Delphi ортасында жоба құру
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1. МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ ҚҰРАЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8
1.1 DELPHI ОРТАСЫ ЖАЙЛЫ МӘЛІМЕТ
DATABASE DЕSKITOP УТИЛИТАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
1.2 TTABLE, TDATASOURCE, TDВGRID КОМПАНЕНТТЕРІ.
КЕСТЕНІФОРМАҒА ШЫҒАРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
1.3 SQL СҰРЫНЫС ТІЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
2. ПРОГРАММАЛЫҚ ӨНІМНІҢ СИПАТТАМАСЫ
2.1 ЖОБАНЫ ҚҰРУ ЖОЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.2 ПРОГРАММА КОДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32
1. МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ ҚҰРАЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... .. 8
1.1 DELPHI ОРТАСЫ ЖАЙЛЫ МӘЛІМЕТ
DATABASE DЕSKITOP УТИЛИТАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
1.2 TTABLE, TDATASOURCE, TDВGRID КОМПАНЕНТТЕРІ.
КЕСТЕНІФОРМАҒА ШЫҒАРУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
1.3 SQL СҰРЫНЫС ТІЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
2. ПРОГРАММАЛЫҚ ӨНІМНІҢ СИПАТТАМАСЫ
2.1 ЖОБАНЫ ҚҰРУ ЖОЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.2 ПРОГРАММА КОДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32
Delphi – бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның бірте-бірте кеңейтіоген 2,3,4,5,6 – нұсқалары жарық көрді. Мысалы, 5-нұсқа 1999 жылы, 6-нұсқасы 2001 жылдың мамыр айында жарыққа шықты. 5,6-нұсқалардың бір – бірінен айырмашылығы жоқ. Екеуі де Windows 32 операциялық жүйенің негізінде дайындалған. Тек, Delphi 6, оған қоса, 1991 жылы жарық көрген, салыстырмалы арзан, Linex операциялық жүйесінің негізінде де жұмыс істей алады. Delphi 6 – да интернет үшін қосымшаларды дайындау мүмкіндігі кеңейтілген және бергілгендер қорымен жұмыс істеуде ұсынылып отырған кітап қарастырылмаған кейбір өзгешеліктер енгізілген.
Delphi – дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда компоненттік және объекктілі тәсілдер пайдаланылады. Компоненттік және объектілі тәсілдермәнісі жеңіл әрі қосымша кітапханасы программалау ортасында дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компонентер элементтерімен жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объекінің өңдеуге арналған үстеме программа құрылады. Delphi – де қолданылатын негізгі кітапхананы визуальды компоненттер кітапханасын (VCL, Visual Component Library) деп атайды. Компоненттер панелінде топ-тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті, стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонентті дайындап, оны осы панельге қосуына да болады.
Delphi екі түрде дайындалған: бірінші – күрделі қосымшаны бірлесіп дайындаушылар үшін (Delphi Client-Server), екіншісі – қалған программалаушылар емес, барлық Delphi – мен жұмыс істеушілерге арналған. Әдетте пайдаланылатын – екінші түрі.
Delphi – де пайдаланылатын оқиғалар түрі кластарға, компоненттерге меншіктелетін қасиеттер мәндері көп. Нақты есептерді шешу программаларды құруды үйрену арқылы ғана Delphi – де программалауды үйренуге де болады. Ол үшін программаларды іс-жүзінде орындап және оларға түрлі өрістер енгізіп, жаттығу да мүмкін. Жетістік тек тәжірибеге байланысты.
Delphi – дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда компоненттік және объекктілі тәсілдер пайдаланылады. Компоненттік және объектілі тәсілдермәнісі жеңіл әрі қосымша кітапханасы программалау ортасында дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компонентер элементтерімен жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объекінің өңдеуге арналған үстеме программа құрылады. Delphi – де қолданылатын негізгі кітапхананы визуальды компоненттер кітапханасын (VCL, Visual Component Library) деп атайды. Компоненттер панелінде топ-тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті, стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонентті дайындап, оны осы панельге қосуына да болады.
Delphi екі түрде дайындалған: бірінші – күрделі қосымшаны бірлесіп дайындаушылар үшін (Delphi Client-Server), екіншісі – қалған программалаушылар емес, барлық Delphi – мен жұмыс істеушілерге арналған. Әдетте пайдаланылатын – екінші түрі.
Delphi – де пайдаланылатын оқиғалар түрі кластарға, компоненттерге меншіктелетін қасиеттер мәндері көп. Нақты есептерді шешу программаларды құруды үйрену арқылы ғана Delphi – де программалауды үйренуге де болады. Ол үшін программаларды іс-жүзінде орындап және оларға түрлі өрістер енгізіп, жаттығу да мүмкін. Жетістік тек тәжірибеге байланысты.
1. А. Я. Архангельский «Работа с локальными базами данных в Delphi 5» Москва 2000.
2. В. Гофман, А. Хомоненко «Delphi 5» Санкт – Петербург 2001.
3. А. Я. Архангельский «100 компонентов общего назначения библиотеки Delphi 5» Москва 2000.
4. О. Камардинов, Х. Жантелі «Delphi 5 – 6», Шымкент 2002.
5. Бобровский С. «Delphi 5» Москва 2002.
6. Леонтьев В. «Delphi 5» Москва 1999.
7. Резимов Н. «Delphi» Москва 2000.
8. А. Я. Архангельский “Приемы программирования в Delphi”
Бином-Пресс • 2004
9. Веселов Е., Голованов М. “Создание компонентов в среде Delphi” Санкт- Петербург • 2004
10. Фленов М. “Библия Delphi” Санкт-Петербург • 2004
11. Суворов К. А. Черемных М. Н. “Справочник Delphi. Базовые классы”
Санкт-Петербург • 2003
12. Анатолий Хомоненко, Владимир Гофман “Самоучитель Delphi”
BHV-СПб • 2003
13. Елманова Н. З., Трепалин С. В., Тенцер А. “Delphi и технология”
Питер • 2003
14. Никита Культин “Delphi в задачах и примерах” Петербург • 2003
15. Фаронов В. В. “Delphi. Программирование на языке высокого уровня:
Учебник для вузов” Питер • 2003
16. А. Я. Архангельский “Приемы программирования в Delphi. Версии 5”
Бином • 2003
17. Создание приложений в Delphi Вильямс • 2003
18. Дарахвелидзе, Евгений Марков “Разработка Web-служб средствами
Delphi” BHV-СПб • 2003
2. В. Гофман, А. Хомоненко «Delphi 5» Санкт – Петербург 2001.
3. А. Я. Архангельский «100 компонентов общего назначения библиотеки Delphi 5» Москва 2000.
4. О. Камардинов, Х. Жантелі «Delphi 5 – 6», Шымкент 2002.
5. Бобровский С. «Delphi 5» Москва 2002.
6. Леонтьев В. «Delphi 5» Москва 1999.
7. Резимов Н. «Delphi» Москва 2000.
8. А. Я. Архангельский “Приемы программирования в Delphi”
Бином-Пресс • 2004
9. Веселов Е., Голованов М. “Создание компонентов в среде Delphi” Санкт- Петербург • 2004
10. Фленов М. “Библия Delphi” Санкт-Петербург • 2004
11. Суворов К. А. Черемных М. Н. “Справочник Delphi. Базовые классы”
Санкт-Петербург • 2003
12. Анатолий Хомоненко, Владимир Гофман “Самоучитель Delphi”
BHV-СПб • 2003
13. Елманова Н. З., Трепалин С. В., Тенцер А. “Delphi и технология”
Питер • 2003
14. Никита Культин “Delphi в задачах и примерах” Петербург • 2003
15. Фаронов В. В. “Delphi. Программирование на языке высокого уровня:
Учебник для вузов” Питер • 2003
16. А. Я. Архангельский “Приемы программирования в Delphi. Версии 5”
Бином • 2003
17. Создание приложений в Delphi Вильямс • 2003
18. Дарахвелидзе, Евгений Марков “Разработка Web-служб средствами
Delphi” BHV-СПб • 2003
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ...6
1. МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ ҚҰРАЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... 8
1.1 DELPHI ОРТАСЫ ЖАЙЛЫ МӘЛІМЕТ
DATABASE DЕSKITOP
УТИЛИТАСЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 16
1.2 TTABLE, TDATASOURCE, TDВGRID КОМПАНЕНТТЕРІ.
КЕСТЕНІФОРМАҒА
ШЫҒАРУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .18
1.3 SQL СҰРЫНЫС
ТІЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1
9
2. ПРОГРАММАЛЫҚ ӨНІМНІҢ СИПАТТАМАСЫ
2.1 ЖОБАНЫ ҚҰРУ
ЖОЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.2 ПРОГРАММА КОДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... .31
ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...32
КІРІСПЕ
Delphi – бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның
бірте-бірте кеңейтіоген 2,3,4,5,6 – нұсқалары жарық көрді. Мысалы, 5-нұсқа
1999 жылы, 6-нұсқасы 2001 жылдың мамыр айында жарыққа шықты. 5,6-
нұсқалардың бір – бірінен айырмашылығы жоқ. Екеуі де Windows 32 операциялық
жүйенің негізінде дайындалған. Тек, Delphi 6, оған қоса, 1991 жылы жарық
көрген, салыстырмалы арзан, Linex операциялық жүйесінің негізінде де жұмыс
істей алады. Delphi 6 – да интернет үшін қосымшаларды дайындау мүмкіндігі
кеңейтілген және бергілгендер қорымен жұмыс істеуде ұсынылып отырған кітап
қарастырылмаған кейбір өзгешеліктер енгізілген.
Delphi – дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда компоненттік
және объекктілі тәсілдер пайдаланылады. Компоненттік және объектілі
тәсілдермәнісі жеңіл әрі қосымша кітапханасы программалау ортасында
дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компонентер элементтерімен
жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объекінің өңдеуге арналған үстеме
программа құрылады. Delphi – де қолданылатын негізгі кітапхананы визуальды
компоненттер кітапханасын (VCL, Visual Component Library) деп атайды.
Компоненттер панелінде топ-тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті,
стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонентті дайындап, оны осы
панельге қосуына да болады.
Delphi екі түрде дайындалған: бірінші – күрделі қосымшаны бірлесіп
дайындаушылар үшін (Delphi Client-Server), екіншісі – қалған
программалаушылар емес, барлық Delphi – мен жұмыс істеушілерге арналған.
Әдетте пайдаланылатын – екінші түрі.
Delphi – де пайдаланылатын оқиғалар түрі кластарға, компоненттерге
меншіктелетін қасиеттер мәндері көп. Нақты есептерді шешу программаларды
құруды үйрену арқылы ғана Delphi – де программалауды үйренуге де болады. Ол
үшін программаларды іс-жүзінде орындап және оларға түрлі өрістер енгізіп,
жаттығу да мүмкін. Жетістік тек тәжірибеге байланысты.
Қазіргі кезде мәліметтерді жинау мен олардың өңдеудің автоматтайтыны
дамыған информациялық жүйесіз әртүрлі фирмалардың жұмыс істеуі мүмкін емес.
БҚ информацияның сақтауын қамтамасыз етеді және өзі белгілі заң
бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің жиынтығы болып табылады.
БҚБЖ – бұл БҚ құру, жүргізу және қолдану үшін арналған тіл және
бағдарламалық құралдардың жиынтығы. БҚБЖ өолдану түрі бойынша екіге
бөлінеді: дербес және көппайдаланушыларға арналған.
Қазіргі БҚБЖ – дің тіл тәсілдеріне кіреді:
● Мәліметтердің логикалық құрылымын сипаттауға арналған мәліметтер
сипаттау тілі.
● Мәліметтермен негізгі операцияларды жүргізуді қамтамасыз ететін
мәліметтермен манипуляция жасау тәсілі.
● БҚ құрылымын басқаратын, мәліметтермен манипуяция жасайтын және де
алысталған БҚ – нан мәліметтерді алу мүмкіндік беретін, құрылымын сұрастыру
тілі (Strustured Query Language, SQL).
● БҚ – на сұраныстыруды көрнекілі құру қамтамасыз ететін, бейнелеу
түріндегі сауал тілі. (Query By Example, QBE).
БҚ – дағы мәліметтерді өңдеу үшін қолданбалы бағдарламалар немесе
қосымшаларға арналған. Олар арқылы пайдаланушы БҚ басқарады және
мәліметтермен жұмыс істейді. Менің курстық жұмысымның аты Delphi 6
бағдарламалау ортасының жалпыға ортақ компоненттері.
Алдымен сіздерді мәліметтер қорылар басқару жүйелер туралы негізгі
түсініктермен таныстырамыз.
1. МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ ҚҰРАЛДАРЫ
Берілгендер қоры (БҚ) – құрылымы арнайы тәсіл бойынша ұйымдастырылған
берілген форматтағы файлдар жиынтығы. Файл негізінен кесте түрінде
дайындалады. Кестелерді дайындау, жылдам түрде олардан қажетті жазулар
тобын таңдау (шартты қанағаттандыратын сұраныс құру), оларды сақтау,
жазуларды редокциялау, жолын алып тастау, кестені басып шығару сияқты
орындалатын іс-әрекеттер – күрделі жұмыстар. Бұрын, мысалы Турбо Паскальда
БҚ кестесі берілгендер файлы ретінде құрылып онымен жұмыс істеу үшін
программаға арнайы процедуралар мен функциялар енгізілетін Соңғы кездерде
кестелерден тұратын БҚ құрып оларды өңдейтін көптеген программалар жүйесі
дайындалған. Оларды берілгендер қоры басқару жүйелері (БҚБЖ) деп аталады.
Белгілі БҚБЖ-лер.
Алғашқы кездерде қолданылып жүрген dBase-тің варианттары FoxPro,
Paradox, т.б. жүйелер MS DOS операциялық жүйесінде жұмыс істейтін және
программалауды да қажет етеді. Шағын бизнесті кішігірім мекемелерде
программалаудың көп қиындық туғызатыны белгілі.Осы себепті, соңғы жылдары
программалауды қажет ете бермейтін Microsoft Office (Windows) құрамына
кірістірілген Access сияқты жан-жақты мүмкіндікті БҚБЖ-лері жарық көрді.
Access – тің бірнеше нұсқалары баролардың ішінде соңғы жылдары шыққандары:
Access 97, Access 2000 (Access – кіру, еркін ену). Бұлар – жұмыс істеуге
жеңіл және анықтамалық жүйелері бойынша жетілдірілген күрделі программалар.
Форма қасиеттері:
Name (атау)- формаға берілген атау. Ол Delphi объектілерінің
(компоненттердің) негізгі қасиеттерінің бірі. Delphi-дің жұмыс істеу
кезінде ол объектіні осы атау бойынша ажыратып таниды. Delphi-дің іс
әрекеті атауынан (Form1) өзгертіп, басқа атау беруге болады. Форманың іс
әрекеті атауынан белгілі болуы үшін атауды мазмұнға жақын етіп енгізген
жөн. Мысалы, ол үшін қасиеттер терезесінен Name атауын таңдап, жаңа атауды
пернетақта арқылы теріп алсақ болғаны. Терілген атау Name жолының оң
қатарына жазылып қойылады.
Font (шрифт)- формаға енгізілген мәтін шрифтін орнату қасиеті. Оны таңдап,
оң жағында көрінген көп нүкте (...) түймесін шерткен кезде сұхбаттық шрифт
таңдау терезесі көрінеді(3-сурет). Терезеден , әдеттегідей, қажетті шрифт
типін, өлшемін таңдап ОК түймесін шерту керек.
3-сурет. Шрифт таңдау терезесі.
Caption (тақырып, бетіне жазу)- форма терезесінің тақырыбына енгізілген
мәтін. Алғашқы кезде қасиеттер терезесінің Caption қасиетіне тақырып үшін
Form1 сөзі енгізіліп қойылған. Оны “Наргиля” немесе басқа тақырыпқа
алмастыру Name қасиетіне мән меншіктеу тәсілі сияқты.
Color (түс) –форманың түсін орнату қасиеті. Ол таңдалған кезде оң жағында
тілсызық түймесі көрінеді. Тіл сызық түймесі- қасиеті мәнінің бірнеше
екенінің белгісі. Тіл сызық белгісін шерткен кезде мәндер (түстер) терезесі
ашылады. Тізімде көрінген қалаған түсті шерткен соң формаға сәйкес түске
боялып қойылады.
Width (ені) және Height (биіктігі)- пиксель өлшем бірлігімен берілген
форманың ені мен биіктігін орнату қасиеттері.
Кез келген программа program сөзімен басталатын проект файлы мен бір
не бірнеше модульдерден тұрады да, қолдан құрылатын программа модуль ішіне
енгізіледі. Проект файлы dpr. модуль pas. кеңейтілуі бойынша сақталады.
Проект файлын негізгі модуль деп атайды. Негізгі модульдің мазмұны
проектінің жалпы сипаттамасынан тұрады.
Программа терезесі екі терезеден құралады. Проект және редактор терезесі (4-
сурет)
Delphi іске қосылған кезде оны ол автоматты түрде дайындап шығады.
Негізгі модульге ерекше жағдайлардан басқа кездерде қосымша нұсқаулар
енгізудің қажеті жоқ.
Project1- негізгі модуль атауы. Проектіні дайындап, жаңа атау бойынша
сақтаған кезде ол соңғы атауға алмастырылып қойылады.
Формадан код терезесіне өту және код терезесінен формаға өту үшін Ғ12
клавишін басу жеткілікті.
4-сурет. Редактор терезесі.
Жасалынып жатқан программада көптеген компоненттер қолданылған.
Олар:
TDBEdit- ағымдық жазбаның жеке өрісінің мәнін редакторлауға мүмкіндік
беретін компанент. Пайдаланылатын қасиеттер TDBText компаненті секілді
және қосымша ReadOnly қасиеті көмегімен мәліметтерді редокторлауды
болдырмауға болады.
TLabel-жазба өрісінің мазмұнын бейнелейтін компанент.
T2Image компoненті- бұл компoнент көптеген программаларда суретті бейнелеу
анимациялық эффектілерді ұйымдастыру үшін қолданылады. Суретті енгізу үшін
Picture қасиеті пайдаланылады. Берілген сурет компанент облысына толық
болуы үшін Strich қасиетіне true мәнін енгіземіз.
ТDBRadioGroup-ауыстырып қосқыштар тобы компаненті өрістер мәндерінің
жиынын түрде бейнелеуге мүмкіндік береді. Әр бір мәнге сәйкес ауыстырып
қосқыш қоюға болады. Ауыстырып қосқыштар атауларының тізімі Items қасиетіне
енгізіледі. Ал оларға сәйкес өрістердің мәндері Valus қасиетіне
енгізіледі.
TDBNavigator- мәліметтер жиынын байланысқан көрсеткішті басқар мүмкіндігін
береді. DataSourse қасиетіне байланысты мәліметтер көзін көрсету қажет.
Егер форма бетіне осы мәлімет көзіне қатысты компаненттер бар болса, онда
олардың мазмұны Navigator кнопкаларын щерту кезінде өзгереді.
Компoнент келесі кнопкалардан тұрады:
- First жиындағы бірінші жазбаға ауысу.
