Өзін – өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру ерекшеліктері
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
I тарау. Өзін . өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру
ерекшеліктері
1.1. Серуендер, экскурсиялық бақылаулар
1.2. Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстыруда логикалық
тапсырмалардың пайдалануы.
1.3.Табиғат және қоршаған орта арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастыру
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
I тарау. Өзін . өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру
ерекшеліктері
1.1. Серуендер, экскурсиялық бақылаулар
1.2. Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстыруда логикалық
тапсырмалардың пайдалануы.
1.3.Табиғат және қоршаған орта арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастыру
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Адам өмірі табиғатпен тығыз байланысты. Адам табиғатты аялап, қамқорлап, туған жерге сүйіспеншілікпен қарауы тиіс.
Адам табиғат сұлулығынан, әдемілігінен, әсемдігінен бойына қуат, көңіліне шуақ алып, аса зор іңкәрлік сезімге бөленеді.
Таибғаттың өзінде өзгеше бір сүйсінерлік, жанға жайлы бір нәрсе бар.
Ш. Уалиханов
Мақсаты: Өзін – өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру ерекшеліктері,табиғат құндылығы туралы түсініктерін кеңейту.
Міндеттері: адам мен табиғаттың үйлесімдігі, табиғаттың тылсым құдіреті, оның адам тіршілігіне әсер-ықпалы туралы ұғымдарын кеңейту.
Табиғат тылсымына бір сәт көңіл аударып, оған мән беретін болсақ, өзара үйлесім тапқан алуан түрлі құбылыстардың біртұтастығын байқайсың. Табиғат тылсымын түсiнген адам қоршаған әлемдi құрметтеуге, сырын ұғуға құштар болады.
Табиғаттағы арайлап атқан таң, қызарып батқан күн, жүйткіген бұйра бұлттар, сан құбылған сағым, жарқыраған құйрықты жұлдыз, барқыт түндегі елестер, әнші құм, биші қайың тәрізді құпия сырлы тылсым дүниеге толы болып келеді. Осынау таңғажайып құбылыстар – табиғаттың ең тамаша сыйы. Табиғат суреттері адам жанын нәзік сезімге бөлеп, бүкіл өмірді көз алдыңа жайып салады.
Тілсіз табиғаттың тылсымын түсініп, оны аялау, қорғау және көркейту – әрбір адамның міндеті әрі борышы. Себебі, табиғат пен адам – егіз ұғым.Табиғаттың осындай бүкіл сұлулығы мен байлығын болашақ ұрпақ үшін сақтау – Жер бетінде өмір сүріп жатқан адамдардың міндеті.Балалар әрқашан да және барлық жерде табиғатпен қандай да болсын белгілі бір қарым-қатынаста болады. Орманда, көгалда, өзеннің немесе көлдің жағасында ойнау, саңырауқұлақтар, жидектер, гүлдер теру, жануарлар мен өсімдіктерді күту және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі.Табиғатқа үңіле қараудан, балалар ойнайтын орындарға құштарлықтан өз өлкесіне, туған табиғатына, Отанына деген сүйіспеншілігі пайда болып, жетіле түседі, патриоттық сезімге тәрбиеленеді. Табиғаты шын мәнінде қандай болса, сол қалпында көріп, еститін бала кездегі ептілік- балалардың оған деген қызығушылығын арттырады, білімін кеңейтеді, мінез - құлқын, ынта - ықыласын қалыптастыруға ықпал етеді.
Адам өмірі табиғатпен тығыз байланысты. Адам табиғатты аялап, қамқорлап, туған жерге сүйіспеншілікпен қарауы тиіс.
Адам табиғат сұлулығынан, әдемілігінен, әсемдігінен бойына қуат, көңіліне шуақ алып, аса зор іңкәрлік сезімге бөленеді.
Таибғаттың өзінде өзгеше бір сүйсінерлік, жанға жайлы бір нәрсе бар.
Ш. Уалиханов
Мақсаты: Өзін – өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру ерекшеліктері,табиғат құндылығы туралы түсініктерін кеңейту.
Міндеттері: адам мен табиғаттың үйлесімдігі, табиғаттың тылсым құдіреті, оның адам тіршілігіне әсер-ықпалы туралы ұғымдарын кеңейту.
Табиғат тылсымына бір сәт көңіл аударып, оған мән беретін болсақ, өзара үйлесім тапқан алуан түрлі құбылыстардың біртұтастығын байқайсың. Табиғат тылсымын түсiнген адам қоршаған әлемдi құрметтеуге, сырын ұғуға құштар болады.
Табиғаттағы арайлап атқан таң, қызарып батқан күн, жүйткіген бұйра бұлттар, сан құбылған сағым, жарқыраған құйрықты жұлдыз, барқыт түндегі елестер, әнші құм, биші қайың тәрізді құпия сырлы тылсым дүниеге толы болып келеді. Осынау таңғажайып құбылыстар – табиғаттың ең тамаша сыйы. Табиғат суреттері адам жанын нәзік сезімге бөлеп, бүкіл өмірді көз алдыңа жайып салады.
