Қазақстан Республикасының шағын және орта бизнесті дамытудағы салық жүйесін жетілдіру жолдары мен бағыттары

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 98 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІ ДАМЫТУДА САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ АЛАТЫН ОРНЫ . . . 7

1. 1 Салық - шағын және орта бизнесті дамытудың құрамдас бөлігі ретінде . . . 7

1. 2 Шет елдердегі шағын және орта бизнесті дамытудағы салық жүйесінде туындайтын негізгі мәселелер . . . 14

2 АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША САЛЫҚТЫҚ ТҮСІМДЕРІНЕ ЖӘНЕ КІШІ БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІНІҢ ҚЫЗМЕТІНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ (АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ САЛЫҚ ДЕПАРТАМЕНТІНІҢ МЫСАЛЫНДА) . . . 28

2. 1 Алматы облысы бойынша салықтық түсімдеріне экономикалық талдау . . . 28

2. 2 Алматы облысы бойынша кіші бизнес субъектілерінің қызметтеріне

салық жүйесінің ықпалына экономикалық талдау . . . 49

3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІ ДАМЫТУДАҒЫ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ МЕН БАҒЫТТАРЫ . . . 63

3. 1 Қазақстан Республикасының салық жүйесі бойынша кіші бизнесті дамыту болашағы . . . 63

3. 2 «Бизнестің жол картасы - 2020» салық жүйесінің дамыту бағыты ретінде . . . 71

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 93

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 97

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі еліміз дербес мемлекет болған және белсенді түрде рыноктық экономикаға өту кезінде салық жүйесі елеулі орын алады. Өзінің тәуелсіздігін және дербестігін алған кез-келген мемлекетке тұрақты, әрі күшті қаржылық база қажет. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай нарықтық экономика жағдайында мемлекеттің қаржылық негізі шаруашылық субъктілерден және халықтан жиналған салық болып табылады.

Салықтардың мәні - мемлекеттің міндетті төлем түрінде жалпы ішкі өнімнің бір бөлігін қоғам пайдасына алынуынан көрінеді. Экономикалық мазмұны, бір жағынан, шаруашылық субьектілерінің және, екінші жағынан, азаматтардың мемлекеттік қаржылардың қалыпт астырудағы мемлекеттің қарым - қатынасынан байқалады. Мемлекет салықтарды экономиканы дамытуға, ынталандыруға және экономиканың маңызды, дамуды қажет ететiн салаларына қолдау құралы ретiнде пайдаланылады.

Республикада 1991 жылы қабылданған «Салық жүйесі туралы» ҚР-ның Заңы тәуелсіз Қазақстанның салық жүйесін құрудың алғашқы бастамасы, оны қабылдаудағы тұңғыш тарихи құжат болып табылады. Дегенмен, қандай да болмасын жаңа бастамада тәжірибе жинақтай келе, бірқатар кемшіліктердің орын алатыны сияқты, жаңа салық жүйесінің де кемшіліктері болды. Негіздері: салық қызметі тәжірибесінің жеткіліксіздігі, салық санының шектен тыс көптігі, салық сипатына сай дүниежүзілік принциптерінің сақталмауы, салық көзінің тұтынуда болмауы, шексіз жеңілдіктер мен салық қойылымдарының бір салық бойынша бірнеше түрі болуы салық жүйесін реформалау қажет екендігін айқындай түсті.

1995 жылы қабылданған ҚР Президентінің «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Заң күші бар Жарлығы салық жүйесіне оңтайлы өзгерістер алып келді. Олардың қатарында қызмет етіп келген ұзын саны 46 салықтар мен алымдар санының 11-ге қысқартылуы, салық салу принциптерінің дүниежүзілік тәжірибеге сай өзгертілуі, халықаралық салық салу тәртібінің енгізілуі, салықтардың нышанына, белгілеріне қарай топталуы, сонымен қатар бұл құжаттың көптеген заңдармен тығыз байланыстылығы, салықтық әкімшіліктің жаңа ережелерінің енгізілуі т. б. түбегейлі салық жүйесіне аса қажет өзгерістердің енгізілуі жатады.

2003 жылы қабылданған жаңа Салық кодексі жылдар бойы бастан кешкен тәжірибелердің нәтижесі іспетті. Жаңа кодекс бүкіл әлемде қабылданған құқықтық көрсеткіштерге негізделген және біздің экономикамызға нарықтық қатынасқа тезірек бейімделуге мүмкіндік беретін ішкі құқықтық базаға сүйеніп, жалпы мемлекеттің мүддесіне жауап береді.

Қазақстан Республикасының 2000-2010 жылдарындағы болжамдарында және реформаны тереңдету саясатында негізгі орынды кәсіпкерлікті дамыту болжамы алады. Осы себептен, Республикада кәсіпкерлік қызметті реттеу мен экономикалық қолдаудың жиынтық механизмі әзірленуде. Осы жиынтық механизмнің негізгі элементі болып салық реттеуі жатады.

Салық жеңілдіктері мен салық мөлшері шағын және орта кәсіпкерлік өндірісінің тиімділігін жоғарылатуға жағдай жасаудағы маңызды құрал болып табылады. Шағын және орта кәсіпкерлікте салықты реттеудің біршама өзгешеліктері бар. Мысалы, ауылда шаруашылығын жүргізу және меншіктің алуан түрлі формаларының болуы тауар өндірушілердің іскерлігі мен тапқырлығынан ғана емес, ауылшаруашылығына жасалынатын жеңілдіктер жүйесінің пайда болуымен реттелінетін мемлекет тарапынан қуатты қаржыландырумен анықталады. Мұндай жүйенің пайда болуы ауылшаруашылығы кәсіпорындарына салық салуды жетілдірумен жүзеге асады. Осы себептерге сүйене отырып, кәсіпкерлік қызметті салықтық реттеу механизмін одан әрі дамыту өзекті мәселе деп ойлаймыз. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің қазіргі таңдағы аса шешілмеген және комплекстік талдауы салық механизмінің және кәсіпкерлік қызметке салық және салық салу проблемалары осы тақырыпты жазуға және алдағы қойған мақсатқа әкелді.

Зерттеу объектісі ретінде шағын және орта кәсіпкерлік қызметке салық салу механизмі және оның функционалды элементтері аталады.

Зерттеу пәні - қазіргі кездегі Қазақстан Республикасында қызмет ететін салық жүйесінен туындайтын экономикалық салдарлар.

Тақырыптың ғылыми тұрғыда зерттелу дәрежесі. Салық жүйесінің әлеуметтік - экономикалық мәні мен мағынасы А. Смит, Д. Рикардо, Ж. С. Сисмонди, У. Петти, Ф. Кенэ, Дж. Кейнс, А. Лаффер, М. Фридман және өзге де көптеген ойшылдардың еңбектеріне арқау болды. Олар, өз еңбектерінде сол кездегі өздері ұстанып отырған экономикалық концепцияларға сүйене отырып, салықтардың мәні мен мазмұнын, атқаратын қызметтерін ашып көрсеткен болатын.

Салық жүйесінің нарықтық процесстерге деген кері әсерінің деңгейін төмендету мәселесі бойынша оны жетілдіру бағыттары Дж. Бьюкенена, А. Оукен, У. Хеллераның еңбектерінде қарастырылады. Салық жүйесі экономикалық басқару құралы ретінде көптеген жылдар бойы қолданылмай келгені баршаға аян. Сондықтан, кейбір авторлар дамыған капиталистік мемлекеттердің тәжірибесін қарастырумен айналысып келді. Осыған байланысты мынандай ресейлік ғалымдардың мақалалары мен монографияларын атап өту қажет: В. Т. Князев, В. Я. Савченко, В. Т. Пансков, В. М. Пушкарева, Д. Г. Черник, Т. Ф. Юткина, А. И. Худяков және т. б.

Экономикалық дамуға салық салудың тигізетін кері әсерлерін төмендетуге ат салысып және сол бойынша Қазақстандағы салық жүйесін реформалауға үлкен үлес қосқан әдебиеттер мен ғылыми еңбектерді де атап өтуге болады. Аталған зерттеулерге С. Ш. Әуелбаев, У. Б. Баймуратов, А. Б. Зейнелгабдин, С. Ж. Интыкбаева, Ж. О. Ихданов, Г. Карагусова, Н. К. Кучукова, С. Қ. Құлпыбаев, В. Д. Ли, Н. К. Мамыров, В. Д. Мельников, А. А. Нурумов, К. С. Сағадиев, Х. Н. Сансызбаева, Р. У. Смагулова, Э. Қ. Ыдырысова және т. б. авторлардың еңбектерін жатқызуға болады. Дегенмен, аталған әдебиеттерде салық жүйесінің мәселелері көбінесе фискалдық сипаты жағынан, оны көтеру және оның жекелеген экономикалық субъектілерге тигізетін әсері туралы жеткілікті түрде қарастырылып, тереңірек зерттелген болса, ал экономикалық проблемалардың басым бөлігін тегістей алатын салық жүйесінің экономикалық институт ретінде қызмет ететіндігіне аса назар аударылмаған.

Магистрлік зерттеудің мақсаты Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің салық салу механизмін реттеу жолы. Осы себептен алдағы қойған міндеттері :

салық салудың экономикалық мазмұны мен құралдарын анықтау;
шағын және орта бизнесті дамытудағы салық жүйесінің ролі мен кәсіпкерлік қызметке салық салудың шет елдік тәжірибелерін зерделеу;
шағын бизнестегі салықтық реттеу механизміне (Алматы облысы материалдары негізінде) талдау жүргізу:
салық механизмдегі қолданылып жүрген кәсіпкерлікке арналған салық жүйесінің ерекшеліктеріне көз тоқтату:

а) біржолғы талон негізінде;

б) патент нысаны негізінде;

в) оңайтылған декларация негізінде шағын бизнестің Республикада даму жолдарын қарастыру және салықтық реттеудің жақсарту жолдарының бағыты.

- ҚР салық жүйесін дамыту бағыты ретінде «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасының ролін айқындау.

Осы зерттеулерге негіз ретінде Үкіметтің қаулылары мен шешімдері және экономикалық бағдарламалары, сонымен қатар Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің нормативтік актілері, статистикалық көрсеткіштердің ресми материалдары және Алматы облысы бойынша Салық департаментінің деректері негіз болды. Бұл диссертациялық жұмыстың негізгі мақсаты Қазақстан Республикасында, оның ішінде Алматы облысында шағын және орта бизнестің даму жолдарына талдау жасау арқылы нарықтық экономикада бұл салалардың экономикаға тигізер әсері мен басымдылықтары, олардың кезек күттірмейтін өзекті мәселелері, даму жолдарына салық саясатының әсерін бағалау.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі қазіргі кездегі салық саясатындағы әлеуметтік- экономикалық ілімнің жетістіктерінен құралады. Нарықтық қатынастарды салықтық реттеуге байланысты жазылған алыс - жақын шет елдердің және отандық ғалымдардың іргелі ғылыми еңбектері пайдаланылды, сонымен бірге, салық жүйесіне қатысты Қазақстан Республикасының заңдары, Мемлекеттік бағдарламалар, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтары мен Халыққа жолдауы, ҚР Қаржы Министрлігінің статистикалық бюллетені және ҚР статистика жөніндегі Агенттігінің ресми мәліметтері қолданылды.

Ғылыми жұмыстың зерттеу пәнін жүйелі түрде қарастыру мынандай жалпыға бірдей ғылыми әдістер: ғылыми абстракция, моделдеу, салыстыру, сараптау және статистикалық талдау арқылы жүзеге асырылды.

Диссертациялық жұмыстың ғылыми жаңалықтары. Диссертациялық зерттеу жүргізу барысында ғылыми жаңалық сипаты бар келесі нәтижелер алынды:

салық және салық салу мәнін анықтаудың теориялық жақтарын жан-жақты қарастыру негізінде «салық» және «салық салу» ұғымына авторлық анықтама берілген және қоғамның экономикалық даму жағдайы мен салық жүйесінің элементтері арасында объективті байланыстың бар екендігіне теориялық негіздер келтірілген;
салық салудың жағымды және жағымсыз жақтары анықтала отырып, экономикалық процесстерге әсер етуіне қарай салық функцияларының жүзеге асырылу механизмі макро - және микродеңгейде қарастырылған;
Қазақстандағы қазіргі кезде қызмет ететін салық жүйесінің экономикалық салдарларының қаншалықты екені және оның ең түйінді деген экономикалық мәселелерге ықпал ету деңгейі жағынан әлсіз жерлері анықталған.
Қазақстанның салық жүйесінен туындайтын экономикалық салдарлардың жағымдылығын көтеру бойынша ұсыныстар жасалған.

Қорғауға шығарылатын негізгі ұсыныстар. Тақырыпты зерттеу барысында жаңа көзқарастар, ұсыныстар мен тұжырымдар жасалған, оның ішінде, маңызды дегендері төмендегілер:

Қазақстан Республикасында қолданыстағы салық механизмінің жағымды және жағымсыз жақтарының бір жүйеге топтастырылуы;
салық салудың экономикалық салдарларын анықтайтын тікелей және жанама критерийлер жіктемесі;
қызмет етіп отырған салық жүйесінің экономикалық бейімділігінің деңгейінің бағалануы және оның кері салдарларының анықталуы;
салық салудың кері экономикалық салдарларын төмендету бойынша жасалған ұсыныстар.

Зерттеу нәтижелерінің практикалық мәнділігі мынада :

ұсынылып отырған салық салудың экономикалық салдарларын бағалау критерийлері салық механизмінің рынок субъектлеріне тигізетін әсерін анықтау кезінде пайдалануға болады;
салық жүйесін экономикалық тұрғыдан жетілдіру бойынша ұсыныстарды салық заңнамасын дайындап, оған өзгерістер енгізу, салық саясатының концепциясын құрастыру барысында пайдалануға болады;

Диссертациялық жұмысты жазу барысында салық және салық салу саласындағы отандық және шетелдік мамандардың ғылыми еңбектері, баспа бетіндегі материалдар, статистикалық ақпараттар және Алматы облысы бойынша ресми мәліметтері мен жылдық есептері қолданылған.

1 ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІ ДАМЫТУДА САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ АЛАТЫН ОРНЫ

Салық - экономиканың қызмет етуінің құрамдас бөлігі ретінде

Салықтар баршаға белгілі көптеген ғасырлар бойы қоғамның экономикалық базалық құрамы және мемлекеттің кірісін қалыптастырудың маңызды қаржылық құралы ретінде қолданылып келеді. Теориялық жағынан салық салу жүйесі - қоғамның экономикалық құрылымын танып білудің шартты жағдайы және объективті қажеттілігі.

Қоғамның даму процессінде әлеуметтік-экономикалық жүйедегі салықтардың атқаратын рөлі күн өткен сайын жаңа нысанға айнала отырып, артып келеді. Бұл әсіресе нарықтық қатынастардың қалыптасып дамуы жағдайындағы экономикадағы өрлеу кезеңдеріне тән нәрсе, өйткені салық салу жекелеген тұлғалардан бастап мемлекетке жеткенге дейін оның барлық деңгейіндегі экономикалық процесстерге әсер ете алатын бірден бір макроэкономикалық құрал болып табылады. Бұдан да басқа, халықаралық экономикалық қарым қатынастардың ұлғаюуына байланысты салық жүйесі белгілі бір жекелеген елдердің ішкі жұмысы болудан қалды. Осылайша, салық салудың бір жағынан шаруашылық байланыстарға терең бойлауы, екінші жағынан оның жалпылығы қазіргі кезде салықтардың атқаратын рөлінің жан-жақты қанат жаюына жағдай жасап отыр.

Салықтарды қоғамның, сол арқылы ондағы тұрғындардың өмір сүруіне қажетті қаражат көзі деп қарау керек және нарық субъектілері (заңды және жеке тұлғалар) оны ерікті түрде, қиналмай төлеуі керек, осы тұрғадын алып қарайтын болсақ салыққа, біздіңше, мынандай анықтама беруге болады: «салық дегеніміз - заңды және жеке тұлғалар міндетті түрде төлейтін, қоғамның әлеуметтік және экономикалық дамуына қажетті қаражат көзі».

Ал, «салық салу» ұғымына келетін болсақ, көптеген отандық және шет мемлекеттік экономикалық ғылымдарды оқып-біліп, салыстырмалы түрде талдай келе, салық салуға қатысты өзіндік анықтама беруді дұрыс деп таптық, оған себеп:

көптеген экономистермен «салық салу» ұғымына анықтама берілген кезде, ол салық сомасын өндіріп алу процессі ретінде қарастырылады;
салық салу тек қана салық міндеттемесімен және құқықтық мәжбүрлеумен ғана байланысты қаржылық қатынастарды білдіреді;
салық бөлу функциясын атқара отырып, қаржы жүйесінің барлық буынында маңызды рөл атқарады, сондықтан оны кең мағынада қарастыру қажет;
қазіргі кезде еліміз экономикаға бейімделген нарықтық экономиканың даму жолын таңдаған болса, экономикаға бейімделу деңгейін көрсететін (экономикаға бейімделген дамыған мемлекеттерде ЖІӨ-дегі салықтық түсімдердің үлесі 30-40 пайызды құрайды) салық жүйесіне, салық салу процессіне әлеуметтік тұрғыдан анықтама беруге негіз бар.

Жоғарыдағы тұжырымдарды ескере келе, біздіңше, «салық салу дегеніміз - нарық субъектілері мен қоғам арасындағы заңды түрде бекітілген салықтарды төлеу бойынша конституциялық міндеттерді орындау кезінде туындайтын экономикалық қатынастар жиынтығы».

Салық салудың экономикалық салдарлары оның шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың әлеуметтік жағдайларына оң немесе керісінше теріс әсер ететіндігін көрсететін бірден бір көрсеткіш және салық жүйесін үнемі жетілдіріп отыруға негіз болатын маңызды фактор болып табылады. Салық жүйесінің көмегімен мемлекет субъектлерге шаруашылық жүргізудің және қоғамдағы экономикалық мәселелерді шешудің жағымды жағдайын жасауы немесе оны тежеуі мүмкін. Осы тұрғыдан қарағанда, салық салу процессінен түрлі жағымды немесе жағымсыз, оң немесе теріс салдарлардың туындайтыныдығын байқауға болады.

Басқа салықтарға қарағанда (мүлік, жер және көлік құралдарына салынатын салық) жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы мен жанама салықтардың «кері экономикалық салдары» басым болып келеді, өйткені, кәсіпорындардан гөрі кез келген адам қалай да өздерінің табыстарын экономикалық қажеттіліктерге жұмсауға тырысады. Сонымен қатар, жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы, шын мәнінде негізгі мүшесі қоғамның болашағы және негізгі құндылығы болып келетін отбасынан алынады, олардың материалдық және экономикалық жағдайына әсер етеді. Ол механизмді төмендегі сызба түрінде келтіруге болады:

Сурет 1 - Салық жүйесінің отбасының әлеуметтік жағдайына

әсер ету механизмі

Салық жүйесінің азаматтардың материалдық және экономикалық жағдайына екі жақты әсері бар: жағымды және жағымсыз.

Жағымды жағы сол, заңды және жеке тұлғалар төлеген салықтар бюджет пен бюджеттік емес қорларға жинақталып, олар қайта бөлініп, көп бөлігі тұрғындардың кейбір бөлігіне (зейнеткерлер, мүгедектер, көп балалы аналар, балаларға) жәрдемақы ретінде беріледі және халыққа түрлі қоғамдық қызметтер көрсетіледі.

Жағымсыз жағы үш бөліктен тұрады. Біріншісі, табысы төмен жеке тұлғалардың салық төлеуі (жеке табыс салығы мен ҚҚС) олардың материалдық жағдайына кері әсерін тигізеді, екіншісі, жеке кәсіпкерлердің салық ауыртпалығының жоғары болуы олардың кәсіпкерлікпен айналысуға деген қызығушылығының төмендеуіне әкеледі, соңғысы, барлық коммерциялық ұйымдар мен кәсіпорындар еңбек ақы қорынан салық төлейді, соның салдарынан олардың өз жұмысшыларына төлейтін еңбек ақысын қажет мөлшерде төлеу мүмкіндігі азаяды.

Егер, салық жүйесі жеткілікті түрде жетілдірілген болса, онда кәсіпорынның қызмет етуіне дұрыс мүмкіндік жасалады. Салықтың мұндай қызметін ынталандырушы, сондай-ақ, ұдайы өндірістік мақсаттағы функция деп атауға болады. Фискалды артықшылығы бар салық саясаты арқылы бюджеттік ресурстар өндірістік емес саланы дамытуға, ғылыми, мәдени және басқа қоғамдық-экономикалық қажеттіліктерін қанағаттандыруға жұмсалады. Нарықтық экономика жағдайында мемлекет шаруашылық және экономикалық салалардағы әкімшілік қызметімен айналыспайды. Бұл процесстерді басқару көбінесе реттеу функциясы арқылы жүзеге асырылады. Салық жүйесінің реттеуші функциясы коммерциялық ұйымдардың қызметінде маңызды рөл атқарады. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызмет етуінің тиімділігі ондағы жұмыс істейтін қызметкерлердің жалақысының жоғарылауына мүмкіндік береді, ол сәйкесінше орта топ өкілдерінің қалыптасуына әкеледі, ұлттық экономиканың дамуына оң әсер береді (сурет 2) .

Сурет 2 - Салық жүйесінің әлеуметтік және экономикалық процесске

тигізетін әсері

Мемлекеттің экономикасын реттеуге басқару тұтқаларының сәйкестігі негіз болады. Осы тұтқалардың негізгісі - салық, себебі салық механизмі шаруашылық субъектілерінің қызметтеріне тікелей әсер етеді (3-ші сурет) .

Сурет-1 - Салық механизмiнiң элементтерi

Мемлекеттік реттеу салықтардың көмегімен негінен көп жағдайда қандай салық құрамын, салықтық ставкалардың деңгейімен және салық түрлері мен салық жеңілдіктерінің мөлшеріне байланысты болады. Салықтар мемлекеттік экономикалық реттеуде негізінен екі мәселені шешеді және реттейді:

а) бұл мемлекеттік шығындарды қаржыландырудың ең негізгі көзі болып табылады;

б) бұл реттеу құралы болып табылады.

Мемлекеттік бюджет ұйымдарының негізгі мақсаты тек қана табыс көздеріне салық салу емес, сонымен қатар шаруашылық субъектілеріне жағдай жасайтын ерекше механизмді қолдана отырып, шағын және орта кәсіпкерлікті дамытуда салық саясатын және қаржылық механизмді жүргізуі. Осы мәселелерді жүргізу барысында мемлекет өз алдына келесі мақсаттарды қояды:

жетістікке жету үшін әрқашанда экономикалық өсуіне орнықтылық жағдай жасау;
тауарлар мен қызмет көрсету қызметінің орнықты бағасын қамтамасыз ету;
еңбекке жарамды халықты жұмыспен толық қамтамасыз ету;
халықтың ең төменгі табысын қамтамасыз ету;
халықтың әлеуметтік жағдайын көтеру, әсіресе көпбалалы аналарды, мүгедектер мен зейнеткерлерді;
сыртқы экономикалық жағдайды теңдестіру.

Осы мақсаттарды бірден шешу бірден қолдан келмейді. Себебі, егерде шығарған өнімдерге бағаның өсуі байқалса, онда бұл тауарлар мен қызмет көрсетулердің көлемін азайту немесе реттеуге тура келеді. Бірақта бағаны шектеу негізінен экономикалық өсуін тежеуге әкеліп соғады және жұмыс орындарын қысқартуға әкеліп соғады. Ал жұмыс орындарын көбейту бірден шығындардың өсуіне байланысты шығарған өнімдердің бағасын көтеруге әкеліп соғады. Жұмысшыларға жалақы төлеу керек және нарықтық кеңістікте бәсекелестік төмендейді. Сондықтан мемлекеттің экономикалық саясатының негізгі міндеті осы тепе-теңдікті табу болып табылады. Осы себептердің барлығын ескерсек, мемлекеттің қолындағы негізгі құралы, ол қаржы арқылы, оның ішінде салық жүйесі арқылы мемлекеттің экономикасын реттеу жолдарын шешеді. Тек қана экономикалық реттеулер арқылы мемлекет: салық салу, несие беру, инвестициялау арқылы халықтың әл ауқатын көтеруге көмектеседі.

Мемлекеттің қаржы-бюджет механизмінің негізгі бағыты мыналар болып табылады:

кәсіпорындарға тура субсидиялар бөлу;
экономика мемлекеттік инвестициялар бөлу;
негізгі тауарлар мен өнімдерді мемлекеттік көтерме сауда арқылы сату, себебі мемлекет нарықта ең көп өнімді қолдана алады;
салықтарды реттеу, әсіресе жергілікті салықтар мен міндетті төлемдерді және жеңілдіктерді реттеу.

Бұл бағытта жергілікті басқару органдары да ат салысады. Бұларға жер телімін сатып алу немесе жолға бергенде төлем бағасын немесе алымдарды азайту, арнаулы салық режимдерін қолдану, зайемдар бөлу, кепілдік қорларға мүше болу, тағы басқалар. Сонымен бірге кәсіпкерлікті ынталандыруға уақытша салықтардан босату болып табылады.

Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар - бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.

Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында. Сонымен қатар салықтар ішкі ұлттық өнімді және ұлттық табыстың қайта бөлу процесінде негізгі рөлді атқарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.