Синхронды электр машиналар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ..3
І . Тарау. Синхронды электр машиналар ... ... ... 4
1.1. Синхронды генератордың жұмыс принципі ... ..5
1.2. Синхронды генератордың құрылысы ... ... ...6
1.3. Синхронды генератордың характеристикалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9

ІІ. Тарау. Жалпы қуатты желідегі синхронды генератордың жұмысы ... ... ...11
2.1. Синхронды двигательдер ... ... ... ... ... ... .14
2.2. Реактивтік синхронды двигательдер ... ... ... ..21

ІІІ. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... 26

Ауыл шаруашылығында электр қуатын пайдалану 1970—1980 жылдар арасында 2,8 есе, соның ішінде өндірістік мақсатта 3,2 есе өсті. 1982 жылы елімізде ауыл шаруашылығының қажетіне пайдаланылған электр энергиясының көлемі 120 млрд. кВт сағат болса, 1983 жылы бұл көрсеткіш 125 млрд. кВт сағат болды. Азық-түлік программасы бойынша 1990 жылы ауыл шаруашылығы 210 млрд. кВт сағат электр қуатын пайдалануы керек.
Колхоздар мен совхоздардың мемлекеттік электр жүйесіне қосылуы арқасында, шаруашылықтың өндірістік учаскелерінде қазіргі ауыл шаруашылығының қуатты техникалары мен озық технологиясын пайдалануға толық жағдай туып отыр. Сондықтан да егін және мал шаруашылығында еңбек өнімділігі артып, ауыр қол жұмыстары азайып келеді.
Ірі қара малды азықтандырудағы қол жұмыстары колхоздарда 3, совхоздарда 1,5 есе, шошқаны азықтандыруда 2,9 есе азайды. Ауыл шаруашылығы өндірісінің электр қуатымен жарақтануы республикамызда да кең өріс алып отыр. Республикамыздың колхоздары мен совхоздары және басқа да шаруашылықтардын, өндіріс орындары толықтай мемлекеттік электр жүйесіне қосылды.
Сонымен бірге шаруашылықтардың өздерінде мыңдаған электр станциялары оның ішінде жылжымылы электр станциялары мен оларға
қажетті электротрансформаторлары, электр қондырғылары двигательдері бар.

1. Ө. Өтешев. «Село электригінің серігі» Алматы 1986ж.
2. В.Е.Китаев, Л.С.Шляпинтох «Электротехника және өнеркәсіптік электроника негіздері» Алматы 1972ж
3. 2006-2007 оқу жылында Қазақстан Республикасының жалпы білім беру ұйымдарында ғылым негіздерін оқыту ерекшеліктері туралы әдістемелік нұсқау хат.- Алматы, 2006.
4. Физика. Орта жалпы білім беретін мектептің 10-11-сыныптарына арналған бағдарламалар. – Алматы, 2006.-23 бет.
5. Бондарев А., Виноградов Т. «Применение электроэнергии в сельском хозяйстве»

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І – Тарау. Синхронды электр
машиналар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1. Синхронды генератордың жұмыс
принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2. Синхронды генератордың
құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.3. Синхронды генератордың
характеристикалары ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...9

ІІ. Тарау. Жалпы қуатты желідегі синхронды генератордың жұмысы ... ... ...11
2.1. Синхронды
двигательдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...14
2.2. Реактивтік синхронды
двигательдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21

ІІІ.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 25
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .26

Кіріспе

Ауыл шаруашылығында электр қуатын пайдалану 1970—1980 жылдар арасында
2,8 есе, соның ішінде өндірістік мақсатта 3,2 есе өсті. 1982 жылы елімізде
ауыл шаруашылығының қажетіне пайдаланылған электр энергиясының көлемі 120
млрд. кВт сағат болса, 1983 жылы бұл көрсеткіш 125 млрд. кВт сағат болды.
Азық-түлік программасы бойынша 1990 жылы ауыл шаруашылығы 210 млрд. кВт
сағат электр қуатын пайдалануы керек.
Колхоздар мен совхоздардың мемлекеттік электр жүйесіне қосылуы
арқасында, шаруашылықтың өндірістік учаскелерінде қазіргі ауыл
шаруашылығының қуатты техникалары мен озық технологиясын пайдалануға толық
жағдай туып отыр. Сондықтан да егін және мал шаруашылығында еңбек
өнімділігі артып, ауыр қол жұмыстары азайып келеді.
Ірі қара малды азықтандырудағы қол жұмыстары колхоздарда 3,
совхоздарда 1,5 есе, шошқаны азықтандыруда 2,9 есе азайды. Ауыл шаруашылығы
өндірісінің электр қуатымен жарақтануы республикамызда да кең өріс алып
отыр. Республикамыздың колхоздары мен совхоздары және басқа да
шаруашылықтардын, өндіріс орындары толықтай мемлекеттік электр жүйесіне
қосылды.
Сонымен бірге шаруашылықтардың өздерінде мыңдаған электр станциялары
оның ішінде жылжымылы электр станциялары мен оларға
қажетті электротрансформаторлары, электр қондырғылары двигательдері бар.
Республикамыздағы әрбір шаруашылықтың электр қуатымен жарақтануын
алатын болсақ, ол жылма-жыл өсе түсуде. 1982 жылдың басында әрбір совхоз
орта есеппен 2215 мың киловатт-сағат, әрбір колхоз 1401 мың киловатт-сағат
электр қуатын пайдаланды. Шаруашылық саласында жұмыс істейтін әр-бір
қызметкерге шаққанда бұл совхоздарда 4751 мың киловатт-сағат, колхоздарда
2002 мың киловатт-сағат болды.
Синхронды машиналар.

Синхронды машиналарда ротордың оборот саны статордағы айналдырушы
магнит өрісінің оборот санына тең болады да желідегі токтың жиілігі f мен
қос полюстер саны p арқылы анықталады:

Барлық электр машиналары сияқты, синхронды машина да қайтымды, яғни
генератор ретінде де, двигатель ретінде де жұмыс істей алады.
Синхронды генераторлар өнеркәсіпте кең қолданылады. Электр энергиясы,
бірінші реттік двигательдері не гидравликалық, не бу турбиналары, не іштен
жанатын двигательдер болатын синхронды генератор жәрдемімен өндіріледі.
Синхронды двигательдер орташа және ірі қуатты құрылыстарда
пайдаланылады. Синхронды двигательдердің басты жетістіктері олардың қуат
коэффициентінің cos φ жоғарылығы болып табылады. Бұл двигательдерде cos φ
бірге тең болуы мүмкін және одан да маңыздысы, ол сыйымдылық сияқты электр
желісінен озық токтарды тұтыну арқылы жұмыс істей алады. Синхронды
двигательдердің бұл қасиеті практикада кең қолданылады.
Желіде озық токты тұтынатын синхронды двигатель осы желіге қосылған
басқа индуктивтік энергия қабылдағыштарындағы реактивтік қуатты
конпенсациялайды және барлық кәсіп орнындағы қуат коэффициентін
жоғарылатады. Машинадағы магнит өрісі қоздырушы обмот-ка арқылы жүретін
тұрақты ток арқылы пайда болады. Қоздыру обмоткасының тұрақты ток көзінен
қоректенуді қажет етуі синхронды машиналардың ең басты кемшілігі болып
табылады.
Қоздырушы обмотка әдетте энергияны тұрақты токтың генераторы түріндегі
қоздырушыдан алады. Қоздырушы жұмысшы машинамен бір валға
орнатылатындықтан, оның қуаты қоздыратын синхронды машинаның 1—5% қуатындай
аз шама болады. Қуаты шамалы болғанда айналмалы ток желісінен шала өткізгіш
және механикалық түзеткіш арқылы қоректенетін синхронды машиналардың
қоздырушы обмоткасының схемасы кең түрде пайдаланылады. Ротор айналған
кезде қалдық магнетизмнің магнит ағыны статордың обмоткаларын қияды да,
онда айнымалы э. қ. күшті индукциялайды. Бұл э. қ. күш туғызған айнымалы
ток, трансформатордың жәрдемімен және шала өткізгішті вентиль арқылы
тұрақты токқа айналдырылады да қоздырушы обмотканың бойымен жүреді. Осының
салдарынан генератордың магнит өрісі күшейеді де, оның қозуы номинал
кернеуге дейін көтеріледі.
Синхронды двигательдерде қоздырушы обмотканы шала өткізгішті вентиль
арқылы коректендіру жиі қолданылады.

Синхронды генератордың жұмыс принципі.

Генератордың обмоткасы өз ара қосыла келіп орам мен катушка жасайтын
саны көп проводтардан құралады. Ең қарапайым генератор магнит өрісінде
айналып тұратын 1 және 2 провод түріндегі орам болып табылады.
Магнит өрісі статордың N - S полюстеріне орналастырылған қоздырушы
обмотканың бойымен жүретін ток арқылы ендіріледі.
Орамның ұштары онымен бірге айналатын сақиналарға бекітілген. Егер
сақиналарға қозғалмайтын щеткалар 3 орналастырып, оларды электр энергиясын
қабылдағышымен R қоссақ, онда орамнан, сақиналардан, щеткалардан және
энергия құралған тұйық тізбектің бойымен, осы орамда пайда болған э. қ.
күштің әсерінен электр тогы жүреді. Егер орамның айналуының бастапқы
кезінде өткізгіші 1 магнит өрісінде солдан оңға қарай, ал өткізгіш 2
оңнан солға қарай қозғалған болса, онда 90°-тан артық бұрышқа бұрылғанда,
өткізгіштердің айналу бағыты керісінше болады да, орамда индукцияланатын
э. қ. күштің бағыты да өзгереді. Орамдағы э. қ. күшінің уақытқа байланысты
өзгеруінің қисық сызығы.
Егер N мен 5 полюстерінің арасындағы магнит өрісі бір қалыпты тараса,
онда э. қ. күш уақытқа байланысты синусоидалы өзгереді . Орамның
кеңістіктегі бір оборотында онда индукцияланатын э. қ. күші бір период
өзгеріске ұшырайды. Егер орам бір минутта оборот саны n тұрақты кез келген
бірінші реттік двигательдің жәрдемімен айналатын болса, онда бұл орамда
жиілігі мынаған тең айнымалы э. қ. күш индукцияланады:

Синхронды генератордың құрылысы.

Магнит өрісінің магнит сызықтарын қиып өткенде бұл өткізгіште э. қ.
күші иидукцияланады. Сондықтан өткізгіште э. қ. күш қозғалмайтын магнит
өрісін өткізгіштер қиып өткенде де, сондай-ақ, қозғалмайтын өткізгішпен
салыстырғанда, оны магнит өрісінің қиып өткенінде де пайда болады.
Бірінші жағдайда, магнит өрісін қоздыратын машинаның индукциялаушы
бөлігі, яғни полюстері машинаның қозғалмайтын бөлігіне (статорға), ал
индукцияланушы бөлігі (якорь), яғни э. қ. күш пайда болатын өткізгіштер,
машинаның қозғалмалы бөлігіне (роторга) бекітіледі. Екінші жағдайда
полюстер роторға, ал индукцияланушы бөлігі (якорі) — статорға
орналастырылады.
Біз жоғарыда полюстері қозралмайтын және якоры айнымалы синхронды
генератордың іс-әрекет принципін қарастырдық. Мұндай генераторларда
өндірілген энергия тутынушыға жылжымалы контактілер - контактілік
сақиналар мен щеткалалар арқылы беріледі.
Сырғымалы контакт қуаты үлкен тізбекте энергияның шығынын туғызады, ал
жоғары кернеуде мұндай контактінің мүлде болмағаны дұрыс. Сондықтан
айналмалы якоры мен қозғалмайтын полюстері бар генераторлар тек төменгі
кернеулер (380—220 в-ке дейін) және шағын қуаттар (15 ква-ге дейін) үшін
ғана жасалады. Әсіресе, кең қолдау тапқан полюстері роторына, ал якоры
статорына бекітілген синхронды генераторлар.
Қоздыру тогы, ротордың полюстеріне орналастырылған қоздырушы обмоткаға
тізбектеліп жалғастырылған катушка арқылы жүреді.
Қоздыру обмоткаларының үштары машинаның валына бекітілген контактілі
сакиналарға жалғастырылған. Сақиналарға қозғалмайтын щеткалар
орналастырылған, олар арқылы қоздыру обмоткасына қоздырушы деп аталатын,
тұрақты токтың генераторынан — бөгде энергия көзінен тұрақты ток беріледі.

1-сурет. Синхронды генератордың құрылысы:
1— синхронды генератор, 2— қоздырушы.

1-суретте қоздырушысы бар синхронды генератордың жалпы түрі
көрсетілген. Синхронды генератордың статоры құрылысы жағынан асинхронды
машинаның статорына ұқсас.
Синхронды генераторлардың роторын, не айқын көрсетілген (шығып
тұратын) полюстермен, не айқын көрсетілмеген полюстермен, яғни шығып
тұратын полюстерсіз жасайды.
Айналу жылдамдығы неғұрлым аз (полюстерінің саны көп) машиналардың
роторы, ротор шеңберінің бойымен бір қалыпты орналасқан, айқын көрініп
тұратын полюстер түрінде жасалады.
Полюс өзекшеден , полюс ұшынан және полюс өзекшесінің ішіне
орналастырылған қоздыру обмоткасының катушкасынан тұрады. Әдетте, айқын
көрінетін полюстері бар синхронды генераторлардың бірінші реттік
двигательдері, жай жүрісті машиналарға жататын гидравликалық турбиналар
болып табылады. Сондықтан айқын көрсетілген полюстері бар синхронды
генераторлар гидрогенераторлар деп аталады.
Айналу жылдамдығы көп болғанда ротордың мүндай құрылысы қажетті
механикалық төзімділікті қамтамасыз ете алмайды, сондықтан жоғары
жылдамдықты машиналардың роторлары айқын көрсетілмеген полюсті етіп
жасалады.
Айқын көрсетілмеген полюсті ротор өз ара изоляцияланған жұқа болат
пластинкадан іріктелініп алынған цилиндр түрінде жасалады. Ротордың беттік
бөлігіне қоздыру обмоткасының өткізгіштері салынатын паздар штампталған.
Айқын көрсетілген полюстері бар ротордың өзекшелері бетінде паздары
фрезерленген бітеу құймадан жиі жасалады.
Ротор қоздыру обмотканы салғаннан кейін оның пазасын сынамен бекітеді,
ал қоздыру обмоткасының құрсаумен маңдай байланысын ротордың жиегіне
шығарылған болят құрсаумен (бандаж) бекітеді. Осындай
конструкциялы ротордың шеңбер бойындағы сызықтық жылдамдығын 180—200 м-ке
жеткізуге болады.
Айқын көрсетілмеген полюсті генераторлар үшін, әдетте бірінші реттік
двигатель жылдам жүретін машиналар қатарына жататын бу турбиналары болып
табылады. Сондықтан айқын көрсетілмеген полюсті синхронды генераторлар
турбогенераторлар деп аталады.

Синхронды генератордың характеристикалары.

Синхронды генератордың обмоткасында, шамасы электромагниттік индукция
заңы бойынша полюстердің магнит ағынына байланысты э. қ. күші пайда болады.
Егер полюстердің магнит ағыны өте аз болса, онда э. қ. күш те аз болады.
Магнит ағыны артқан сайын машинаның э. қ. күші де арта береді.
Сонымен, ротордың айналу жылдамдығы тұрақты болғанда э. қ. күші
қоздыру обмоткасының өткізгіштерінен өтетін, тұрақты ток туғызатын магнит
өрісіне пропорционал болады. Егер қоздыру обмоткасындағы токты арттырсақ,
онда полюстердің магнит ағыны да артады, ол статор обмоткасында пайда
болатын э. қ. күшін арттырады. Демек, қоздыру обмоткасындағы токтың
өзгерісі машинада оған сай э. қ. күшінің өзгерісін туғызады да, генератор
қысқыштарындағы кернеуді реттеуге мүмкіндік береді.
Егер синхронды генератор жүктелмесе (бос жүрісте болса), онда статор
обмоткаларында ток болмайды және статор обмоткасы туғызатын генератор
қысқыштарындағы кернеу э. қ. күшке тең болады.
Генераторларда жүк болған кезде статор обмоткасындағы ток нольге тең
емес, демек, генератор қысқыштарындағы кернеу де э. қ. күшке тең болмайды,
өйткені статор обмоткасының кедергісінде (актив және реактивтік) кернеудің
төмендеуі пайда болады. Бұдан басқа статор обмоткасымен өтетін токтар
полюстер ағынына әсер ететін якорь реакциясының ағынын туғызады да жүк
кезіндегі магнит ағыны генератордың бос жүрісі кезіндегі полюстерінің
магнит ағынына тең болмай қалады. Сондықтан жүктің, яғни генератор
статорының обмоткасындағы токтың өзгеруі, қоздыру обмоткасындағы ток
өзгермейтін жағдайда ғана генератор қысқыштарындағы кернеудің өзгерісін
туғыза алады.
Актив және реактивтік жүктің өзгеруінен генератор қысқыштарындағы
кернеу өзгерісін көрсететін синхронды генератордың сыртқы
характеристикалары болады. Электр энергиясынын, кез келген қабылдағышы
желідегі кернеудің тұрақты болуын талап етеді. Жүкті өзгерткенде,
желідегі кернеудің тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін, синхронды
генератордағы қоздыру тогын реттеу керек болады. Генератордың жүгін
өзгерткенде оның қысқыштарындағы кернеу тұрақты күйінде бодады.
Якорь реакциясы магнит ағынын болымсыз азайтатындықтан актив жүк
кезінде статордағы токтың артуы кернеудін, шамалы төмендеуін туғызады.
Мұндай жүктің кезінде кернеудін, тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін қоздыру
тогын азғана арттыру керек болады.
Индуктивті жүк кезінде, полюстердің магнит ағынын әлсірететін, якорь
реакциясының көлденең магнитсіздендіруші өрісі пайда болады. Сондықтан,
якорь реакциясынын, магнитсіздендіруші өрісін компенсациялау үшін,
кернеудін, тұрақтылығын қамтамасыз ететін (яғни қорытқы магнит ағыны-ның
тұрақты болуы үшін) қоздыру тогын едәуір арттыру қажет болады.
Сыйымдылықтағы жүк кезінде магнит өрісі күшейе түседі, сондықтая,
кернеу тұрақты болуы үшін статордағы токты арттыру арқылы қоздыру тогын
азайту керек.
Жалпы қуатты желідегі синхронды генератордың жұмысы.

Синхронды генераторлар көбінесе электр станциялар немесе
энергосистемалар желісінің жалпы қуатында жұмыс істейді. Мұндай желідегі
кернеу және ондағы ток жиілігі өзгермейді.
Генератор қысқыштарындағы кернеу желідегі кернеуге тең және қарама-
қарсы бағытталады.
Кеңістікте оборот жасап айналатын
статордың қорытқы магнит өрісі Фқ
кернеуден Ur 90°-қа алда болады (2-сурет).
Электр желісінің кернеуі Uж тұрақты болғанда
статордың қорытқы магнит өрісіндегі магнит
ағынының Фқ амплитудасы да өзгермейді.
2 сүрет.Қоздыру токтары әр түрлі болғандағы
синхронды генератордың векторлық диаграммасы.
Фқ амплитудасы да өзгермейді. Генератордың актив жүгі кезінде
статордағы ток фазасы бойынша Ur кернеумен сәйкес келеді. Якорь
реакциясының ағыны Фя фаза бойынша статордағы ток векторы басқа масштабта
Фя векторын анықтайтындай токпен сәйкес келеді. Қорытқы магнит ағыны Фm
полюстердің және якорь реакциясының ағындарының Фя әсерлерінен пайда
болғандықтан осы магнит ағындарының геометриялық қосындылары түрінде
кескінделуі мүмкін.
Генератордың бірінші реттік двигательден қабылдайтын қуаты
өзгермейтіндіктен (бірінші реттік двигательдің айналдырушы моменті мен
айналу жылдамдығы тұрақты болғандықтан) қоздыру тогының өзгерісі оның
қабылдайтын актив қуатының өзгерісін туғызбайды. Сондықтан статор тогының
актив құраушысы тұрақты және ток векторының Фя шығысы горизонталь оське
параллель АВ түзуінде жатады. Егер қоздыру тогын арттырсақ, онда векторы
АВ түзуі мен өзгермейтін вектордың Фқ шығысы арасында болатын полюстердің
ағьшы да Фт артады.
Сөйтіп, статордағы ток векторы мен якорь реакциясының ағыны шамасы
жағынан да бағыты жағынан да өзгереді (I және Фя). Сонда ток фазасы бойынша
кернеу ден кешігіп қалып отырады.
Қоздыру тогы кемігенде статордағы токты шамасы жағынан да, фазасы
жағынан да өзгертетін полюстердің ағыныда Фm кемиді. Бұл статордағы токтың
I " ( Ф"я ) шама бойынша және фаза бойынша өзгерісін туғызады.
Сонымен, қуатты желіде істейтін генератордың қоздыру тогының өзгеруі
статордағы токтың реактивтік құраушысының өзгеруін туғызады, демек,
генератор өндіретін реактивтік куат өзгереді.
Актив қуатты өзгерту үшің синхронды генератордың роторын айналдыратын
бірінші реттік двигательдің айналдырушы моментін өзгерту керек. Бірінші
реттік двигательдің, айналдырушы моментінің М1 әсерінен ішіне полюстер
орналастырған ротор машинасы минутына n оборот жасап айнала бастайды. Осы
бағытпен оборот саны сондай n1 = n статордың қорытқы өрісі де айналады.
Сөйтіп, полюстер өрісі мен статордың қорытқы өрісі бірімен-бірін
салыстырғанда қозғалыссыз синхронды айналады да, өрістер арасында өз ара
әсер орнығады. Магнит күш сызықтары созылып, ротор өрісін статор өрісіне
жақындатуға тырысады да, бірінші реттік двигательдің моментін теңестіретін
тежеуші электромагниттік моментті Мэ туғызады.
Моменттердің тепе-теңдігі, М1 — Мэ кезінде осьтер мен магнит өрісінің
арасындағы бүрыш Ө өзгермейді.
Егер бірінші реттік двигательдің моментін М'1 арттырсақ, онда ол
тежеушіден артып кетеді де,
(электр желісінің жиілігі тұрақты), тұрақты жылдамдықпен айналып тұрған
статор өрісімен салыстырғанда бір шама үдеумен ауыса бастайды.
Бұл жағдайда ротор мен статордың магнит өрісі осьтерінің арасындағы
бұрыш Ө1 артады және магнит сызықтары моменттердің теңдігі, яғни
М1' = МЭ' қайта орнайтындай етіп едәуір созылады да, тежеуші
электромагниттік моментті М'э арттырады.
Векторлық диаграммада полюстер ағыны. Желі Фm мен якорь реакциясы
ағынының Фя геометриялық қосындысының векторы болып табылатын статордың
қорытқы өрісінің магнит ағыны Фқ кескінделген.
Фт және Фк векторларының арасындағы бұрыш Ө-ға тең. Бірінші реттік
двигательдің моменті Мх артқанда шамасы өзгермейтін вектор Ф1 қозғалмайтын
вектормен Фқ салыстырғанда аздап бұрылатындай Ө' бұрышы да артады. Осыдан
статор тогының актив құраушысы сияқты генератордың желіге беретін қуаты да
артады. Бірінші реттік двигатель моментінің кемуі бұрыштың Ө" кішіреюін
тудырады. Бұл жағдайда статордағы ток І" пен генератор өндіретін қуат
төмендейді.
Генераторды желіге қосу үшін мына шарттардың орындалуы қажет:
1) электр желісі мен генератор фазаларының біркелкі ауысып отыруы;
2) электр желісінің кернеуі мен генератор э. қ. күшінің теңдігі;
3) генератор э. қ. күші мен электр желісіндегі ток жиілігінің теңдігі;
4) генераторды оның әрбір фазасындағы э. қ. күші желі кернеуінің бағытына
қарама-қарсы болғанда ғана қосу керек.
Бұл шарттарды орындамаудың салдарынан генераторды желіге қосқанда
генератор үшін күшті әрі қауіпті токтар пайда болады. Генераторларды желіге
қосқанда арнаулы тетіктер — синхроноскоптар пайдаланылады. Қарапайым
синхроноскоп генератор мен желінің қыс-қыштары арасына қосылған үш қыздыру
лампысы болып табылады.
Лампылар желідегі екі еселенген кернеуге есептелінген болуы керек және
генератор қосылғанша бір уақытта жанып, бір уақытта өшуі керек. Лампыларды
бұлай етіп жалғастыру өшуге деп аталады.
Генератордың э. қ. күші желідегі кернеуге тең және қарама-қарсы болған
кезде, лампылардағы кернеу нольге тең болғандықтан, лампылар сөнеді.
Лампылар сөніп бара жатқанда рубильникті тұйықтау арқылы генераторды электр
желісіне қосады.
Генераторды желіге қосқанға дейін оның э. қ. күшін вольтметрмен
өлшейді. Қоздыру тогын реттеу арқылы э. қ. күшін желінін, кернеуіне
теңестіреді. Генератордың э. қ. күшінің жиілігі бірінші реттік двигательдің
айналу жылдамдығына байланысты болады.

Синхронды двигательдер.

Синхронды двигательдің конструкциялық жағынан синхронды генератордан
принциптік айырмашылығы болмайды. Гейератордағы сияқты, синхронды
двигательдің статорына үш фазалы обмотка орналастырылады, оны үш фазалы
айнымалы токтың желісіне жалғастырғанда айналмалы магнит өрісі пайда
болады, оның бір минуттағы оборот саны мынаған тең болады:

Двигательдің роторына тұрақты ток көзіне жалғастырылатын қоздыру
обмоткасы орналастырылады. Қоздыру тогы полюстердің магнит ағынын туғызады.
Статор обмоткасында ток туғызатын, айналмалы магнит өрісі ротор полюстерін
өзімен бірге ала қозғалады. Бұл жағдайда ротор тек синхронды, яғни статор
өрісінің айналу жылдамдығына тең жылдамдықпен айналады. Сонымен, егер
қоректендіруші желінің жиілігін өзгертпесе, онда синхронды двигатель өзінің
жылдамдығының қатаң тұрақтылығын сақтайды.
Статордың қорытқы өрісі мен ротор өрісі статор шеңберінің кез келген
нүктелерінде әр түрлі полярлықтағы (N және S) полюстермен кескінделген.
Статор өрісі статор мен ротордың магнит өрістері v жылдамдықпен
синхронды айналатындай ротор полюстерін өзіне ілестіре айналады. Егер
двигательдің валына ешқандай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.