Теломер. Теломерлік белсенділік

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

1. Теломер. Теломерлік белсенділік

2. Теломералар қызметтері

3. Қартаюдың теломерлі теориясы

Пайдаланылған әдебиеттер

Теломер. Теломерлік белсенділік

Ең күшті әдісті қолдану арқылы, теломеразалардың қай клеткада болатынын және кандай қызмет атқаратынын білуге болады. А. М. Оловкиковтің жіктеуі бойынша сау адамдарда теломеразалар жыныс жасушаларында болуы керек деп ойлады. Басқа дене жасушаларында теломеразалар болмайды, тек ісікті жасуша болған кезде ғана болуы мүмкін. Бірінші теломеразалар 1985 жылы, бір жасушалы әукариоттарда табылған. Содаң соң оны ісікті жасушаларда кейіннен әйел жыныс клеткаларында тапқан.

ТКАР - апалина арқылы әр түрлі жасушаларда сосын ұлпалары теломерлерің табуы болатын болды.

Теломеразаның адамның қалыпты жасушасында және ұлпасында таралуы.

А) Көбінесе тедомеразалар қан жасау ағзасында, қызыл лимфа түйіндерінде кездеседі. Қызыл кемікті теломеразаның активтілігі болмайды. Приферциялық қанда теломеразалар кездеседі. Бұл жерде олардың белсенділігі көп емес, бірақ аздап көбейеді кейде теломеразаларда тері эпителинде, басқа ағзалардың қабатыңда табуға болады. Бұл жерлерде олар көбейетін клеткаларда орналасады. Энцрметрия, теломеразалық активтіктің жоғарғы сатысы пролифеатция немесе көбею кезеңінде байқалады, ал басқа келесі фазада белсенділік секрециясы темендейді, Дифференция (даму) кезеңінде теломеразаның активтілігі жойылады аз мөлшер посмитотикалық жасушалармен бауырда, ұйқы безінде ферментер табылады. Бұл арқа өкпенің респироторлы бөлімін жатқызуға болады. Олардың активтілігі қуық алды безінде де кездеседі.

Бұлшықеттерде, мида, постмитотикалық жасушалар көп орналасқан жерлер де теломеразалар мүлдем кездеспейді. Бұдан қорытынды шығаруға болады, теломеразалар тек көбейе алатын соматикалық жасушалар болды.

Теломараза теориясының қартаюы А. М. Оловниковпен байланысты. Жоғары теломеразалы белсенділік адам жыныс жасушаларында өмір бойы байқалады. Сонымен олардың теломерлі көп санда ДНҚ қайталаулардан

тұрады және жасушаның нормаль репликациясы үшін керек ақуыздардан тұрады. Жасушалар типі теломерлер, теломеразалы белсенділік жыныс соматикалық ракті туылғанда, жасқа қарай азайады 4-6, 10-15 жоғары жоқ. Бұл жағдай стволды жасушаларда болады. Мысалы: сүйек миының стволды жасушалары гемопоәздің бастамасы болады. Әпидермистің базальді жасушалардан тері қабаты түзіледі. Жыныс немесе стволды жасушалары қалыптаса бастағанда теломеразалардың белсенділігі және теломерлер қысқара бастайды. Кризистен кейін көптеген жасушалар өледі. Бұл жағдай жасушаларда көп болады.

1961 жылы жаналық қартаю туралы жалпы түсінікті өзгертті. Хейфдиктің жұмысымен тоқталуға болады.

Каррель және Хейфликтің зерттеулері.

Вейсманның 1981 жыл Август Вейсман айтқан: ағзаның қартаюы, соматикалық жасушалардың өмір бойы көбеймейтіндіктен болады деп тұжырымдаған. Сондықтан жасушалар шаршап, ескіріп, өздігінен жаңара алмайды ол осылардың бәрі қартаюға әкеледі деп есептеді.

Бұл тұжырымдар белгілі бір зерттеулерге сүйеніп айтылған. Теоретиктер көп ойланып, зерттеу әдісі магематикалық теорема тұжырымдамаларымен күш-қуат берегей.

Вейцманның ойын жоққа шығарған Каррель

XX ғасырдың басында жасушаның бөлігін ортада өсіру әдісін тапқан. Каррельдің зерттеулерінде ол тауықтың кішкене жүрек ұлпасын алып, кілегейлі табаққа, ортаға плазмамен бірге термостатта өсірген. Ұлпалардың шеткі бөліктерінде көбею процесі байқалып, ұлпаның бөлігі әр шетінен О. Змм өсіп отырған, ол жалпы ауданы 2 есе өскен. Оның бір бөлігін кесіп алып, сол сияқты ортаға қойған. Каррельдің түжырымы бойынша мұндай жұмысты қанша жүргізсе де болады, өйткені фибробпластар жылдар бойы көбею қасиетін жоғалтпайды. Бұл зерттеу жұмысы 34 жыл бойы

жалғасқан, тек кейіннен бұл зерттеулер көп - жылдар бойы өзінің орнын

жоғалтпаған. Бұл оқиға сабақ болуы керек, біріншіден зерттеушілерге: әрбір жұмыс істелінетін, ойдың қорытындысынан өту керек.

Екіншіден, ғылыми өмірге сабақ эксисримент кезінде жасушаларды трипсин арқылы бір-бірінен ажыратқан. Жасушаларды 50-рет трипсинмен жуу, жасушапардың өліміне әкеп соқтырады. Хейфлик өзінің теориясын зерттеп шығып дәлелдеді. Оны басқалар да мақұлдады.

Хейфликтің қосымша аргументтері

Хейфликтің қосымша аргументтері мен кейбір тұжырымдамалары болды.

Хейфликтің әр түрлі жануарларға жасаған тәжірибесі

Жасушаның бастауы. Жаңа туылған тышқандар. Жаңа

туылған балапандар. Жануардың максимальды ұзақтығы 3 жас 12 жас Ортада жасушаның бөлінуі 15-20 рет 25 рет. Адам эмбрионы. Талапотостық тасбақа

1ОО жыл

175 жыл

Бір жасушаның көбеюі, оның генетикалық қасиетіне байланысты.

Каррельдің теориясын Хейфлик жоққа шығарған 1961 жылы Монард Хейфлиқ П. Мурхедпен бірге адамның эмбрионынан жасалған фибропластардың ортасымен жұмыс істеген. Бұл зерттеулердің әдісін өзгерткен. Енді ұлпалардың бөліктері трипсинмен тазаланып отырылады.

Қалыпты соматикалық жасушалар, термостаттағы табаққа жабысып, бір қабатты түзіп, бір күннен соң көбейе бастаған. Көбею табақтың түбінде бос орын қалмаған кезде ғана тоқтатылады.

- бұл жасушалардың қасиеті, бұл жасушаның генетикасында жазылып қойған. Бұл тұжырым бірден орын алған жоқ. Хейфликтің ойы бойынша Каррельдің жұмысында көптеген қателіктер жасалынған деген ой айтады. Каррельдің зерттеу жұмысында ортаны тауық эмбриологиясы болып табылады.

2. Теломералар қызметтері

Теломералар төмендегідей маңызды қызметтер атқарады:

1) механикалық қызметі:

а) Теломералар хромосомалардьщ ядро матриксіне бекінуіне қатынасады;

б) Теломералар хромосома хроматидаларының ұштарын бір-бірімен тіркестіреді;

2) Тұрақтандырушы қызметі:

а) Жасушада теломераза болмаған жағдайларда ДНҚ-ның кодтаушы бөлімін толық репликацияланбаудан сақтайды;

б) Егер жасушада теломераза болса, үзілген хромосома ұштарын тұрақтандырады;

3) Гендердің экспрессиялануына әсер етуі.

Теломераға жақын орналасқан тендер экспрессиясы төмен болады (репрессияланған), мұны транскрипциялық үнсіздік немесе сайлинсинг деп атайды.

Теломерлердің айтарлықтай қысқаруы оларға жақын орналасқан гендерді активтендіреді, мысалы Rap 1 не TFR 1 гендерінің активтенуі.

4) «Есептеу» қызметі.

ДНҚ-ның теломерлік бөлімдері теломеразасыз жасушаның бөлінуін есептеп отыратын репликометр болып табылады. Жасуша үшін оның қанша рет бөлінгеніне қарағанда, теломера ұзындығының сындарлы деңгейіне дейін қанша рет бөлініп қалғаны маңыздырақ. Сондықтан да теломера жасушаның теломеразасыз қанша рет бөліне алатынын есептейтін құрылым болып табылады.

Теломера ұзындығы сындарлы деңгейге жеткенде ол өзінің жоғарыда аталған қызметтерін атқара алмайды, сондыктан да жасуша циклы бұзылып өледі.

Сондықтанда, барлық жасушаларда немесе тек эмбриональдық жасушаларда (ствол жасушаларында), ДНҚ-ның толық репликацияланбаған учаскелері қалпына келуі қажет. Бұл қызметті теломеразалар атқарады. Олар қалай әрекет етеді.

Теломеразалар әрбір теломералардың G-тізбегін ұзартады. Теломеразалармен 450 нуклеотидтерден тұратын теломеразалық РНҚ байланыскан. Оның ортаңғы қысқа учаскесі 1, 5 теломерлік қайталануға комплиментарлы болады.

Осы РНҚ-ның сол жағындағы триплет (АУЦ) ДНҚ-ның G-тізбегенің шеткі теломерлік жартықайталанумен байланысу (габридтену) үшін пайдаланылады. Қалған гексонуклеотид (ЦЦААУЦ) G-тізбекті З ¹ ұшынан үзарту үшін матрица ретінде қызмет атқарады.

Теломеразалар қызметі, өте қызықтаңқаларлық, ол кыска, жаңадан синтезделген тізбекті ұзартпай, ескі аналық (матрицалык) ұзын тізбекті артады.

Аналық (ескі, ұзын) тізбектің З ¹ үшына теломераза бірізділікпен бірнеше ондаған, тіпті жүздеген, гексонуклеотидтерді (ГГТТАГ) жалғайды (элонгация, транслокация) . Осыдан кейін біршама ұзарған (аналық) тізбек тағы бір Оказаки фрагментінің синтезделуі үшін матрица қызметін атқарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.