Т.Тәжібаевтың ғалым және мемлекет қайраткері
Кіріспе
1. Т.Тәжібаевтың ғалым және мемлекет қайраткері ретінде қалыптасуы
2. Қазақстандағы ғылыми.педагогикалық саланың және сыртқы саясат ісінің дамуына қосқан үлесі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Т.Тәжібаевтың ғалым және мемлекет қайраткері ретінде қалыптасуы
2. Қазақстандағы ғылыми.педагогикалық саланың және сыртқы саясат ісінің дамуына қосқан үлесі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Тәжібаев Төлеген (1910-1964) - қазақтың тұңғыш психолог-ғалымы, қоғам және мемлекет қайраткері, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ КСР-і Ғылым академиясының академигі. Сырдария губерниясында (қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысы) туған.
Шымкент педагогикалық техникумын, Мәскеудегі Н.Крупская атындағы Коммунистік тәрбие академиясын бітірген.
1938-1940 жылдары - Абай атындағы қазақ педагогикалық институтының педагогика жөне психология кафедрасының доценті және меңгерушісі. 1940-1942 жылдары - Қазақ КСР-і Халық ағарту комисарының бірінші орынбасары, Халық ағарту комиссары, 1942-1944 жылдары - Қазақ КСР-і ХКК төрағасының орынбасары қызметтерінде болды.
1944-1957 жылдары - Қазақ КСР-і Сыртқы істер министрі, С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің ректоры, Қазақ КСР-і Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары, Қазақ КСР-і Мәдениет министрі.
1957-1961 жылдары Үндістандағы КСРО елшілігінің кеңесші-өкілі. 1961-1964 жылдары - Қазақ мемлекеттік университетінің педагогика және психология кафедрасының профессоры әрі меңгерушісі қызметтерін атқарған. Мемлекеттік қызметтермен қатар ғылыми-зерттеу. жұмыстарымен де шұғылданды. 1940 жылғы «Халық мұғалімі» журналында жариялаған мақалаларында психологияның сол кездегі көкейтесті мәселелерін, классикалық психологияның тарихын, қалыптасу жолдарын талдауға алды. Осы еңбектері негізінде 1961 жылы «Жалпы психология» атты тұңғыш оқулық жазды. Тәжібаев Төлеген қазақ тілінде психология ғылымы терминдерін қалыптастыруға елеулі үлес қосты.
Шымкент педагогикалық техникумын, Мәскеудегі Н.Крупская атындағы Коммунистік тәрбие академиясын бітірген.
1938-1940 жылдары - Абай атындағы қазақ педагогикалық институтының педагогика жөне психология кафедрасының доценті және меңгерушісі. 1940-1942 жылдары - Қазақ КСР-і Халық ағарту комисарының бірінші орынбасары, Халық ағарту комиссары, 1942-1944 жылдары - Қазақ КСР-і ХКК төрағасының орынбасары қызметтерінде болды.
1944-1957 жылдары - Қазақ КСР-і Сыртқы істер министрі, С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің ректоры, Қазақ КСР-і Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары, Қазақ КСР-і Мәдениет министрі.
1957-1961 жылдары Үндістандағы КСРО елшілігінің кеңесші-өкілі. 1961-1964 жылдары - Қазақ мемлекеттік университетінің педагогика және психология кафедрасының профессоры әрі меңгерушісі қызметтерін атқарған. Мемлекеттік қызметтермен қатар ғылыми-зерттеу. жұмыстарымен де шұғылданды. 1940 жылғы «Халық мұғалімі» журналында жариялаған мақалаларында психологияның сол кездегі көкейтесті мәселелерін, классикалық психологияның тарихын, қалыптасу жолдарын талдауға алды. Осы еңбектері негізінде 1961 жылы «Жалпы психология» атты тұңғыш оқулық жазды. Тәжібаев Төлеген қазақ тілінде психология ғылымы терминдерін қалыптастыруға елеулі үлес қосты.
1.Назарбаев Н. Тарих толқынында. — Алматы: Атамұра, 1999. — 296 б.
2. Қазақстан Республикасында тарихи сана калыптасуының тұжырымдамасы. — Алматы: Қазақстан, 1995.
3. Қозыбаев М.К, Өркениет және ұлт. - Алматы: Сөздік - Словарь, 2001 - 369 б.
2. Қазақстан Республикасында тарихи сана калыптасуының тұжырымдамасы. — Алматы: Қазақстан, 1995.
3. Қозыбаев М.К, Өркениет және ұлт. - Алматы: Сөздік - Словарь, 2001 - 369 б.
Жоспар
Кіріспе
1. Т.Тәжібаевтың ғалым және мемлекет қайраткері ретінде қалыптасуы
2. Қазақстандағы ғылыми-педагогикалық саланың және сыртқы саясат ісінің
дамуына қосқан үлесі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Тәжібаев Төлеген (1910-1964) - қазақтың тұңғыш психолог-ғалымы, қоғам
және мемлекет қайраткері, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ
КСР-і Ғылым академиясының академигі. Сырдария губерниясында (қазіргі
Оңтүстік Қазақстан облысы) туған.
Шымкент педагогикалық техникумын, Мәскеудегі Н.Крупская атындағы
Коммунистік тәрбие академиясын бітірген.
1938-1940 жылдары - Абай атындағы қазақ педагогикалық институтының
педагогика жөне психология кафедрасының доценті және меңгерушісі. 1940-1942
жылдары - Қазақ КСР-і Халық ағарту комисарының бірінші орынбасары, Халық
ағарту комиссары, 1942-1944 жылдары - Қазақ КСР-і ХКК төрағасының
орынбасары қызметтерінде болды.
1944-1957 жылдары - Қазақ КСР-і Сыртқы істер министрі, С.М. Киров атындағы
Қазақ мемлекеттік университетінің ректоры, Қазақ КСР-і Министрлер Кеңесі
төрағасының орынбасары, Қазақ КСР-і Мәдениет министрі.
1957-1961 жылдары Үндістандағы КСРО елшілігінің кеңесші-өкілі. 1961-1964
жылдары - Қазақ мемлекеттік университетінің педагогика және психология
кафедрасының профессоры әрі меңгерушісі қызметтерін атқарған. Мемлекеттік
қызметтермен қатар ғылыми-зерттеу. жұмыстарымен де шұғылданды. 1940 жылғы
Халық мұғалімі журналында жариялаған мақалаларында психологияның сол
кездегі көкейтесті мәселелерін, классикалық психологияның тарихын,
қалыптасу жолдарын талдауға алды. Осы еңбектері негізінде 1961 жылы Жалпы
психология атты тұңғыш оқулық жазды. Тәжібаев Төлеген қазақ тілінде
психология ғылымы терминдерін қалыптастыруға елеулі үлес қосты.
Оның К.Ушинскийдің, Л.Выгодскийдің психологиялық көзқарасы туралы
зерттеулерінің зор ғылыми маңызы болды. Қазақстандағы педагогикалық ой-
пікірдің, оқу-ағарту ісінің дамуы және мектептер тарихын, Шоқан
Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаевтардың философиялық,
психологиялық және педагогикалық көзқарастарын жан-жақты зерттеген ғалым.
ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы оқу-ағарту ісімен
педагогикалық ой-пікір дамуы жөніндегі зерттеулері көлемді, әрі маңызды
зерттеулер қатарынан саналады. Бүгінде оның қазақстандық педагогика мен
психология теориясының дамуына қосқан үлесі баға жетпес, ғылыми еңбектері
жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеу саласындағы ғылыми зерттеулерде бүгінге
дейін оқу құралдарының қосымшасы түрінде қолданып келеді.
Қазақ КСР ғылым академиясының академигі Төлеген Тәжібаев Қазақ КСР
педагогика қоғамының президенті, жоғары және арнаулы орта білім
Министрлігінің педагогика және психология саласындағы ғылыми-әдістемелік
кеңесінің төрағасы, тағы басқа қоғамдық жұмыстар атқарған. 2-4-сайланған
Қазақ КСР-і Жоғарғы Кеңесінің депутаты болған.
