Ақиқат – рухани құндылықтардың қайнар көзі
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім
1 тарау. Ақиқат . рухани құндылықтардың қайнар көзі
1.1 «Өзін.өзі тану» пәнін оқыту арқылы оқушылардың рухани.адамгершілік
құндылықтарын қалыптастыру жолдары
1.2. Шыдық шыңы. ақиқат
1.3.Ақиқат .Алланың жаратылысы
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім
1 тарау. Ақиқат . рухани құндылықтардың қайнар көзі
1.1 «Өзін.өзі тану» пәнін оқыту арқылы оқушылардың рухани.адамгершілік
құндылықтарын қалыптастыру жолдары
1.2. Шыдық шыңы. ақиқат
1.3.Ақиқат .Алланың жаратылысы
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
Кіріспе
Өзектілігі: оқушылардың төменгі сыныптарда шындық туралы білген ұғымдарын кеңейтіп, ақиқаттың құндылық ретіндегі мәнін түсіндіру.
Мақсаты:
- Адами қарым-қатынастағы бүкпесіз шынайылық, қоршаған ортадағы шындық пен ақиқат туралы түсінік беру;
Міндеті:
- Оқушылардың шындық пен ақиқат туралы түсінік беру; өтірік пен шындықтың ара-жігін дұрыс ажырата білу біліктіліктерін дамытуға ықпал ету;
- Оқушыларды шыншылдыққа, адалдыққа, шынайылыққа тәрбиелеу.
Оқушыларға шындық пен ақиқаттың өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтары жөнінде мағлұмат береді. Ақиқаттың адам санасындағы дұрыс, әділ, бейнеленген шындық, қандай да болмасын бір түсініктің, ұғымның, ой қорытындысының өмірлік тәжірибеде тексеріліп айқындалған шынайы мазмұны екендігін қарапайым тілмен түсіндіреді. Әр нәрсенің ақиқатына жету үшін көп іздену, көп ойлану керектігі баса айтылады.
Адамгершіліктен туындап, әділдікке ұласқан шындықтан көп нәрсенің ақиқатына көз жеткізуге болады. Ақиқат- адам түсінігінің өмір шындығымен сәйкестігін болғандықтан , оның көтерер жүгі де ауыр. Ақиқатты іздеген адам көп нәрседен хабардар болуы керек. Ақыл мен ақиқатқа сенген адам мақсатына жетіп өмірден өз орнын табады.
Әділ болсаң-қараға-ақ, аққа-жақ,
Ұрпақтардың жақсы атыңды сақтамақ!
Жүсіп Баласағұни
Ақиқаттың ең сенімді белгісі-қарапайымдылық пен ашықтық.
Жалғандық әрқашан қиын, түсініксіз және көпсөзді болады.
Л.Н. Толстой
ХХІ ғасырдың табалдырығын аттаған еліміз әлемнің дамыған елдерінің қауымдастығына кіруге бет алды. Сондықтан еліміздің туын биікке көтерер білімді, білікті, адамгершілігі жоғары ұрпақ тәрбиелеу біздің алдымыздағы ең басты міндет.
“Біз тұрғызатын қоғам арды бағалайтын, белсенді, жоғары моральді, әдепті және рухани байлығы мол адамдардан тұру керек” – деді Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев.
Рухани тәрбие адамның ізгілік ұстанымдарын тәрбиелейді. Жеке тұлғаның ақыл-ойы мен іс-әрекеттерін жүрек арқылы ізгілік мұраттарға бағыттап, өмір даналығын түсінуге рухани көзқарас қалыптастырады.
Өзектілігі: оқушылардың төменгі сыныптарда шындық туралы білген ұғымдарын кеңейтіп, ақиқаттың құндылық ретіндегі мәнін түсіндіру.
Мақсаты:
- Адами қарым-қатынастағы бүкпесіз шынайылық, қоршаған ортадағы шындық пен ақиқат туралы түсінік беру;
Міндеті:
- Оқушылардың шындық пен ақиқат туралы түсінік беру; өтірік пен шындықтың ара-жігін дұрыс ажырата білу біліктіліктерін дамытуға ықпал ету;
- Оқушыларды шыншылдыққа, адалдыққа, шынайылыққа тәрбиелеу.
Оқушыларға шындық пен ақиқаттың өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтары жөнінде мағлұмат береді. Ақиқаттың адам санасындағы дұрыс, әділ, бейнеленген шындық, қандай да болмасын бір түсініктің, ұғымның, ой қорытындысының өмірлік тәжірибеде тексеріліп айқындалған шынайы мазмұны екендігін қарапайым тілмен түсіндіреді. Әр нәрсенің ақиқатына жету үшін көп іздену, көп ойлану керектігі баса айтылады.
Адамгершіліктен туындап, әділдікке ұласқан шындықтан көп нәрсенің ақиқатына көз жеткізуге болады. Ақиқат- адам түсінігінің өмір шындығымен сәйкестігін болғандықтан , оның көтерер жүгі де ауыр. Ақиқатты іздеген адам көп нәрседен хабардар болуы керек. Ақыл мен ақиқатқа сенген адам мақсатына жетіп өмірден өз орнын табады.
Әділ болсаң-қараға-ақ, аққа-жақ,
Ұрпақтардың жақсы атыңды сақтамақ!
Жүсіп Баласағұни
Ақиқаттың ең сенімді белгісі-қарапайымдылық пен ашықтық.
Жалғандық әрқашан қиын, түсініксіз және көпсөзді болады.
Л.Н. Толстой
ХХІ ғасырдың табалдырығын аттаған еліміз әлемнің дамыған елдерінің қауымдастығына кіруге бет алды. Сондықтан еліміздің туын биікке көтерер білімді, білікті, адамгершілігі жоғары ұрпақ тәрбиелеу біздің алдымыздағы ең басты міндет.
“Біз тұрғызатын қоғам арды бағалайтын, белсенді, жоғары моральді, әдепті және рухани байлығы мол адамдардан тұру керек” – деді Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев.
Рухани тәрбие адамның ізгілік ұстанымдарын тәрбиелейді. Жеке тұлғаның ақыл-ойы мен іс-әрекеттерін жүрек арқылы ізгілік мұраттарға бағыттап, өмір даналығын түсінуге рухани көзқарас қалыптастырады.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. М. Мақатаев шығармаларының төрт томдық жинағы, Алматы: «Жалын» баспасы ,2001 ж
2. Ел аузынан. Шешендік сөздер, ақындық толғамдар, Б.Адамбаев, Т.Жарқынбеков / АЛматы. «Жазушы» баспасы, 1989
3. Өзін- өзі тану А.С Сейтақов, Ж. Б. Қажығалиева
4. Өзін- өзі тану Жалпы білім беретін мектептің 6 сыныбына арналған оқулық. Б.А. Әріпова, Р.О. Ізғұттынова, Ж.Ж. Әкімбаева /Алматы. «Бөбек» 2010
1. М. Мақатаев шығармаларының төрт томдық жинағы, Алматы: «Жалын» баспасы ,2001 ж
2. Ел аузынан. Шешендік сөздер, ақындық толғамдар, Б.Адамбаев, Т.Жарқынбеков / АЛматы. «Жазушы» баспасы, 1989
3. Өзін- өзі тану А.С Сейтақов, Ж. Б. Қажығалиева
4. Өзін- өзі тану Жалпы білім беретін мектептің 6 сыныбына арналған оқулық. Б.А. Әріпова, Р.О. Ізғұттынова, Ж.Ж. Әкімбаева /Алматы. «Бөбек» 2010
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
1 тарау. Ақиқат - рухани құндылықтардың қайнар көзі
0.1 Өзін-өзі тану пәнін оқыту арқылы оқушылардың рухани-адамгершілік
құндылықтарын қалыптастыру жолдары
1.2. Шыдық шыңы- ақиқат
1.3.Ақиқат - Алланың жаратылысы
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 1
Кіріспе
Өзектілігі: оқушылардың төменгі сыныптарда шындық туралы білген ұғымдарын кеңейтіп, ақиқаттың құндылық ретіндегі мәнін түсіндіру.
Мақсаты:
Адами қарым-қатынастағы бүкпесіз шынайылық, қоршаған ортадағы шындық пен ақиқат туралы түсінік беру;
Міндеті:
Оқушылардың шындық пен ақиқат туралы түсінік беру; өтірік пен шындықтың ара-жігін дұрыс ажырата білу біліктіліктерін дамытуға ықпал ету;
Оқушыларды шыншылдыққа, адалдыққа, шынайылыққа тәрбиелеу.
Оқушыларға шындық пен ақиқаттың өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтары жөнінде мағлұмат береді. Ақиқаттың адам санасындағы дұрыс, әділ, бейнеленген шындық, қандай да болмасын бір түсініктің, ұғымның, ой қорытындысының өмірлік тәжірибеде тексеріліп айқындалған шынайы мазмұны екендігін қарапайым тілмен түсіндіреді. Әр нәрсенің ақиқатына жету үшін көп іздену, көп ойлану керектігі баса айтылады.
Адамгершіліктен туындап, әділдікке ұласқан шындықтан көп нәрсенің ақиқатына көз жеткізуге болады. Ақиқат- адам түсінігінің өмір шындығымен сәйкестігін болғандықтан , оның көтерер жүгі де ауыр. Ақиқатты іздеген адам көп нәрседен хабардар болуы керек. Ақыл мен ақиқатқа сенген адам мақсатына жетіп өмірден өз орнын табады.
Әділ болсаң-қараға-ақ, аққа-жақ,
Ұрпақтардың жақсы атыңды сақтамақ!
Жүсіп Баласағұни
Ақиқаттың ең сенімді белгісі-қарапайымдылық пен ашықтық.
Жалғандық әрқашан қиын, түсініксіз және көпсөзді болады.
Л.Н. Толстой
Негізгі бөлім
1 тарау. Ақиқат - рухани құндылықтардың қайнар көзі
2.1. Өзін-өзі тану пәнін оқыту арқылы оқушылардың рухани-адамгершілік құндылықтарын қалыптастыру жолдары
ХХІ ғасырдың табалдырығын аттаған еліміз әлемнің дамыған елдерінің қауымдастығына кіруге бет алды. Сондықтан еліміздің туын биікке көтерер білімді, білікті, адамгершілігі жоғары ұрпақ тәрбиелеу біздің алдымыздағы ең басты міндет.
"Біз тұрғызатын қоғам арды бағалайтын, белсенді, жоғары моральді, әдепті және рухани байлығы мол адамдардан тұру керек" - деді Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев.
Рухани тәрбие адамның ізгілік ұстанымдарын тәрбиелейді. Жеке тұлғаның ақыл-ойы мен іс-әрекеттерін жүрек арқылы ізгілік мұраттарға бағыттап, өмір даналығын түсінуге рухани көзқарас қалыптастырады.
Шығыс ғұламалары Омар Хайям: "Адамдардың пайдалысы - адамдарға пайда келтіргендер" десе, Рудаки бұл ойды одан әрі нақтылай түседі: "Өмір - теңіз, жүзем онда демеңіз, ізгіліктен жасалмаса кемеңіз". Қарап отырсақ, әлемдегі қайғы-қасіреттердің болу себебі адам өмірінде адамгершілік құндылықтардың және арман-мұратының болмауынан екен. Сондықтан да ізгіліктің ең үлкені - адамдарға жақсылық жасау деп түсінсек, мұның өзі адамның бойында ізгіліктің болуынан бастау алады екен. Біреулер қоғамда көп ғылымның, біреулер үлкен байлықтың иесі болар. Бірақта адамда адамгершілік қасиеттер болмаса, бұл жеткен жетістіктері жалаң, жадағай болып шығады.
Қазіргі мектептердің міндеттерінің бірі - кез келген жасөспірімге білімді меңгерту ғана емес, оның рухани - адамгершілік қасиеттерін танып, ішкі жан дүниесіне әсер ету арқылы жас ұрпақтың өзін -- өзі дамытуына жол көрсету.
Рухани-адамгершілік тәрбие - дұрыс дағдылар мен әртүрлі жағдайларда өзін-өзі ұстау дағдыларының нормалары, ұйымдағы қарым -- қатынас мәдениетінің тұрақтылығы.
Рухани - адамгершілікке тәрбиелеу дегеніміз оқушы өміріндегі орнын, жауапкершілігін түсініп, өзін-өзі жетілдіріп, айнала қоршаған адамдар мен кез-келген затқа, жан-жануарларға және экологияға жақсылық тілеп, қайырымдылық жасауға тәрбиелеу. Сондықтан рухани-адамгершілік білімі жеке тұлғаны қалыптастырудың негізі болып табылады.
Жоғары ізгілік мұраттардың ең құндысы - руханилық. Өзін-өзі жетілдіретін тұлға үнемі ізгілік ұстанымдарын өз бойында шыңдап, жетілдіруге ұмтылады.
Тұлғаның руханилық санасы -- өмірдің мәнін, өз тағдырын халықтың тағдырымен ортақ деп түсіну қабілетін дамыту, жақын адамдарының алдындағы жауапкершілігін сезіну, өзінің жеке басына тән азаматтық және адамгершілік парызын орындау.
Жас ұрпаққа рухани тәрбие мен білім беру адам дамуының рухани үйлесімділігін, өмірдің құндылықтарын түсінуге, өзін қоршаған ортамен үйлесімділікте ұстай білуі, жердегі тіршілікті сақтау үшін өзінің қажеттілігін түсінуді қамтамасыз ету.
Біз білім беру жүйесі арқылы қоғамдағы рухани-адамгершілік құндылықтарды жаңғыртқымыз келеді. Сол арқылы әр адам өз бойындағы қабілеттерін толық жүзеге асырып, өз мемлекетімізге ғана емес, бүкіл адамзат иігілігіне пайда келтіре алатындай болуы керек...
Баланың бойындағы қабілеттерін ашып, оның өз жан-дүниесіне үңіліп, өз болашағына деген сенімін ояту, өзін-өзі құрметтеп, өз ар-ұжданымен өмір сүруі қандай маңызды десеңізші! Мейірбандық пен Сүйіспеншілік жүректен жүрекке жетіп, әлемге шапағат нұрын төге берсін... -деді Өзін-өзі тану рухани-адамгершілік білімі жобасының авторы, еліміздің Бірінші Ханымы С.А.Назарбаева. Сара Алпысқызы тұңғыш рет мемлекеттік деңгейдегі өскелең ұрпақты жалпыадамзаттық құндылықтарға үйрету мәселесін көтерді. Жоба авторы Өзін-өзі тану білім бағдарламасының мәнін ешкімге еліктемей, өзіндік тұлғасын сақтап қалу; өз мүмкіндіктерін, дарынын дамыта білу; міндетті түрде жақсы мен жаманды ажырата білу; өзінің ниетіне, сөзіне және іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарау; өзімен және қоршаған ортамен жарасымды өмір сүру; адамдарға әрқашан қолынан келгенше көмектесу; өзінің ішкі Менін жоғалтпай, ар-ұжданымен өмір сүру; қоғамның игілігі үшін еңбек ету, үнемі кемелденіп отыру деп түсінеді. Мұның барлығы - үйлесімді дамыған адамның негізгі өмірлік ұстанымдары, яғни Өзін-өзі тану білім бағдарламасы болып табылады.
Өзін-өзі тану пәнінің мақсаты -- өздерінің дене және рухани күштерін жете бағалайтын, өз тілегі мен сезімін қажетті арнаға бұра алатын, өзіне талап қоя алатын, өз күшіне, өз қабілетіне, өмірлік мақсаты мен міндетіне жету жолындағы мүмкіндігіне сенімді, Отанын, елін-жерін сүйетін, рухани-адамгершілік құндылықтары қалыптасқан толық адамды тәрбиелеу.
Өзін-өзі тану пәнінің басты ерекшелігі сонда - бұл пән адами құндылықтарды оқытуға бағытталған. Ал адами құндылықтарды шынайы оқыту дегеніміз бұл қағидалар практикада, күнделікті өмірде қолданылады дегенді білдіреді. Білім берудің шынайы мақсаты адам баласына тән қабілеттердің көрініп, ашылуы болып табылады.
Оқушыларға рухани-адамгершілік білім беруді мақсат еткен Өзін-өзі тану пәні жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтарды негіз етеді.
Жоғары рухани құндылықтар: махаббат, жақсылық, өмір мәні, ақиқат, еркіндік, сұлулық, адамның өзіндік құндылығы, лайықты өмір сүру, жалпы адамгершілік және т.б.
Осы құндылықтардың мәні не, маңызы қандай, мақсаты неде дегенге келетін болсақ, құндылықтардың әрқайсысы адам баласының өмірлік ұстанымына тікелей әсер-ықпал етіп, жеке тұлғаның бағыттылығын, оның сенімдерін, дүниеге көзқарасын, идеалдарын, ұмтылыстарын, өмір сүру түрін еркін таңдай алуын өз бетінше іске асырып, жеке тұлғаның әлеуетін барынша ашуға мүмкіндік береді.
Ұлттық құндылықтар: ұлттың тілі, ділі, діні, салт-дәстүрі, әдеп-ғұрпы, тарихы, мәдениеті, өнері, әдебиеті, музыкасы, ата-мұрасы және т.б.
Еліміздің білім беру жүйесінде жас ұрпақты ұлттық құндылықтар негізінде руханилық пен адамгершілікке бағдарлап білім-тәрбие беру ісі өткір мәселе саналады. Осы тұрғыда Өзін-өзі тану пәні ұлттық құндылықтарды дәріптеуді, оны білім мазмұнына енгізу арқылы ұлттық тәрбие беруді, оны үздіксіз білім берудің көзіне айналдыруды, оның тереңдігі мен рухани шындығын балалық кезден бастап сіңіруді мұрат етіп отыр. Бұл орайда пән мазмұны арқылы ұлттық тәрбие беру желісі нені тұтқа етеді деген мәселеге келсек, мұндағы басты құрал оқу материалдары, яғни тақырыбы мен мазмұны жағынан бала рухын тербететін, жанын елжірететін, масаттандыратын, табындыратын, әсемдік сезімін, ар-намыс сезімін оятатын, білуге құмарлыққа, ақ көңілділікке, ерлікті көксеуге, күш-қайратты шыңдауға ұмтылдыратын - нағыз ұлттық, қазақша ойлайтын, қазақша сөйлейтін, тілеуі, қалауы, арманы қазақша болатын, өз бойынан ата-бабасының қаны мен рухын сезінетін, өз халқының би, батыр, шешен, даналарының өнеге-үлгісін ұстанатын, елінің тағдырына, тарихына жаны тебіренетін - көркем шығармалар, адамгершілік бастаулары, әдептілік қағидалары, өсиет әңгімелері, шешендік сөздері және т.б. Міне, осындай қуат бойына дарыған жас ұлан келешекте бәсекеге қабілетті болатыны сенімді.
Адамның өзін-өзі тануы
Адам және қоғам
Адам және қоршаған орта
Адамзаттың рухани тәжірибесі
тәрізді төрт тарауды қамтитын базалық мазмұн өзін-өзі тану, өзгелерді тану, әлемді тану, адамзатты тануға құралған мазмұндық желілерді нақтылайды.
Аталған тараулар өзін-өзі тану үдерісінің түйінді бағыты болып табылады, өйткені олар адам өмірінің логикасына, жалпыадамзаттық жүйеге толықтай сәйкес келеді және жеке тұлғаның рухани-адамгершілік қасиеттерін дамытуға, өзін-өзі танып, өзін-өзі іс жүзінде мейлінше көрсете білуге айтарлықтай мүмкіндік береді. Бұл тараулар мектептің түрлі сатыларындағы оқыту мазмұнын, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, нақты бірізділікпен құрылған.
Сабақта міндетті түрде орындалатын сабақтың әдіс-тәсілдері: олар -- Шаттық шеңбері, Әңгімелесейік, Дәйексөз, Жаңа ақпарат, Шығармашылық жұмыс, Өзіммен-өзім, Тыныштық сәті, Дәптермен жұмыс, Сергіту сәті, Жағдаяттарды талдау, Сахналау, Ойын-Жаттығу, Жүректен - жүрекке. Сабақтың басталуының өзі ерекше, біріншіден оқушыға еркіндік беріледі. Ол өзін-өзі еркін ұстауға үйренеді, пікірі дұрыс, бұрыстығын өзара пікірталас кезінде ғана түсінеді. Пікірталас кезінде барлық пікір қабылданады, құрметтеледі. Мәтінді талдау арқылы көзделген мақсатқа жету, көптеген әдіс-тәсілдер арқылы жүзеге асырылады. Пікірталас, топтық, жұптық, белсенді жеке жұмыс түрінде болуы мүмкін. Бастауыш сыныптарда ойын түрінде, сахналау түрінде, іштей елестету, тыныштық сәтінде әр жеке тұлғаға өзінің ішкі әлемін түсінуге мүмкіндік беріледі. Дәйексөз - сабақтың ең негізгі түйінін шешетін кезең. Сабақтың қорытынды бөлігі Жүректен - жүрекке ойға жетелейді. Мен бүгін не ұқтым? -- осы қорытынды бөлігінде айтылған ой түйіні арқылы тақырыптың балаға қалай әсер еткенін бақылауға мүмкіндік болады. Шеңбер құра отырып ой жалғастырады, бірін-бірі толықтырады, бір-біріне ұқсамайтын жаңа ой айтуға талпынады, ізденеді, осылайша әр оқушыда дербес әрекет дағдысы қалыптасады, дамиды.
Өзін-өзі тану пәні болашақ ұрпақтың бойында рухани-адамгершілік қайнарын сіңіріп, мінез-құлқын тәрбиелеуге, жалпыадамзаттық құндылықтарды, адамгершілік принциптері мен мұраттарды ғұмыр бойы басшылыққа алатын тұлға қалыптастыруға негізделген. Осы пәнді оқыту арқылы адамның жүрегінде қамқорлық, өз еліне сүйіспеншілік пен шынайы патриотизм рухы қалыптасады.
Өзін -- өзі тану пәнінің білім беру жүйесіндегі орны жеке тұлғаның бойында рухани - адамгершілік қасиеттердің қалыптасып, дамуын қамтамасыз ету мен адамзаттың табиғатпен үйлесіміділікке дамуын сезінумен айқындалады.
Жалпы білім беретін мектептің жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамытуда, оның бойында жалпы адамзаттық құндылықтарды қалыптастыруда Өзін -- өзі тану пәнінің маңызы ерекше. Бұл пән адамгершілікке тәрбиелеудің негізі, қарым - қатынас жасау мен дүниетанудың құралы, баланың зердесі мен шығармашылығын дамытудың арнасы.
Тәрбие әрекетінде бір - бірін толықтыратын, бір - бірімен сабақтас өзара байланысты мектеп пен отбасының бірлескен әрекеті оқушылардың адамгершілік құндылықтарды меңгеруіне, әлеуметтік тәрбие алуда, өзін -- өзі тануда маңызы зор.