- Prior алдыңғы жазбаға ауысу.
- Next келесі жазбаға ауысу.
- Last соңғы жазбаға ауысу.
- Insert көрсеткіш тұрған орнына жаңа жазба қосу.
-Delete ағымдық жазбаны өшіру.
- Edit ағымдық жазбаны редакциялау.
- Past кестеге енгізілген өзгерістерді сақтау.
-Cancel енгізілген өзгерістерді жою.
-Refresh кестені жаңалау.
1 TRadioButton- байланысты ауыстырп қосқыш компoненті. Формада оның
кемінде екеуі орнатылуы тиіс. Олар Checked (тексеру) қасиеті арқылы
анықталған тек екі күйде болуы мүмкін. True және False.
TPanel( панель)- компoненті формада орнатылған соң бетіне орнатылған
бірнеше компанентті байланысты бір топ ретінде топтастырушы ( контейнер
қызметін атқарушы) тік төртбұрышты объект ретінде пайдаланылады.
TВitBtn –ТВutton сияқты түйме компoненті. Айырмашылығы- ол формада
орнатылған соң, үстіне таңдалған сурет енгізіп қоюға болады.
TMemo- көп жолдық мәтіндік көріністі бейнелеуге орнатылған редактор. Мәтін
TStrings класының Lines қасиетінде сақталады. Мәтінді енгізу үшін
TStrings
List editor атауына арнайы редактор шақырылады.
TChecBox-бұл компoнент қандайда бір іс әрекетті қосу және сақтау үшін
пайдаланылады.
Компoнент форма бетіне орнатқаннан кейін , оның тақырыбын Caption қасиеті
арқылы өзгертуге болады.
Компoненттің негізгі қасиеті Checked деп аталады, және бұл қасиет жалауша
орнатылғанда true және жалауша алып тастағанда false мәніне ие болады.
TMaskEdit- компoненті мәтіндік өріске енгізілген шаблон бойынша
мәліметтер енгізу мүмкіндік береді. Форма бетіне орналастырылғаннан кейін,
оған маса құрылымын және өрістің бастапқы мәнін беру қажет.
TStaticNext- бұл компанент TLabel компoнентіне ұқсас, айырмашылығы
енгізілген мәтінді жақтауларға лауға мүмкіндік береді. Жақтауладың түрі
BorderStyle қасиетімен анықталады. Бұл қасиет тек үш мәннің берілсе ғана
ие болуы мүмкін.
SbsNone-жақтаусыз
SbsSingle-жақтау кәдімгі сызық түрінде
SbsSunken- жақтау енгізілген облыс секілді.
TSpudButton компoненті –программаға “жедел” кнопкаларды орнатуға мүмкіндік
береді. Сурет Gliph қасиетінен таңдалады.
TScroolBox компаненті- бұл компoнент бір формаға сырғытпа белдеушілер
( полоса прокрутки) орнатуға мүмкіндік береді.
DBText- TLabel компoненті секілді жеке жазба өрісінің мазмұнын бейнелеуге
мүмкіндік береді.
Құру үшін DataSourse қасиетімен мәліметтер көзі DataField қасиетімен
қажетті өрістің мәні орнатылады.
TDBListBox-тізімнен өрістің жаңа мәнін таңдауға арналған мүмкін болатын
мәндерді алдын-ала даярлап Items қасиетін енгізу қажет.
TDBCtrlGrid- компoненті TDBGrid компаненті секілді жұмыс атқарады,
айырмашылығы мәліметтерді нақты кестелік түрде ғана емес, еркін түрде де
орналастыруға мүмкіндік береді. Компoнент формаға орнатылғанда бірнеше
панельдер пайда болады. Алғашқы панель бол ал қалғандары штрихталған күйде
болады. Алғашқы панельмен жобаның нақты өрістерін бейнелеуге арналған
компoненттер орналастыру керек, және оларға DataField қасиетінің
көмегімен мәліметтер жиынының сәйкес өрістерімен байланыстырылуы қажет.
Жиынның аты автоматты түрде DataSourse қасиетіне енгізіліп қойылады.
Орналастырылатын компоненттердің қатарына TDBGrig, TDBRadioGroup,
TDBNavigator, TDBListBox секілді өрістің бірнеше мәндерін бейнелейтін
компоненттер кірмейді.
TDBChart- МҚ-нан алынған ақпаратты диаграмма және графика түрінде
көрсетуге арналған . Мәлімет көзі ретінде кесіл немесе сұраныс таңдалады.
Негізгі мәзір
Негізгі мәзір проектпен жұмыс істеу барысында барық инструменттерді шақыра
алады. Мәзір құрамындағы функцияларды қарастырайық:
File – файлдармен жұмыс істеуге арналған командалардан құралған мәзір. Жаңа
форманы, жаңа Frame(фрейм) және таңғы басқа проектке қосуға мүмкіншілік
береді, жаңа фацлды шаблон көмегімен құруға, жоюға, атын өзгертуге және
баспаға шығару, проектіні сақтауға жабуға, қай жерде сақтауға болады,
барлық проектілерде сақтауға, барлық ашылған проектілерді жабуға және
тағы басқа командалардан құралған.
Edit – атына байланысты , текстті редакторлау командалары орналасқан.
Айырбастау буферіне орналастыру және қою, буфердегі текстті қою және
редакторлау операцияларын доғарту, барлығын белгілеу және тағы басқа
командалардан құралған.
Search – текспен жұмыс істеуге арналған командалардан құралған, яғни оны
іздеу, ауыстыру, файлдарда іздеу және тағы басқа.
View –проектілерді басқару кезінде көп қолданылатын инструменттерді шақыру
және командаларды біріктіру үшін қолданылады. Яғни мынадай командалардан
құралған: Project Manager (Проект Менеджері), Translation Manager (DLL
тілінің менеджері), Object Inspector ( Инспектор объектісі), To-Do-List
(Есептің тізімі), Aligment Palette
( Компонттерді орналастыру терезесі), Browser (Зерттеу), Code Explorer (
Программаның жол көрсткіші), Component List (Компонеттердің тізімі),
Windows List (Терезлердің тізімі), және тағы басқалары.
Project – проектідегі модульдерді қосуға және алып тастауға арналған,
проектіні Reposiory –де (Объектілердің архиві) сақтау, проектіге
группаларды орналастыру, белгілі бір объект ретінде компилировать ету,
бүтіндей группалау, енгізілген кодтарды тексеру, олар туралы информацияны
шығарып беру, Web – қосымшасының қасиетін беріп және Web –серверге
экспорттеу, Options (проектілерді қасиеттер терезесі) элементтерін шақыру
үшін арналған командалар орналасқан.
Run -өңделген қосымшаны іске қосады, оларды өзгертуге болады, қадаммен
тексеру және тағы басқа командалар орналасқан.
Component –компоненттерді орнатуға арналған, Active Х компонентін
импорттау, жаңа компоненттерді және шаблондық компоненттерді құру,
пакеттерді редактірлеу, компоненттердің палитрасын орнатуға арналған
командалардан құралған.
Database – мәліметтер қорымен жұмыс істейтін утилитерді шақырып беретін
командалардан құралған.
Tools – Delphi орталығындағы жұмыс істейтін қасиеттер орнатуға, проектімен
жұмыс істеу барысында қосымша утилиттерді қосуға және алып тастауға
арналған командалар орналасқан.
Help – Delphi жүйесіндегі анықтаманы шақыруға арналған командалар
орналасқан.
Delphi программасының қолданбалы программалар және берілгендер қорын құру
үшін қолданылатын компоненттердің қасиеттері
Delphi-де дайындалған программа проект (жоба) деп аталады. Форма-
программаны дайындау алдындағы ашылатын, программаның сұхбаттық терезесі.
Delphi алғашқы рет іске қосылғанда форма Form1 атауымен (тақырыбымен)
көрінеді. (1-сурет).
Құрылатын программада пайдалану үшін формада түрлі компоненттер
пайдаланылады. Негізгі компоненттердің кейбірі Access берілгендер қоры
жүйесінде пайдаланылатын элементтер панеліне енгізілген түймелер сияқты.
Олар Delphi терезесінің компоненттер палитрасына орналастырылған.
Кей жағдайларда экранда форма көрінбеуі мүмкін. Оны шығару үшін View-
Forms командасын беру жеткілікті.
Форманың және формаға енгізілетін компоненттердің түрлі қасиеттері бар.
Қасиет-айнымалылардың ерекше түрі. Олар объектінің түрлі мүмкіндіктерін
сипаттап, ағымдық күін анықтайды. Мысалы, форма қасиеттерінің мәндері-
форма тақырыбының мәтіні, өлшемі, экранда орналасуы, түсі т.б. Delphi іске
қомылған кезде форма қасиеттеріне алғашқы сәйкес мәедер меншіктеліп
қойылады.
Форманы не онда орнатылған компонетті программа құру үшін дайындау оның
кейбір қасиеттерінің мәндерін өзгертуден басталады. Қасиеттер тізімі
Объект Инспектор (Object Inspector) терезесіне енгізілген. Тізімді
инспектор терезесінің жоғарғы қатарына таңдалған объект атауы да жазылып
қойылады. Мысалы, Delphi іске қосылған кезде форманың ашылған қасиеттер
терезесі 1-суретте көрсетілген. Терезенің екі қосымша беті бар: Properties
(Қасиеттер) және Events (Оқиғалар). Терезеашылған бағанда енгізілген
жазулардан тұратын оның Properties бөлімі ашулы тұрады. (1-сурет). Бірінші
бағанда көрінетіндер- қасиет атауы, екінші бағанға сәйкес жазылғандар-
олардың мәндері.
Кесте жөнінде. Кестеде берілгендер адресі жолдар мен бағандар қиылысы
арқылы анықталады. Бағанды өріс деп, жолды жазу деп те атайды.
БҚ кестенің өрістер құрылымы жөнінде ескеретін ерекшеліктер:
* өріс атаулары бірегей (кайталанбайтын) болуы тиіс. Атау үшін
әріптерден басталатын цифрлар тізбегін алуға болады
* әр өріске бір типті ғана берілгендерді (мәліметтерді) енгізу мүмкін
(Excel – де бұл міндетті емес болатын), Типтер мәтіндік, сандық, логикалық,
ақшалық, датауақыт, т.б. болып, бірнеше түрге бөлінеді
* жазуда кейбір өрістер толтырылмауы мүмкін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ...6
1. МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ ҚҰРАЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... 8
1.1 DELPHI ОРТАСЫ ЖАЙЛЫ МӘЛІМЕТ
DATABASE DЕSKITOP
УТИЛИТАСЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 16
1.2 TTABLE, TDATASOURCE, TDВGRID КОМПАНЕНТТЕРІ.
КЕСТЕНІФОРМАҒА
ШЫҒАРУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .18
1.3 SQL СҰРЫНЫС
ТІЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1
9
2. ПРОГРАММАЛЫҚ ӨНІМНІҢ СИПАТТАМАСЫ
2.1 ЖОБАНЫ ҚҰРУ
ЖОЛДАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.2 ПРОГРАММА КОДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... .31
ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...32
КІРІСПЕ
Delphi – бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның
бірте-бірте кеңейтіоген 2,3,4,5,6 – нұсқалары жарық көрді. Мысалы, 5-нұсқа
1999 жылы, 6-нұсқасы 2001 жылдың мамыр айында жарыққа шықты. 5,6-
нұсқалардың бір – бірінен айырмашылығы жоқ. Екеуі де Windows 32 операциялық
жүйенің негізінде дайындалған. Тек, Delphi 6, оған қоса, 1991 жылы жарық
көрген, салыстырмалы арзан, Linex операциялық жүйесінің негізінде де жұмыс
істей алады. Delphi 6 – да интернет үшін қосымшаларды дайындау мүмкіндігі
кеңейтілген және бергілгендер қорымен жұмыс істеуде ұсынылып отырған кітап
қарастырылмаған кейбір өзгешеліктер енгізілген.
Delphi – дің негізгі ерекшелігі – онда қосымша құруда компоненттік
және объекктілі тәсілдер пайдаланылады. Компоненттік және объектілі
тәсілдермәнісі жеңіл әрі қосымша кітапханасы программалау ортасында
дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компонентер элементтерімен
жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объекінің өңдеуге арналған үстеме
программа құрылады. Delphi – де қолданылатын негізгі кітапхананы визуальды
компоненттер кітапханасын (VCL, Visual Component Library) деп атайды.
Компоненттер панелінде топ-тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті,
стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонентті дайындап, оны осы
панельге қосуына да болады.
Delphi екі түрде дайындалған: бірінші – күрделі қосымшаны бірлесіп
дайындаушылар үшін (Delphi Client-Server), екіншісі – қалған
программалаушылар емес, барлық Delphi – мен жұмыс істеушілерге арналған.
Әдетте пайдаланылатын – екінші түрі.
Delphi – де пайдаланылатын оқиғалар түрі кластарға, компоненттерге
меншіктелетін қасиеттер мәндері көп. Нақты есептерді шешу программаларды
құруды үйрену арқылы ғана Delphi – де программалауды үйренуге де болады. Ол
үшін программаларды іс-жүзінде орындап және оларға түрлі өрістер енгізіп,
жаттығу да мүмкін. Жетістік тек тәжірибеге байланысты.
Қазіргі кезде мәліметтерді жинау мен олардың өңдеудің автоматтайтыны
дамыған информациялық жүйесіз әртүрлі фирмалардың жұмыс істеуі мүмкін емес.
БҚ информацияның сақтауын қамтамасыз етеді және өзі белгілі заң
бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің жиынтығы болып табылады.
БҚБЖ – бұл БҚ құру, жүргізу және қолдану үшін арналған тіл және
бағдарламалық құралдардың жиынтығы. БҚБЖ өолдану түрі бойынша екіге
бөлінеді: дербес және көппайдаланушыларға арналған.
Қазіргі БҚБЖ – дің тіл тәсілдеріне кіреді:
● Мәліметтердің логикалық құрылымын сипаттауға арналған мәліметтер
сипаттау тілі.
● Мәліметтермен негізгі операцияларды жүргізуді қамтамасыз ететін
мәліметтермен манипуляция жасау тәсілі.
● БҚ құрылымын басқаратын, мәліметтермен манипуяция жасайтын және де
алысталған БҚ – нан мәліметтерді алу мүмкіндік беретін, құрылымын сұрастыру
тілі (Strustured Query Language, SQL).
● БҚ – на сұраныстыруды көрнекілі құру қамтамасыз ететін, бейнелеу
түріндегі сауал тілі. (Query By Example, QBE).
БҚ – дағы мәліметтерді өңдеу үшін қолданбалы бағдарламалар немесе
қосымшаларға арналған. Олар арқылы пайдаланушы БҚ басқарады және
мәліметтермен жұмыс істейді. Менің курстық жұмысымның аты Delphi 6
бағдарламалау ортасының жалпыға ортақ компоненттері.
Алдымен сіздерді мәліметтер қорылар басқару жүйелер туралы негізгі
түсініктермен таныстырамыз.
1. МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫН ҚҰРУ ҚҰРАЛДАРЫ
Берілгендер қоры (БҚ) – құрылымы арнайы тәсіл бойынша ұйымдастырылған
берілген форматтағы файлдар жиынтығы. Файл негізінен кесте түрінде
дайындалады. Кестелерді дайындау, жылдам түрде олардан қажетті жазулар
тобын таңдау (шартты қанағаттандыратын сұраныс құру), оларды сақтау,
жазуларды редокциялау, жолын алып тастау, кестені басып шығару сияқты
орындалатын іс-әрекеттер – күрделі жұмыстар. Бұрын, мысалы Турбо Паскальда
БҚ кестесі берілгендер файлы ретінде құрылып онымен жұмыс істеу үшін
программаға арнайы процедуралар мен функциялар енгізілетін Соңғы кездерде
кестелерден тұратын БҚ құрып оларды өңдейтін көптеген программалар жүйесі
дайындалған. Оларды берілгендер қоры басқару жүйелері (БҚБЖ) деп аталады.
Белгілі БҚБЖ-лер.
Алғашқы кездерде қолданылып жүрген dBase-тің варианттары FoxPro,
Paradox, т.б. жүйелер MS DOS операциялық жүйесінде жұмыс істейтін және
программалауды да қажет етеді. Шағын бизнесті кішігірім мекемелерде
программалаудың көп қиындық туғызатыны белгілі.Осы себепті, соңғы жылдары
программалауды қажет ете бермейтін Microsoft Office (Windows) құрамына
кірістірілген Access сияқты жан-жақты мүмкіндікті БҚБЖ-лері жарық көрді.
Access – тің бірнеше нұсқалары баролардың ішінде соңғы жылдары шыққандары:
Access 97, Access 2000 (Access – кіру, еркін ену). Бұлар – жұмыс істеуге
жеңіл және анықтамалық жүйелері бойынша жетілдірілген күрделі программалар.
Форма қасиеттері:
Name (атау)- формаға берілген атау. Ол Delphi объектілерінің
(компоненттердің) негізгі қасиеттерінің бірі. Delphi-дің жұмыс істеу
кезінде ол объектіні осы атау бойынша ажыратып таниды. Delphi-дің іс
әрекеті атауынан (Form1) өзгертіп, басқа атау беруге болады. Форманың іс
әрекеті атауынан белгілі болуы үшін атауды мазмұнға жақын етіп енгізген
жөн. Мысалы, ол үшін қасиеттер терезесінен Name атауын таңдап, жаңа атауды
пернетақта арқылы теріп алсақ болғаны. Терілген атау Name жолының оң
қатарына жазылып қойылады.
Font (шрифт)- формаға енгізілген мәтін шрифтін орнату қасиеті. Оны таңдап,
оң жағында көрінген көп нүкте (...) түймесін шерткен кезде сұхбаттық шрифт
таңдау терезесі көрінеді(3-сурет). Терезеден , әдеттегідей, қажетті шрифт
типін, өлшемін таңдап ОК түймесін шерту керек.
3-сурет. Шрифт таңдау терезесі.
Caption (тақырып, бетіне жазу)- форма терезесінің тақырыбына енгізілген
мәтін. Алғашқы кезде қасиеттер терезесінің Caption қасиетіне тақырып үшін
Form1 сөзі енгізіліп қойылған. Оны “Наргиля” немесе басқа тақырыпқа
алмастыру Name қасиетіне мән меншіктеу тәсілі сияқты.
Color (түс) –форманың түсін орнату қасиеті. Ол таңдалған кезде оң жағында
тілсызық түймесі көрінеді. Тіл сызық түймесі- қасиеті мәнінің бірнеше
екенінің белгісі. Тіл сызық белгісін шерткен кезде мәндер (түстер) терезесі
ашылады. Тізімде көрінген қалаған түсті шерткен соң формаға сәйкес түске
боялып қойылады.
Width (ені) және Height (биіктігі)- пиксель өлшем бірлігімен берілген
форманың ені мен биіктігін орнату қасиеттері.
Кез келген программа program сөзімен басталатын проект файлы мен бір
не бірнеше модульдерден тұрады да, қолдан құрылатын программа модуль ішіне
енгізіледі. Проект файлы dpr. модуль pas. кеңейтілуі бойынша сақталады.
Проект файлын негізгі модуль деп атайды. Негізгі модульдің мазмұны
проектінің жалпы сипаттамасынан тұрады.
Программа терезесі екі терезеден құралады. Проект және редактор терезесі (4-
сурет)
Delphi іске қосылған кезде оны ол автоматты түрде дайындап шығады.
Негізгі модульге ерекше жағдайлардан басқа кездерде қосымша нұсқаулар
енгізудің қажеті жоқ.
Project1- негізгі модуль атауы. Проектіні дайындап, жаңа атау бойынша
сақтаған кезде ол соңғы атауға алмастырылып қойылады.
Формадан код терезесіне өту және код терезесінен формаға өту үшін Ғ12
клавишін басу жеткілікті.
4-сурет. Редактор терезесі.
Жасалынып жатқан программада көптеген компоненттер қолданылған.
Олар:
TDBEdit- ағымдық жазбаның жеке өрісінің мәнін редакторлауға мүмкіндік
беретін компанент. Пайдаланылатын қасиеттер TDBText компаненті секілді
және қосымша ReadOnly қасиеті көмегімен мәліметтерді редокторлауды
болдырмауға болады.
TLabel-жазба өрісінің мазмұнын бейнелейтін компанент.
T2Image компoненті- бұл компoнент көптеген программаларда суретті бейнелеу
анимациялық эффектілерді ұйымдастыру үшін қолданылады. Суретті енгізу үшін
Picture қасиеті пайдаланылады. Берілген сурет компанент облысына толық
болуы үшін Strich қасиетіне true мәнін енгіземіз.
ТDBRadioGroup-ауыстырып қосқыштар тобы компаненті өрістер мәндерінің
жиынын түрде бейнелеуге мүмкіндік береді. Әр бір мәнге сәйкес ауыстырып
қосқыш қоюға болады. Ауыстырып қосқыштар атауларының тізімі Items қасиетіне
енгізіледі. Ал оларға сәйкес өрістердің мәндері Valus қасиетіне
енгізіледі.
TDBNavigator- мәліметтер жиынын байланысқан көрсеткішті басқар мүмкіндігін
береді. DataSourse қасиетіне байланысты мәліметтер көзін көрсету қажет.
Егер форма бетіне осы мәлімет көзіне қатысты компаненттер бар болса, онда
олардың мазмұны Navigator кнопкаларын щерту кезінде өзгереді.
Компoнент келесі кнопкалардан тұрады:
- First жиындағы бірінші жазбаға ауысу.
- Prior алдыңғы жазбаға ауысу.
- Next келесі жазбаға ауысу.
- Last соңғы жазбаға ауысу.
- Insert көрсеткіш тұрған орнына жаңа жазба қосу.
-Delete ағымдық жазбаны өшіру.
- Edit ағымдық жазбаны редакциялау.
- Past кестеге енгізілген өзгерістерді сақтау.
-Cancel енгізілген өзгерістерді жою.
-Refresh кестені жаңалау.
1 TRadioButton- байланысты ауыстырп қосқыш компoненті. Формада оның
кемінде екеуі орнатылуы тиіс. Олар Checked (тексеру) қасиеті арқылы
анықталған тек екі күйде болуы мүмкін. True және False.
TPanel( панель)- компoненті формада орнатылған соң бетіне орнатылған
бірнеше компанентті байланысты бір топ ретінде топтастырушы ( контейнер
қызметін атқарушы) тік төртбұрышты объект ретінде пайдаланылады.
TВitBtn –ТВutton сияқты түйме компoненті. Айырмашылығы- ол формада
орнатылған соң, үстіне таңдалған сурет енгізіп қоюға болады.
TMemo- көп жолдық мәтіндік көріністі бейнелеуге орнатылған редактор. Мәтін
TStrings класының Lines қасиетінде сақталады. Мәтінді енгізу үшін
TStrings
List editor атауына арнайы редактор шақырылады.
TChecBox-бұл компoнент қандайда бір іс әрекетті қосу және сақтау үшін
пайдаланылады.
Компoнент форма бетіне орнатқаннан кейін , оның тақырыбын Caption қасиеті
арқылы өзгертуге болады.
Компoненттің негізгі қасиеті Checked деп аталады, және бұл қасиет жалауша
орнатылғанда true және жалауша алып тастағанда false мәніне ие болады.
TMaskEdit- компoненті мәтіндік өріске енгізілген шаблон бойынша
мәліметтер енгізу мүмкіндік береді. Форма бетіне орналастырылғаннан кейін,
оған маса құрылымын және өрістің бастапқы мәнін беру қажет.
TStaticNext- бұл компанент TLabel компoнентіне ұқсас, айырмашылығы
енгізілген мәтінді жақтауларға лауға мүмкіндік береді. Жақтауладың түрі
BorderStyle қасиетімен анықталады. Бұл қасиет тек үш мәннің берілсе ғана
ие болуы мүмкін.
SbsNone-жақтаусыз
SbsSingle-жақтау кәдімгі сызық түрінде
SbsSunken- жақтау енгізілген облыс секілді.
TSpudButton компoненті –программаға “жедел” кнопкаларды орнатуға мүмкіндік
береді. Сурет Gliph қасиетінен таңдалады.
TScroolBox компаненті- бұл компoнент бір формаға сырғытпа белдеушілер
( полоса прокрутки) орнатуға мүмкіндік береді.
DBText- TLabel компoненті секілді жеке жазба өрісінің мазмұнын бейнелеуге
мүмкіндік береді.
Құру үшін DataSourse қасиетімен мәліметтер көзі DataField қасиетімен
қажетті өрістің мәні орнатылады.
TDBListBox-тізімнен өрістің жаңа мәнін таңдауға арналған мүмкін болатын
мәндерді алдын-ала даярлап Items қасиетін енгізу қажет.
TDBCtrlGrid- компoненті TDBGrid компаненті секілді жұмыс атқарады,
айырмашылығы мәліметтерді нақты кестелік түрде ғана емес, еркін түрде де
орналастыруға мүмкіндік береді. Компoнент формаға орнатылғанда бірнеше
панельдер пайда болады. Алғашқы панель бол ал қалғандары штрихталған күйде
болады. Алғашқы панельмен жобаның нақты өрістерін бейнелеуге арналған
компoненттер орналастыру керек, және оларға DataField қасиетінің
көмегімен мәліметтер жиынының сәйкес өрістерімен байланыстырылуы қажет.
Жиынның аты автоматты түрде DataSourse қасиетіне енгізіліп қойылады.
Орналастырылатын компоненттердің қатарына TDBGrig, TDBRadioGroup,
TDBNavigator, TDBListBox секілді өрістің бірнеше мәндерін бейнелейтін
компоненттер кірмейді.
TDBChart- МҚ-нан алынған ақпаратты диаграмма және графика түрінде
көрсетуге арналған . Мәлімет көзі ретінде кесіл немесе сұраныс таңдалады.
Негізгі мәзір
Негізгі мәзір проектпен жұмыс істеу барысында барық инструменттерді шақыра
алады. Мәзір құрамындағы функцияларды қарастырайық:
File – файлдармен жұмыс істеуге арналған командалардан құралған мәзір. Жаңа
форманы, жаңа Frame(фрейм) және таңғы басқа проектке қосуға мүмкіншілік
береді, жаңа фацлды шаблон көмегімен құруға, жоюға, атын өзгертуге және
баспаға шығару, проектіні сақтауға жабуға, қай жерде сақтауға болады,
барлық проектілерде сақтауға, барлық ашылған проектілерді жабуға және
тағы басқа командалардан құралған.
Edit – атына байланысты , текстті редакторлау командалары орналасқан.
Айырбастау буферіне орналастыру және қою, буфердегі текстті қою және
редакторлау операцияларын доғарту, барлығын белгілеу және тағы басқа
командалардан құралған.
Search – текспен жұмыс істеуге арналған командалардан құралған, яғни оны
іздеу, ауыстыру, файлдарда іздеу және тағы басқа.
View –проектілерді басқару кезінде көп қолданылатын инструменттерді шақыру
және командаларды біріктіру үшін қолданылады. Яғни мынадай командалардан
құралған: Project Manager (Проект Менеджері), Translation Manager (DLL
тілінің менеджері), Object Inspector ( Инспектор объектісі), To-Do-List
(Есептің тізімі), Aligment Palette
( Компонттерді орналастыру терезесі), Browser (Зерттеу), Code Explorer (
Программаның жол көрсткіші), Component List (Компонеттердің тізімі),
Windows List (Терезлердің тізімі), және тағы басқалары.
Project – проектідегі модульдерді қосуға және алып тастауға арналған,
проектіні Reposiory –де (Объектілердің архиві) сақтау, проектіге
группаларды орналастыру, белгілі бір объект ретінде компилировать ету,
бүтіндей группалау, енгізілген кодтарды тексеру, олар туралы информацияны
шығарып беру, Web – қосымшасының қасиетін беріп және Web –серверге
экспорттеу, Options (проектілерді қасиеттер терезесі) элементтерін шақыру
үшін арналған командалар орналасқан.
Run -өңделген қосымшаны іске қосады, оларды өзгертуге болады, қадаммен
тексеру және тағы басқа командалар орналасқан.
Component –компоненттерді орнатуға арналған, Active Х компонентін
импорттау, жаңа компоненттерді және шаблондық компоненттерді құру,
пакеттерді редактірлеу, компоненттердің палитрасын орнатуға арналған
командалардан құралған.
Database – мәліметтер қорымен жұмыс істейтін утилитерді шақырып беретін
командалардан құралған.
Tools – Delphi орталығындағы жұмыс істейтін қасиеттер орнатуға, проектімен
жұмыс істеу барысында қосымша утилиттерді қосуға және алып тастауға
арналған командалар орналасқан.
Help – Delphi жүйесіндегі анықтаманы шақыруға арналған командалар
орналасқан.
Delphi программасының қолданбалы программалар және берілгендер қорын құру
үшін қолданылатын компоненттердің қасиеттері
Delphi-де дайындалған программа проект (жоба) деп аталады. Форма-
программаны дайындау алдындағы ашылатын, программаның сұхбаттық терезесі.
Delphi алғашқы рет іске қосылғанда форма Form1 атауымен (тақырыбымен)
көрінеді. (1-сурет).
Құрылатын программада пайдалану үшін формада түрлі компоненттер
пайдаланылады. Негізгі компоненттердің кейбірі Access берілгендер қоры
жүйесінде пайдаланылатын элементтер панеліне енгізілген түймелер сияқты.
Олар Delphi терезесінің компоненттер палитрасына орналастырылған.
Кей жағдайларда экранда форма көрінбеуі мүмкін. Оны шығару үшін View-
Forms командасын беру жеткілікті.
Форманың және формаға енгізілетін компоненттердің түрлі қасиеттері бар.
Қасиет-айнымалылардың ерекше түрі. Олар объектінің түрлі мүмкіндіктерін
сипаттап, ағымдық күін анықтайды. Мысалы, форма қасиеттерінің мәндері-
форма тақырыбының мәтіні, өлшемі, экранда орналасуы, түсі т.б. Delphi іске
қомылған кезде форма қасиеттеріне алғашқы сәйкес мәедер меншіктеліп
қойылады.
Форманы не онда орнатылған компонетті программа құру үшін дайындау оның
кейбір қасиеттерінің мәндерін өзгертуден басталады. Қасиеттер тізімі
Объект Инспектор (Object Inspector) терезесіне енгізілген. Тізімді
инспектор терезесінің жоғарғы қатарына таңдалған объект атауы да жазылып
қойылады. Мысалы, Delphi іске қосылған кезде форманың ашылған қасиеттер
терезесі 1-суретте көрсетілген. Терезенің екі қосымша беті бар: Properties
(Қасиеттер) және Events (Оқиғалар). Терезеашылған бағанда енгізілген
жазулардан тұратын оның Properties бөлімі ашулы тұрады. (1-сурет). Бірінші
бағанда көрінетіндер- қасиет атауы, екінші бағанға сәйкес жазылғандар-
олардың мәндері.
Кесте жөнінде. Кестеде берілгендер адресі жолдар мен бағандар қиылысы
арқылы анықталады. Бағанды өріс деп, жолды жазу деп те атайды.
БҚ кестенің өрістер құрылымы жөнінде ескеретін ерекшеліктер:
* өріс атаулары бірегей (кайталанбайтын) болуы тиіс. Атау үшін
әріптерден басталатын цифрлар тізбегін алуға болады
* әр өріске бір типті ғана берілгендерді (мәліметтерді) енгізу мүмкін
(Excel – де бұл міндетті емес болатын), Типтер мәтіндік, сандық, логикалық,
ақшалық, датауақыт, т.б. болып, бірнеше түрге бөлінеді
* жазуда кейбір өрістер толтырылмауы мүмкін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz