ ______________
(қызметі, тегі,аты – жөні, қолы)
Тапсырманы орындауға қабылдаған_________________________ ______
( күні,
студенттің қолы)
Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Біздің заманымыздан 2000 жыл бұрын Ассирия мен
Вавилондағы дәрігерлер денеге қадалған садақ оғын операция жасап алғаны
белгілі. Ал біздің заманымыздың 19 ғасырында операция кезінде жансыздандыру
және ашық жараны іріңдеуден сақтау жөнінде жаңа әдістер табылды. Бұл кезде
хирургияның әрі қарай дамуына Н.И. Пирогов еңбектері үлкен әсер етті.
Хирургияға қажет түрлі аспап, құралдар жасалды, операция кезінде наркоз
қолданылды.
Қазақ халқының ежелден келе жатқан дәстүрі - малды күту, бағу. Жалпы
хирургияның дамуына үлес қосқан ғалымдар - грек ғалымы Гиппократ, атақты
Рим дәрігері Цельс және Гален болған. Хирургияның дамуына көп үлес қосып,
мал хирургиясы жөнінде кітаптар жазған Рим дәрігері Вегеций.
Сонау ерте заманнан бастасақ, дүние жүзінің әртүрлі аймағында тұратын
халықтар, өзінің иелігінде жануарларды ұстауына байланысты хирургияның
кейбір қарапайым жұмыстарын істеген. Тіпті алғашқы дәуірде малды пішіп
емдегені де белгілі. Хирургиялық емдер халық арасында кеңінен жайылып, мал
иелері, бақташылар, ұсталар т.б. хирургиялық еммен айналысқан. Олар бір -
бірінен үйреніп, кейінгі ұрпақтарға өз тәжірибесін беріп жалғастырған.
Еліміздің ветеринария саласында, оның ішінде мал дәрігерлік
хирургиясының ұлттық тілде шығарылған оқулықтары жоқтың қасы.
Республикамыздың егемендік алғанына және мүшелі жасқа толуына байланысты,
ветеринариялық хирургияның жалпы мазмұнын, оның өсіп-өнуін, бүгінгі күні
мен болашағын жазу өзекті мәселелердің бірі болып саналады.
Н.И. Пироговтың хирургияда ашқан жаңалықтары өте көп. Атап айтсақ, 1852
жылы шат қуысында болатын қызыл қан тамырының кеңеюін емдеу, Іш
қуысындағы қан тамырын байлау тәсілі деген тақырыпта диссертация қорғаса,
кейіннен Тамырлар мен көк еттің хирургиялық анатомиясына арнап кітап
жазған. 1847 жылы Кавказ соғысында Н.И. Пироговтың алғашқы рет ашқан,
жауынгерлерге эфир наркозы қолданылып операция жасалған.
Тері және тері асты жұмсақ тканьдерінің іріңді қабынулары кеңінен
тарағандықтан хирургия саласында бұлар ең маңызды күрделі
мәселелердің бірі болып есептеледі.
Іріңді инфекцияны қоздыратын микробтар арасында өте жиі кездесетіні
стафилококк. Соңғы жылдары ғылыми зерттеулердің дәлелдегеніндей, мұндай
дертті қоздырғыштардың ішінде спора түзбейтін микроорганизмдер өте
маңызды рөл атқарады. Осыған байланысты клостридиалды емес инфекцияға
қарсы кешенді ем шаралары қолданылады – хлорам феникал,
метронидазол, клидамицин, метрагил.
Іріңді инфекцияның дамуы микрофлораның зияндылық әсер күшіне,
тканьдердің өліеттеніп, олардағы қан айналысының нашарлауына және
организмнің инфекцияға қарсы тұру күшіне байланысты. Антибиотиктер
ұзақ уақыт қолданылғандықтан, іріңді қабынудың барысы және
клиникалық белгілері айтарлықтай өзгеріп, көбінесе созылмалы,
асқынған түрлері жиі кездесетін болды.
Дерматология тарихы - ертеден келе жатқан тері ауруларын
зерттейтін ғылым. Біздің эрамызға дейін көп ғасыр бұрын
Үндіде, Қытайда, Грецияда, Римде әдеби ескерткіштерде: проказа,
қышыма, ихтиоз, тағы басқа тері ауруларының белгілері
жазылған.
Әртүрлі тері аурулары туралы, әсіресе көп
жазғандар: Греция мен Рим дәрігері Гиппократ (б. э. д.
Vғасыр), Цельс (б. э. д. I - ғасыр) және Галлен (ж. э. II
ғасыры), оларға ерекше атау берген, кейбіреулерін қазіргі күнге
дейін қолданылып келеміз.
Тері ауруларының себебін олар ішкі орта және сыртқы
орта факторларға байланыстырған, әсіресе организмнің сөлі
бұзылуынан деп білді. Тері аурулары туралы көп анықтамаларды
Авицена (б.э.д. Х ғасырдың аяғы мен ХІ ғасырдың басы)
өзінің Медицина каноны деген әйгілі еңбегінде берген. Ол
алдыңғы жазған дәрігерлердің анықтамаларын толықтыра отырып, өз
тарапынан бірқатар тері ауруларын суреттеп жазды: пемфигус,
есекжем т. б.
Тері аурулары туралы бірінші кітаптар ХҮІ ғасырдың екінші
жартысында жарық көрді. Ол кезде ең көп тараған итальяндық Иеронима
Меркуриалидің жинақтаған шығармасы еді. ХҮІІІ ғасырда тері
анатомиясы туралы бірқатар жұмыстар жарық көрді. (Мальпигий
және басқалардың еңбегі) [1,2].
Курстық жұмыстың мақсаты – жылқының іріңді пододерматит ауруын
анықтап, оны емдеу.

1 Негізгі бөлім

1.1 Пододерматит

Пододерматит – тұяқтың және табанның терісінің қабынуы.
Пододерматиттерді 2 топқа бөлуге болады. Асептикалық және іріңді
пододерматит. Олар жіті және созылмалы түрде өтеді.
Асептикалық пододерматиттің себептері – тегіс емес, тасты жерлермен
ұзақ уақыт малды айдау, тұяғының ұрылуы, соғылуы, терінің бүтіндігі
бұзылмай қысылуы.
Клиникалық белгілері. Жіті пододерматит малдың ақсаңдауымен сипатталады,
тұяқ қабығы қысқашпен басқанда ауырады, зақымданған жерге перкуссия
жүргізгенде ауырсынғандық сезіледі. Жергілікті температура көтеріледі. Ескі
тұяқты қырыққанда қызыл түсті дақтар көрінеді (қанталау іздері).
Емі.Малды қорада бөліп ұстайды, салқын аяқ ваннасын қолданады, тұяқты
тазалау жүргізеді.Тұяқ аса қатты зақымданғанда, вена ішіне новокаин салады.

1.2 Іріңді пододерматит

Іріңді пододерматит беткейлі және іріңді болып екіге бөлінеді. Беткейлі
пододерматит терінің эпидермисінің зақымдануымен сипатталады. Ал іріңді
пододерматитте тұяқ ұлпаларының барлық қабатыны зақымданады.
Себебі. Ірің тудыратын микробтардың тұяқ терісінен өтіп зақымдауы немесе
басқа іріңді ошақтардан іріңнің өтуі.
Клиникалық белгілері. Мал ақсаңдайды. Аурудың сатылылығы терінің
зақымдануына байланысты.
Жергілікті және жалпы температура көтеріледі, зақымданған жерді
сынамалық қысқашпен қысқанда және перкуссия жасағандамалдан аса қатты
ауырған реакциясын байқауға болады.
Беткейлі іріңді пододерматитте сұйық қанық сұр түсті экссудат бөлінеді,
ал терең пододерматитте ашық сары түсті, қою іріңді экссудат бөлінеді.
Емі. Малдың тұяғын мұқият жуады, новокаин егеді. Емдеудің негізгісі –
тұяқты жарып, іріңді толық алып тастап, тұяқтың мүжіліп бөлінген жерлерін
және некрозданған бөліктерін алып тастайды. Қуысты антисептикалық
ерітінділермен жуады, сонан соң бор қышқылы мен стрептоцидтің 1:1
қатынысындағы ұнтақ, перманганат калий мен стрептоцидтің 1:1 қатынасындағы
ұнтақты себеді.
Н.А. Барсуков келесі компоненттерден тұратын линимент ұсынады: камора
майы 10 пайызды – 100мл, кристаллды карбол қышқылы -3-5 г, тазартылған
скипидар – 10 мл.
Таңғышты жергілікті процестің және организмнің жалпы жағдайына
байланысты әр түрлі мерзімде ауыстырады (1 күннен 4-5 күнге дейін).
Вишневский майын, қайың деготын қолдануға болады. Ультракүлгін
сәулемен тазартылған аутоқанның реинфузиясын дәрілермен бір мезгілде
қолдану емді тездетеді [1,3,4].

1.3 Жарақатты дерматит

Терінің негізгі қабатының қабынуы. Бұл дерматит терінің түрлі механикалық
жарақаттануынан болуы мүмкін, олар: тұсалатын аймаққа қайыстың батуы, малды
байлағанда арқанның батуы, мал аяғын дұрыс тұсамау не байламау, ер-
тоқымның, қамыттың қажауы, қасыну, терінің жыртылуы, лас түсу және т. б.
зақымданған теріге іріңдеткіш микроорганизмдер түссе іріңді дерматит пайда
болады.
Белгілері. Мал ауырсынады, тері мен шелқабық қабынып ісінеді, іріңді
жалқаяқ шығады, тері тесіледі, ал кейде терінің зақымданған жерлері өлі
еттенеді, мал ақсайды.
Болжау. Терінің болмашы жері асептикалық қабынса мал айығады, терінің көп
жері іріңді дерматитке ұшыраса — айығуы да, айықпауы да мүмкін.
Емі. Ауру себебін жояды. Зақымданған жерді сабынды жылы сумен жуады, жүнін
қысқартып кеседі не ептеп жұлып тастайды. Қажалған, соғылған жерлерді және
таяз, кішкене жараны йодтың не пиоктанинның 5 проценттік ерітіндісімен
жуады. Іріңді дерматит болса, ұнтақ, ерітінді және май тәрізді
антисептикалық дәрілер қолданады, парафин таңғышын тартады, емдік балшық
пен шымтезек жағады. Ылғалды шіру басталса, өлі етке айналған теріні
операция жасап кеседі. Уытты жаралы теріге эмульсия, май жағылады, ұнтақ
дәрі себеді, не улы, заттар буымен әсер етеді [1,2,4].

1.4 Химиялық дерматит

Емдеу үшін ұзақ уақыт теріге түрлі май жағудан (дәрі-дәрмектік дерматит)
не малдың аяғына күшті әсер ететін химиялық заттар-қышқыл, сілті
сөндірілмеген әк және т. б. тиюден пайда болады.
Белгілері. Күшті дәрі-дәрмектік дерматитте тері қалыңдайды, оның
созылғыштығы кемиді, мал ауырсынады, созылмалы түрінде тері қауызданады,
жүні түседі не дұрыс өспейді. Химиялық дерматит кезінде, химиялық заттың
концентрациясына және оның теріге қанша уақыт әсер етуіне қарай, тері
қызарады не сол жер қабыршақтанып, жансызданады. Терінің зақымданған жеріне
шіріткіш микроорганизмдер енсе, сүйкімсіз иісті іріңді жалқаяқ пайда
болады.
Емі. Ауру себептері жойлады. Тері химиялық зақымдануға жаңадан
шалдықса, бейтараптаушы ерітінділер қолданылады: сілті тисе, сірке
қышқылының 1%-тік ерітіндісі, қышқыл тисе — екі көмір қышқылды соданың 1—2%-
тік ерітіндісі пайдаланылады. Ауру асқынған жағдайда жарақатты
дерматиттегідей ем қолданылады [1,3,5,6].

1.5 Удан болатын дерматит

Мал картоп бардасын, көк жоңышқа, қарақұмық, шайқурай араласқан шөп
жегенде (жылқының пигментті жоқ терісінде ашық күні байқалады), сол сияқты
бөрі бұршақ және қастауышпен уланғанда болады.
Белгілері. Малдың тұсау буынында, көбіне жамбас белігінде қызыл бөріткен
шығады, ол ауырады, кейін бөріткі орнында күлбірек пайда болады. Күлбірек
біраздан кейін жарылып ылғал жараға айналады, кейін жараның беті
қабыршақтанады. Кейде бөріткі тізе буынына дейін тарайды. Аурудың жалпы
белгілерінен дерматит кезінде малдың тәбеті кемиді, денесі сәл қызарады,
көздің дәнекер қабығы қызарады, аузынан сілекей ағады, іші өтеді,
зақымданған жер қышиды. Удан болатын дерматит өршігенде тері гангренасы мен
септицемия байқалуы мүмкін.
Емі. Улану себептерін жояды. Дерматитке ұшыраған жерге қарамай линиментін
жағады (қарамай, жасыл сабын — аа 50,0, шарап спирті — 500,0) және таңғыш
тартады. Малахит көгінің спирттегі 40%-тік ерітіндісін қолданған жақсы
нәтиже береді.

1.6 Сүйелді (веррукозды) дерматит

Сүйелді дерматиттің себептері осы кезге дейін толық анықталған жоқ. Ең
алдымен ол малдың бір аяғының тұсау буынында пайда болып, содан кейін басқа
аяқтарына тарайды.
Белгілері. Сүйел шықан жердің терісі қалыңдайды және қатпарланып сүйел
басады, жүні үрпиеді, оны жаман иісті жалқаяқ жауып кетеді, ақсайды не
жүрісі бұзылады.
Емі. Операция жасалады. Операция жасаудан 1—2 күн бұрын сол жердің жүнін
қырқады, сүйел шыққан аяғын 3%-тік сода ерітілген жылы сумен не көк
сабынмен жуады, содан кейін алмаз (1 : 500) не формалинмен (1 л суға 12 г
формалин) екі рет сылайды. Операцияны жалпы не жергілікті наркоз беріп
жасайды.

1.7 Гангреналы дерматит

Бұл дерматит көбіне жылқыда, басқа түліктерде сирегірек, кездеседі. Бұл
дерматит тұсау буынының жараланған, тесілген, сызат пайда болған жеріне
микрофлора, көбіне некроз бактериялары (В. necrophorys) түсуден пайда
болады. Мал зоогигиеналық нашар жағдайда (суық, лас, қи, және т. б.) болса
бұл ауруға тез ұшырайды.
Белгілері. Кенеттен ақсайды, дене қызуы жоғарылайды, мал мең-зең болады,
жемшөп жемейді. Тұсау буынының іш жағында, май табанында не тұяқ кебесінде
шеттері айқын көрінетін қоңыр ісік пайда болады. 2—3-күні гангреналы
дерматит түскен жерді қанды-іріңді жалқаяқ басады. Бұдан кейін терінің өлі
еттенген жерлері түседі, уытты жараға айналады, оның бетіне сүйкімсіз иісті
жалқаяқ жиналады.
Ауру өршіген жағдайда некроз процесі сіңір, тарамыс жүйесіне майтабан
шеміршектеріне, тұяқ түбіндегі терінің астына тұсау буынына және т. б.
тарайды.
Емі. Гангреналы дерматит шыққан жерді қидан, ластан тазартады, сабын
езілген жылы сумен жуады, содан кейін 1—2%-тік калий перманганаты, не 3%-
тік креолин ерітіндісі, не алмаз ерітіндісімен (1:750) жылы ваннаны
қолданады. Аурудың алғашқы сатысында алмаз-спирт (1 :250) компресін қояды,
грамицин, нозокаин қолданады.
Ұлпада түскеннен кейін пайда болатын уытты жараға танинің 5—10%-тік
судағы ерітіндісін не азот қышқыл күмістің (көк дәрі) 10%-тік судағы
ерітіндісін, не хлорлы мырыштың 5—10%-тік ерітіндісін жағады, содан кейін
вазелин жағып орайды.
Тұяқ түбінің терісі, майтабан шеміршегі және т.б. дерматитке ұшыраса,
операция жасалады. Организмнің жалпы қабілетін көтеру үшін венаға малдың 1
кг салмағына 1 мл новокаиннің 0,25%-тік ерітіндісін, 75—100 мл шарап
спиртті ерітіндісін, 100;—150. мл хлорлы кальцийдің 10 %-тік ерітіндісін,
300—400 мл 0,9%-тік физиологиялық ерітінді жібереді [1,2,5,6,7].

1.8 Экзема

Экзема - терінің негізгі қабатының, емізікше қабатының қабынуы. Теріде
қышымалы дақ пайда болады.
Экзема сатылы түрде пайда болады.
1-ші сатысы эритематозды –теріде қызыл нүктелер пайда болады. Қызарған
жерді бассаң, қызару кетеді, қайтадан пайда болады.
2-ші папулезді сатысы-түйін пайда болады.
3-ші везикулезді сатысы. Түйіннің ішінде сұйық пайда болады.
4-ші кезеңі пустулездік кезеңі, түйін пайда болады. Ішінде ірің пайда
болады. Бұны ылғалды экзема деп атайды.
5-ші кезеңі қабыршақтану кезеңі.
Емі: кешенді түрде жүргізіледі. Организмге денсенвилизация жасаймыз.
Венаға 10-20٪натрий тиосульфидін егеміз.
Ірі малға 10-20 мл-н бастап 150 мл-ге дейін жеткізеді, күнде 15-20 мл
инъекция жасайды.
Венаға 10٪натрий бромидін, оған 10٪кальций бромидін.
Ірі малға 100-150мл , күніне 5-7 рет.
1.9 Хирургиялық операция туралы ілім

Хирургиялық операция – малдың ағзаларға және ұлпаларға емдік немесе
диагностикалық мақсаттармен қолданылатын механикалық әсерлердің жиынтығы.
Кейде шаруашылық қажеттілігімен кейбір операциялар сау малға да жасалады,
ол: еркек және ұрғашы малды пішу, құйрықты кесу, косметикалық оггерациялар.

Операция негізгі мақсаты оны жасағаннан кейін малдан алатын
өнімділікті қайтадан қалпына келтіру, шаруашылық құндылығын жоғарлату
немесе келбетін түзеп қалыптастыру үшін (пластикалық). Операцияларды үйде
ұстайтын ұсақ малдарға (ит, мысық т.б.) иесінің бұйрығы бойынша немесе
адамгершілікті түсініктерден, физиологиялық тәжірибе қою үшін, сонымен
қатар әшекейлеп әдемілеу үшін (косметикалық) мақсаттар қисынымен жасалады.
Операция жасауға немесе жасамауға көрсетулер. Әр операция жасар
алдында мұқият клиникалық, зертханалық (лабораторлық), рентгенологиялық
т.б. арнаулы жүргізілген зерттеулер арқылы аурудың диагнозы қойылады.
Операция жасауға абсолютті көрсетулер болады, мысалы басталушы қатерлі
ісіктер, ішкі мүшелері түсіп қалуы, ішкі мүшелердің орнынан жылжып немесе
қысылып қалуы, тыныс жолдардың жіті бітеліп қалуы, қан кету, пневматоракс,
месқарынның, ұлтабардың соқыр ішектің тимпаниясы, несеп шығаратын жолдардың
тығындалуы және басқа жіті дерттер.
Салыстырмалы көрсетулер дерттің денсаулыққа маңызды зиянының жоғында,
операция жасамау, малдан шығатын өнімділігін тәуелсіз төмендетуге алып
келмейтін жағдайда (қатерсіз ісіктер, қысылмаған жарықтар, т.б.).
Операция жасауға қарсы дәлелдер, малдың жалпы күй – жағдайына
байланысты: қоңдылығы, жасына (тым жас немесе ерекше егде), дерт құбылысы
күшейген кезі, ауру кең тарап асқынып кеткен себепте, мал естен танып,
терең шок немесе коллапс жағдайына ұшырағанда, терең буаздық немесе
күйлеген кезінде.
Операцияларды шаруашылықта жіті ауруларға (қарасан, аусыл, шошқалардың
тілме және оба аурулары, жылқының сақауы, топалаң т.б.) карантин салынған
кезде, оны алынғанға дейін жасауға болмайды, тек қана шұғыл оқиғаларға
малдың өміріне қауіп туған жағдайда, дербес гигиенаның барлық ережелерін
сақтап және аурудың таратылуына тыйым салып, экстрендік операцияны жасауға
болады.
Бұқаралық операцияларды шаруашылықтарда операциядан кейін малды
шектеп, уақытша күтіп ұстауға арналған жағдайы болмаса жасауға болмайды.
Малды айдаудың, көшіп – қонудың алдында немесе жалпы профилактикалық
вакциналар жасағанда операция жасауға тыйым салынады. Малды егу алдында 2
апта ертерек немесе еккеннен соң сол уақыт өткенше жоспарлы операцияларды
жасауға болмайды.
Әр операция малдың өміріне қауіп туғызады, сол себептен операция тек
қана мал иесінің келісуімен жасалады. Малдың өміріне қауіп туса,
операцияның қажеттілігі күмәнсіз болса иесін күтпей, оны өз
жауапкершілігіне алып, жасауға болады. Барлық шүбәлі және қиын оқиғаларға
консилиум жүргізу өте маңызды болады.
Операцияны жасар алдында оның жоспарын жақсылап ойластырып және
құрастырып алу қажет. Жалпы операцияларды әр түрлі тәсілдермен жасауға
болады, негізгі оқиға болған кезде, операцияның нақтылы ең жарамды түрін
таңдайды. Осыған сәйкес малды бекемдеу, жансыздандыру әдістерін, қажетті
құралдарды, операция кезеңдерінің ерекшеліктерін белгілейді. Сонымен қатар
кейде душар болуы мүмкін асқынуларды ойластырып, оларға жол бермеу және жою
тәсілдерін алдын – ала ескеру, операция жасаушының тікелей міндеті.
Барлық операциялар негізгі екі топқа бөлінеді: қанды – терінің,
шырышты қабықтардың бүтіндігі бұзылуымен және тамырлардан қан кетумен
сипатталады, және қансыз – дененің сыртқы жамылғылардың бүтіндігі
бұзылмайды (шыққан буынды орнына салу, зондирование, эндоскопия,
катетеризация, таңғыштарды салу және т.б.).
Мақсатына байланысты операциялар емдік және диагноздық болады, олардың
түрлері; экономикалық тек қана шаруашылық көрсеткіштермен (пішу)
орындалады; эксперименталдық (тәжірибелік) аурулардың үлгілерін құрастыру,
физиологиялық тәжірибелердің мақсатымен организмнің тіршілік әрекеті немесе
оның бөлек ағзаларының қызметін зерттеу үшін жасалады. Емдік операцияларды
жылдам қауырттық дәрежесіне қарай тәуелді: кідірмей шұғыл (экстрендік),
жедел және жеделсіз етіп ажыратады.
Кідірмей шұғыл (экстрендік) операциялар малдың өміріне қатерлі
құбылыстар келгенде істелінеді (асфиксия, қан кетуде, мүшелер қысымға
түскенде, іштегі мүшелер түсіп қалғанда немесе олардың бұғылап тесілгенде,
жіті тимпанияда жә т.б.).
Жедел операциялар сол жоғары аталған жағдайларда жасалады, егер оларды
жасамай ұзақ мезгілге қалдырса, ауру жылдам дамуы мүмкін. Оларға қатерлі
ісіктер жатады, олардың дамуына байланысты метастаздар өршуі болады.
Операциялардың көбісі асығыссыз, жедел емес (жоспарлы) болады, оларды
алдын – ала жоспарлап, шаруашылық құндылығына және малдың денсаулығына зиян
келтірмейтін мезгілде әдеттегідей өткізеді.
Пластикалық операциялар – зақымдалған ұлпаларды немесе күйреген
ағзаларды пішенін немесе қызметін қалыптастыру үшін.
Косметикалық операциялар қазіргі кезде кең орын алып келе жатқан
операциялардың бір түрі – иттердің құлағын немесе құйрығын кесу, дененің әр
аумағын әшекейлеп сымбаттау т.б.
Операциялардың көпшілігі бір сатыда орындалады, бірақ мал әлсіз
болғанда, қан көп кету қауіпте, естен тану (шок) даму мүмкіншіліктерде және
басқа асқынуларда, операцияны кейде 2 сатыда жасайды – екі кезеңді
операция.
Операция орындалуы үш жүйелі әрекеттерден қосылады: оперативтік жету,
оперативтік әдіс және операцияның қорытынды кезеңі.
Оперативтік жету – операцияның зақымдалған ағзаны және дерттің орнын
тері немесе шырышты қабықтардың және қуыстардың бүтіндігін бұзып ашу
бөлімі. Жету көлемі, ұлпалардың ең аз зақымдалып, кесілген тілім жасайтын
әрекеттерге және кесуге арналған ағза көзбен шолуға болуға тиісті.
Операцияларының көпшілігінде оперативтік жетудің өзіне лайықты ерекшелігі
болады. Бірақ кейбір жағдайларда (ішкі мүшелер жылжығанда, операция
жасайтын орнына жетуге патологиялық ошақтар кедергі болған барысында)
оперативтік жету бірталай қиындықтарға соқтығысады. Сол себептен
оперативтік жету және тілу орны операцияның жасалған кезіде толық шешіледі.
Оперативтік әдіс – дертке ұшыраған ағзаға әрекет ету. Мұнда
зақымдалған мүшеге өте мұқият болып, оның бүтіндігін және тіршілік әрекетін
бұзбай сақтауға тырысу қажет. Бұл хирургті физиологиялық ойлауға, ал
операцияны анатомиялық жасауға міндеттендіреді [1,2,6,7,8,9].
Операцияның қорытынды кезеңі бұл тігістерді салу, таңғыштау, дренаж
(кәріз) кіргізу, кейде арнаулы (ортопедиялық) тағалау әрекеттері.
Кейде операциялардың бірінші 2 кезеңін бірінен – бірін шектеуге
болмайды (абсцессті немесе қаяуды тіліп ашу, жараның тігісін кеңейту).
Орындалатын хирургиялық операциялардың өз аттары болады, олар барлығы
операция жасалатын ағзаларың жиірек латын немесе грек атаулары және
терминінен қолданылатын оперативтік әдіс аталып қосылады.
Осы арадан: руменотомия – мес қарынды тілу; уретростомия – жасанды
несеп шығаратын тесік жасау; энтероэктомия – ішек кесіп алу; колпотомия –
қынап қабырғасын кесу; гистерэктомия – жатырды кесіп алу.
Сонымен қатар, оперативтік хирургияда сол немесе басқа операцияны
басқа операцияны белгілеушілер мынадай терминдерді кең қолданылады, мысалы:
резекция (жарым жарты кесіп алу), экстирпация (ойып алу), ампутация (кесіп
аламын) – мүшелерді жартылай немесе толық кесіп алу және т.б.
Кейбір зерттеулерде немесе шағын операцияларда бір алдыңғы аяғын
көтеріп бекемдейді. Ол үшін арнайы немесе қолдан жасаған тұсамыстарды
қолданады.
Жамбас аяқтарын зерттегенде немесе тағалағанда бекемдейді. Көмекші
жылқының аяғын көтеріп өзінің жамбасына қойып бекемдеп ұстайды. Мінезі
ызақор жылқының құйрығына жіп байлап, сирағын сол жіп арқылы көтеріп
бекемдейді. Бекемдеген мал жылжып қозғалмау үшін оның үстіңгі ерніне бұрау
салынады. Жамбас аяқтарын арқандармен бекітіп, қайыс шығырықтарды тұсамыс
буынына салып, арқандардың ұшын кеуде аяқтардың арасынан өткізіп, кеудеге
орап бекітіп қояды.
Малды қимылсыздандырып арнайы станоктарға бекемдейді. Станоктардың
тұрақты немесе тасымалы түрлері болады.
Жылқыларды жығу тәсілі: Жығуды жатқан жайда бекемдеуге арналған, ол
кезде малды қажеттілікке тиісті орналастыруға болады. Шаруашылық
шарттарында шұғыл көмек көрсетуі жанында, малды арнайы бекемдейтін
операциялық үстел жоқ болуда жығып бекемдеуді қолданады.
Жығардың алдында жығатын алаңды қажетті түрде дайындайды, шаңдатпау
үшін және малға зақым келтірмеу үшін оны жұмсақ сабан немесе шөп төсеп
жабады. Сол мақсатпен арнайы матрастар қолданады. Дайындаған орынды
брезентпен жабады. Жылқыларды жығудың әр түрлі тәсілдері бар.
Ең алдымен мүйіздерімен зақым келтірмеу үшін басты бекітуді талап
етеді. Ол үшін саусақтармен немесе арнаулы мұрын қалқасын қысады және бірге
бір мүйізді басып ұстайды. Кеуде аяқтарын көтеріп немесе бүгіп арқан
ілмекпен иық тұсындағы буынға бекемдейді. Кейде аяқты білек буыннан бүгіп
жіліншік аумағына арқанмен байланыстырады.
Жамбас аяқтарын бекемдеуге арналған арқан ілімге қолданылады, онымен
екі тілерсек буындардан жоғарырақ алып қысып буады. Ең қарапайым тәсіл –
құйрықты аяқтардың арасынан өткізіп, тізе буын деңгейінде ұстап тұру. Малды
құйрығы мен тұмсық қалқасынан бірге ұстап бекемдеу. Арқан бұрауды сирақ
буынының жанына салғанда, мал жамбас аяқпен соққы жасай алмайды. Тұяқты
тазарту және басқа операциялар жасағанда жамбас аяқты берік ұстату үшін
бекітеді. Ең жақсы бекіту станоктарда жүзеге асады. Ірі мүйізді малға
арналған станоктардың құрылысы жылқылардың станоктарынан аса ерекше
болмайды. Жуас малды кейбір операцияларға жамбас аяқтарын таяқпен аластатып
қабырға немесе дуалдың жанына бекемдеуге болады.
Ит пен мысықтарды бекемдеу кезінде ерекше сақтану керек, себебі
олардың қабу және тырнауынан құтыру ауруы жұғуы мүмкін. Итті бекемдегенде
оның аузын дәкемен немесе жіппен нығыз орай отырып алдымен бір түйінді
иектің астынан, ал екіншісін желкеден келтіріп тартып, байлап бекемдейді.
Ит және мысықты стол үстіне бекемдеуі. Кәдімгі ұсақ малға операция
жасайтын столды ағаштан жасап ақ майлы бояумен немесе эмальмен сырлайды.
Столдың қақпағы іш жағына майысқан және ортасында сұйықтардың ағуына
арналған ойық болуы тиіс. Столдың бетінде иттерді байлап бекемдейтін
жіптерді өткізетін бірнеше тесіктер болады. Иттерді шалқасынан, бүйірімен
және құрсақпен жатқызып бекемдейді. Мысықты мойнынан және белден қолмен
ұстап арнайы тері немесе былғары қапқа салады немесе тығыз матаға орайды.
Ұзақ емдегенде немесе ауырқыш операциялар жасағанда жансыздандыратын және
ұйықтататын препараттар қолданады. Жыртқыштармен жұмыс жасағанда ерекше
назар және сақтылықты талап етеді. Әдетте оларды ерекше жылжымалы
қабырғаларға, торларға орналастырады. Жылжымалы қабырғаларын бір – біріне
жақындатып, малды бүйірлерден қысып, қорғану қозғалыстарын тежейді,
арналған тордың төрт қабырғасы металл шыбықшалардан жасалатын
болғандықтан, малдың денесінің қажетті бөлімдеріне жетуге мүмкіндік болады.
Еркімен жүрген немесе өте қауіпті малдарды арнаулы жасалған винчестермен
миорелаксант толтырылған шприц – оқпен атады, аз уақыттан кейін мал жығылып
қимылсызданады. Қажетті емдік, операция т.б. әрекеттері жіті мезгілде жасап
болғаннан кейін, малға жедел антидот жіберіп оятады. Оны тез жасамаса мал
ұзаққа шыдамай өліп кетуі мүмкін.
Қазіргі кезде ауылшаруашылығы және жабайы малды тыныштандыруға немесе
қимылдатпауға седативтік немесе бұлшық етінің әрекетін әлсіретуге арналған
формақологиялық препараттарды қолданады. Олардың кейбіреулерін малды жығып
бекемдеу мақсатында қолданады [7,9,10,11,12].
2 Өзіндік зерттеу – ауру тарихы

Өзіндік зерттеу жұмысымды Шымкент қаласында орналасқан М.Әуезов атындағы
Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Университетінің Агроөнеркәсіп факультеті
Ветеринарлық медицина кафедрасының клиникасында жүргіздім.
Өзімнің курстық жұмысымның тақырыбына сәйкес, жылқының іріңді
пододерматитін емдедім. Емдеу барысында ветеринария ғылымының докторы,
профессор Ілиясов Б.К. жетекшілік жасады.

2.1 Proanamnesis

1.Амбулаториялық журналдағы тіркеу нөмірі – 28
2.Емдік мекеме мекен-жайы: Шымкент қаласы, Г. Ильяев көшесі.
3.Емдік мекеме аты: ОҚМУ, Агроөнеркәсіп факультеті,
Ветеринариялық медицина кафедрасының ветеринарлық клиникасы
4.Мал түрі - жылқы
5.Жынысы - ұрғашы
6.Түсі – күрең
7.Жасы – 2жасар
8.Салмағы – 185 кг.
9. Лақап аты – жоқ
10.Иесі – Отарбаев Қалмахан
11.Ауырған күні – 11.04.2013ж.
12.Сауығу күні – 20.04.2013ж.
13.Иесінің мекен - жайы: Шымкент қаласы, Киров елді мекені,
Темірлан тас жолы, 16-үй.
14.Алдын ала қойылған диагноз: Жылқының іріңді пододерматиті

2.2Anamnesis vitae

Жылқы 2 жаста. Ол басқа жылқылармен бірге бордақылауға қойылған.
Серуендеуге шығармайды. Оның азық рационында пішен, сүрлем ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.