Қай қоғамда, қай мемлекетте болсын, қарым - қатынас адами құндылықтар, оның ішінде адамгершілік құндылықтар қалыптастыру кез - келген мектептің міндеті болса, баланың өзін тануына, басқаны тануына, баланың болашақ дамуына Өзін -- өзі тану пәні зор ықпал етеді.
1.2.Шындық шыңы- ақиқат
Ақиқат
Қ. Толыбаев
Адамдар қандай да болмасын, әр қандай істің айқындығын, дәлдігін қалайды ғой. Ол ешкімге зиянын тигізбейтін, барша жұртқа түсінікті ұғым болуға тиіс.
Осы ойдың мәнісі не деген мәселе төңірегінде бір топ шәкірттер өзара таласып қалады. Қанша айтысса да, тиянақты бір топ шәкірттер өзара таласып қалады. Қанша айтысса да, тиянақты бір түйінге тоқтала алмайды. Ақырында ғұлама ұстазға барып, өтініштерін айтады:
Құрметті ұстаз, біз ақиқаттың не екені, оның өмірге қалай туатыны, атқаратын қызметі жайында пікір таласып, бір түйінге тоқтала алмай дал болдық. Осыны түсіндіріп беруіңізді өтінеміз...!
Әбунасыр ойланып отырды да, әлден уақытта шәкірттеріне былай дейді:
Әрбір адамның көкейінде өзінің пікірі мен сенімі бар. Сол пікір мен сенім ойға жетелейді. Сол пікір мен сенім басқа адамдардың пікірі мен сеніміне сәйкес келсе, пікірлер тоғысады да, ақиқат туады. Ақиқат адамға айқындықты үйретеді.
Ақиқаттың ауылы
М. Мақатаев
Жол қайдаақиқатқа апаратын?
Ел қайда ақиқатдеп аталатын?
Айлакер, арамзалар, алаяқтар,
Аяғы көктен келіп, маталатын?
Сол елде адамға адам - дос бауыр ма?
Адамға ақ жанынды тосқанынща,
Ақ көңілдер тоғысып, ақ арнада,
Аға ала ма, кездеспей тосқауылға?
Шомылып ақиқаттың өзенінде,
Шыныға ма, шындықтың өз елінде?
Жалғыз түйір арамдық жоқ та шығар,
Адамдардың санасы, өзегінде?
Атыменен жоқ болар өсек деген,
Қылға тізіп қылтанақ есептеген?
Атпайтын да шығар-ау бірін-бірі
Оқпен, таспен немесе кесекпенен.
Алауыздық әкелген адамдарға,
Онда орын жоқ шығар арамдарға?
Бар болса егер, сүреді қайтіп өмір,
Ақиқаттың сүңгісі қадалғанда!
Әр адам әділдіктің өмірінің басты бағдары етеді. Күнделікті тұрмыстағы,, өмірдің әр қилы қалтарыстарындағы көптеген жағдайлардың байыбына зер сала отырып, қандай да болмасын мәселенің анықтығын шындық арқылы шешуге болады. Шындықты бағалап, айта білу адамгершілікті көрсетеді.
Адамның ойы мен сөзінде алшақтық болмауы үшін қажетті қасиеттердің бірі- шыншылдық. Тартысқа түсіп отырған әр мәселенің тоқтамын, төрелігін, байламын шынайы жеткізе білген адамды шыншыл адам дейміз. Адамның ойы мен істеген адалдық пен әділдік төрелік етсе, шындық ақиқатқа айналады.
Сөздің атасы мен анасы
Қаз дауысты Қазыбектің атағы шығып тұрған кезде аулына бір саудагер келіпті. Түстеніп болған соң Қазыбекке:
-- Сізден бір сөз сұрайын деп едім, -- депті. -- Бір керуен едік, өзара дауластық та, ойластық та, бірақ шешуін таба алмай қойдық: Сөздің атасы кім, анасы кім?
Қазыбек ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
Негізгі бөлім
1 тарау. Ақиқат - рухани құндылықтардың қайнар көзі
0.1 Өзін-өзі тану пәнін оқыту арқылы оқушылардың рухани-адамгершілік
құндылықтарын қалыптастыру жолдары
1.2. Шыдық шыңы- ақиқат
1.3.Ақиқат - Алланың жаратылысы
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 1
Кіріспе
Өзектілігі: оқушылардың төменгі сыныптарда шындық туралы білген ұғымдарын кеңейтіп, ақиқаттың құндылық ретіндегі мәнін түсіндіру.
Мақсаты:
Адами қарым-қатынастағы бүкпесіз шынайылық, қоршаған ортадағы шындық пен ақиқат туралы түсінік беру;
Міндеті:
Оқушылардың шындық пен ақиқат туралы түсінік беру; өтірік пен шындықтың ара-жігін дұрыс ажырата білу біліктіліктерін дамытуға ықпал ету;
Оқушыларды шыншылдыққа, адалдыққа, шынайылыққа тәрбиелеу.
Оқушыларға шындық пен ақиқаттың өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтары жөнінде мағлұмат береді. Ақиқаттың адам санасындағы дұрыс, әділ, бейнеленген шындық, қандай да болмасын бір түсініктің, ұғымның, ой қорытындысының өмірлік тәжірибеде тексеріліп айқындалған шынайы мазмұны екендігін қарапайым тілмен түсіндіреді. Әр нәрсенің ақиқатына жету үшін көп іздену, көп ойлану керектігі баса айтылады.
Адамгершіліктен туындап, әділдікке ұласқан шындықтан көп нәрсенің ақиқатына көз жеткізуге болады. Ақиқат- адам түсінігінің өмір шындығымен сәйкестігін болғандықтан , оның көтерер жүгі де ауыр. Ақиқатты іздеген адам көп нәрседен хабардар болуы керек. Ақыл мен ақиқатқа сенген адам мақсатына жетіп өмірден өз орнын табады.
Әділ болсаң-қараға-ақ, аққа-жақ,
Ұрпақтардың жақсы атыңды сақтамақ!
Жүсіп Баласағұни
Ақиқаттың ең сенімді белгісі-қарапайымдылық пен ашықтық.
Жалғандық әрқашан қиын, түсініксіз және көпсөзді болады.
Л.Н. Толстой
Негізгі бөлім
1 тарау. Ақиқат - рухани құндылықтардың қайнар көзі
2.1. Өзін-өзі тану пәнін оқыту арқылы оқушылардың рухани-адамгершілік құндылықтарын қалыптастыру жолдары
ХХІ ғасырдың табалдырығын аттаған еліміз әлемнің дамыған елдерінің қауымдастығына кіруге бет алды. Сондықтан еліміздің туын биікке көтерер білімді, білікті, адамгершілігі жоғары ұрпақ тәрбиелеу біздің алдымыздағы ең басты міндет.
"Біз тұрғызатын қоғам арды бағалайтын, белсенді, жоғары моральді, әдепті және рухани байлығы мол адамдардан тұру керек" - деді Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев.
Рухани тәрбие адамның ізгілік ұстанымдарын тәрбиелейді. Жеке тұлғаның ақыл-ойы мен іс-әрекеттерін жүрек арқылы ізгілік мұраттарға бағыттап, өмір даналығын түсінуге рухани көзқарас қалыптастырады.
Шығыс ғұламалары Омар Хайям: "Адамдардың пайдалысы - адамдарға пайда келтіргендер" десе, Рудаки бұл ойды одан әрі нақтылай түседі: "Өмір - теңіз, жүзем онда демеңіз, ізгіліктен жасалмаса кемеңіз". Қарап отырсақ, әлемдегі қайғы-қасіреттердің болу себебі адам өмірінде адамгершілік құндылықтардың және арман-мұратының болмауынан екен. Сондықтан да ізгіліктің ең үлкені - адамдарға жақсылық жасау деп түсінсек, мұның өзі адамның бойында ізгіліктің болуынан бастау алады екен. Біреулер қоғамда көп ғылымның, біреулер үлкен байлықтың иесі болар. Бірақта адамда адамгершілік қасиеттер болмаса, бұл жеткен жетістіктері жалаң, жадағай болып шығады.
Қазіргі мектептердің міндеттерінің бірі - кез келген жасөспірімге білімді меңгерту ғана емес, оның рухани - адамгершілік қасиеттерін танып, ішкі жан дүниесіне әсер ету арқылы жас ұрпақтың өзін -- өзі дамытуына жол көрсету.
Рухани-адамгершілік тәрбие - дұрыс дағдылар мен әртүрлі жағдайларда өзін-өзі ұстау дағдыларының нормалары, ұйымдағы қарым -- қатынас мәдениетінің тұрақтылығы.
Рухани - адамгершілікке тәрбиелеу дегеніміз оқушы өміріндегі орнын, жауапкершілігін түсініп, өзін-өзі жетілдіріп, айнала қоршаған адамдар мен кез-келген затқа, жан-жануарларға және экологияға жақсылық тілеп, қайырымдылық жасауға тәрбиелеу. Сондықтан рухани-адамгершілік білімі жеке тұлғаны қалыптастырудың негізі болып табылады.
Жоғары ізгілік мұраттардың ең құндысы - руханилық. Өзін-өзі жетілдіретін тұлға үнемі ізгілік ұстанымдарын өз бойында шыңдап, жетілдіруге ұмтылады.
Тұлғаның руханилық санасы -- өмірдің мәнін, өз тағдырын халықтың тағдырымен ортақ деп түсіну қабілетін дамыту, жақын адамдарының алдындағы жауапкершілігін сезіну, өзінің жеке басына тән азаматтық және адамгершілік парызын орындау.
Жас ұрпаққа рухани тәрбие мен білім беру адам дамуының рухани үйлесімділігін, өмірдің құндылықтарын түсінуге, өзін қоршаған ортамен үйлесімділікте ұстай білуі, жердегі тіршілікті сақтау үшін өзінің қажеттілігін түсінуді қамтамасыз ету.
Біз білім беру жүйесі арқылы қоғамдағы рухани-адамгершілік құндылықтарды жаңғыртқымыз келеді. Сол арқылы әр адам өз бойындағы қабілеттерін толық жүзеге асырып, өз мемлекетімізге ғана емес, бүкіл адамзат иігілігіне пайда келтіре алатындай болуы керек...
Баланың бойындағы қабілеттерін ашып, оның өз жан-дүниесіне үңіліп, өз болашағына деген сенімін ояту, өзін-өзі құрметтеп, өз ар-ұжданымен өмір сүруі қандай маңызды десеңізші! Мейірбандық пен Сүйіспеншілік жүректен жүрекке жетіп, әлемге шапағат нұрын төге берсін... -деді Өзін-өзі тану рухани-адамгершілік білімі жобасының авторы, еліміздің Бірінші Ханымы С.А.Назарбаева. Сара Алпысқызы тұңғыш рет мемлекеттік деңгейдегі өскелең ұрпақты жалпыадамзаттық құндылықтарға үйрету мәселесін көтерді. Жоба авторы Өзін-өзі тану білім бағдарламасының мәнін ешкімге еліктемей, өзіндік тұлғасын сақтап қалу; өз мүмкіндіктерін, дарынын дамыта білу; міндетті түрде жақсы мен жаманды ажырата білу; өзінің ниетіне, сөзіне және іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарау; өзімен және қоршаған ортамен жарасымды өмір сүру; адамдарға әрқашан қолынан келгенше көмектесу; өзінің ішкі Менін жоғалтпай, ар-ұжданымен өмір сүру; қоғамның игілігі үшін еңбек ету, үнемі кемелденіп отыру деп түсінеді. Мұның барлығы - үйлесімді дамыған адамның негізгі өмірлік ұстанымдары, яғни Өзін-өзі тану білім бағдарламасы болып табылады.
Өзін-өзі тану пәнінің мақсаты -- өздерінің дене және рухани күштерін жете бағалайтын, өз тілегі мен сезімін қажетті арнаға бұра алатын, өзіне талап қоя алатын, өз күшіне, өз қабілетіне, өмірлік мақсаты мен міндетіне жету жолындағы мүмкіндігіне сенімді, Отанын, елін-жерін сүйетін, рухани-адамгершілік құндылықтары қалыптасқан толық адамды тәрбиелеу.
Өзін-өзі тану пәнінің басты ерекшелігі сонда - бұл пән адами құндылықтарды оқытуға бағытталған. Ал адами құндылықтарды шынайы оқыту дегеніміз бұл қағидалар практикада, күнделікті өмірде қолданылады дегенді білдіреді. Білім берудің шынайы мақсаты адам баласына тән қабілеттердің көрініп, ашылуы болып табылады.
Оқушыларға рухани-адамгершілік білім беруді мақсат еткен Өзін-өзі тану пәні жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтарды негіз етеді.
Жоғары рухани құндылықтар: махаббат, жақсылық, өмір мәні, ақиқат, еркіндік, сұлулық, адамның өзіндік құндылығы, лайықты өмір сүру, жалпы адамгершілік және т.б.
Осы құндылықтардың мәні не, маңызы қандай, мақсаты неде дегенге келетін болсақ, құндылықтардың әрқайсысы адам баласының өмірлік ұстанымына тікелей әсер-ықпал етіп, жеке тұлғаның бағыттылығын, оның сенімдерін, дүниеге көзқарасын, идеалдарын, ұмтылыстарын, өмір сүру түрін еркін таңдай алуын өз бетінше іске асырып, жеке тұлғаның әлеуетін барынша ашуға мүмкіндік береді.
Ұлттық құндылықтар: ұлттың тілі, ділі, діні, салт-дәстүрі, әдеп-ғұрпы, тарихы, мәдениеті, өнері, әдебиеті, музыкасы, ата-мұрасы және т.б.
Еліміздің білім беру жүйесінде жас ұрпақты ұлттық құндылықтар негізінде руханилық пен адамгершілікке бағдарлап білім-тәрбие беру ісі өткір мәселе саналады. Осы тұрғыда Өзін-өзі тану пәні ұлттық құндылықтарды дәріптеуді, оны білім мазмұнына енгізу арқылы ұлттық тәрбие беруді, оны үздіксіз білім берудің көзіне айналдыруды, оның тереңдігі мен рухани шындығын балалық кезден бастап сіңіруді мұрат етіп отыр. Бұл орайда пән мазмұны арқылы ұлттық тәрбие беру желісі нені тұтқа етеді деген мәселеге келсек, мұндағы басты құрал оқу материалдары, яғни тақырыбы мен мазмұны жағынан бала рухын тербететін, жанын елжірететін, масаттандыратын, табындыратын, әсемдік сезімін, ар-намыс сезімін оятатын, білуге құмарлыққа, ақ көңілділікке, ерлікті көксеуге, күш-қайратты шыңдауға ұмтылдыратын - нағыз ұлттық, қазақша ойлайтын, қазақша сөйлейтін, тілеуі, қалауы, арманы қазақша болатын, өз бойынан ата-бабасының қаны мен рухын сезінетін, өз халқының би, батыр, шешен, даналарының өнеге-үлгісін ұстанатын, елінің тағдырына, тарихына жаны тебіренетін - көркем шығармалар, адамгершілік бастаулары, әдептілік қағидалары, өсиет әңгімелері, шешендік сөздері және т.б. Міне, осындай қуат бойына дарыған жас ұлан келешекте бәсекеге қабілетті болатыны сенімді.
Адамның өзін-өзі тануы
Адам және қоғам
Адам және қоршаған орта
Адамзаттың рухани тәжірибесі
тәрізді төрт тарауды қамтитын базалық мазмұн өзін-өзі тану, өзгелерді тану, әлемді тану, адамзатты тануға құралған мазмұндық желілерді нақтылайды.
Аталған тараулар өзін-өзі тану үдерісінің түйінді бағыты болып табылады, өйткені олар адам өмірінің логикасына, жалпыадамзаттық жүйеге толықтай сәйкес келеді және жеке тұлғаның рухани-адамгершілік қасиеттерін дамытуға, өзін-өзі танып, өзін-өзі іс жүзінде мейлінше көрсете білуге айтарлықтай мүмкіндік береді. Бұл тараулар мектептің түрлі сатыларындағы оқыту мазмұнын, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, нақты бірізділікпен құрылған.
Сабақта міндетті түрде орындалатын сабақтың әдіс-тәсілдері: олар -- Шаттық шеңбері, Әңгімелесейік, Дәйексөз, Жаңа ақпарат, Шығармашылық жұмыс, Өзіммен-өзім, Тыныштық сәті, Дәптермен жұмыс, Сергіту сәті, Жағдаяттарды талдау, Сахналау, Ойын-Жаттығу, Жүректен - жүрекке. Сабақтың басталуының өзі ерекше, біріншіден оқушыға еркіндік беріледі. Ол өзін-өзі еркін ұстауға үйренеді, пікірі дұрыс, бұрыстығын өзара пікірталас кезінде ғана түсінеді. Пікірталас кезінде барлық пікір қабылданады, құрметтеледі. Мәтінді талдау арқылы көзделген мақсатқа жету, көптеген әдіс-тәсілдер арқылы жүзеге асырылады. Пікірталас, топтық, жұптық, белсенді жеке жұмыс түрінде болуы мүмкін. Бастауыш сыныптарда ойын түрінде, сахналау түрінде, іштей елестету, тыныштық сәтінде әр жеке тұлғаға өзінің ішкі әлемін түсінуге мүмкіндік беріледі. Дәйексөз - сабақтың ең негізгі түйінін шешетін кезең. Сабақтың қорытынды бөлігі Жүректен - жүрекке ойға жетелейді. Мен бүгін не ұқтым? -- осы қорытынды бөлігінде айтылған ой түйіні арқылы тақырыптың балаға қалай әсер еткенін бақылауға мүмкіндік болады. Шеңбер құра отырып ой жалғастырады, бірін-бірі толықтырады, бір-біріне ұқсамайтын жаңа ой айтуға талпынады, ізденеді, осылайша әр оқушыда дербес әрекет дағдысы қалыптасады, дамиды.
Өзін-өзі тану пәні болашақ ұрпақтың бойында рухани-адамгершілік қайнарын сіңіріп, мінез-құлқын тәрбиелеуге, жалпыадамзаттық құндылықтарды, адамгершілік принциптері мен мұраттарды ғұмыр бойы басшылыққа алатын тұлға қалыптастыруға негізделген. Осы пәнді оқыту арқылы адамның жүрегінде қамқорлық, өз еліне сүйіспеншілік пен шынайы патриотизм рухы қалыптасады.
Өзін -- өзі тану пәнінің білім беру жүйесіндегі орны жеке тұлғаның бойында рухани - адамгершілік қасиеттердің қалыптасып, дамуын қамтамасыз ету мен адамзаттың табиғатпен үйлесіміділікке дамуын сезінумен айқындалады.
Жалпы білім беретін мектептің жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамытуда, оның бойында жалпы адамзаттық құндылықтарды қалыптастыруда Өзін -- өзі тану пәнінің маңызы ерекше. Бұл пән адамгершілікке тәрбиелеудің негізі, қарым - қатынас жасау мен дүниетанудың құралы, баланың зердесі мен шығармашылығын дамытудың арнасы.
Тәрбие әрекетінде бір - бірін толықтыратын, бір - бірімен сабақтас өзара байланысты мектеп пен отбасының бірлескен әрекеті оқушылардың адамгершілік құндылықтарды меңгеруіне, әлеуметтік тәрбие алуда, өзін -- өзі тануда маңызы зор.
Қай қоғамда, қай мемлекетте болсын, қарым - қатынас адами құндылықтар, оның ішінде адамгершілік құндылықтар қалыптастыру кез - келген мектептің міндеті болса, баланың өзін тануына, басқаны тануына, баланың болашақ дамуына Өзін -- өзі тану пәні зор ықпал етеді.
1.2.Шындық шыңы- ақиқат
Ақиқат
Қ. Толыбаев
Адамдар қандай да болмасын, әр қандай істің айқындығын, дәлдігін қалайды ғой. Ол ешкімге зиянын тигізбейтін, барша жұртқа түсінікті ұғым болуға тиіс.
Осы ойдың мәнісі не деген мәселе төңірегінде бір топ шәкірттер өзара таласып қалады. Қанша айтысса да, тиянақты бір топ шәкірттер өзара таласып қалады. Қанша айтысса да, тиянақты бір түйінге тоқтала алмайды. Ақырында ғұлама ұстазға барып, өтініштерін айтады:
Құрметті ұстаз, біз ақиқаттың не екені, оның өмірге қалай туатыны, атқаратын қызметі жайында пікір таласып, бір түйінге тоқтала алмай дал болдық. Осыны түсіндіріп беруіңізді өтінеміз...!
Әбунасыр ойланып отырды да, әлден уақытта шәкірттеріне былай дейді:
Әрбір адамның көкейінде өзінің пікірі мен сенімі бар. Сол пікір мен сенім ойға жетелейді. Сол пікір мен сенім басқа адамдардың пікірі мен сеніміне сәйкес келсе, пікірлер тоғысады да, ақиқат туады. Ақиқат адамға айқындықты үйретеді.
Ақиқаттың ауылы
М. Мақатаев
Жол қайдаақиқатқа апаратын?
Ел қайда ақиқатдеп аталатын?
Айлакер, арамзалар, алаяқтар,
Аяғы көктен келіп, маталатын?
Сол елде адамға адам - дос бауыр ма?
Адамға ақ жанынды тосқанынща,
Ақ көңілдер тоғысып, ақ арнада,
Аға ала ма, кездеспей тосқауылға?
Шомылып ақиқаттың өзенінде,
Шыныға ма, шындықтың өз елінде?
Жалғыз түйір арамдық жоқ та шығар,
Адамдардың санасы, өзегінде?
Атыменен жоқ болар өсек деген,
Қылға тізіп қылтанақ есептеген?
Атпайтын да шығар-ау бірін-бірі
Оқпен, таспен немесе кесекпенен.
Алауыздық әкелген адамдарға,
Онда орын жоқ шығар арамдарға?
Бар болса егер, сүреді қайтіп өмір,
Ақиқаттың сүңгісі қадалғанда!
Әр адам әділдіктің өмірінің басты бағдары етеді. Күнделікті тұрмыстағы,, өмірдің әр қилы қалтарыстарындағы көптеген жағдайлардың байыбына зер сала отырып, қандай да болмасын мәселенің анықтығын шындық арқылы шешуге болады. Шындықты бағалап, айта білу адамгершілікті көрсетеді.
Адамның ойы мен сөзінде алшақтық болмауы үшін қажетті қасиеттердің бірі- шыншылдық. Тартысқа түсіп отырған әр мәселенің тоқтамын, төрелігін, байламын шынайы жеткізе білген адамды шыншыл адам дейміз. Адамның ойы мен істеген адалдық пен әділдік төрелік етсе, шындық ақиқатқа айналады.
Сөздің атасы мен анасы
Қаз дауысты Қазыбектің атағы шығып тұрған кезде аулына бір саудагер келіпті. Түстеніп болған соң Қазыбекке:
-- Сізден бір сөз сұрайын деп едім, -- депті. -- Бір керуен едік, өзара дауластық та, ойластық та, бірақ шешуін таба алмай қойдық: Сөздің атасы кім, анасы кім?
Қазыбек ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz