Мұнай кен орындарының физикалық-химиялық әдістері

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ . . . 3

1. МҰНАЙ КЕН ОРЫНДАРЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ХИМИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРІ . . . 4

1. 1. Ерітінділермен және газдар арқылы жоғары қысымда қабаттан мұнайды ығыстыру . . . -

1. 2. Мұнай қабаттарын полимерлі және мицеллярлы-полимерлі суландыру . . . 6

1. 3. Мұнай кен орындарын өндіру кезінде физикалық-химиялық әдістерді қолдану . . . 9

1. 4. Мұнай кен орындарын игерудің физико-химиялық әдістері, проблемалары . . . 11

2. МҰНАЙ КЕН ОРЫНДАРЫН ЖЫЛУ ӘДІСТЕРІМЕН ИГЕРУ . . . 12

2. 1. Қабаттағы температуралық жағдай мен оның кен орынды игеру кезіндегі өзгерісі . . . -

2. 2Қабаттардан мұнайды ыстық сумен және бумен ығыстыру . . . 14

2. 3. Бу генераторлы қондырғылардың сипаттамасы . . . 21

2. 4. Ұңғыманың түп жанындағы аймақты бу жылумен игеру . . . 23

2. 5. Қабат ішіндегі жану . . . 25

3. ҚАБАТҚА ӘРТҮРЛІ ӘСЕР ЕТУ АРҚЫЛЫ ҚАБАТТАРДЫҢ МҰНАЙБЕРГІШТІГІН АРТТЫРУ ӘДІСТЕРІ . . . 31

3. 1. Бетті белсенді заттардың (ББЗ) ерітінділері . . . -

3. 2. ББЗ айдау технологиясы . . . 33

3. 3. ББЗ су ерітінділерін пайдаланудың техникалық негіздері . . . 35

3. 4. Қабаттың мұнайбергіштігін арттыру үшін микроэмульсияларды пайдалану . . . 36

4. Қабатты гидравликалық жару . . . 38

4. 1. Қабатты гидравликалық жарудың түрлері . . . 42

4. 1. 1. Абразивті перфорациялы гидравликалық жару . . . 44

4. 1. 2. Магнийлі гидравликалық жару . . . -

4. 1. 3. Ваккумды ыдысты гидравликалық жару . . . 45

4. 2. Гидрожарудың технологиясы . . . 46

4. 3. Қабатқа әсер етудің басқа физикалық әдістері . . . 47

5. ЭЛЕКТРЛІ ӘСЕР ЕТУ ӘДІСІН ҚОЛДАНЫП МҰНАЙ БЕРГІШТІКТІ АРТТЫРУ . . . 49

ҚОРЫТЫНДЫ54

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 56

КІРІСПЕ

Мұнай кен орындарын суландыру қабаттан мұнайды сумен ығыстыру және берілген тереңдікте қабат қысымын ұстап тұру үшін қолданылады.

Қазіргі таңда игеріліп жатқан кен орындарды суландыру дүние жүзінде ең кеңінен тараған әдіс. Қазақстанда және Ресей Федерациясында 90% аса өндірілетін мұнай суландырылатын кен орындардан алынады. АҚШ-та мұнадай кен орындардан мұнайдың маңызды бөлігін өндіреді.

Көбінесе қолданылатын суландыру әдістеріне келесілер жатады: ұңғылар орналасуы қатарлы, блокты-қатарлы, ауданды схемада болғанда нұсқа ішімен және нұсқа сыртымен су айдау.

Ерітінді ретінде қабаттан мұнайды ығыстыру үшін спирт, эфир, күкірт және т. б. қоспалар қолданылады. Бірақ суды және ауаны табиғи газ негізінде және екі көміртек қолдану арзанырақ болады. Сонымен су жай қабаттарда мұнаймен араласпайтынын ескеру қажет. Мұнайды жер қойнауынан алу пайда болу ол қабат ішілік жануға әкеледі. Қабаттан мұнайды ығыстырғыш еріткіш ретінде спирттер, эфирлер, күкіртсутек және т. б. қолданылады. Бірақ бұлар қымбат заттар болып табылады. Ауа, су, кейбір жағдайларда табиғи газ бен көміртек қос тотығын пайдалану арзанға соғады. Сонымен бірге, қарапайым қабат жағдайларында су мұнаймен араласпайды, қабатқа ауаны айдау басқа процесс қабатішілік жанумен мұнайды ығыстыруды ескеруіміз қажет.

