Мектепке дейінгі балаларда қарапайым математика элементтерін оқыту әдістемесі

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Мектепке дейінгі балаларда қарапайым математика элементтерін оқыту әдістемесі

1 Мектепке дейінгі мекемелерде қарапайым математиканы оқытуды

ұйымдастыру

2 Мектеп жасына дейінгі балаларда қарапайым математиканы

түсініктерді қалыптастырудың әдіс-тәсілдері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Мектеп жасына дейінгі балаларда қарапайым математика элементтерін оқыту әдістемесі

1 Мектепке дейінгі мекемелерде қарапайым математиканы ұйымдастыру

Мектеп жасына дейінгі мекемелерде жүргізілетін жұмыс негізінен жиын туралы түсініктерді дамытуға, олардың сандық құрамы жөнінен салыстыру жолымен олардың арасындағы айырмашылықты қабылдауға, жиындардың сандық құрамы жөнінен теңдігі мен теңсіздігін анықтай білуді қалыптастыруға бағытталады.

Әр топ балаларының ерекшеліктеріне сай келетін математкиа элементтері «Мектепке дейінгі мекемеге арналған тәрбие бағдарламасына» сәйкес балалармен қарапайым математиканы оқыту жүргізіледі. Балалар сан туралы білмей тұрып-ап жиындарды салыстыра алады. Жиындардың барлық құрамы жөнінен әр түрлі болатын балалар бақылауларға сүйеніп, ұғынып алғандары жөн. Сонда олардың жиындарды салыстыруға ынтасы артып, санау негізінде айырмашылықты сан-есім сөзбен анықтау қажеттігі туады.

Алайда балалар қарапайым математиканы игеру барысында, жиынтықты қабылдауы әр баланың жас шамасына тән әр түрлі болады. Олар жиындарды әр түрлі белгілері бойынша ретттей білмейді. Бұл -балалар жиындарды жинақтау және жиынннан оның ішкі жиынынын ажарату операциясын меңгере алмаған деген сөз. Дыбыстарды санағанда, заттарды сезім түйсігі, қимыл-қозғалыс арқылы санағанда балалар көп қателеседі. Сонымен, балалардың 10-ға дейін санай білетіндіктеріне қарап, тәрбиеші нақтылы жиындар және олардың жасалу тәсілдері жөнінде түсініктері бар-жоғын, санамай тұрып-ақ жиындармен операциялар жасай біле ме, заттардың жиынтықтарын олардың элементтерін бір-біріне сәйкестей отырып салыстыра ала ма, осылардың бәрін біліп алуы тиіс. Мектеп жасына дейінгі топтарда балалардың көпшілік бөлігі негізі геометриялық фигуралардың атаулараын білмейді, әр түрлі ұзындық параметрлерін айыра білмейді. Бір нәрсенің ені мен ауданын шатастырады, кеңістік қатынастарды белгілеу үшін көмекші сөздер мен үстеулерді дұрыс пайдалануда біршама қиналады. Мектеп жасына дейінгі балалар алдымен нәрселердің өлшемдестігін нәрселерді беттестіру немесе тұтастыру жолымен жүргізеді; өлшемдестікті көз мөлшерімен анықтайтын болсақ, бұл тәсіл жарамсыз болып қалады. Мәселен, ағаштың немесе дуалдың биіктігін көзмөлшерімен анықтау үшін, көзбен мөлшерлеу дамыған болу қажет. Бұған нәрселерді салыстыру әрекетінің себі бар. Көз, қол жасайтын практикалық әдістерін бейне бойға сіңіріп, жинақтайтын сияқты. Сондықтан көз мөлшерін дамыту аса маңызды, сондықтан да ол оқыту пәні болуы тиіс. Тіпті Руссоның өзі зәулім үйді адам бойымен, ағаштың биіктігін шіркеу мұнарасының биіктігімен салыстыра отырып т. с. с. Эмильді нәрселердің өлшемдерін көз мөлшерімен салыстыра білуге үйрету керек деген болатынды.

Зерттеулерге қарағанда, жас есейе келе көзмөлшерінің болар-болмас мүмкіндіктері артады, бұған әр өлшемді екі нәрсенің үлкенін таңдап алу жөніндегі оңай есептің шешуі де көз жеткізеді. Алайда есептің дұрыс шешімі ылғи да болар-болмас мүмкіндіктермен байланысты бола бере ме? Мысалы, үлгі бойынша ұзындығы белгілі нәрсені сұрыптап алу балалар үшін едәуір күрделі екен, олар бұл есепті екі нәрсені біріне -бірін тұтастыру жолымен анықтаудан гөрі екі есе баяу шығарды. Балалар жаңа бір интеллектуал есепке кезігеді, ол -салыстыру тәсілін табу. Сонымен б ірге сұрыптауға түсетін обьектілердің арасындағы айырмашылық шамасы кеміген сайын, есеп күрделене түседі.

Мектеп жасына дейінгі балаларда математика элементтерін ұйымдастыру кезінде балалармен табысты жұмыс жасау үшін, балалардың білімдерін олардың жас ерекшелігі мен қабылдау қабілеттерін ескеріп іріктеп алған жөн. Нақты бағдарлама мазмұнына сай балаларға жалпы қарапайым математикалық түсініктер туралы мағлұмататрды балаларға қарапайым әдіс-тәсілдерді қолдана отырып бала бойын сіңдіруге болады., балалардың қарапайым дағдыларды қалыптастыру және алған дағдыларын жаңа жағдайларды пайдалана білуге үйретуге мәселелері оқу мен тәрбиелеудің арнаулы мақсаттары ретінде қарастырылып, үнемі оны жетілдіру жолдарын іздестіру қажет. Балалар элементар математикалық білім саласында мәнді нәрсені байқауға және ажырата білуге, жинақтаған білімдерін жалпылай және жүйелей білуге, оларды өзінің тұрмыстық және ойын әрекеттеріне пайдалана білуге, қарапайым ұғымдарды игеруге даяр болуы тиіс.

2 Мектеп жасына дейінгі балаларда қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастырудың әдіс-тәсілдері

Математикалық білім беруге реформа жасап және оған жаңа бағдарлама құру жолдарын іздестіруде бірнеше бағыттар анықталды. Кейбір ғалымдар реформа жасаудың негізіне білім мазмұнын түбірінен өзгерту жатады десе, кейбіреулері ең бастысы оқыту әдістерін қайта қарау және жетілдіру деп есептеген. Мектепке дейінгі мекемеде математиканы оқытуды неден бастау керек? Санға дейінгі кезеңнен бе, әлде жиындардың түрлі операцияларынан ба немесе бұрыңғыдай сан мен есептеуден бе деген мәселе туады.

Зерттеушілердің пікірінше балаларды оқытуда едәуір көңіл бөлуге тұратын оқытудың санға дейінгі кезеңінен енгізу керек деп есептеді. Бұл кезеңді санға өтпей тұрып, бірінші сынып балаларды жиып, жиып элементтерінің арасындағы қатыстар сияқты математикалық ұғымдармен, теңдік және теңсіздікпен, жиындармен, жиындар операцияларымен (жинастыру, топтастыру, толықтыру) таныстыру; шама ұғымымен, оларды әр түрлі өлшемдермен өлшеу жолымен үздіксіз және дискреттік шамаларды салыстыру әдістерімен, теңдік пен теңсіздік шамаларының әріптік және белгілік символикаларының жазылу әдістерімен таныстыру; авторлық геометриялық материалдармен таныстыруғада едәуір уақыт бөлді. Санға дейінгі кезеңге материалды оқып үйренудің негізіне санмен және есептеумен сан есім сөздердің көмегімен ғана танысуды енгізу ұсынады. Ал басқа зерттеушілер мен әдіскерлер керісінше, оқытудың алғашқы баспалдағында есептеу мен санды елемеуге болмайды, өйткені олар біздің қоғамдық өмірімізге табиғи жолмен енген деп есептеді. Оқытуды, санды елеместен, жиындардан бастау жасанды жағдай жасацы сөзсіз, себебі балабақшадағы балалардың барлығы да әдетте жақсы санайды.

Бірақ есептеу мен санай білуге үйрету бастауыш сыныптың бағдарламасында алгебралық ұғымдарды енгізуді жоққа шығару деген ұғымды тудырмайды.

Л. В. Занковтың басшылығындағы ғалымдардың бір тобы негізінен балалардың белсенді, дәл, іскер ойларын дамытуға септігін тигізетін неғұрлым тиімді әдістерді жасауға көңіл бөлді. Сонымен ғалымдардың пікірінше мектепте математиканы оқытуға реформа жасаудың басты міндеті қуанышты білім алуға жағдай жасау үшін мұғалім мен оқушылар арасындағы қарым-қатынасты қайта құру қажет деп есептеді. Олардың эксперименттік бағдарламада топтп жұмысты жиындар операциясынан бастау қарастырылады. Бұл бөлімге топтастыру, жинастыру және бір жиынның екі бөлігіндегі айырманы анықтау операцияларындағы әр түрлі жаттығулар енедіжәне осы жинастыру, топтастыру операцияларының ауытыру және біріктіру қасиеттерімен танысады. Сонан соң жиындар мен ішкі жиындарды санауға өтеді; цифраларымен жазба түрімен баспа түрін оқып үйренеді, бір жиынды жинастыру, топтастыру және санын анықтау мен жазуға жаттығады; 20-ға дейінгі сандарды қосу мен алуға оқып үйренеді, геометриялық фигуралармен және қарапайым өлшемдермен танысады, 100-ге дейінгі арифметикалық амалдарды оқып үйренеді.

Мектеп жасына дейінгі мекемелерде сабақ өткізудің теориялық дәрежесін көтеру қажеттілігіне байланысты, олар теориялық жағдай «математикалық құбылыстар курсындағы жаңадан кездесетін нәрселерге оқушыларды хабардар етіп отыруды қамтамасыз ете алатын» курсты оқытудың алғашқы кезеңінен бастап отырып, принципінде басқаша етіп құруды ұсынады. Оқылатын пәнді жаңаша, ғылыми тұрғыдан сипаттайтын, оқушылардың бойында сандық құбылыстарға жаңа баға беруді қалыптастыратын негізгі ұғымдарды арифметика курсында бөліп көрсеткен жөн. Авторлар балабақшада арифметиканың осындай құрастырушы ұғымы өлшем деп есептейді.

Өлшеуіш- сандық қатынастарға жанама баға беруге мүмкіндік жасайды. Соған негізделіп бірлік ұғымы енгізіледі. «Бірлік-бір нәрсе мен бірнеше нәрсенің өлшеміне тең болса, сол». әрекеттің негізгі түрі өлшеу, ал әр сан жекеленген нәрселерді жай санап шығу үшін емес, өлшенген нәрсенің нәтижесі ретінде қызмет етеді. өлшеу арқылы өлшеуіш ұғымы, ал оның негізінде бірлік ұғымы меңгеріледі. Сандық қатынастарға баға беруге эмпиризмдік жолмен келгенде теориялық жол ығыстырылып шығарылады.

Өлшеуіш ұғымы әрбір жаңа разрядты есептеудің жаңа өлшеуші болып табылатын, есептеудің ондық жүйесі жөніндегі ұғымның қалыптасуына мүмкіндік береді. Ондық бұрыңғы өлшеуіштің он рет еселенген сияқты жаңа өлшеуіштен екіншісіне өтуі деп түсінеді. Өлшеуіш ұғымын меңгеру оқушыларға сан ұғымын, сандармен орындалатын амалдарды түсінуге мүмкіндік береді.

«Балабабқшадағы тәрбие бағдарламасының» негізгі мазмұнын балалар бақшасы бағдарламасына сабақтастығы бар ма деген тұрғыдан қарастырып көрейік. Негізгі сабақтастықтар мыналар: қазіргі кезде бастауыш сыныптың бағдарламасында балаларды оқыту мен тәрбиелеу, оқушылардың танымдық қабілеттігін дамыту табиғи үйлестірілген, ал мұның өзі балалар бақшасының жұмыстарына да топ сипат, білімнің теориялық деңгейі арттырылып, балалар білімін іс жүзінде пайдалана білуін қалыптастыру, осыған байланысты сәйкес іскерліктер бақшасының өзінде-ақ балалардың ақыл ой даярлығын талап етеді.

Балалар элементар білім саласында мәнді нәрсені байқауға және ажырата білуге, жинақтаған білімдерін жалпылай және жүйелей білуге, оларды өзінің тұрмыстық және ойын әрекеттеріне пайдалана білуге, қарапайым ұғымдарды игеруге даяр болуға тиіс.

Мектепке дейінгі мекемелерде алғашқы онға дейінгі сандарды номерлеуден және қарапайым геометриялық фигуралармен танысудан басталады. Мектепте математиканы оқытуды қайта құру мектепке дайындау, балалар бақшасында математикалық білім бағдарламасын қайта құру жұмыстарын жаңадан құрастыру қажеттілігіне алып келдеді. Бұл бір жағынан мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл-ой мүмкіндіктерін терең оқып үйренуді, екінші жағынан мектепте жақсы оқу үшін қажет болатын жалпы дамуға қойылатын талаптарды ескере отырып, олардың математикалық материалды неғұрлым терең меңгеру мүмкіндіктерін зерттеуді талап етті.

Міне сондықтан қазіргі педагог қызметкерлердің борышы-ғылым дамуының заңдылықтарын түсініп қою ғана емес, сонымен қатар жаңа мәселелерді зерттеуге және ғылыми мәліметтерді тәжірибеде іске асыруға да барынша ат салысу. Зерттеулерге қарағанда балалар өз бетімен зат ерекшеліктерін тани алмайды, оның формасын бөлшектей білмейді. Балардың қөз және қол генезизі көрсетіп отырғандай балалар обьектінің бүкіл контурын жүйелі түрде бақылай алмайды, олар тек фигураның контуры бойымен көз жүгіртуді ғана меңгерген. Арине бұл процесс оның бастапқы сатысы. геометриялық фигуралардың қабылданылуын жеңілдеткен абзал.

Мектеп жасына дейінгі балаларға математиканың қарапайым элементтерін қалыптастыру барысында көптеген әдіс тәсілдер қолданылуы шарт: балаларға мүмкіндігінше геометриялық немесе кез- келген зат формасы немесе контуры бойынша нәрсені тексеру тәсілдерін ерте үйрету қажет. Бала жасы есейген сайын практика жүзінде модельдеу қажеттігі біртіндеп жойылады да, оның орнына фигураны көзбен көріп зертеу келеді.

Мектеп жасына дейінгі балалардың геометриялық фиггураларды қабылдауына жағдай жасайтын әдіс: дидактикалық ойындар үшін керекті ойыншық түрлерін:дөңгелек, квадрат, ұшбұрыш, тік төртбұрыш және тағы басқа геометриялық фигуралардың ойыншық түрінде болуы, логикалық жаттығулар мен есптер. Зат туралы түсініктерін қалыптастыру методикасының тағы бір ерекшелігі, балалар дамуының дара ерекшеліктері. Қайсыбір бала қарастырылып отырған обьектіге (затқа, геометриялық фигураларға ) көбірек қызығады, көріп отырғандарын сұрап білмек болады, оның қасиеттерін атамақ болып, айқындамақ болады. Ал басқа балалар тобы өздері қарастырмайды, тек ересек адамдардың айқанын тыңдап отырады, солардың көмегіне жүгінеді:бұндай балардың тобы үшін айтылған сөз негізгі болып саналады.

Көрнекі түрде оқыту - балалардың тиісті бақылауларына сүйеніп оқыту, бірақ көрнекі оқыту дегенді тек көрнекі құралдарды пайдаланып отыру деп түсінбеу керек. Көрнекілікпен оқыту арқылы білім сапасын арттырамыз, материалды жетік, терең әрі тез, жеңіл түсінуіне ықпал жасаймыз. К. Д. Ушинский көрнекілік әдіске психологиялық анализ жасай келе, көрнекілік тек көру сезіміне байланысты деген біржақты пікірді сынады. Себебі қандай нарсені болсада қабылдағанда сезім мүшелеріміз неғұрлым көбірек қатынасса зат және құбылыс жөніндегі қабылданбаған ұғым соғұрлым берік, тиянақты есте сақталады. Көрнекі құралдар арқылы балалар амалдың идеясында түсінетін болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.