Қазақстанның сақтандыру нарығының құрылымы

Жоспар:

1. САҚТАНДЫРУ НАРЫҒЫНЫҢ МӘНІ МЕН ФУНКЦИЯСЫ

2. ҚАЗАҚСТАННЫҢ САҚТАНДЫРУ НАРЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

3. ҚАЗАҚСТАН САҚТАНДЫРУ НАРЫҒЫНЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫ МЕН ДАМУ КЕЛЕШЕГІ

САҚТАНДЫРУ НАРЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1. Қаржы нарығының ең маңызды салаларының бірі — сақтандыру нарығы. Сақтандыру дегеніміз – екі жақ тәуекелге бара отырып, бір жағы екінші жағын сақтандыруға келісімін береді. Сақтандыру адамдарды түрліше қауіп-қатерлер мен апаттардың залалдарынан қорғаудың бұрыннан келе жатқан әдісі. XVІІІ ғасырдың ортасына таман мүліктер мен жеке бастарды сақтандырудың 100-ден аса түрін жүзеге асырып үлгірген көптеген кәсіпқой сақтандыру қоғамдар пайда болды.
Әлеуметтік-экономикалық кеңістік болып табылатын сақтандыру нарығында сақтандыру қызметін қажет ететін сақтандырылушылар, олардың талаптарын қанағаттандырушы сақтандырушылар (сақтандыру компаниялары), сақтандырушы сарапшылар мен сақтандыру инфрақұрылымдарының ұйымдары (консалтингілік фирмалар және т.б.) әрекет етеді. Оны құрудың негізіне күтпеген жағдайларда қолайсыздыққа ұшырағандарға ақшалай жәрдем көрсетудің ұдайлығын үздіксіз қамтамасыз етіп отыру қажеттігі жатады.
Сақтандыру нарығы сақтандырылушы мен сақтандырушының арасына тығыз байланыс орната отырып, сақтандырудың нәтижесіне байланысты экономикалық қарым-қатынастардың жиынтығын қамтиды. Бұл нарықта сақтандыру қызметін жалпылама танып-білу жүзеге асырылады да, оның өмір сүруінің негізгі экономикалық заңдары ретінде құн заңы мен сұраныс және ұсыныс заңдары алынады. Сақтандыру нарығы тауар шаруашылығы қалыптасуының барысында құрылатындықтан екеуінің де пайда болуының шарты ретінде еңбектің қоғамдық бөлінуі мен түрліше жекеменшік иелері – ерекшеленген тауар өндірушілердің болатындығы есептелінеді. Бұл нарық нарықтық қатынас субъектілерінің дербестігін, сақтандыру қызметіндегі сатып алу-сатуға байланысты серіктестіктің тепе-теңдігін қарастырады.
Сақтандырудың мән-мағынасына қарай отырып, сақтандыру нарығының мына төмендегідей негізгі міндеттерін бөліп көрсеткен дұрыс:
• реттеуші – нарық, барша басқалар сияқты мемлекет тарапынан реттеліп отырады;
• коммерциялық – сақтандыру операцияларын жүзеге асырудан түсетін табыстарды қамтамасыз етеді;
• бағалық – компанияның сақтандыру қызметінің бағасын белгілеуді қамтамасыз етеді;
• сенімділік функциясы – сақтандыру операциялары қолайсыз, тағы басқа жағдайлар туындағанда сенімділікті қамтамасыз етеді.
Сақтандырудың мына төмендегідей түрлері бар:
1. Салалық белгісі бойынша:
• өмірді сақтандыру нарығы (бұған, сондай-ақ, ұзақ мерзімді сақтандырудың барлық түрлері: зейнетақы, денсаулық сақтау, некелесу, аннуитет және басқалар да жатады);
• мүліктерді сақтандыру нарығы;
• жауапкершілікті сақтандыру нарығы;
• бақытсыздық жағдайлардан сақтандыру нарығы;
2. Ауқымдық жағынан:

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Ысқақов У.М., Боқаев Д.Т., Рузиева Э.А.
Қаржы нарығы және делдалдары: Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006. – 298 бет.