Малайсары батыр

Жоспар
Кіріспе

1 Малайсары
2 Малайсары батырға арналған қысқаша этюдтер

Малайсары (шамамен 1700-1756 жылдар) – Абылай ханның сенімді серіктерінің бірі, жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте ерекше көзге түскен батыр әрі би. Қазіргі Павлодар облысының аумағында дүниеге келген. Арғын ішіндегі бәсентин руынан шыққан. Оның әкесі Тоқтауыл батыр, балуан, анасы Мөлдір - қалмақтың атақты ноянының қызы, қарындасы Гауһар (Қабанбай батырдың әйелі) ерлігі аңызға айналған қаһарман қыз болған. Малайсары батыр туралы деректер алғаш рет Шоқан Уәлихановтың жазбаларында кездеседі. Қазақтың ұлы ғалымының жазуына қарағанда Абылай хан Малайсарының батырлығын, ақылы мен қайратын жоғары бағалаған. Шоқанның қолында болған құнды деректердің бірі Жоңғар қонтайшысы Қалден Сереннің Малайсары батырға «тархан» атағын беру туралы жарлығы. «Тархан» атағы көнеден келе жатқан лауазым, дәреже, бұл атақтың иелері алым-салықтан босатылады, анау-мынау ұсақ қылмыс бойынша тек хан алдында ғана жауап беретін болған. Бұл грамота қалмақ тілінде «тодо бичиг» («төте жазу» деген сөз осыдан шығады) жазуымен жазылған.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Малайсары батыр

Малайсары (шамамен 1700-1756 жылдар) – Абылай ханның сенімді
серіктерінің бірі, жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте ерекше көзге түскен
батыр әрі би. Қазіргі Павлодар облысының аумағында дүниеге келген. Арғын
ішіндегі бәсентин руынан шыққан. Оның әкесі Тоқтауыл батыр, балуан, анасы
Мөлдір - қалмақтың атақты ноянының қызы, қарындасы Гауһар (Қабанбай
батырдың әйелі) ерлігі аңызға айналған қаһарман қыз болған. Малайсары батыр
туралы деректер алғаш рет Шоқан Уәлихановтың жазбаларында кездеседі.
Қазақтың ұлы ғалымының жазуына қарағанда Абылай хан Малайсарының
батырлығын, ақылы мен қайратын жоғары бағалаған. Шоқанның қолында болған
құнды деректердің бірі Жоңғар қонтайшысы Қалден Сереннің Малайсары батырға
тархан атағын беру туралы жарлығы. Тархан атағы көнеден келе жатқан
лауазым, дәреже, бұл атақтың иелері алым-салықтан босатылады, анау-мынау
ұсақ қылмыс бойынша тек хан алдында ғана жауап беретін болған. Бұл грамота
қалмақ тілінде тодо бичиг (төте жазу деген сөз осыдан шығады) жазуымен
жазылған. Шежіре нұсқаларындағы Малайсарыға қатысты бірсыпыра деректер
Мәшһүр Жүсіп жазбаларында кездеседі. Ол Малайсары батырға қатысты қызықты
әнгімелерді қазақ батырларына, оның ішінде Олжабайға арналған аңыздар
топтамасында келтіреді. Шежірешінің айтуына қарағанда: Осы Малайсары өз
заманында епетейсіз ірі, дөкей батырдың бірі есепті болған деп суреттейді.
Малайсарыға қатысты тағы бір деректер жаяу Мұса Байжановтың Қазақ Ұлттық
ғылым академиясы кітапханасының сирек кездесетін қолжазбалар бөліміндегі
Абылай ханның 40 батырымен Сарыарқаны қалмақ ханы Қалдан Сереннен тартып
алған уақиғасы деген қолжазбасында кездеседі. Сондай-ақ, келесі ауыз екі
мағлұматтар ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында қазақ жерінде
өлкетану ісімен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.