1. МҰНАЙ КЕН ОРЫНДАРЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ХИМИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРІ

1. 1. Ерітінділермен және газдар арқылы жоғары қысымда қабаттан мұнайды ығыстыру

Қабаттан мұнайды сумен ығыстырудың толығымен болмауының ең басты себебі, олардың сулануы ығыстырушы және ығыстырушы сұйықтықпен үйлеспеуі нәтижесінде осы сұйықтықтардың бетінде беттік бөлік және мұнайды кеуекті ортадан капилярлы кеуектер пайда болады. Сонымен қатар қабаттың суланған аймақтарында жыныс түйіршігінің бетіндегі мұнайдың толығымен ығыстырылмауы, мұнайдың ауыр компоненттерінің адсорбциялануының нәтижесінде болатын жыныс коллекторларының гидрофобизациясымен түсіндіріледі, сондай-ақ ығыстырып отырған сұйықтық пен ығыстырушы тұтқырлықтың әртүрлі айырмашылығының болуы, оның өзі су-мұнай байланыс кезіндегі гидродинамикалық тұрақсыздығының пайда болуына әкеліп соқтырады, яғни мұнай түйіршіктері немесе тамшыларының құралуына себеп болады. Қарастырылған мәселе бойынша мұнай кеуекті ортада қалады, сулануға әкелетін қабықша ретінде жыныс дәні және домалақшалар тұйық жыныста орналасқан және сумен айналған қабат арасындағы кеуекті жерінде (1- сурет) . Егер мұнай онымен араласқан сұйықтықпен ығыстырылса, онда молекулалы диффузиясыз еріткіш зат мұнайды сіңіреді, ал мұнай көміртегі толығымен қабаттан ығысады. Алайда егер мұнай кен орындарын игеру үдерісінде мұнайды қабатқа тек ерітінділер айдау арқылы ығыстырса, онда соңында қабаттан мұнайды жуып алғаннан кейін, жер қойнауында қалады. Бір білетініміздей қабатта қалдырылған зат қолжетерлік және арзан мұнай болуы керек. Ерітінді ретінде қабаттан мұнайды ығыстыру үшін спирт, эфир, күкірт және т. б. қоспалар қолданылады. Бірақ суды және ауаны табиғи газ негізінде және екі көміртек қолдану арзанырақ болады. Сонымен су жай қабаттарда мұнаймен араласпайтынын ескеру қажет. Мұнайды жер қойнауынан алу пайда болу ол қабат ішілік жануға әкеледі. Қабаттан мұнайды ығыстырғыш еріткіш ретінде спирттер, эфирлер, күкіртсутек және т. б. қолданылады. Бірақ бұлар қымбат заттар болып табылады. Ауа, су, кейбір жағдайларда табиғи газ бен көміртек қос тотығын пайдалану арзанға соғады. Сонымен бірге, қарапайым қабат жағдайларында су мұнаймен араласпайды, қабатқа ауаны айдау басқа процесс қабатішілік жанумен мұнайды ығыстыруды ескеруіміз қажет. 50 және 60-жылдардың басында қабаттан мұнайды ығыстыру үшін мұнаймен араласатын заттар ретінде көмірсутекті еріткіштерді - сұйытылған пропан, газ конденсат, бензин және қабат бойымен су немесе құрғақ газбен қозғалатын тығын немесе жиек түріндегі, т. б. еріткіштерді қолдану ұсынылған.

1-сурет. Кеуекті ортаның қимасы: 1 - жыныс түйіршіктері; 2 - тұйыққа тірелген кеуектегі қалдық мұнай; 3 - қабыршақты мұнай; 4 - су

Зертханалық тәжірибелердің көрсетуі бойынша қабаттан мұнайды онымен араласатын еріткіш-заттармен ығыстыру үдерісінде ығыстыру коэффициенті 100%-ға дейін жетуі мүмкін. Егер қабатқа құрғақ газбен ығыстырылатын еріткіштің жиектерін пайдаланса, мұнайды ығыстыру коэффициенті бұрынғыша жоғары болып қалады, бірақ газ-еріткіш байланысында тұрақсыздық байқалып, жиек айтарлықтай тез жоғалады да, еріткіш қабаттан құрғақ газбен бірге алынады. Осылайша, құрғақ газды еріткішжиегін ығыстырушы зат ретінде қолданған жағдайда ығыстыру процесі мен қабатты ұстау коэффициенті төмендейді. Көлбеу қабаттарда құрғақ газбен жоғарыдан төменге қарай ығысты- рылатын еріткіш жиегімен мұнайды ығыстырғаннан кейін оның бұзылулары елеулі болмайды және қабаттан мұнайды ығыстыру үдерісі әсерлі болады. Бұл қарапайым, жоғары емес қабат қысымында жүреді. Егер қысым жоғары болса, құрғақ газ бен көмірсутекті еріткіштің араласуы тиімдірек жүреді, ал кейбір физикалық жағдайларда шектелмеген араласуға дейін барады. Қабат қысымының одан әрі қарай жоғарылауы физикалық жағдайларда еріткіштің жиегі тіпті, артық болып кетеді, өйткені мұнай мен газ арасында құрғақ газ бен мұнайдан бөлінген көмірсутектердің толық араласу аймағы, кейін көмірсутектер мұнайдың өзімен араласу аймағы пайда болады. Мұнайдың көмірсутектермен толық араласуы жағдайында қабаттардан мұнайды құрғақ газбен ығыстыру үдерісі қабаттардан жоғары қысымдағы газ бен мұнайды ығыстыру деген атқа ие болды.

Егер еріткіштің жиегі қабатқа су айдау нәтижесінде жылжыса, еріткіш пен судың екі қосылмайтын сұйықтық ретінде, ортақ сүзу аймағы түзіледі. Нәтижесінде жиек қабаттың суланған аймағы бойына жағылады. Бұл жағдайда қабатта мұнай мен еріткіштің ығысу аймағы да, араласпайтын сұйықтықтар аймағы да бар. Мұнайдың түзілуі мен мұнай мен еріткіштің ығысу аймағы өсуі үдерісі, газдың циклдік айдалуы секілді молекулярлық және конвективті диффузиямен ескеріледі. Бірақ соңғы жағдайда майлы газ қабаттан құрғақ газбен ығыстырылады. Бұл газдардың тұтқырлығы іс жүзінде бірдей. Егер мұнай еріткіштің жиегімен ығыстырылса, негізінен мұнайдың тұтқыр- лығының еріткіштікіне қарағанда көбірек болуы себепті, қабатта бұл сұйықтықтардың араласу процесіне, демек жиектің керекті мөлшерінің түзілуіне мұнай мен еріткіштің тұтқырлықтарының айырмашылығы айтарлықтай әсер етеді. Қабаттан еріткіштің сумен ығыстырылуын ескермей мұнай мен еріт- кіштің араласу үдерісін қарастырайық. Ең алдымен, еріткішті қабаттан сумен ығыстыруды ескермей, мұнай мен еріткіштің араласу үдерісін қарастырайық. Тік сызықты мұнай қабатынан ығыстыру және ерітіндімен ығыстыру диффузия коэффициент арқылы ажыратылады. Ол келесі түрге ие:

$\frac{\partial c}{\partial t}$ = $\frac{\partial}{\partial x}\left( D\frac{\partial c}{\partial x} \right) - \omega\frac{\partial c}{\partial x}$ $\ \ \ \ (1)$

Мұндағы, С - мұнай еріткіш қоспалардың концентрациясы; D - диффузия коэффициенті; V - фильтрация жылдамдығы. Бір сұйықтықты басқа сұйықтықпен, олар әртүрлі тұтқырлықта болғанда ығыстыру эксперименталды зерттеу нәтижесін өңдеу комплексті диффузия коэффициентін:

$D = D_{E}\left( 1 + K_{\mu}qrad\mu_{c} \right)$ $(2)$

у $D_{E} = D_{0} + D_{k}; \ D_{k} = K_{w}W$

түрінде көрсетуге болады. мұндағы, ${\ \mu}_{c}$ - екі сұйық қоспасының тұтқырлығы; $D_{0}$ - молекулалық диффузия коэффициенті; $D_{k}$ - біртекті сұйықтың конвективті диффу- зиясының коэффициенті; $K_{w}, K_{\mu}$ - сәйкесінше біртекті сұйықтың конвективті диффузиясы мен әртүрлі тұтқырлықты диффузияны ескеретін тәжірибелік коэффициенттер.

1. 2. Мұнай қабаттарын полимерлі және мицеллярлы-полимерлі суландыру

Тұтқырлығы әртүрлі мұнайларды қабаттардан жәй сумен ығыстыру барысында мұнай және су тұтқырлықтары қатынасының өсуіне байланысты қазіргі және соңғы мұнайбергіштік төмендейді. Мұнай және су тұтқырлықтары қатынасын төмендету және мұнайбергіштікті жоғарлату үшін полимерлердің сулы ертінділерін пайдаланады. Қабатқа айдалатын полимер ретінде көбінесе полиакриламид (ПАА) қолданады. ПАА-ң молекулалық құрылымы схема түрінде қарасақ ұзын тізбек тәріздес және көміртек, сутек және азот атомдарынан тұрады. Полимерлердің молекулярлық массасы 10 ⁶ құрайды. Полимерлер молекулалары кеуекті ортада қозғала отырып түйіршіктерге жабысады, сөйтіп оларға сорбцияланады.

Полимер сулы ертіндісі фильтрациясы былайша жүзеге асады: қысым градиентінің өсуімен байланысты ертіндінің қозғалу жылдамдығы Дарси заңы бойынша судың фильтрациялануы жылдамдығына қарағанда жәй өседі. Фильтрация жылдамдығы қысым градиентіне сызықты емес тәуелділікте болатын және қысымның аз шамаға өсуіне байланысты фильтрация жылдамдығы төмендей беретін сұйықтарды дилитантты деп атайды. Суретте жәй судың (1-ші қисық) және полимерлі су ертіндісінің (2-ші қисық) фильтрациялары жылдамдықтарының қысым градиентіне тәуелділігі келтірілген.

ПАА-ң сулы ертіндісінің фильтрациялану заңын келесі формула түрінде жазуға болады:

полимер сулы ертіндісінің тұтқырлығы немесе былайша жазуға болады:

кедергі факторы

Айтып өткендей ПАА-ң сулы ертіндісінің фильтрациясы оның кеуекті ортаға сорбциялануымен байланысты болады. Бұл кезде егер ПАА су құрамында неғұрлым жоғары болса сорбциялану қисығы Генри изотермасына жақындайды, ал полимердің аз мөлшерінде осы изотерманың анықталған жақындау түрін қолдануға болады.

Полиакриламидті гель, қатты гранула немесе ұнтақ түрінде дайындайды. Әдетте келесі концентрацияны қолданады: гель үшін 1-5%, қатты полимер үшін (гранулы немесе ұнтақ түрінде) 0, 08 - 0, 4%. ПАА-ны суға ертіндінің тұтқырлығы шамасына жеткенше қосады. Бұл жағдайда кедергі факторы 5-10 арасында өзгереді.

Әдетте ПАА-ң сулы ертіндісін мұнайды ығыстыру үшін судың тұтқырлығы болғанда қолданған тиімді болып саналады.

Мұнайды ығыстыру процесі кезінде ПАА-ң кеуекті ортада сорбциялануы нәтижесінде сорбциялану фронты пайда болады. Полиакриламидтің сорбциялануы фронтының алдында қабат бойымен таза су қозғалады. ПАА-ң ертіндісімен мұнайды ығыстыру БАЗ-ң ертіндісімен ығыстырған кездегімен бірдей болса да механизмдері әр түрлі.

Мұнай кен орындарын игерудің физико-химиялық әдістері арасында мұнай қабаттарына комплексті әсер ету әдісі де белгілі. Яғни қабаттарға БАЗ, спирттер, еріткіштер, су және ПАА-ң ертіндісі қоспаларын айдау арқылы мұнайды ығыстыру. Бұл әдіс мицеллярлы-полимерлі суландыру деп аталады. Бұл әдіс бойынша аталмыш заттарды аз мөлшерде қолдану арқылы мұнай және комплексті ертінді арасында мұнайдың ертіндімен толығымен араласу аймағын немесе ондағы беттік тартылыс күштерін тез азайтуға қол жеткізуге болады.

Су, БАЗ, көмірсутектер және спирттердің қатынасы белгілі бір шамаға жеткенде ертіндіде физико-химиялық молекулалар тобы - мицелла пайда болады. Осындай ертіндіні мицеллярлы деп атайды.

Бірақ мицеллярлы ертіндінің тиімді тұтқырлығы оны құрайтын заттардың бастапқы тұтқырлығына қарағанда жоғары. Егер айдау сызығы айналасында бұл ертінді суға ауысатын болса, онда тұтқырлығы төмен су тұтқырлығы жоғары мицеллярлы ертіндіні ығыстыруы керек болады. Бұл жағдайда ертіндінің ығыстыру коэффициенті төмендейді. Сол себепті мицеллярлы ертіндіні қабат бойымен итеру үшін полимердің сулы ертіндісін қолданады. Қабатқа осылайша әсер етуді мицеллярлы-полимерлі суландыру деп атайды.

Мицеллярлы ертінділердің түрлі құрамдары анықталған. Мысалға (%-пен) : А-сульфанаттар-6; БАЗ ОП-4 - 1, 2; изопропил спирті - 1, 2; керосин - 51, 6; су - 40; Б - сульфанат - 8; БАЗ - 2; мұнай немесе сұйық көмірсутектер қоспасы - 30; су - 60.

Полимерлі ертінділер секілді мицеллярлы ертінділердің тұрақтылығы, сәйкесінше мұнайды ығыстыратын агент ретінде тиімділігі қабат суының құрамына және тұздылығына қатты тәуелді екенін ескеру қажет.

1. 3. Мұнай кен орындарын өндіру кезінде физикалық-химиялық әдістерді қолдану

Мұнайды ығыстыру үшiн 65% метан болатын газ және 35% этан-пропан фракциялары, сонымен бiрге байытылған газ пайдаланылады. Мұнайды ығыстырғандағы түпкі мұнайбергіштік коэффициенті 60-70% және одан жоғары болады. Қабаттағы байытылған газ жоғары қысымда мұнайды ығыстыруға қолданатын жұмыс нәтижесінде түпкі мұнайбергіштік 70% немесе одан жоғары болуы мүмкін. Жоғарғы мұнайбергіштіктің табысының керектi шарты қабатта жақын араластырғыштар мұнай және газдың болуы қамтамасыз етеді. Ол үшiн мұнай аз байлағыш, шайырлар және шайыртастақтарда шамалы болуы керек. Физикалық-геологиялық қабат шарттары мұнайды ығыстыру үшiн табиғи немесе байытылған газ 20 МПа жоғары қысымда қолдану керек. Маңызды жағдай - кен орнының жақын жерде болуы, қабатта газды тығыздауға табиғи немесе байытылған газ қорлары есептеледі. Мұндай қорлар негiзiнен кен орнының газконденсаты мұнай шоғырлары, сонымен қатар майлы мұнай-газ ретiнде қызмет көрсете алады. Мұнай кен орнын игеру тәжірибесі қабатта қолайлы жағдайда мұнайды ығыстыру үшін көміртектің қос тотығын қолданғандағы мұнайбергіштік қарапайым суланудағы мұнайбергіштікпен салыстырғанда 10-15%-ға көп болады. Егер СО2 жиектеулерiн қолданса, ең үлкен эффект алады, сұйық жабық немесе газ күйінде болады. Жиектеулер толтырылатын судың әсерлерiмен алға басады. Жоғары қысымда еріткіштер мен газды қолданғанда пайда болатын негiзгi мәселелердiң бiрi өндіруші ұңғымаларға газды мезгілсіз жібермеуі және ұңғымадағы газ факторының бірнеше есе өсуі болып табылады. Газдың күшті бұзылған жерлерi қабат қамту коэффициентін төмендетуге мүмкiндiк туғызады, мұнай өнiмдiлiгiмен салыстырғанда түпкi мұнай өнiмдiлiгiнiң ығыстыру коэффициентінiң өсуi нақтылы шарттарында сулануы төмендей алады. Қиындықтарды жеңу мақсатында болуы мүмкiн мәселемен сабақтас биiк қысымдардағы үлкен құрылымдардың бiр бөлiктерi жанында қарапайым немесе байытылған газды басып тығыздауға ұмтылу керек. Осы жағдайда мұнайдың гравитациялық бөлiнуі және газ бiрнеше соңғы өндіруші ұңғымадағы бұзылған жерлерi және қабатты қамту коэффициентін төмендетуге кедергi келтiредi. Мұнай кен орындарын игерудің әдiстерiн дамытудағы мәселе - газ және қарапайым газ, сонымен қатар жоғары қысымда байытылған көмiрсутек ерiткiштерін қолдану техникалық-экономикалық сипатқа ие. 206 Ол көрсетілген әдісті қолданғанда қабатқа көп мөлшерде бағалы көмірсутек айдау қажеттілігі, тығыздалатын суларды көмiрсутек жиектеуiнің шайылуы уақытында өнімнің толық алынбай қалуына байланысты. Басында қабаттарынан мұнайды шығарудың әдiстерiнiң дамытуы көмiрсутек ерiткiштердiң жиектеулерiн қолдану арқылы, қабат қуысында жиектеудiң жинағы 0, 05-0, 10 көлемді құрайды деп есептелген. Дегенмен үлкен литологиялық бiртектi емес екенін есепке алу және қабат жарық- шақтылықтары негiзiнен салыстырмалы қабаттардағы ерiткiштiң жиектеу- лерiнің өлшемі 0, 2-0, 25 қуыстағы қабат көлемiн құрауы керек деген пiкiр тудырады. Мүмкiн, егер қабаттан мұнайды ығыстырудың үдерісi көмiрсутек ерiткiштердiң үлкен масштабпен қолдануын айтып тұрса, онда қабатқа көптеген жылдар (мүмкін мәңгiлiк) қалып қойған үлкен көлемді бағалы көмірсутек айдау қажет болады. Бұдан мынадай сұрақтар туындайды: бұл көмiрсутектерді қайдан аламыз? Олардың барлығын газконденсатты кен орындарында әлде бiрнеше мұнай кен орындарында шоғырланады А? Әлде мұнай тек қана ауыр фракциялар шаруашылық үшiн өңдеудiң нәтижесiн алады А? Бұл экономикалық көзқарасты ақтай алмайды. Мысалы, көмiрсутек ерiткiштердiң мұнайды ығыстыруын тиiмдi жүзеге асыру мүмкiн. Қабаттан жоғары қысымда байытылған газ және қарапайым газбен мұнайды ығыстырудың жоғары көрсеткіші - қабатқа су мен газдың (су- газды қоспалар) бірлесе айдауы. Мұнайбергіштікті жоғарылату үшін физико-химиялық активті (БӘЗ, полимерлер және олардың қоспалары) заттарды қабатқа айдайтын суға қосып пайдалануға негізделген физико-химиялық әдістеріндегі бар басты мәселе, кеуектi ортаның бұл қоспаларды соруды мұнайды шығарудың үдерісiне терiс ықпал етуінен және қалдық мұнайға байланысты болады. Көрсетiлгендей, сору активті заттардың қабатта өте баяу таралуына, судың қоспаларынан тазарған мұнайдың айтарлықтай көлемін ығыстыру және физико-химиялық әдіспен мұнайбергіштіктің жоғарылау әсерінің бірден төмендеуіне алып келеді. Сонымен қатар, сору физикалық-химиялық белсенді заттардың жиектеулерінің қирауына алып келеді. Алайда көптеген теріс құбылыстарға қарамастан, мұнайбергіштіктің физико-химиялық жоғарылату әдістерін зерттеуді жалғастыру керек, жаңа әсерлі заттардың үйлесімділігін табу - оларды мұнайбергіштікті арттыру үшін қолданудың аса әсерлі әдістері. Осындай әдістердің тиімділігі, газбен жоғары қысымда және көміртектің қос тотығымен мұнайды ығыстыру нақты кен орындарында алынған нәтижелермен расталған. Осы әдістердің қолдануда С02-ны ұзақ қашық- тыққа тасымалдауға, коррозия жабдықтарына, т. б. заттарға байланысты көптеген технологиялық қиындықтар туындайды. Соңғы жылдары қабатқа микробиологиялық нақтылы әсер етудің дамығанын атап өту керек. 207 Мұнай өнiмдiлiгiнiң жоғарылатуының әдiстерi және тәжiрибеде өнеркәсiптiк жұмыстардың мұқият талдауы әрі қарай зерттеулер төңiрегiнде физикалық-химиялық әдiстердiң тиiмдiлiктерiн анықтауға көмектеседi.

1. 4. Мұнай кен орындарын игерудің физико-химиялық әдістері, проблемалары

Қазіргі таңда мұнай кен орындарын игерудің физико-химиялық әдістері барынша зерттелген және тәжірибеден өткізілген. Атап айтсақ мұнайды қабаттан көмірсутек ерітінділерімен және көмірқышқыл газымен ығыстыру әдістері.

Мұнайды ығыстыру үшін құрамы 65 % метан және 35 % этан-пропан фракцияларынан тұратын газдарды және де байытылған газдарды (35 % метан және 65 % этан-пропан фракциялары) қолданады. Мұнайды ығыстыру кезінде соңғы мұнайбергіштік 60-70 % және одан да жоғары шамаға дейін өседі.

Жоғары мұнайбергіштікке қол жеткізу қабатта мұнай мен газдың араласуына ықпал етумен тікелей байланысты. Ол үшін мұнай тұтқырлығы төмен және құрамында асфальт пен смола мөлшерлері аз болуы шарт. Бұған қоса қабаттардың физико-геологиялық шарттары мұнайды ығыстыру үшін табиғи немесе байытылған газдарды қолдануға қолайлы болуы керек.

Тағы бір жағдай - ол жақын маңайда табиғи немесе байытылған газ көздері ретінде пайдаланатын және оған газ айдауға жоспарланған кен орындардың болуы маңызды болып табылады. Мұндай көздер ретінде жақын орналасқан газконденсатты кен орындарын және де құрамы майлы газға қаныққан мұнай кен орындарын пайдаланады.

Мұнай кен орындарын игеру тәжірибесі көрсеткендей мұнайды қабаттардан ығыстырып шығару үшін көмірқышқыл газын қолдану жәй сумен ығыстыруға қарағанда мұнайбергіштік коэффициентін 10 - 15 % жоғары болады. Егер СО ₂ газын сұйық және газ түрінде қабатқа бөлікше түрінде айдайтын болсақ, онда ең жоғары тиімділікке қол жеткізуге болады. Газ бөлікшесі қабат бойымен оған айдалып отырған судың көмегімен қозғалады. Қабаттағы мұнайды СО ₂ газымен ығыстыру процесін мұнайы жеңіл және құрамында ауыр көмірсутектер, асфальтендер мен смола мөлшерлері аз болатын кен орындары игеру кезінде қолданған тиімді болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.