Түркі халықтарының XIY-XYIII ғасырдың I жартысындағы орналасуы, тілі, діни сенімі, демографиялық және антрополгиялық құрамы

1.Түркі халықтарының ХІҮ.ХҮІІІ ғасырдың І жартысындағы орналасуы,
2. Тілі
3. Діни сенім
4. Демографиялық және антрополгиялық құрамы

Еуразияда түркі тілдес халықтар қоныстанған жер аумағы солтүстік-шығыста сонау Мұзды мұхиттан оңтүстік-батыста Босфор шығанағына дейінгі, шамамен алғанда 13-14 млн. Шаршы километр аймақты алып жатыр.
Түркі тілдес халықтар Еуропа мен Азияда қатар қоныстанып, Шығыс пен Батысты байланыстырып тұрған ежелгі көшпелі қауымнан құралғаны тарихтан белгілі. Осыншама кең байтақ өлкеде көшіп- қонған олар оңтүстік- шығысында қытайлармен, солтүстік-батысында славяндармен, ал оңтүстігінде парсылармен шектесіп, олардың отырықшы мәдениетінің арасына дәнекер бола отырып, өздері де жан- жақты дамыды.
Түркі тілдес халықтарының ежелден мекендеп, қалыптасқан жері- Еуразияның дәл кіндік тұсы, атап айтқанда, Орталық Азия, Оңтүстік Сібір, Еділ бойы және Орал өңірі. Қазір бұл жерде 40 түркі тілдес ұлттар мен ұлыстардың 25-інен астамы тұрып жатыр.
Осыдан бірнеше жүздеген, тіпті бірнеше мың жылдай бұрын жаугершлік немесе ауа көшу салдарынан көшпелі түркілердің Шығыс Сібірдің солтүстігінде және Азия мен Қаптауда жаңа қоныстану аймақтары пайда болды. Соңғы қоныстанған мекендері алдыңғысына қарағанда үш есе кіші болғанымен, өмір сүруге қолайлы және жылы болғандықтан, онда қазір түркі тілдес халықтардың жартысынан астамы мекендейді. Түрік халықтары сонымен бірге саны көп басқа халықтар арасында, мысалы Иранның тау жағында, Солтүстік Қаптауда, Балқан түбегінде және Дунай мен Дон өзендерінің аралығында шағын топтар құрап орналасқан. Түркілер Иран мәдениетімен сусындағанымен, өз тілдерін, өз елдігін сақтады.Түркі және мұсылман әдебиетінің орталығы ХІІ ғасырға дейін Қашқария болды. ХІІ ғасырда Сырдарияның орта және төменгі тұсында орналасқан Хорезм осындай орталыққа айналды. Мұнда пайда болған әдеби қозғалыс монғолдар шапқыншылығы тұсында да жалғаса берді. Мұнда шағатай әдеби тіл деп аталатын тіл парсы тілімен жарыса қолданылды. «Шағатай» деген термин болмай тұрған кезде Хорезмде туған авторлар ХІҮ ғасырдың басында араб, парсы, түркі тілдерінің поэзиядағы өзіне тән құндылықтарын салыстырды.