Тілсіз табиғаттың тылсымын түсініп, оны аялау, қорғау және көркейту – әрбір адамның міндеті әрі борышы. Себебі, табиғат пен адам – егіз ұғым.Табиғаттың осындай бүкіл сұлулығы мен байлығын болашақ ұрпақ үшін сақтау – Жер бетінде өмір сүріп жатқан адамдардың міндеті.Балалар әрқашан да және барлық жерде табиғатпен қандай да болсын белгілі бір қарым-қатынаста болады. Орманда, көгалда, өзеннің немесе көлдің жағасында ойнау, саңырауқұлақтар, жидектер, гүлдер теру, жануарлар мен өсімдіктерді күту және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі.Табиғатқа үңіле қараудан, балалар ойнайтын орындарға құштарлықтан өз өлкесіне, туған табиғатына, Отанына деген сүйіспеншілігі пайда болып, жетіле түседі, патриоттық сезімге тәрбиеленеді. Табиғаты шын мәнінде қандай болса, сол қалпында көріп, еститін бала кездегі ептілік- балалардың оған деген қызығушылығын арттырады, білімін кеңейтеді, мінез - құлқын, ынта - ықыласын қалыптастыруға ықпал етеді.
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім
I тарау. Өзін - өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру
ерекшеліктері
1.1. Серуендер, экскурсиялық бақылаулар
1.2. Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстыруда логикалық
тапсырмалардың пайдалануы.
1.3.Табиғат және қоршаған орта арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастыру
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Адам өмірі табиғатпен тығыз байланысты. Адам табиғатты аялап, қамқорлап, туған жерге сүйіспеншілікпен қарауы тиіс.
Адам табиғат сұлулығынан, әдемілігінен, әсемдігінен бойына қуат, көңіліне шуақ алып, аса зор іңкәрлік сезімге бөленеді.
Таибғаттың өзінде өзгеше бір сүйсінерлік, жанға жайлы бір нәрсе бар.
Ш. Уалиханов
Мақсаты: Өзін - өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру ерекшеліктері,табиғат құндылығы туралы түсініктерін кеңейту.
Міндеттері: адам мен табиғаттың үйлесімдігі, табиғаттың тылсым құдіреті, оның адам тіршілігіне әсер-ықпалы туралы ұғымдарын кеңейту.
Табиғат тылсымына бір сәт көңіл аударып, оған мән беретін болсақ, өзара үйлесім тапқан алуан түрлі құбылыстардың біртұтастығын байқайсың. Табиғат тылсымын түсiнген адам қоршаған әлемдi құрметтеуге, сырын ұғуға құштар болады.
Табиғаттағы арайлап атқан таң, қызарып батқан күн, жүйткіген бұйра бұлттар, сан құбылған сағым, жарқыраған құйрықты жұлдыз, барқыт түндегі елестер, әнші құм, биші қайың тәрізді құпия сырлы тылсым дүниеге толы болып келеді. Осынау таңғажайып құбылыстар - табиғаттың ең тамаша сыйы. Табиғат суреттері адам жанын нәзік сезімге бөлеп, бүкіл өмірді көз алдыңа жайып салады.
Тілсіз табиғаттың тылсымын түсініп, оны аялау, қорғау және көркейту - әрбір адамның міндеті әрі борышы. Себебі, табиғат пен адам - егіз ұғым.Табиғаттың осындай бүкіл сұлулығы мен байлығын болашақ ұрпақ үшін сақтау - Жер бетінде өмір сүріп жатқан адамдардың міндеті.Балалар әрқашан да және барлық жерде табиғатпен қандай да болсын белгілі бір қарым-қатынаста болады. Орманда, көгалда, өзеннің немесе көлдің жағасында ойнау, саңырауқұлақтар, жидектер, гүлдер теру, жануарлар мен өсімдіктерді күту және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі.Табиғатқа үңіле қараудан, балалар ойнайтын орындарға құштарлықтан өз өлкесіне, туған табиғатына, Отанына деген сүйіспеншілігі пайда болып, жетіле түседі, патриоттық сезімге тәрбиеленеді. Табиғаты шын мәнінде қандай болса, сол қалпында көріп, еститін бала кездегі ептілік- балалардың оған деген қызығушылығын арттырады, білімін кеңейтеді, мінез - құлқын, ынта - ықыласын қалыптастыруға ықпал етеді.
Негізгі бөлім
0.1 Серуендер, экскурсиялық бақылаулар
Балаларды табиғатпен таныстырған кездегі олардың іс-әрекетін ұйымдастыру формалары - сабақтар, экскурсиялар, серуендер, табиғат мүйісіндегі жұмыс, жер учаскесіндегі жұмыстар болып табылады.
Экскурсия-балалар табиғи жағдайларда:орманда,көгалда,бақшада ,су қоймасында,т.б.табиғатпентанысатын сабақ.Экскурсиялар сабаққа арналып бөлінген сағаттарда жасалады.
Экскурсияларда белгілі бір программалық мазмұны бар,мұны барлық топтың балалары меңгеруге міндетті (экскурсияның күнделікті серуендерден айырмасы - осы).Экскурсиялардың тәрбиелік маңызы өте зор,өйткені олар туған табиғатқадеген ықыластарынарттырады, эстетикалық сезімдерді тәрбиелеуге мүмкіндік береді.Ормандағы таза ауада немесе көгалдағыхош иістігүлдердің арасында болу,қимыл-қозғалыс және қуанышқа бөлену,әдетте осымен байланысты,балалар денесінің дамуына да игі әсер етеді.Экскурсия жасайтын жерді таңдап алу - олардың міндеттеріне,балалардың жасына байланысты.
Балалар бақшасы маңына экскурсиялар естияр,ересек және мектепке даярлық топтармен өткізіледі.Сәбилер тобы мен жылдың тек екінші жартысыннан бастап,мектеп жасына дейінгі балалар мекемелеріндегі жер учаскесінің табиғатын бақылау-көгалға,паркке (орманға)аз уақыт экскурсия жасау ұсынылады.Орын таңдағанда тіп - тік өрмелер мен құламалар кездесетін жолдардан аулағырақ болу керек.
Мектеп жасына дейінгі балалардың күш - мүмкіндіктерін ескере отырып,эксурсия үшін,алдымен жақын жерлерді пайдалану керек.Балаларда-өсімдіктердің,құста рдың,насикомдардың тіршілігіндегі сондай-ақ адамдар еңбегінің маусымдық өзгерістерін бақылауға болатын-бульварлар,бау-бақшалар,пар ктер,тоғайлар.Селолық жағдайларда мұндай орындар:орман,егістік жер, көгал,өзен,құс,күрке,мал қорасы,теплица т.б.
Жылдың әр түрлі маусымында белгілі бір орынға экскурсия жасаған дұрыс.Бұл-балалардың табиғаттағы болып жатқан маусымдық өзгерістерді бақылауын едәуір оңайлатады.
Экскурсияға дайындағанда,тәрбиеші экскурсия жасайтын жерге алдын ала барып келеді.Мұнда ол, программа талабына сайкөрсетуге болады,жинап алынған әр түрлі заттар үшін өзімен бірге нені алу керек,бақылауды қалай ұйымдастырып,балаларға қандай ойындар ойнап,қайда демалу керек деген мәселелерді шешеді.
Балалардың қайда болатынын,нені бақылайтынын,өсімдіктер мен жануарды жинау және алып жүру үшін өзімен бірге нені алу керек, қалай киіну керек дегендерді хабарлай отырып,оларға алда тұрған экскурсияжөнінде бір күн бұрын ескертеді.Мұндай алдын ала қысқаша хабарлама балалардың көңілін жадыратып,ынтасын арттырады,белгіленген экскурсияға олардың көңілін аударады.
Экскурсияны жасауда балаларды ұйымдастыру зор рөл атқарады.Шығар алдында олар барлық керекті заттарды алды ма,соны тексереді.Содан кейінбалаларөздерін қалайалып жүрулері керектігін естеріне салады.
Белгіленген орынға келгеннен кейін балаларға қозғалуға,жүгіруге,отыруға рұқсат етуге болады.Олардың табиғатты сезінгендері өте маңызды.Бұл үшін балалардың зейінін орманныңкүздегі және қыстағы түріне,егістік жер мен көналдың байтақтығына,гүлдердің хош иісіне,құстардың сайрауына,көк шегірткелердің шырқылдауына,жапырақтың сыбдырына т.б. аудару керек.Бірақ балаларды тым әсерлі және жалықтырып,жіберуге болмайды.
Әрбір экскурсияныңнегізгі кезі барлық балалармен өткізілетін жоспарлы бақылау болып табылады.Мұнда балалардың бұдан былай бақылауы үшін аздаған табиғат материалын (бірнеше гүлдер,сабақшалар,саңырауқұлақтар т.б)анықтауға мүмкіндік береді.
Өсімдіктерді жинаған кезде,балалардың оларға ұқыптылықпен қарауын,гүлдерді жапырып,лақтырып тастамауларын қадағалау керек.Саңырауқұлақтарды жинағанда балалар оның сабағының жерге тиген жерінен ептеп сындырып алуды,тамырыменжұлып алмауды үйренуі тиіс,әйтпесе жаңа ұрық беретін грибницаны(саңырауқұлақтың тұқымын)зақымдайды.Жидек пен жаңғақты жинаған кездебалалардың сабақтарды сындырып алмауын қадағалау керек.
Ұстап алған насекомдардың ішінен бақылауға қандайы қажет,қаншасы қажет,табиғат мүйісін толықтыруүшін қандай керек,тек соларды қалдырады да,басқаларын босатып жібереді.Балалардың жануарларды ұрып-соғуына,насекомдардың қанаттарын т.б жұлуларына тыйым салу керек.
Экскурсия немесе серуеннен үйге қайтарданалдында балаларды демалдырады,көлеңке 5-10 минут отырғызады.Бұл кезде жинағандарын (гүлдерді,саңырауқұлақтарды)реттеуг е немесе асықпайтын,мысалы,Саңырауқұлақты таныдеген ойынойнатуға болады.Табиғаттағы өсімдіктер жануарларды жинау үшін арнайы жабдықтардың болуы тиіс. Орманға немесе көгалғаэкскурсия жасау үшін:насекомдарды ұстайтын 5 - 6 тоспадай (дәкеден жасалып ұзындығы 50см таяқтың басына ілінген,үлкендігі 40см дорба)-Қазып алған өсімдіктерді алып жүретін,жемістер мен саңырауқұлақтарды жинайтын диаметрі 20 - 25см,биіктігі 10 - 15см,саны 3-5кәрзіңке,жапырақтары,тұқымдары ағаш қабығын және гүлдерді жинау үшін кішкене қораптар немесе бау - бақша қайшылары,саны-өсімдіктерді тамырымен қазып алу үшін мықты темірден жасалған күрек немесе қалақ,саны-1:насекомдарды алып жүретін банкілер немесе тесіктері бар кішкене қораптар,саны - 4-5:ұсақ заттарды қарайтын ұлулар мен приборкалар.
Су қоймасына экскурсия жасау үшін үлкен су тоспасы (сирек кездесетін,бірақ мықты материалдардан істелген қапшық,ұзындығы -50см,шығыршықтың диаметрі 25 - 30см,таяқтың ұзындығы 120 - 150см шамасында,қалыңдығы -3-4 см,саны -1):шағын су қоймасынан ұстап алған жануарларды қарайтын эмальды кішкене шылапшындар,саны - 1-2:әр түрлі жануарларды алып жүретін тесігі бар қақпақты шелек,немесе тұтқалы банкалар,саны-2-3.
Ескертулер:
1.Су тоспайына арналған шығыршық (шеңбер)бірінің үстіне бірі біріктіріліп,таяқтың басына сұғылады.Шығыршықтың таяққа бекітілген жерін жұқа бірақ мықты сыммен орап тастайды.Дөңгелектіматамен жол - жол етіп айналдыра тігеді де,оған түбі дөңгеленіп келген қапшықты тігеді.
2.Насекомдарды алып жүретін тоспайды қаңылтырдан немесе картон қорап жасауға болады.Бұл үшін оның екі жағынан тесіктер жасайды.Тоспайды ұстап тұру үшін осы тесіктерден бау өткізу керек.Насекомдар демалуы үшін қақпағына тесіктер жасайды.
Бүкіл жас топтардың балаларын табиғатпен таныстыру үшін күн сайынғы серуендерді кеңінен пайдаланады.Олар аздаған экскурсия-мақсатты серуендер,оларды өткізген кезде тәрбиші учаскені қарап шығады,ауа райын,өсімдіктер мен жануарлар тіршілігіндегі маусымдық өзгерістерді бақылауды ұйымдастрады.
Серуендеулер кезінде балалар табиғатпен программаға негізделіп және жергілікті жердің жағдайларын ескере отырып,алдын ала жасалған жоспар жүзеге асырылады.
Тәрбиеші серуендердетабиғи материалдарды (құмды,қарды,суды,жапырақтарды),суд ың көлдің әсерінен қозғалысқа келтірлген ойыншықтарды пайдалану арқылы ойындар ұйымдастырады,мұндай ойындар кезінде балалар сезімдік тәжірбие жинақтайды,табиғаттағы заттардың әр түрлі қасиетін танып біледі.
Экскурсияларды бақылау.
Экскурсияларда балалар тәрбиешінің басқаруыменөсімдіктердің ерекшелігін,жануарлардың сыртқы түрімен қылықтарын,табиғаттағы маусымдық өзгерістерді бақылап,олардың арасындағы кейбір байланыстарды анықтай алады.Осының бәрі мектеп жасына дейінгі балалардың нақтылы білімін кеңейтеді,білуге құмарлығының артуына ықпал етеді,дүниені ғылыми тұрғыдан түсінуіне негіз болады.Экскурсияда зертттелетін заттар мен құбылыстардың саны көп болмауға тиіс (сәбилер тобы үшін-1-2,естиялар үшін - 2-3,ересектер үшін - 3-4).Экскурсияда балаларды бақылауға ұйымдастыру әрқашанда оңай емес.Олардың тек кейбіреулері ғана тәрбиешіні тыңдап,қалғандары жан-жаққа қарап тұрады.
Кішкене балалардың (2 - 4 жастағы) зейінін,жоғарыда көрсетіп өткеніміздей,оларға заттарды жақындау және олардың қабылдауын қуанышты сәттермен біріктіру арқылы аударуға болады.Сөйтіп,мысалы, тәрбиеші балаға қарап:Тыңда,сен үшін құс қалай әндетіп тұр,дей алады.Мен үшін ән салып тұр ма?-деп,сол сәтте басқа балаларда сұрайды.Жақсылап тыңдаңдар,-дейді тәрбиеші,-егер естісеңдер,демек,сендер үшінде ән салып тұр
1.2 Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстырудалогикалық тапсырмалардың пайдаланылуы.
Қазіргі таңда жас ұрпаққа тәрбие берудегі басты мақ-сат ұлттық рухы жоғары, өз Отанын, туған жерін сүйе бі-летін азамат тәрбиелеу. ХХІ ғасыр жеткіншегі дене, руха-ни ойлау жағынан жан-жақты, өз-өзіне басшы, кез-келген сәтте шешім қабылдай алатын жеке тұлға болуы тиіс. Оған "Еліміздің білім беру жүйесінің Қазақстанның бәсе-кеге нақты қабілеттілігіне қол жеткізудегі негізгі міндет-тері - Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назар-баевтың 2006 жылғы 1 наурыздағы "Қазақстанның әлем-дегі бәсекеге қабілеттілігі 50 елдің қатарына кіру стра-тегиясы" атты Қазақстан халқына жолдауы" негіз болады.
Бұл үшін тәрбиешінің шығармашылдығы, жаңашылдығы, көп ізденісті қажет етеді.Ал мектепке дейінгі оқытуда білім, білік дағдыларымен қатар тәрбие жұмыстарының сан алуан, қызықты, тартымды, баланы қажытып алмайтындай жұмыс түрлерін жүргізу тәрбиешіден шеберлікті талап етеді.
Мектепке дейінгі шақта бала бойына білім мен білік-тілікті, шығармашылық пен ізденімпаздықты, қабілеттілік пен іскерлікті, еңбек сүйгіштікті, танымдық қасиеттерді жинақтап дамыту барысында табиғатпен тереңірек таныстырудың ерекше орны бар екенін мәлім. Бала өмірінің алғашқы жеті жылы - денсаулықтың, ақыл-ой, адамгершілік, еңбек және экологиялық дамудың негіздері қаланатын өте маңызды кезең.
Балаларды табиғатпен таныстыруда алдымызда мынандай мақсат тұрады: балалардың табиғатқа деген көзқарасын дамыту,өлі және тірі табиғатпен таныстыру, ол туралы өз ой-пікірін айтуға үйрету. Өз өлкеміздің аң-құстарын, өсімдіктерін таныту, қорғауға, әсемдігін көруге, сезінуге, пайдасын түсінуге тәрбиелеу.
Міндеттері: 1. Болашақ табиғат жанашыры болатын ұрпақ тәрбиелеу.
2. Мектепке дейінгілердің экологиялық көз қарастарын
кеңейту және жүйелеу.
3. Тәжірибелер жасау және алған нәтижеден
тұжырым шығаруға үйрету.
4. Шығармашылықты, елестету мен ойлауды дамыту.
Баланы мектеп жасына дейінгі кезеңнен өзі өсіп-өне-тін ортасын, қоршаған табиғатын бағалай білуге және оларға дұрыс қарауға үйретудің маңызы зор. Ол үшін оқытудың бүкіл үрдісіне экологиялық білімдерді енгізген жөн. Күштемеу, сүйіспеншілік, шындықты білуге талаптану және парасатты мінез-құлық сияқты адамдық қасиеттерді тану үрдісінде балалар адамның табиғат алдындағы жауапкершілігін түсіне біледі. Күштемеу деген табиғатқа жасалып тұрғанның кез-келгеніне мейлі ол ағаш, көбелек, бұтақ болсын оларға ешбір зиян келтірмеу керек дегенді білдіреді. Балалар тірі атаулының бәрін бағалай білуі тиіс. Табиғатқа деген сүйіспеншілікті тек оның әсемдігімен масаттану және тынығуға жиі бару деп түсінбеу керек. Балалардың өздері де ағаштар отырғызуға, бұлақтардың көзін ашуға, ұя жасауға қатысып, табиғатқа зиян келтіретін тұрмыстық қалдықтардан құтылудың тәсілдері туралы сұрақ-тарға жауаптар іздейді.
Сайф Сарай: - "Ағаштың жемісін жеймін десең, түбіне балта шаппа..." - деген екен. Жас бала тамылжыған табиғатқа, әсем әуенге, айналадағы әсемдікке қызығады, содан әсерленеді, көркемдікті түсініп, оның мәнін түсі-неді, әсемдікті танып, талғауды үйренеді. Мысалы: Балаларды гүлдермен таныстыру кезінде, олар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім
I тарау. Өзін - өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру
ерекшеліктері
1.1. Серуендер, экскурсиялық бақылаулар
1.2. Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстыруда логикалық
тапсырмалардың пайдалануы.
1.3.Табиғат және қоршаған орта арқылы мектеп жасына дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастыру
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Адам өмірі табиғатпен тығыз байланысты. Адам табиғатты аялап, қамқорлап, туған жерге сүйіспеншілікпен қарауы тиіс.
Адам табиғат сұлулығынан, әдемілігінен, әсемдігінен бойына қуат, көңіліне шуақ алып, аса зор іңкәрлік сезімге бөленеді.
Таибғаттың өзінде өзгеше бір сүйсінерлік, жанға жайлы бір нәрсе бар.
Ш. Уалиханов
Мақсаты: Өзін - өзі тану сабақтарын табиғат аясында ұйымдастыру ерекшеліктері,табиғат құндылығы туралы түсініктерін кеңейту.
Міндеттері: адам мен табиғаттың үйлесімдігі, табиғаттың тылсым құдіреті, оның адам тіршілігіне әсер-ықпалы туралы ұғымдарын кеңейту.
Табиғат тылсымына бір сәт көңіл аударып, оған мән беретін болсақ, өзара үйлесім тапқан алуан түрлі құбылыстардың біртұтастығын байқайсың. Табиғат тылсымын түсiнген адам қоршаған әлемдi құрметтеуге, сырын ұғуға құштар болады.
Табиғаттағы арайлап атқан таң, қызарып батқан күн, жүйткіген бұйра бұлттар, сан құбылған сағым, жарқыраған құйрықты жұлдыз, барқыт түндегі елестер, әнші құм, биші қайың тәрізді құпия сырлы тылсым дүниеге толы болып келеді. Осынау таңғажайып құбылыстар - табиғаттың ең тамаша сыйы. Табиғат суреттері адам жанын нәзік сезімге бөлеп, бүкіл өмірді көз алдыңа жайып салады.
Тілсіз табиғаттың тылсымын түсініп, оны аялау, қорғау және көркейту - әрбір адамның міндеті әрі борышы. Себебі, табиғат пен адам - егіз ұғым.Табиғаттың осындай бүкіл сұлулығы мен байлығын болашақ ұрпақ үшін сақтау - Жер бетінде өмір сүріп жатқан адамдардың міндеті.Балалар әрқашан да және барлық жерде табиғатпен қандай да болсын белгілі бір қарым-қатынаста болады. Орманда, көгалда, өзеннің немесе көлдің жағасында ойнау, саңырауқұлақтар, жидектер, гүлдер теру, жануарлар мен өсімдіктерді күту және бақылау балаларға шексіз қуаныш әкеледі.Табиғатқа үңіле қараудан, балалар ойнайтын орындарға құштарлықтан өз өлкесіне, туған табиғатына, Отанына деген сүйіспеншілігі пайда болып, жетіле түседі, патриоттық сезімге тәрбиеленеді. Табиғаты шын мәнінде қандай болса, сол қалпында көріп, еститін бала кездегі ептілік- балалардың оған деген қызығушылығын арттырады, білімін кеңейтеді, мінез - құлқын, ынта - ықыласын қалыптастыруға ықпал етеді.
Негізгі бөлім
0.1 Серуендер, экскурсиялық бақылаулар
Балаларды табиғатпен таныстырған кездегі олардың іс-әрекетін ұйымдастыру формалары - сабақтар, экскурсиялар, серуендер, табиғат мүйісіндегі жұмыс, жер учаскесіндегі жұмыстар болып табылады.
Экскурсия-балалар табиғи жағдайларда:орманда,көгалда,бақшада ,су қоймасында,т.б.табиғатпентанысатын сабақ.Экскурсиялар сабаққа арналып бөлінген сағаттарда жасалады.
Экскурсияларда белгілі бір программалық мазмұны бар,мұны барлық топтың балалары меңгеруге міндетті (экскурсияның күнделікті серуендерден айырмасы - осы).Экскурсиялардың тәрбиелік маңызы өте зор,өйткені олар туған табиғатқадеген ықыластарынарттырады, эстетикалық сезімдерді тәрбиелеуге мүмкіндік береді.Ормандағы таза ауада немесе көгалдағыхош иістігүлдердің арасында болу,қимыл-қозғалыс және қуанышқа бөлену,әдетте осымен байланысты,балалар денесінің дамуына да игі әсер етеді.Экскурсия жасайтын жерді таңдап алу - олардың міндеттеріне,балалардың жасына байланысты.
Балалар бақшасы маңына экскурсиялар естияр,ересек және мектепке даярлық топтармен өткізіледі.Сәбилер тобы мен жылдың тек екінші жартысыннан бастап,мектеп жасына дейінгі балалар мекемелеріндегі жер учаскесінің табиғатын бақылау-көгалға,паркке (орманға)аз уақыт экскурсия жасау ұсынылады.Орын таңдағанда тіп - тік өрмелер мен құламалар кездесетін жолдардан аулағырақ болу керек.
Мектеп жасына дейінгі балалардың күш - мүмкіндіктерін ескере отырып,эксурсия үшін,алдымен жақын жерлерді пайдалану керек.Балаларда-өсімдіктердің,құста рдың,насикомдардың тіршілігіндегі сондай-ақ адамдар еңбегінің маусымдық өзгерістерін бақылауға болатын-бульварлар,бау-бақшалар,пар ктер,тоғайлар.Селолық жағдайларда мұндай орындар:орман,егістік жер, көгал,өзен,құс,күрке,мал қорасы,теплица т.б.
Жылдың әр түрлі маусымында белгілі бір орынға экскурсия жасаған дұрыс.Бұл-балалардың табиғаттағы болып жатқан маусымдық өзгерістерді бақылауын едәуір оңайлатады.
Экскурсияға дайындағанда,тәрбиеші экскурсия жасайтын жерге алдын ала барып келеді.Мұнда ол, программа талабына сайкөрсетуге болады,жинап алынған әр түрлі заттар үшін өзімен бірге нені алу керек,бақылауды қалай ұйымдастырып,балаларға қандай ойындар ойнап,қайда демалу керек деген мәселелерді шешеді.
Балалардың қайда болатынын,нені бақылайтынын,өсімдіктер мен жануарды жинау және алып жүру үшін өзімен бірге нені алу керек, қалай киіну керек дегендерді хабарлай отырып,оларға алда тұрған экскурсияжөнінде бір күн бұрын ескертеді.Мұндай алдын ала қысқаша хабарлама балалардың көңілін жадыратып,ынтасын арттырады,белгіленген экскурсияға олардың көңілін аударады.
Экскурсияны жасауда балаларды ұйымдастыру зор рөл атқарады.Шығар алдында олар барлық керекті заттарды алды ма,соны тексереді.Содан кейінбалаларөздерін қалайалып жүрулері керектігін естеріне салады.
Белгіленген орынға келгеннен кейін балаларға қозғалуға,жүгіруге,отыруға рұқсат етуге болады.Олардың табиғатты сезінгендері өте маңызды.Бұл үшін балалардың зейінін орманныңкүздегі және қыстағы түріне,егістік жер мен көналдың байтақтығына,гүлдердің хош иісіне,құстардың сайрауына,көк шегірткелердің шырқылдауына,жапырақтың сыбдырына т.б. аудару керек.Бірақ балаларды тым әсерлі және жалықтырып,жіберуге болмайды.
Әрбір экскурсияныңнегізгі кезі барлық балалармен өткізілетін жоспарлы бақылау болып табылады.Мұнда балалардың бұдан былай бақылауы үшін аздаған табиғат материалын (бірнеше гүлдер,сабақшалар,саңырауқұлақтар т.б)анықтауға мүмкіндік береді.
Өсімдіктерді жинаған кезде,балалардың оларға ұқыптылықпен қарауын,гүлдерді жапырып,лақтырып тастамауларын қадағалау керек.Саңырауқұлақтарды жинағанда балалар оның сабағының жерге тиген жерінен ептеп сындырып алуды,тамырыменжұлып алмауды үйренуі тиіс,әйтпесе жаңа ұрық беретін грибницаны(саңырауқұлақтың тұқымын)зақымдайды.Жидек пен жаңғақты жинаған кездебалалардың сабақтарды сындырып алмауын қадағалау керек.
Ұстап алған насекомдардың ішінен бақылауға қандайы қажет,қаншасы қажет,табиғат мүйісін толықтыруүшін қандай керек,тек соларды қалдырады да,басқаларын босатып жібереді.Балалардың жануарларды ұрып-соғуына,насекомдардың қанаттарын т.б жұлуларына тыйым салу керек.
Экскурсия немесе серуеннен үйге қайтарданалдында балаларды демалдырады,көлеңке 5-10 минут отырғызады.Бұл кезде жинағандарын (гүлдерді,саңырауқұлақтарды)реттеуг е немесе асықпайтын,мысалы,Саңырауқұлақты таныдеген ойынойнатуға болады.Табиғаттағы өсімдіктер жануарларды жинау үшін арнайы жабдықтардың болуы тиіс. Орманға немесе көгалғаэкскурсия жасау үшін:насекомдарды ұстайтын 5 - 6 тоспадай (дәкеден жасалып ұзындығы 50см таяқтың басына ілінген,үлкендігі 40см дорба)-Қазып алған өсімдіктерді алып жүретін,жемістер мен саңырауқұлақтарды жинайтын диаметрі 20 - 25см,биіктігі 10 - 15см,саны 3-5кәрзіңке,жапырақтары,тұқымдары ағаш қабығын және гүлдерді жинау үшін кішкене қораптар немесе бау - бақша қайшылары,саны-өсімдіктерді тамырымен қазып алу үшін мықты темірден жасалған күрек немесе қалақ,саны-1:насекомдарды алып жүретін банкілер немесе тесіктері бар кішкене қораптар,саны - 4-5:ұсақ заттарды қарайтын ұлулар мен приборкалар.
Су қоймасына экскурсия жасау үшін үлкен су тоспасы (сирек кездесетін,бірақ мықты материалдардан істелген қапшық,ұзындығы -50см,шығыршықтың диаметрі 25 - 30см,таяқтың ұзындығы 120 - 150см шамасында,қалыңдығы -3-4 см,саны -1):шағын су қоймасынан ұстап алған жануарларды қарайтын эмальды кішкене шылапшындар,саны - 1-2:әр түрлі жануарларды алып жүретін тесігі бар қақпақты шелек,немесе тұтқалы банкалар,саны-2-3.
Ескертулер:
1.Су тоспайына арналған шығыршық (шеңбер)бірінің үстіне бірі біріктіріліп,таяқтың басына сұғылады.Шығыршықтың таяққа бекітілген жерін жұқа бірақ мықты сыммен орап тастайды.Дөңгелектіматамен жол - жол етіп айналдыра тігеді де,оған түбі дөңгеленіп келген қапшықты тігеді.
2.Насекомдарды алып жүретін тоспайды қаңылтырдан немесе картон қорап жасауға болады.Бұл үшін оның екі жағынан тесіктер жасайды.Тоспайды ұстап тұру үшін осы тесіктерден бау өткізу керек.Насекомдар демалуы үшін қақпағына тесіктер жасайды.
Бүкіл жас топтардың балаларын табиғатпен таныстыру үшін күн сайынғы серуендерді кеңінен пайдаланады.Олар аздаған экскурсия-мақсатты серуендер,оларды өткізген кезде тәрбиші учаскені қарап шығады,ауа райын,өсімдіктер мен жануарлар тіршілігіндегі маусымдық өзгерістерді бақылауды ұйымдастрады.
Серуендеулер кезінде балалар табиғатпен программаға негізделіп және жергілікті жердің жағдайларын ескере отырып,алдын ала жасалған жоспар жүзеге асырылады.
Тәрбиеші серуендердетабиғи материалдарды (құмды,қарды,суды,жапырақтарды),суд ың көлдің әсерінен қозғалысқа келтірлген ойыншықтарды пайдалану арқылы ойындар ұйымдастырады,мұндай ойындар кезінде балалар сезімдік тәжірбие жинақтайды,табиғаттағы заттардың әр түрлі қасиетін танып біледі.
Экскурсияларды бақылау.
Экскурсияларда балалар тәрбиешінің басқаруыменөсімдіктердің ерекшелігін,жануарлардың сыртқы түрімен қылықтарын,табиғаттағы маусымдық өзгерістерді бақылап,олардың арасындағы кейбір байланыстарды анықтай алады.Осының бәрі мектеп жасына дейінгі балалардың нақтылы білімін кеңейтеді,білуге құмарлығының артуына ықпал етеді,дүниені ғылыми тұрғыдан түсінуіне негіз болады.Экскурсияда зертттелетін заттар мен құбылыстардың саны көп болмауға тиіс (сәбилер тобы үшін-1-2,естиялар үшін - 2-3,ересектер үшін - 3-4).Экскурсияда балаларды бақылауға ұйымдастыру әрқашанда оңай емес.Олардың тек кейбіреулері ғана тәрбиешіні тыңдап,қалғандары жан-жаққа қарап тұрады.
Кішкене балалардың (2 - 4 жастағы) зейінін,жоғарыда көрсетіп өткеніміздей,оларға заттарды жақындау және олардың қабылдауын қуанышты сәттермен біріктіру арқылы аударуға болады.Сөйтіп,мысалы, тәрбиеші балаға қарап:Тыңда,сен үшін құс қалай әндетіп тұр,дей алады.Мен үшін ән салып тұр ма?-деп,сол сәтте басқа балаларда сұрайды.Жақсылап тыңдаңдар,-дейді тәрбиеші,-егер естісеңдер,демек,сендер үшінде ән салып тұр
1.2 Мектеп жасына дейінгі балаларды табиғатпен таныстырудалогикалық тапсырмалардың пайдаланылуы.
Қазіргі таңда жас ұрпаққа тәрбие берудегі басты мақ-сат ұлттық рухы жоғары, өз Отанын, туған жерін сүйе бі-летін азамат тәрбиелеу. ХХІ ғасыр жеткіншегі дене, руха-ни ойлау жағынан жан-жақты, өз-өзіне басшы, кез-келген сәтте шешім қабылдай алатын жеке тұлға болуы тиіс. Оған "Еліміздің білім беру жүйесінің Қазақстанның бәсе-кеге нақты қабілеттілігіне қол жеткізудегі негізгі міндет-тері - Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назар-баевтың 2006 жылғы 1 наурыздағы "Қазақстанның әлем-дегі бәсекеге қабілеттілігі 50 елдің қатарына кіру стра-тегиясы" атты Қазақстан халқына жолдауы" негіз болады.
Бұл үшін тәрбиешінің шығармашылдығы, жаңашылдығы, көп ізденісті қажет етеді.Ал мектепке дейінгі оқытуда білім, білік дағдыларымен қатар тәрбие жұмыстарының сан алуан, қызықты, тартымды, баланы қажытып алмайтындай жұмыс түрлерін жүргізу тәрбиешіден шеберлікті талап етеді.
Мектепке дейінгі шақта бала бойына білім мен білік-тілікті, шығармашылық пен ізденімпаздықты, қабілеттілік пен іскерлікті, еңбек сүйгіштікті, танымдық қасиеттерді жинақтап дамыту барысында табиғатпен тереңірек таныстырудың ерекше орны бар екенін мәлім. Бала өмірінің алғашқы жеті жылы - денсаулықтың, ақыл-ой, адамгершілік, еңбек және экологиялық дамудың негіздері қаланатын өте маңызды кезең.
Балаларды табиғатпен таныстыруда алдымызда мынандай мақсат тұрады: балалардың табиғатқа деген көзқарасын дамыту,өлі және тірі табиғатпен таныстыру, ол туралы өз ой-пікірін айтуға үйрету. Өз өлкеміздің аң-құстарын, өсімдіктерін таныту, қорғауға, әсемдігін көруге, сезінуге, пайдасын түсінуге тәрбиелеу.
Міндеттері: 1. Болашақ табиғат жанашыры болатын ұрпақ тәрбиелеу.
2. Мектепке дейінгілердің экологиялық көз қарастарын
кеңейту және жүйелеу.
3. Тәжірибелер жасау және алған нәтижеден
тұжырым шығаруға үйрету.
4. Шығармашылықты, елестету мен ойлауды дамыту.
Баланы мектеп жасына дейінгі кезеңнен өзі өсіп-өне-тін ортасын, қоршаған табиғатын бағалай білуге және оларға дұрыс қарауға үйретудің маңызы зор. Ол үшін оқытудың бүкіл үрдісіне экологиялық білімдерді енгізген жөн. Күштемеу, сүйіспеншілік, шындықты білуге талаптану және парасатты мінез-құлық сияқты адамдық қасиеттерді тану үрдісінде балалар адамның табиғат алдындағы жауапкершілігін түсіне біледі. Күштемеу деген табиғатқа жасалып тұрғанның кез-келгеніне мейлі ол ағаш, көбелек, бұтақ болсын оларға ешбір зиян келтірмеу керек дегенді білдіреді. Балалар тірі атаулының бәрін бағалай білуі тиіс. Табиғатқа деген сүйіспеншілікті тек оның әсемдігімен масаттану және тынығуға жиі бару деп түсінбеу керек. Балалардың өздері де ағаштар отырғызуға, бұлақтардың көзін ашуға, ұя жасауға қатысып, табиғатқа зиян келтіретін тұрмыстық қалдықтардан құтылудың тәсілдері туралы сұрақ-тарға жауаптар іздейді.
Сайф Сарай: - "Ағаштың жемісін жеймін десең, түбіне балта шаппа..." - деген екен. Жас бала тамылжыған табиғатқа, әсем әуенге, айналадағы әсемдікке қызығады, содан әсерленеді, көркемдікті түсініп, оның мәнін түсі-неді, әсемдікті танып, талғауды үйренеді. Мысалы: Балаларды гүлдермен таныстыру кезінде, олар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz