Кәсіпорында өндірісті басқару мәдениеті («СП ерка» ЖШС мысалында)

Жоспар
Кіріспе

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1 ІСКЕРЛІК ҚАРЫМ.ҚАТЫНАС МӘДЕНИЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 5
1.1 Іскерлік қарым.қатынас мәні, түрлері және кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Этика және қарым.қатынас мәдениеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.3 Шиеленістің іскерлік қарым.қатынасқа ықпал етуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2 КӘСІПОРЫНДА ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУ МӘДЕНИЕТІ («СП ЕРКА» ЖШС МЫСАЛЫНДА) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
2.1 «СП ЕРКА» ЖШС.ң қызмет етуінің қазіргі жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
2.2 Кәсіпорынның қаржы.экономикалық жағдайын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... 35
2.3 Кәсіпорындағы шиеленістің іскерлік қарым.қатынасқа ықпал етуін
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42
3 КӘСІПОРЫНДАҒЫ ІСКЕРЛІК ҚАРЫМ.ҚАТЫНАСТЫҢ ҚАЗІРГІ
ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ОНЫ ЖАҚСАРТУ ЖОЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
3.1 Кәсіпорындарда іскерлік қарым.қатынас мәдениетін жетілдіру
бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 50
3.2 Іскерлік қарым.қатынас тиімділігін арттыруда келіссөздердің функционалдық үлгісінің рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .56
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 63
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 65

Іскерлік қарым-қатынас адам өміріндегі қажетті бөлігі, басқа да адамдар мен қарым-қатынасының маңызды түрі болып саналады.
Бүкіл немесе маңызды регуляторлардың бұл қарым-қатынасы этика нормасына келіп түседі, мұнда жақсы мен жаманға деген қарым-қатынас білдіріледі. Әділеттілік пен әділетсіздік, адамдардың ісіндегі дұрысы мен дұрыс емес жақтарын қарастырады. Өзінің жұмысшылары мен іскерлік әріптестікте қарым-қатынасқа түсе отырып, басшы мен әріптестері, әркім ойы немесе стихиялы түрде осы қойылдымдарға қарай сүйенеді, бірақ адам моральді нормаларда қалай түсінетіндігіне байланысты болады.
Тақырыптың өзектілігі: іскерлік қатынас арқылы қатынас түсіндіріледі, ортақ бір істің өтуі қамтамасыз етіледі, өздеріне қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін. Іскерлік қарым-қатынас әріптестер мен бірлесулердің жұмыс жөніндегі қарым-қатынасты қалыптастыру мен дамытуына әрекет етеді, сондай ақ жетекшілер мен бағынушылар, әріптестер, қарсыластар және бәсекелестермен. Ол жетістіктердің мынадай ортақ тәсілдерін олар жойып жібермейді, керісінше жеке қатысты мақсаттардың жетістіктерін болжамдайды, жеке қызығушылықтарды қанағаттандырады. Сондай ақ жеке және заңды тұлғалардың қызығушылықтары туралы сөз қозғалып отыр.
Жеке адамның оқуы нақты адаммен іскерлік қатынас қаншалықты тиімді болуын анықтауға мүмкіндік береді. Бірақ жоғары деңгейдегі қарым-қатынасты қамтамасыз ету үшін жетекші қарым-қатынас құрылған. Процесс кезінде міндетті түрде әріптестер мен қарым-қатынасты есептеген жөн, әріптестер мен

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
бет.
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 ІСКЕРЛІК ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС МӘДЕНИЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
1.1 Іскерлік қарым-қатынас мәні, түрлері және кезеңдері
... ... ... ... ... ... ... ... ... . 5
1.2 Этика және қарым-қатынас мәдениеті
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 10
1.3 Шиеленістің іскерлік қарым-қатынасқа ықпал етуі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2 КӘСІПОРЫНДА ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУ МӘДЕНИЕТІ (СП ЕРКА ЖШС МЫСАЛЫНДА)
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 28
2.1 СП ЕРКА ЖШС-ң қызмет етуінің қазіргі жағдайы
... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
2.2 Кәсіпорынның қаржы-экономикалық жағдайын талдау
... ... ... ... ... ... ... ... 35
2.3 Кәсіпорындағы шиеленістің іскерлік қарым-қатынасқа ықпал етуін
талдау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 42
3 КӘСІПОРЫНДАҒЫ ІСКЕРЛІК ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТЫҢ ҚАЗІРГІ
ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ОНЫ ЖАҚСАРТУ ЖОЛДАРЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 50
3.1 Кәсіпорындарда іскерлік қарым-қатынас мәдениетін жетілдіру
бағыттары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 50
3.2 Іскерлік қарым-қатынас тиімділігін арттыруда келіссөздердің
функционалдық үлгісінің рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .56
ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... . 63
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 65

КІРІСПЕ

Іскерлік қарым-қатынас адам өміріндегі қажетті бөлігі, басқа да
адамдар мен қарым-қатынасының маңызды түрі болып саналады.
Бүкіл немесе маңызды регуляторлардың бұл қарым-қатынасы этика
нормасына келіп түседі, мұнда жақсы мен жаманға деген қарым-қатынас
білдіріледі. Әділеттілік пен әділетсіздік, адамдардың ісіндегі дұрысы мен
дұрыс емес жақтарын қарастырады. Өзінің жұмысшылары мен іскерлік
әріптестікте қарым-қатынасқа түсе отырып, басшы мен әріптестері, әркім ойы
немесе стихиялы түрде осы қойылдымдарға қарай сүйенеді, бірақ адам моральді
нормаларда қалай түсінетіндігіне байланысты болады.
Тақырыптың өзектілігі: іскерлік қатынас арқылы қатынас түсіндіріледі,
ортақ бір істің өтуі қамтамасыз етіледі, өздеріне қойылған мақсаттарға қол
жеткізу үшін. Іскерлік қарым-қатынас әріптестер мен бірлесулердің жұмыс
жөніндегі қарым-қатынасты қалыптастыру мен дамытуына әрекет етеді, сондай
ақ жетекшілер мен бағынушылар, әріптестер, қарсыластар және
бәсекелестермен. Ол жетістіктердің мынадай ортақ тәсілдерін олар жойып
жібермейді, керісінше жеке қатысты мақсаттардың жетістіктерін болжамдайды,
жеке қызығушылықтарды қанағаттандырады. Сондай ақ жеке және заңды
тұлғалардың қызығушылықтары туралы сөз қозғалып отыр.
Жеке адамның оқуы нақты адаммен іскерлік қатынас қаншалықты тиімді
болуын анықтауға мүмкіндік береді. Бірақ жоғары деңгейдегі қарым-қатынасты
қамтамасыз ету үшін жетекші қарым-қатынас құрылған. Процесс кезінде
міндетті түрде әріптестер мен қарым-қатынасты есептеген жөн, әріптестер мен
шиеленістік жағдайлар туындауы да мүмкін, мысалы, жеке намысқа деген
сыйласымдықтың жоқтығының сезілуінен. Сондай-ақ, сөздің дұрыс қолданбауының
өзі ақпараттың жоғалуына, сонымен қатар атқарып жүрген міндеттердің
үзілуіне әкеп соғады.
Іскерлік қарым-қатынас этикасы әріптестердің мынадай ережелері мен
нормаларында құрылады, ақырында іскерлік қатынастың дамуына қатысты болады,
іскерлік қатынас құрылуын тұрақтандырады. Бұл нормалар мен ережелердің мәні
– сенімділіктің нығаюы, әріптесті әрқашан өзінің іс-әрекеттері туралы
ақпараттандыруы, жалғандық үшін қысқарту және әріптестің бағыттан адасуы.
Іскерлік қарым-қатынас тәжірибесі кәсіпкерліктің жеке кодексін аз емес
түрін және профессионалдық кодекстер, банкирлер.
Тақырыптың мақсаты - іскерлік қарым-қатынас мәдениетін кәсіпорынның
ұйымдық мәдениетінің қажетті элементі ретінде қарастыру. Осы мақсатқа жету
үшін келесі міндеттерді шешу қажет:
• іскерлік қарым-қатынас мәні, түрлері және кезеңдерін анықтау;
• этика және қарым-қатынас мәдениетін ашып көрсету;
• шиеленістің іскерлік қарым-қатынасқа ықпал етуін анықтау;
• кәсіпорындарда өндірісті басқару мәдениетін қарастыру;
• кәсіпорындарда іскерлік қарым-қатынастың қазіргі жағдайын қарастыру;
• шиеленіс жағдайларды шешу іскерлік қарым-қатынасты жақсарту әдісі
ретінде анықтау.
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі болып СП ЕРКА ЖШС табылады.
Зерттеу пәні - іскерлік қарым-қатынас мәдениеті кәсіпорынның ұйымдық
мәдениетінің қажетті элементі ретінде.
Зерттеліп отырған мәселеге шет елдік және ресей ғалымдарымен бірге
отандық ғалымдар: Қ.Ғ. Ахметов,М.Б. Кенжегузин, А.Е. Есентугелов, О.С.
Сабден, Р.С. Каренов, С. Шілікбаев, А.Ж. Орманбаев, А. Акчурин, Д.
Мұқанов, Н. Урузбаева, О. Қалдыбаев, Қ. Қажымұрат және т.б. едәуір үлес
қосты.
Алайда бұл ғалымдардың еңбектерінің басым бөлігі жалпы ғылымдық
сипатта жазылған немесе мәселенің кейбір жеке тұстарын ғана шешуге
арналған.
Тақырыпты зерттеу барысында ғылыми-теориялық және аналитикалық әдістер
қолданылды.

1 ІСКЕРЛІК ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС МӘДЕНИЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1.1 Іскерлік қарым-қатынас мәні, түрлері және кезеңдері
Қарым –қатынас ұйым сұрақтарын ғана емес әріптестерін проблемаларын
шешеді.
Тығыз қатынас заңдылықтарын анықтайтын процестерге келесілерді
жатқызуға болады:
1.Әріптестің қадылдауындағы қатынас тәуелділігі. Қабылдауда басқа адамның
бейнесі түсіндіріледі, сырт бейнесі мен тәртібі ,оның бөліну кезеңінде
бағаланады.
Адамдар бір –бірін жағымсыз суреттейді. Бұған маңызды түсіндірулер
бар:
- адам тым күрделі. Ларошфуко сөздеріне жатады: ...Бір адамға
қарағанда, көп адамды танып білу жеңілдеу.
- адам ескере немесе ескермей оның мүмкіндіктерін ашудан сақтайды.
- адам кей жағдайда өзіне ақпарат бере алмайды ,өйткені өзін білмейді.
2. Өзін- өзі бағалау жағымсыздығы. Ол өте жоғарлау немесе төмендеу
мүмкін. Тұлғаның психологиялық құндылықтарына байланысты.
3. Талап қою процесіндегі бірін –бірі түсіну процесінің рефлексиясы.
Рефлексия –бұл индивидтік түсіну, қарым –қатынасты қалай қабылдайтындығы.
Бұл басқа адамның білімі. Бірақ басқа адамның түсінігі білімі мені басқаша
түсінеді.
4. Берілген ақпарат мәнінің ашылуы. Мұның түсіндірілуі:
- ақпараттың әр түрлі талқылануы, басқа айтылған тілдердің
мүмкіндіктері;
- білімдегі әртүрлілік, жеке адамның дамуы, қатысушылар
қажеттіліктері.
5. Адам өзінің жеке статусын, жеке өзіндік іс-әрекетін өзі жасайды
6. Өтем – саналы немесе санасыз сапаның жетіспеуі басқаша түрде өтеледі.
Бұл барлық заңдылықтар іскерлік қатынаста көрінеді. Ол конструктивті
түрде болуы үшін:
1. Мақсаттардың, тапсырмалардың, үкіметтердің,әріптестің психологиялық
жағдайының түсінігі.
2. Моделдеу жеке тұлғалар аарсындағы қарым-қатынасқа әрекетті.
3. Қарым-қатынасқа түсетін адамның орнына өзін қоя білу.
4. Коммуникацияның сенімділігі.
Сенімділік қалай түсіндіріледі:
- өзінің әрекеті туралы ашық демонстрация;
- әріптеске деген жақсылық тілеудің көрінуі;
- іскерлік беделдігі;
- көндіру манералары;
- түсініспеудің жойылуы;
Түсініспеудің әрекеттері болып табылатындар:
- шын мәнінде нені ойлап және не туралы айту керектігі туралы сөз
қозғалады.
- дәл осы ситуацияда нені толық мәнді айтуға тырысу керек, ал шын
мәнінде нені хабарламау керектігі;
- сөйлеуге деген өздерінің қабілеттерінің жоқтығы, басқа адамдарды
тыңдамау;
- басқаларды есту мақсатымен тыңдау емес, сөйлесушіні бағалауға тырысу.
Конструктивті іскерлік қарым-қатынасқа көп жағдайда әр түрлі
кедергілер болады. Оларға қатысатындар:
- әлеуметтік кедергілер – саяси, діни және т.б. жатады.
Олар күмән, түсінісбеушілік туындатады, тұлға аралық қарым-қатынастың
жойылуына апарады;
-этномәдениеттік кедергілер. Ұлттық-мәдени құндылықтар басқа ұлттардың
қабылдауына қатты әсер етеді. Өздерінің салттарымен қылықтары норма ретінде
қабылданады, басқаларда олардың жоқтығы – жетіспеушілік;
-психологиялық кедергілер – тұлғаның жеке құндылықтары (ұялшақтық,
ішінен тыну және т.б.);
Қарым-қатынас психологияның ең маңызды түсініктерінің бірі болып
табылады. Онда көбіне осы процеске қатысушылардың жеке құндылықтары әр
түрлі қарастырылады.
Қарым-қатынас өзіндік функциялар, түрлер, типтер, жүйелер мен
фазаларға ие.
Қарым – қатынас фазасының біріншісі – байланысқа түсу. Мұнда өзін
дұрыс бағыттау, жағдайды түсіну, әріптестің орнығуына ықпал етудің
маңыздылығы зор. әріптесті өзіне жағымды етіп көрсету. Бұл психологиялық
байланысты аяқтауға жол бермейді.
Келесіде көңіл аударудың қандай да бір проблемаға араласу фазасы
жүреді, мотивациялық зондаждық жақтары қайта қарастырылады. Оның мақсаты –
пікір алмасатын адамның мотивтері мен оның қызығушылықтарын түсіну. өзінің
ойының аргументациялық фазасы жүреді. Қорытындының тұрақталуы. Бұл қарым-
қатынас кезіндегі күрделі кезең. Қатынастың ажырауы, үзіліске қарсылық –
бұл байланыстың тоқталуы. Бұл фазадағы көп уақыттық әңгіменің қорытындысын
толығымен өзгертүі мүмкін. Қарым – қатынасты перспективалы түрде
жалғасатындай аяқтау керек.
Қарым – қатынас категориясы психологияда екі немесе көп адамдардың
әрекет етуімен анықталады, ақпарат алмасу кезінде олардың арасындағы
мінезді танып білу немесе тиімді бағалау түрінде анықталады.
Іскерлік қарым – қатынаста қатысушыларға қатысты коммуникативті актің
ең маңызды жақтары ақпарат пен алмасу [2, 71б.].

1.2 Этика және қарым-қатынас мәдениеті
Этикет(фр.etiguette) қай жердегі болсын қойылған жүріс-тұрыс тәртібі.
Мәдениеттілік – адамның сөйлесу формасы және іс-әрекеті, ол тепе-
теңдікке негізделген, эстетикалық мәнде және белгілі нормалар мен
ережелердің сақталуы. Шынайы мәдениеттілік – адамның ішкі және сыртқы
мәдениетінің белгіленген бірлестігі, қандай жағдайда болмасын дұрыс жол
таба білуі.Бұл жерде мәдениеттілік іскерлік этикеттің бір түрі ретінде
қаралады, мәдениет термині іскерлік этикет мағынасынан да кең көлемді
екені түсінікті. Соңғы мәдениет барлығына деген категорияға тән.
Іскерлік этикет – іскер адамның тәжірибелі іс-әрекетінің моральді жағы
маңызды. Оның білімі – міндетті тәжірибелі сапа, оны үнемі жаңартып, іске
асыру керек. Шамамен 70% шығын отандық іскер адамдар үшін, яғни шартты бұзу
мына себептерге байланысты емес, Ресейдің бизнесменінің іскерлік қатынас
ережесін білмеуі, және мәдениеттіліктің жоқтығы. Әуелден 1936жылы Дейл
Карнеги былай деген: Адамның қаржылық ісінің 15% -ы тәжірибелі біліміне
және 85%-ы адамдармен сөйлесе алу қабілетіне байланысты. Дұрыс емес
әрекетке және тәрбиесіздікке байланысты көптеген ақша жоғалып, карьера
құлайды. Осыны білген жапондықтар жақсы әдеттерге және этикет сұрақтарымен
айналысуға оқыту үшін жылына жүздеген миллион доллар жұмсайды. Олардың
біліктілігі достық, еңбекпен көздеген мақсатына жету деп ойлайды.Этикет
білімі, мәдениеттілік – міне осылар кез келген ұйымда табысты жұмыстың
талабы болып табылады - бұл фирма мамандарының ойы [4, 504б.].
Этикет әрқашан белгілі функцияларды орындады және орындайды. Мысалға,
әсіресе алыс және таяу шығыста этикет ережелері қатаң сақталады.
Этика мен бизнестің қарсылығы іскерлік қатынаста ащы түрде дамуда, ол
әр түрлі дәрежеде: ұйым арасында және әлеуметтік ортада, сонымен бірге
ұйымның ішкі негізінде. Басшылар мен кәсіпкерлер және тегіс іскер адамдар
арасында қарсылық үкіміне байланысты екі негізгі түрі ұсынылады.
1. Өздерін прагматик деп ойлаушылар, этикет мүлдем керек емес деп
ойлайды. Басшылардың ең басты міндеті, кез келген ыңғайлы жолмен табыс
көбейтіп, шама келгенше көп ақша жасау.
Бұл тұрғыда, яғни іскерлік макиавеллизм этика нормалары іскерлік
қатынаста тек кедергі болып табылады. Бизнесмендер мен кәсіпорын
басшыларының этикалық емес қатынастары заң бұзушылыққа әкеледі.
Сонымен қатар этика ережесіне бағынбау, өнеркәсіптегі өнімнің
қоспасына да әсер етеді, ол кейін халыққа кері әсерін тигізуі мүмкін.
Сондықтан іскерлік қатынас этикасына басшылардың әлеуметтік
жауапкершілігін ғана қамтымайды. Ол үлкен сұрақтар шеңберін құрады, ол
сұрақтар бизнес мақсаты мен құрылуына байланысты.
2. Екінші түрі, іскерлік қатынаста этика нормаларын сақтау
бизнесмендердің көзқарасына қарай маңызды болып табылады. Олар қоғам
алдында өз өзін қалалай ұстау болса, өндірістің тиімділігінде де
маңызы зор. Бұл жерде этика жоғарылықты білдіріп қоймай, сонымен қатар
рентабелділікті ұлғайту, іскерлік қатынасты нығайту және жақсарту
құралы ретінде де қолданылады.
Этикалық емес қатынас ерте ме, кешпе әйтеуір дұрыс болмайды, бизнес
әлемінде де әлеуметтік ортада да кері әсерін тигізеді. Сондықтан, екі көз-
қарасты да қарастырып, Николо Макиавеллидің саясаты моральдан босату
жолын емес, Бенджамин Франклиннің әділеттік – жоғарғы саясат ұстанымымен
келісу керек.
Ортақ этикалық принциптер және іскерлік қатынас мінез-құлқына келетін
болсақ, іскерлік қатынас этикасына әр түрлі туындылар қосуға болады:
кәсіпорын және саяси орта қатынасы, кәсіпорындар арасында, бір кәсіпорын
ішіндегі басшы мен жұмысшы арасында, жұмысшылар мен жетекші арасында,
біртекті адамдар арасында. Екі аралықтағы түрлердің өзіндік мамандары бар.
Іскерлік қатынас этикасы төменнен-жоғары, осы іскерлік қатынаста басшының
қол астындағыларға деген ереже-қатынасы: қол астыңыздағы жұмысшыларға,
басшы өзіңіөге қалай қараса десеңіз оларға да сондай көз-қараспен қараңыз.

Іскерлік қатынастың өнері мен жетістігі, басшының қандай этикалық норма
мен принциптерді пайдаланатынына көп байланысты. Бұл нормалар мен
принциптерге қызметте өзін қалай ұстау әрекет ете ме, жоқпа деген принцип
кіреді. Іскерлік қатынаста басшы мен қызметкер арасында этика сақталмаса,
өздерін қорғансыз сезінеді. Басшының қызметкерлерге деген көзқарасы,
көбінесе психологиялық климатына байланысты. Дәл осы дәрежеде, бірінші
кезекте жүріс-тұрыс үлгісі көріне бастайды:
- өз ұйымыңызды жоғары моральды нормаға толы қатынастағы бірлестікке
айналдыруға ұмтылыңыз. Көбіне басшы өз қалпында қалып, өзі қандай, сол
қалпында сыйлағанды қалайды;
- ерікті түрде пайда болған мәселе мен қиыншылықтардың себебін анықтауға
тура келеді. Егер басшы дөрекі болса. Онда қызметкерге үнемі тиісіп,
әлсіз жерінен ұстап отырады, осы кезде басшының күшті жақтарынан
сақтаныңыз;
- егер қызметкер тапсырған істі орындамаса, осылай боларын білгендей сыр
білдірмеңіз, әйтпесе ол сізді ренжітіп алдым деп ойлайды,
- қызметкерге ескерту жасағанда этика нормасына сай болу керек. Бұл жайт
туралы барлық ақпаратты жинаңыз. Дұрыс қатынас формасын таңдаған жөн.
Орындалмаудың себебін сұраңыз, әріптесіңіз сіз білмейтін фактілерді
білетін шығар. Ескертуді жеке жерде айтқан жөн, адамның сезімі мен
абыройын сыйлаңыз;
- адамның жеке басын емес, атқарған ісін қадағалаңыз;
- кейде жанжалды көмкеру сөздермен жасырған жөн;
- ешқашан әріптесіңнің жеке өміріне қатысты кеңес берме, кеңес
көмектессе – сенен жақсы адам жоқ, ал керісінше болса – барлық
жауапкершілік сенің мойныңда болады;
- егер жоғары дәрежеге басшының арқасында жетсе де, әріптестерді
төмендетіп керек емес;
- жақсы орындалған жұмыс үшін әріптестеріңізді артық мақтап, мадақтауға
ерінбеңіз;
- өзіңізге жасаған жақсылықты, әріптестердің арасында да жасаған жөн;
- әріптестеріңізге сеніп, өз қателіктеріңізді де мойындаңыз. Қатені
жасырған - әлсіздік немесе әдепсіздік;
- өз қоластындағыларыңызды қорғап, сенімділік білдіріңіз, олар да солай
жауап қайтарады.

Төменде іскерлік этикеттің әріптестер арасындағы қарым-қатынасы:
- Өзіңе ерекше көз-қарас талап .
- Ортақ жұмысты орындауға жету үшін жауапкершілік пен құқыққа ие болу.
- Басқа бөлім қызметкерлерімен қатынаста өз бөліміңіз үшін жауап беріп,
қызметкерлерді қорғау.
- Егер басқа бөлім қызметкерлеріңізді уақытша жұмысқа шақырса, білімсіз
немесе еріксіз, яғни өз еркімен барғысы келмеген адамды жібермеңіз,
өйткені сол жерде ол адамға қарап сіздің бөлімшеңіздің қандай екенін
көре алады.
- Әріптестеріңізден көп нәрсені жасырмай, өсек-аяңды бірге талқылаңыз.
- Әріптестеріңізді өз есімімен атауға тырысыңыз және бұны жиі
қайталаңыз.
- Күлімсіреңіз, әріптестеріңізге жылы жүз танытып, жақсы қатынаста
болуға тырысыңыз. Не ексең соны орасың дегенді естен шығармаңыз.
- Өзіңіз орындай алмайтын уәдені бермеңіз.
- Өзіңіздің білімділігіңізді көрсетіп, мақтанбаңыз, бұныңыз ақталмаса
өте ыңғайсыз жағдайға қаласыз.
- Адамның жан дүниесіне кіріспеңіз. Жұмыста адамның жеке өмірі туралы
сұрау дұрыс емес.
- Өз ойыңызды емес өзгені тыңдаңыз.
- Әріптестеріңізді дәрежеге қол жеткізу үшін қолданбаңыз, оған жеке
тұлға ретінде қараңыз.

1.3 Шиеленістің іскерлік қарым-қатынасқа ықпал етуі
Шиеленістің кең таралған анықтамасы келесі: шиеленіс – бұл екі
немесе одан да көп жақтардың арасындағы келіспеушіліктің пайда
болуы. Бір жақ өзінің көз-қарастарын тықпалағысы келіп, екінші
жақтың сондай іс-әрекетіне кедергі келтіруге тырысады. Әр жақтардың
әрқайсысы өздерінің үздік көз-қарастарының қабылдануына барлығын
істеуге дайын.
Шиеленістің туындауы мен оның дамуын 1-сурет арқылы көрсетуге
болады:

Шиеленістік жағдай

Шиеленістің себептері

Оның даму мүмкіндігі

Жағдайға әсерлесу

Шиеленіс бар
Шиеленіс жоқ

Шиеленісті басқару

Салдары

Сурет 1 – Шиеленістің туындауы мен дамуы

Этикалық нормалар мен шиеленісті шешу ережелерін сақтау,
өркениетті қарым-қатынас құрудың маңызды шарты болып табылады.
Конфликтология – бұл адамдар арсындағы қатынасты реттеу және
қарама-қайшылықтың эскалациясын (күшеюін) болдырмау мақсатымен,
күрделі жағдайларда адамдардың іс-әрекеттерін басқару туралы ғылым.
Қарама-қайшылықтың дамуының бірнеше сатыларын атап өтсе болады:
- Келіспеушілік – бір сұраққа байланысты пікірлердің
айырмашылығы.
- Дау-жан-жал - проблеманың және оның шешілуіне байланысты
әр түрлі көзқарасты талқылау.
- Қауырттылық - шешімді қабылдауға ықпал ету мақсатында
қысым жасалуын сезіну.
- Байқаусыздық - бір жақ екінші жақтың мүдделерін
анықтауы;
- Қақтығысулар - байқаусыздықтан туындайтын ұсақ
қақтығусулар.
- Қақтығыс - маңызды проблемалар мен олардың шешу
әдістеріне байланысты нақты қарсы тұру.
- Шиеленістер - бұл бір топтың тек өзінің көзқарастары
мен мақсаттарының қабылдануы және қарсы топтың сондай іс-
әрекетіне бөгет жасау, яғни бір немесе бірнеше жақтардың
арасындағы келіспеушілік.
- Ұрыс - бұл шешілмеген проблемалардан басқа, бір-
бірлерінің арасында туындайтын жеке қарама-қайшылық, яғни
жеке ренжітулермен байланысты шиеленістер.
- Дұшпандылық - ұрыстың салдары сияқты бір-біріне деген
жеке шыдамсыздық.
Соғыс - қаруланған қарама-қайшылық. Этикалық нормалар мен
шиеленісті шешу ережелерін сақтау, өркениетті қарым-қатынас құрудың
маңызды шарты болып табылады [7, 258б.].

2 КӘСІПОРЫНДА ӨНДІРІСТІ БАСҚАРУ МӘДЕНИЕТІ
(СП ЕРКА ЖШС МЫСАЛЫНДА)

2.1 СП ЕРКА ЖШС-ң қызмет етуінің қазіргі жағдайы
2000 жылы Талдықорған қаласында СП ЕРКА ЖШС зауытының құрылысы
басталды. Ал 2001 жылы зауыт корпустары көтерілді және құрал – жабдықтардың
келген бөлшектерін өндірушілер құрастырумен айналысты. 2002 жылдың бірінші
жартысында газ – қожалығы құрылып, темір жол жүргізіліп және зауыттың
структуралық бөлімшелерінің құрылысы аяқталды. Зауыттың құрылысының нақты
аяқталған мерзімі – 2002 жылдың мамыр айында [11].
Зауыттың негізгі көрсеткіші ретінде қорғасынды – кальцийлі ерітінді
қолданылған қызмет көрсетпейтін, құйылған аккумуляторлы батареялар болып
табылады. Бірақ тиімді, арзан бағада. Цехтарда ең жаңа өндіріс құралдары,
агрегаттары, компьютерленген сапасын, шығарылатын өнім көлемін бақылайтын
бағдарламалар орнатылған. Әрбір АКБ жоғары тоқпен тексерілетін тестілі
зерттеуден өтеді. Әрбір өндірілген өнімдер партиясынан бірнеше батареялар
бақылау – зерттеушілік лабороторияға алады. Қазақстанда дәл қазір өндіріліп
жатқан моральді ескірген технологиялардан қарағанда, осы өндірісте
қолданылып отырған технологиялар мыналарды қарастырады:
• Қоршаған ортаға шығарылатын қалдықтар экологияға қауіпсіз
көптеген фильтрлеу процесстерін жүргізеді;
• Сурьмянистік ерітінділердің орнына, қорғасынды – кальцийлі ерітінді
қолданылады;
• Батарейлі пішіндеу, цехтардың газдануын жояды;
• Аз қызмет көрсететін немесе қызмет көрсетпейтін құйылған
аккумуляторлы батареяларының өндірісі американдық, еуропалықтармен
салыстырғанда төмен бағамен.
Кәсіпорынмен танысу барысында соңғы бірнеше жылдардағы қужаттарда
қарастырылды. 2007 жыл бойында өнімді шығару көлемі өсті. 2007 жылы 329349
АКБ іске асырылды, ол 15% көп 2006 жылға қарағанда.
Қорғасынға деген баға бірнеше қайталана ауыстырылғанына
(жоғарылатылғанына) қарамастан кәсіпорын 3 млрд. теңгеге өнім өндірді.
Өткен жылдың көрсеткіштері бойынша СП ЕРКА ЖШС өзінің көшбасшылар
тізімінде орнын баға және сапа саясатты арқылы ұстап отырды. 2007 жылы СП
ЕРКА ЖШС Ресейге және басқа мемелекеттерге АКБ экспортының көлемін 2 есе
өсірді.
Басқару - ең алдымен адамдармен жұмыс істеу. Тек мәліметтерді өңдеу
басшының бағыныштылармен тікелей қарым-қатынас жасауын алмастыра алмайды.
Кейде басшының бағыныштымен қарым-қатынасын мәлімет ішіндегі ерекше түрі,
мәліметтерді ашудың және таратудың ерекше түрі ретінде қарастырылады.
Басқару еңбегінің тікелей мақсаты- ұжымның бірлескен күш жігерін үйлестіру
және онын мүшелерінің ақырғы жоспарланған нәтижеге жетуге арналған
бірлескен іс-әрекетін қамтамасыз ету. Басқару процесінде басқару субъектісі
ретінде адамның өзі және оның іс-әрекеті, ал оның еңбек құралы ретінде
ұйымдық-техникалық құралдар қатысып, бұлардың әрекеті басқару мүмкіндігін
арттыра түседі (1,2-кесте).
Кесте 1
Серіктестіктің басқару органдары
Жоғарғы басқару органы Қатысушылардың жалпы жиналысы
Бақылау органы Бақылау кеңесі
Атқарушы орган бастық
Бақылаушы орган Тексеруші
Деректер негізі: [11]

Серіктестіктің басқару органдарының мәртебесі, құзіреті мен құрылу
тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасымен және серіктестіктің құрылтай
құжаттарымен анықталады. Серіктестіктің мүлкін негізгі қорлар, айналымдағы
қаражаттар, сондай-ақ құны кәсіпорынның дербес балансында көрінетін басқа
да мүлік құрайды.
Қазіргі кездегі өнімді жарнамасыз елестету мүмкін емес. Себебі
жарнама бұл – мекемелердің өздерінің ақпараттарын тұтынушыға жеткізудің
негізгі көзі болып табылады. Олардың жылжуын модификациялау, көрсетілген
қызметтерге СП ЕРКА ЖШС аударту, мекеменің жағымды имиджін құру, оның
қоғамдық маңыздылығын көрсету. Сондықтан эффективті жарнамалық қызмет осы
мақсаттарға жетудің негізгі құралы болып табылады.
Тәжірибеде көбінесе өнімді жарнамалаудың екі стратегиясмы қолданылады:

- бұл негізінен алғашқы сұранысты қалыптастыру үшін қолданылады,
яғни берілген стратегия нарыққа жаңа ғана енгізілген өнімдерді өткізу үшін
қолданылады. Осы кездегі тауардың танымдылығы болашақтағы өнім өткізудегі
маңызды фактор болып табылады;
- нақты өнімге деген тұрақты сұранысты қалыптастыру (тандамалы
жарнама). Бұл стратегия өнім өткізуді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.