Психология и педагогаческая психология К.Д. Ушинского, Абай
Құнанбаев жастарды тәрбиелеу туралы, Философские, психологические и
педагогические взгляды Абая Кунанбаева, Просвещение и школы Казахстана во
второй половине ХІХ века, Педагогическая мысль в Казахстане во второй
половине ХІХ века атты еңбектері жарық көрген. Еңбек Қызыл Ту және Құрмет
белгісі ордендерімен, көптеген медальдармен марапатталған.
2010 жылы ақпан айында Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінде
қазақтың көрнекті педагог-психологы, республикадағы педагогика ғылымының
тұңғыш докторы, профессоры Төлеген Тәжібаевтың 100 жылдық мерейтойы кеңінен
аталып өтілді. Мерей тойына арнап Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
университеті Төлеген Тәжібаевтің еңбектері мен шығармаларының толық
жинақтарын шығармақшы. Маусымның 10-ы күні академик Төлеген Тәжібаевтың 100
жылдық мерейтойына арналған Жоғары білім берудің қазіргі мәселелері:
жетістіктері мен болашағы атты халықаралық ғылыми тәжірибелік конференция
өтіп, Оңтүстік Қазақстан облысы Шардара қаласында академик-ғалымның
ескерткіші ашылды.
Төлеген Тәжібаев (1910, Сүткент ауылы — 1964, Алматы қаласы) — ғалым,
педагогика ғылымы докторы, Қазақстан FA академигі (1954), 1935
ж. Мәскеудегікоммунистік тәрбие академиясын, аталған академияның
аспирантурасын бітірген. 1938-40 ж. ҚазПИ-да кафедра меңгерушісі, 1940—44
ж. Халық ағарту комиссары, 1944-57 ж.ҚазКСР-нің Сыртқы істер министрі,
1948—53 ж. ҚазМУ-дың ректоры, 1957—61 ж. КСРО-ның Үндістандағы елшісі,
1961—64 ж. ҚазМУ-да педагогика және психология кафедрасының меңгерушісі
қызметтерін атқарған. Ол педагогика ғылымы саласында Қазақстандағы тұңғыш
доктор және академик. ҚазКСР Жоғарғы Кеңесі II—IV шақырылымдарының
депутаты. "Енбек Қызыл Ту", "Құрмет Белгісі" ордендерімен марапатталған.
Қожа тоғай ауылында Тәжібаев атында көше бар.
Шығармалары:
▪ Психология и педагогическая психология К.Д.Ушинского, 1948;
▪ Философские, психологические и педагогические взгляды Абая
Кунанбаева, 1957;
▪ Просвещение и школы Казахстана во второй половине XIX в. 1965;
▪ Абай Кунанбаев о воспитании молодежи, 1965;
▪ Педагогическая мысль в Казахстане [1]
Ол Қазақстандағы педогогикалық ой-пікірдің қалыптасуы мен дамуы тақырыбына
бірқатар құнды ғылыми еңбектер жариялады. 19 ғасырдың 2-жартысындағы
қазақтың демократ- ағартушылары Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А.
Құнанбаевтардың педогогикалық көзқарастарын зерттеп, келелі пікірлер
айтты. Абайдың дүниетанымы, педогогика және психология тұжырымдарына тұңғыш
рет материалистік тұрғыда талдау жасады. Ақынның айналаны қоршаған орта
сырын терең түсінуде адам бойында үш түрлі: бірінші - әр нәрсені үнемі
қозғалыста, өзгерісте болады деп қарау, екінші - заттардың өзара
айырмашылығын салыстыра отырып, тәжірибе арқылы анықтау, үшінші - ақылмен
қорытылған ойды жүрекпен сезіне білу секілді қасиеттің жинақталуы қажет
деген қағидасының материалистік мазмұнын нақтылы мысалдармен ашып көрсетті.
Тәжібаев адам бес сезім мүшесінің қызметі арқылы қоршаған ортаны танып
білетіні туралы Абай ұғымының ғылым талабына сай, ақиқат шындық екенін оның
Жиырма жетінші сөзіндегі Сократ пен шәкірті Аристодим арасындағы
пікірталасын арқау ете отырып дәлелдеді. Адамның ақыл, сезім, қайрат сияқты
психолог қасиеттерінің ерекшеліктерін ақынның ғақлияларында және поэзия
тілімен шебер бейнелеуін қазақ халқының педогогика ой-пікірінің қалыптасу
тарихындағы үлкен жетістік ретінде жоғары бағалады. Тәжібаевтың
тұжырымынша, адам баласының хайуаннан айырмашылығы ақыл-парасатында,
логикалық ойлау қызметінде және ақылмен саналы әрекет етуінде, ақылдың
қасиеті өткірлігімен, ашықтығымен ерекшеленетіні жөніндегі ақын пікірі
педогогика ғылымының методикалық талабымен толық үндес келеді. Тәжібаев
Абайдың жүрек туралы түсінігін оның гуманистік ой толғауларының негізі
ретінде қарастырды. Ақынның педогогика көзқарастарына талдау жасай келе,
адам психологиясының жас ерекшелігіне қарай өзгеріп отыратындығын және
мінез-құлқының қалыптасуы тәрбиеге байланыстылығы жайлы пікірлерінің ғылыми
тұрғыда маңызды екенін атап өтті. Тәжібаев ақынның еңбек, оқу-білім,
адамгершілік тәрбиесі туралы тұжырымдарының мәнін ашып
көрсетті. Абайдың эстетика көзқарас тарын да жан-жақты зерттеп, өлең сөздің
құдіреті туралы ойларына психологиялық тұрғыда талдау жасады. Тәжібаев
ақынның ағартушылық, демократтық ой-пікірлерінің орыстың ойшыл-демократтары
Н. Г. Чернышевский, Н. А. Добролюбов, В. Г. Белинский т. б. көзқарастарымен
идеялық өзектестігін ғылыми тұрғыда терең тұжырымдаған алғашқы
зерттеушілердің бірі болды.
Өз Отанын өз халқын, өз тілін, тамаша ұлттық дәстүрлерін жалынды жүрекпен
сүйген, өзінің Отанға деген сүйіспеншілігін сөз жүзінде емес, іс жүзінде
көрсеткен адам ғана нағыз патриот болып саналады.
Көрнекті мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлағатты ұстаз,
нар тұлғалы азамат Төлеген Тәжібаевтың туғанына биыл 100 жыл. Газетіміздің
алдыңғы сандарында асқаралы азаматтың өмірі мен қызметі турасында кеңінен
беріліп келе жатқандықтан, бүгін Төлеген Тәжібаевтың бойындағы азаматтық
қасиеттерге тоқталғанды жөн санадық.
Бұл тақырыпты тарқата түсу үшін Төлеген Тәжібаев тақырыбын
тереңірек қаужап келе жатқан ғалым,Төкеңнің шәкірті Құртқа Тәуіп атындағы
академияның вице-президенті, Қазақ ұлттық университетінің психология
кафедрасының профессоры, ҚР Гуманитарлық ғылымдар академиясының академигі
Жолмұқан Түрікпенұлымен тілдескен едік.
Ұстаздардың ұстазы атанған турашыл тұлға Төлеген Тәжібаевпен ең
алғашқы таныстығым – мектепті бітіріп, С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік
университетінің студенті атанған кезімнен бастау алды. Өзім физик-математик
болуды қаладым. Оқуға түссем де, жатақханаға жайғаса алмай әбден қиналдым.
Ол кезде Т.Тәжібаев осы оқу орнының ректоры әрі педагогика-психология
кафедрасының меңгерушісі қызметін атқарады екен.
Ол кезде шыны керек халықтың әлеуметтік жағдайы нашар
болатын. Менің оқуға жағдайым болмай, кетуге мәжбүр болдым. Өзіміздің
курстас балалармен бірге барып, ара-арасында жатақхана жатып тұратынмын.
Менің хал-жағдайыммен етене таныс достарым маған ректордан көмек сұрауға
кеңес берді. Ректор ағай сондай қарапайым кісі. Алдына барған студенттерді
бір-бірлеп қабылдап, оларға қолынан келген көмегін аямайды, – деді
балалардың бірі. Басқалары да маған ректорға түрлі жағдайлармен барып,
көмек алғандығын жарыса айтып жатты.
Содан не керек, ректордың алдына баруға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Т.Тәжібаевтың ғалым және мемлекет қайраткері ретінде қалыптасуы
2. Қазақстандағы ғылыми-педагогикалық саланың және сыртқы саясат ісінің
дамуына қосқан үлесі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Тәжібаев Төлеген (1910-1964) - қазақтың тұңғыш психолог-ғалымы, қоғам
және мемлекет қайраткері, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақ
КСР-і Ғылым академиясының академигі. Сырдария губерниясында (қазіргі
Оңтүстік Қазақстан облысы) туған.
Шымкент педагогикалық техникумын, Мәскеудегі Н.Крупская атындағы
Коммунистік тәрбие академиясын бітірген.
1938-1940 жылдары - Абай атындағы қазақ педагогикалық институтының
педагогика жөне психология кафедрасының доценті және меңгерушісі. 1940-1942
жылдары - Қазақ КСР-і Халық ағарту комисарының бірінші орынбасары, Халық
ағарту комиссары, 1942-1944 жылдары - Қазақ КСР-і ХКК төрағасының
орынбасары қызметтерінде болды.
1944-1957 жылдары - Қазақ КСР-і Сыртқы істер министрі, С.М. Киров атындағы
Қазақ мемлекеттік университетінің ректоры, Қазақ КСР-і Министрлер Кеңесі
төрағасының орынбасары, Қазақ КСР-і Мәдениет министрі.
1957-1961 жылдары Үндістандағы КСРО елшілігінің кеңесші-өкілі. 1961-1964
жылдары - Қазақ мемлекеттік университетінің педагогика және психология
кафедрасының профессоры әрі меңгерушісі қызметтерін атқарған. Мемлекеттік
қызметтермен қатар ғылыми-зерттеу. жұмыстарымен де шұғылданды. 1940 жылғы
Халық мұғалімі журналында жариялаған мақалаларында психологияның сол
кездегі көкейтесті мәселелерін, классикалық психологияның тарихын,
қалыптасу жолдарын талдауға алды. Осы еңбектері негізінде 1961 жылы Жалпы
психология атты тұңғыш оқулық жазды. Тәжібаев Төлеген қазақ тілінде
психология ғылымы терминдерін қалыптастыруға елеулі үлес қосты.
Оның К.Ушинскийдің, Л.Выгодскийдің психологиялық көзқарасы туралы
зерттеулерінің зор ғылыми маңызы болды. Қазақстандағы педагогикалық ой-
пікірдің, оқу-ағарту ісінің дамуы және мектептер тарихын, Шоқан
Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаевтардың философиялық,
психологиялық және педагогикалық көзқарастарын жан-жақты зерттеген ғалым.
ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы оқу-ағарту ісімен
педагогикалық ой-пікір дамуы жөніндегі зерттеулері көлемді, әрі маңызды
зерттеулер қатарынан саналады. Бүгінде оның қазақстандық педагогика мен
психология теориясының дамуына қосқан үлесі баға жетпес, ғылыми еңбектері
жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеу саласындағы ғылыми зерттеулерде бүгінге
дейін оқу құралдарының қосымшасы түрінде қолданып келеді.
Қазақ КСР ғылым академиясының академигі Төлеген Тәжібаев Қазақ КСР
педагогика қоғамының президенті, жоғары және арнаулы орта білім
Министрлігінің педагогика және психология саласындағы ғылыми-әдістемелік
кеңесінің төрағасы, тағы басқа қоғамдық жұмыстар атқарған. 2-4-сайланған
Қазақ КСР-і Жоғарғы Кеңесінің депутаты болған.
Психология и педагогаческая психология К.Д. Ушинского, Абай
Құнанбаев жастарды тәрбиелеу туралы, Философские, психологические и
педагогические взгляды Абая Кунанбаева, Просвещение и школы Казахстана во
второй половине ХІХ века, Педагогическая мысль в Казахстане во второй
половине ХІХ века атты еңбектері жарық көрген. Еңбек Қызыл Ту және Құрмет
белгісі ордендерімен, көптеген медальдармен марапатталған.
2010 жылы ақпан айында Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінде
қазақтың көрнекті педагог-психологы, республикадағы педагогика ғылымының
тұңғыш докторы, профессоры Төлеген Тәжібаевтың 100 жылдық мерейтойы кеңінен
аталып өтілді. Мерей тойына арнап Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
университеті Төлеген Тәжібаевтің еңбектері мен шығармаларының толық
жинақтарын шығармақшы. Маусымның 10-ы күні академик Төлеген Тәжібаевтың 100
жылдық мерейтойына арналған Жоғары білім берудің қазіргі мәселелері:
жетістіктері мен болашағы атты халықаралық ғылыми тәжірибелік конференция
өтіп, Оңтүстік Қазақстан облысы Шардара қаласында академик-ғалымның
ескерткіші ашылды.
Төлеген Тәжібаев (1910, Сүткент ауылы — 1964, Алматы қаласы) — ғалым,
педагогика ғылымы докторы, Қазақстан FA академигі (1954), 1935
ж. Мәскеудегікоммунистік тәрбие академиясын, аталған академияның
аспирантурасын бітірген. 1938-40 ж. ҚазПИ-да кафедра меңгерушісі, 1940—44
ж. Халық ағарту комиссары, 1944-57 ж.ҚазКСР-нің Сыртқы істер министрі,
1948—53 ж. ҚазМУ-дың ректоры, 1957—61 ж. КСРО-ның Үндістандағы елшісі,
1961—64 ж. ҚазМУ-да педагогика және психология кафедрасының меңгерушісі
қызметтерін атқарған. Ол педагогика ғылымы саласында Қазақстандағы тұңғыш
доктор және академик. ҚазКСР Жоғарғы Кеңесі II—IV шақырылымдарының
депутаты. "Енбек Қызыл Ту", "Құрмет Белгісі" ордендерімен марапатталған.
Қожа тоғай ауылында Тәжібаев атында көше бар.
Шығармалары:
▪ Психология и педагогическая психология К.Д.Ушинского, 1948;
▪ Философские, психологические и педагогические взгляды Абая
Кунанбаева, 1957;
▪ Просвещение и школы Казахстана во второй половине XIX в. 1965;
▪ Абай Кунанбаев о воспитании молодежи, 1965;
▪ Педагогическая мысль в Казахстане [1]
Ол Қазақстандағы педогогикалық ой-пікірдің қалыптасуы мен дамуы тақырыбына
бірқатар құнды ғылыми еңбектер жариялады. 19 ғасырдың 2-жартысындағы
қазақтың демократ- ағартушылары Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А.
Құнанбаевтардың педогогикалық көзқарастарын зерттеп, келелі пікірлер
айтты. Абайдың дүниетанымы, педогогика және психология тұжырымдарына тұңғыш
рет материалистік тұрғыда талдау жасады. Ақынның айналаны қоршаған орта
сырын терең түсінуде адам бойында үш түрлі: бірінші - әр нәрсені үнемі
қозғалыста, өзгерісте болады деп қарау, екінші - заттардың өзара
айырмашылығын салыстыра отырып, тәжірибе арқылы анықтау, үшінші - ақылмен
қорытылған ойды жүрекпен сезіне білу секілді қасиеттің жинақталуы қажет
деген қағидасының материалистік мазмұнын нақтылы мысалдармен ашып көрсетті.
Тәжібаев адам бес сезім мүшесінің қызметі арқылы қоршаған ортаны танып
білетіні туралы Абай ұғымының ғылым талабына сай, ақиқат шындық екенін оның
Жиырма жетінші сөзіндегі Сократ пен шәкірті Аристодим арасындағы
пікірталасын арқау ете отырып дәлелдеді. Адамның ақыл, сезім, қайрат сияқты
психолог қасиеттерінің ерекшеліктерін ақынның ғақлияларында және поэзия
тілімен шебер бейнелеуін қазақ халқының педогогика ой-пікірінің қалыптасу
тарихындағы үлкен жетістік ретінде жоғары бағалады. Тәжібаевтың
тұжырымынша, адам баласының хайуаннан айырмашылығы ақыл-парасатында,
логикалық ойлау қызметінде және ақылмен саналы әрекет етуінде, ақылдың
қасиеті өткірлігімен, ашықтығымен ерекшеленетіні жөніндегі ақын пікірі
педогогика ғылымының методикалық талабымен толық үндес келеді. Тәжібаев
Абайдың жүрек туралы түсінігін оның гуманистік ой толғауларының негізі
ретінде қарастырды. Ақынның педогогика көзқарастарына талдау жасай келе,
адам психологиясының жас ерекшелігіне қарай өзгеріп отыратындығын және
мінез-құлқының қалыптасуы тәрбиеге байланыстылығы жайлы пікірлерінің ғылыми
тұрғыда маңызды екенін атап өтті. Тәжібаев ақынның еңбек, оқу-білім,
адамгершілік тәрбиесі туралы тұжырымдарының мәнін ашып
көрсетті. Абайдың эстетика көзқарас тарын да жан-жақты зерттеп, өлең сөздің
құдіреті туралы ойларына психологиялық тұрғыда талдау жасады. Тәжібаев
ақынның ағартушылық, демократтық ой-пікірлерінің орыстың ойшыл-демократтары
Н. Г. Чернышевский, Н. А. Добролюбов, В. Г. Белинский т. б. көзқарастарымен
идеялық өзектестігін ғылыми тұрғыда терең тұжырымдаған алғашқы
зерттеушілердің бірі болды.
Өз Отанын өз халқын, өз тілін, тамаша ұлттық дәстүрлерін жалынды жүрекпен
сүйген, өзінің Отанға деген сүйіспеншілігін сөз жүзінде емес, іс жүзінде
көрсеткен адам ғана нағыз патриот болып саналады.
Көрнекті мемлекет қайраткері, ғұлама ғалым, ұлағатты ұстаз,
нар тұлғалы азамат Төлеген Тәжібаевтың туғанына биыл 100 жыл. Газетіміздің
алдыңғы сандарында асқаралы азаматтың өмірі мен қызметі турасында кеңінен
беріліп келе жатқандықтан, бүгін Төлеген Тәжібаевтың бойындағы азаматтық
қасиеттерге тоқталғанды жөн санадық.
Бұл тақырыпты тарқата түсу үшін Төлеген Тәжібаев тақырыбын
тереңірек қаужап келе жатқан ғалым,Төкеңнің шәкірті Құртқа Тәуіп атындағы
академияның вице-президенті, Қазақ ұлттық университетінің психология
кафедрасының профессоры, ҚР Гуманитарлық ғылымдар академиясының академигі
Жолмұқан Түрікпенұлымен тілдескен едік.
Ұстаздардың ұстазы атанған турашыл тұлға Төлеген Тәжібаевпен ең
алғашқы таныстығым – мектепті бітіріп, С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік
университетінің студенті атанған кезімнен бастау алды. Өзім физик-математик
болуды қаладым. Оқуға түссем де, жатақханаға жайғаса алмай әбден қиналдым.
Ол кезде Т.Тәжібаев осы оқу орнының ректоры әрі педагогика-психология
кафедрасының меңгерушісі қызметін атқарады екен.
Ол кезде шыны керек халықтың әлеуметтік жағдайы нашар
болатын. Менің оқуға жағдайым болмай, кетуге мәжбүр болдым. Өзіміздің
курстас балалармен бірге барып, ара-арасында жатақхана жатып тұратынмын.
Менің хал-жағдайыммен етене таныс достарым маған ректордан көмек сұрауға
кеңес берді. Ректор ағай сондай қарапайым кісі. Алдына барған студенттерді
бір-бірлеп қабылдап, оларға қолынан келген көмегін аямайды, – деді
балалардың бірі. Басқалары да маған ректорға түрлі жағдайлармен барып,
көмек алғандығын жарыса айтып жатты.
Содан не керек, ректордың алдына баруға ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz