АҚ ‘Меланж’ зауытының жіп иіру цехында бөлінетін шаң мөлшері

1. Өнімнің тағайындалу аймағы және сипаттамасы

Тоқыма кәсіпорындарына келіп түсетін мақта, яғни иірім жіп алу үшін бастапқы шикізат болып есептелетін зат зауытқа киптерге сығымдалған күйде келеді. Зауытқа келіп түсетін мақта құрамында иіруге жарамссыз болып саналатын зиянды қоспалар және қоқыстар болады.

Иіру процесінің мақсаты болып қалыңдығы және құрылымы бойынша біртегіс үздіксіз өнімді - иірім жіпті - шатасқан талшықтар массасынан алу болып табылады. Иіру процесінің мәні талшықты өнімді түтіп және жарамсыз бөлшектерден тазартып, араластырып және ширату, және одан таспа құрылымдау, содан соң берілген қалыңдықта түзетіп және өңделіп жатқан иірім жіпке қажетті беріктікті беру үшін бұраудан тұрады.

Бұл процестің мәні бірнеше түту таспаларын құрастырудан және оларды берілген тығыздыққа дейін жуандатудан тұрады. Мұнда таспадағы талшықтарды түзету және паралелдетуден тұрады.

Құрастыру және керу процесі таспалы машиналдарда жүзеге асырылады, ол машиналар керу приборларымен жабдықталған. Жуандатылған жіпшелер воронкаға жиналады және жаңа таспаға құрылымданып және тазға жинақталады

Бірқалыпты таспаны алу үшін, таспалы машинаның әрбіріне келіп түсетін таспалар санын бірдей етіп сақтау қажет. Таспалар үзілген жағдайда, егер қоректендіру тарапынан болса, онда электрлік өздігінен тоқтату құралы арқылы машина автоматтыт тоқтатылады. Таспаларды жақсы түзету және талшықтар бірқалыптылығын арттыру үшін тізбекті орнатылған таспалы машиналардың бірнешеуін пайдаланады.

Таспаның бірқалыптылығы соңғы таспалы машинадан әрбір аусымда әрқайсысының ұзындығы 5 м құрайтын он сынама алынады. Сызықты тығыздығы бойынша мүмкін болатын ауытқу шамасы 1, 5 пайыздан аспауы қажет, массасы бойынша таспаның бірқалыпсыздығы бір метрлік қиындыларда - 1, 3 -2 пайыз болады. Таспаның сапасын таспалы машиналарда таспашы және мастер көмекшісі бақылайды.

Иірудің арналуы иіру агрегатына келіп түсетін жартылай фабрикатты (таспаны) иіру арқылы иірім жіп алудан тұрады. Иірудің мәні келіп түсетін таспаны белгілі бір сызықты тығыздық мәніне дейін жуандатудан, алынатын иірім жіпке бұрау көмегімен берілген беріктікті беру және орау көмегімен белгілі бір ораманы түзуден: початка немесе бобина түзуден тұрады.

Иіру процесіне иірім жіпті алудың соңғы сатсы ретінде белгілі бір талаптар қойылады. Иіру процесі сәйкес технологиялық және тұтынушылық қасиеттерге ие жоғары сападағы иірім жіп алуды қамтамасыз етуі қажет.

Процесс мүмкіндігінше үздіксіз жүргізілуі қажет. Үзілгіштік жоғары болған кезде машинаның өнімділігі төмендеп және қалдықтар саны артады. Иіру машинасында талшықтардың жоғары үзілгіштігінде алынған иірім жіпті тоқыма өндірісінде өңдеу қиынға соғады.

Өнімді қалыңдату және құрылымдау әдістеріне байланысты, басқаша айтқанда иіру әдістеріне байланысты сақиналы (веретенді) және сақинасыз машиналар қазіргі уақыттарда тоқыма саласына кеңінен енгізілуде.

Иіру машиналары иіру кез - келген тәсілінде өнімді (таспаны немесе тегіс жіпті) 10 нан 100 дейінгі керуді қамтамасыз ететін әртүрлі конструкциядағы керу приборларымен жуандатуға арналған, және шумақтардан иірім жіптерді құрылымдау бұрау механизмі көмегімен жүзеге асырылады.

Мақта иіру өндірісінің соңғы өнімі болып кресты орамада цилиндрлік бобиналар түрінде алынатын біржіпті иірім жіп есептеледі.

Иірім жіп - бір - бірімен үйкеліс күші және бұралу күшімен бекітілген, ұзындығы бойынша таралған талшықтардан тұратын шексіз ұзын дене болып табылады.

Иірім жіп - карднды, гребенкалы және аппаратты болып бөлінеді.

Инелі түтілген иірім жіп - бөгде қоспалардан шляпалы кардо түтуші машинада біржола тазартылатын орта талшықты мақталардан өңделеді. Карданды иірім жіп ең таралған болып табылады. Оны көптеген маталарды және трикотажды бұйымдарды өңдеу үшін пайдаланады.

Гребенкалы иірім жіп - жұқа талшықты мақтадан өңделеді. Иіру өндірісі машиналар тізбегінде гребенкалы иірім жіптерді алуда шляпалы түту машинасынан басқа таспадағы талшық тазалығын және бірқалыптылығын жоғарылататын гребетүтуші машина пайдаланылады. Олардан шифон, вуаль, вольта, батист, поплин, репс және т. б., сонымен қатар тігіс жіптері дайындалады.

Аппаратты иірім жіп - төмен сорттағы мақталарды қоса отырып иіру өндірісі қалдықды талшықтарынан жасалады. Осы иірім жіпті алу үшін арналған өндіріс тізбегі үшін екітүімді аппарат пайдаланылады. Аппаратты иірім жіп борпылдақтығымен, мамықтығымен және төмен беріктігімен ерекшеленеді. Оны негізінен киімдік, жиһаздық - декоративті маталар және одеалолар жасау үшін қолданады.

Арналуы бойынша иірім келесідей бөлінеді:

• негізгі;
• маталар жасау үшін мойыншалық;
• трикотажды бұйымдар алу үшін трикотажды;
• сөтілмелі материалдар үшін арналған;
• тігіс жіптерін дайынду үшін арналған;
• кілемдік бұйымдар жасауға арналған.

Негіздік иірім жіп - матада жолақ бойында ораналасады, ал мойыншалық иірім жіп - көлденең бағытта орналасады. Негіздік иірім жіп жоғары беріктікке және серпімділікке ие болуы қажет, себебі ол тоқу процесінде көпретті қайталанатын күштер әсеріне ұшырайды және осы күштер әсеріне үзілусіз шыдас беруі қажет. Сондықтан негіздік иірім жіп сапасы жағынан жоғары және мойыншалық иірім жіппен салыстырғанда жоғары бұралушылыққа ие болуы қажет.

Трикотажды бұйымдарды трикотажды машиналарда өңдейді, мұнда иірім жіптер үлкен күштер әсеріне ұшырымайды. Бірақ ол белгілі бір беріктік пен серпімділікке ие болуы қажет. Күшті бұралған иірім жіп өру процесінде керу бәсеңдеген кезде трикотажда түйіндер түзуі мүмкін, және машинада инелердің сынуына алып келеді немесе өзі үзіліп кетуі мүмкін. Трикотажды бұйым негіздік жіп секілді сызықты тығыздыққа ие болады.

Е ліміздің тоқыма өнеркәсібінің ағымдағы жағдайын бағалау

Тоқыма өнеркәсібі табиғи, жасанды және синтетикалық талшықтарды иірім жіптерге және маталарға өңдеумен айналысатын жеңіл өнеркәсіп топтарын құрайды. Мемлекеттік классификаторға сай Қазақстан Республикасының тоқыма өндірісі экономикалық іскерліктің 3 түрінде көрсетілуі қажет.

Қазақстан Республикасы тоқыма өнеркәсібі сферасындағы экономикалық іскерлік түрлері

Табиғи талшықтардан жасалатын тоқыма иірім жіптер нарығы

Табиғи талшықтардан жасалатын тоқыма иірім жіптердің көлемі Қазақстанда 2005 жылы 4165 тонна құрады.

2005 жылғы ҚР тьоқыма иірім жіптерінің экспорты және импорты және өндірілу көлемі

Иірім жіптердің 99 пайызы табиғи талшықтар (мақта) негізінде жасалады.

Қаақстан Республикасында өндірілетін табиғи талшықтардан жасалған иірім жіптердің 17, 9% мөлшері экспортқа шығарылады, 82, 1 пайызы маталар, трикотажды бұйымдар, кілемдер және басқа да тоқыма маталар өндірісінде пайдаланылады.

Қазіргі уақыттта АҚ «Меланж» өнімдері жергілікті нарықта таралуда, және Туркияға, Оңтүстік Кореяға, Нидерландыға, Германияға, Латвияға, Украинаға, Ресейге, Италияға, Португалияға, Хорватияға Польшаға таралуда.

6. Өнім көрсеткіштерінің номенклатурасы

Тұтас алғанда мақта талшығының келесі сапа көрсеткіштерін және оның түсі және ластанғандық дәрежесі бойынша жағдайларын өлшеп және есептейді.

Микронейер - Microaire (Mic) - мақта талшығының талшық сынамасыныңм ауа өткізушілігі бойынша анықталатын жуандығының және пісіп жетілгендігінің сипаттамасы.

Жоғарғы орташа ұзындығы - Upper Half Mean Length (UHM) - дюймде немесе миллиметр түрінде өрнектелген сыналатын сынаманың массасы бойынша жартысын қамтитфын талшықтардың орташа ең ұзын мөлшері.

Штапельді ұзындық 1/32 дюйм - Staple Length 32 - nds (Staple) - қолмен жинақталған параллельді талшықтар штапельдері бойынша көзбен классификатормен анықталатын талшық ұзындығы, және бұл 1/32 дюймда (мысалы, 1 1/32), не болмаса код арқылы өрнектеледі, ол берілген мысалдағы 33 мөлшердегі 1/32 интервалдар мөлшеріне тең болып келеді.

Орташа ұзындығы - Mean Length (MЛ) - сынамадағы барлы талшықтардың орташа ұзындығы.

Ұзындығы бойынша бірқалыптылық индексі - Uniformity Index (Unf) - пайыз түрінде өрнектелетін жоғары орташа ұзындыққа талшықтардың орташа ұзындығының қатынасымен анықталатын сипаттама болып табылады.

Қысқа талшықтар индексі - Short Fiber Index (SҒІ) - ұзындығы 0, 5 дюймнан (12, 7 мм) қысқа болып келетін, пайыздық түрде өрнектелетін сынамадағы қысқа талшықтардың үлесі.

Шағылысу коэффициенті - Reflectenсе (Rd) - пайыз түрінде өрнектелетін мақта талшығы сынамасының сыналушы бетіндегі шағылысатын жарық сәулесінің мөлшері.

Сарылық дәрежесі - Yellowness (+b) - сынамалушы сынамадағы сарыны құрайтын талшық сарылық дәрежесі.

Трэш код - Trash Code (Т) - ласты қоспалар ауданын онға көбейту арқылы анықталатын мақта талшғының талшық емес қоспалармен ластанғандығының көрсеткіші.

Ласты қоспалардың ауданы - Trash area (Area) - НВІ жүйесінде құралдық түрде сынаманың бетін сканерлеу арқылы анықталатын, пайыздық

Әртүрлі типтегі мақта талшықтары класы ГОСТ талаптарына сай тағайындалуы мүмкін:

Мақта талшықтары кластарының сипттамасы

Сапа категориясын анықтау нәтижелері бойынша (құралдық немесе классерлік тәсілмен), киптер жаңадан маркіленуі тиіс.

Киптерді есептік сандық мәндер бойынша таңдау - категориялар, басқа тәсілдермен салыстырғанда әрбір кипті тіркеулік нөмірлеуді пайдалану қажеттігін болдырмайды.

Маркілеу киптерге шикізатті жеткізіп берушілермен сатудан алдын дайындау процесінде, сонымен қатар шикізаттық зертхана жұмысшыларымен сапаны талдау процесінде және шикізаттарды өңдеуге дайындау кезінде жүргізіледі.

Сапа категориясын анықтау үшін мақта талшығы сапалық сипаттамалары ұсынылатын диапазоны

Экстраұзынталшықты және 1 типтегі мақта талшықтары үшін

2 типтегі мақта талшығы үшін

3 типтегі мақта талшықтары үшін

4 типтегі мақта талшықтары үшін

5 тип мақта талшықтары үшін

6 типтегі мақта талшықтары үшін

7 типтегі мақта талшықтары үшін

Ескерту: (-) белгісі осы көрсеткіштер бойынша стандарттарда талаптар қойылмайтындығын білдіреді

8. Сапаны бақылаудағы статистикалық әдістері

Сапаны статикалық бақылаудың ең белгілі әдістерінің бірі ( Statistical Quality Control - SQC ) сапаны бақылаудың жеті құралы есептеледі, ол «сапа үйірмелерінде» Жапонияда кеңінен қолдау тапты, оған негіз болған жоғары тиімділігі және кәсіпорынның қатардағы жұмысшылары үшін мүмкіндігі, яғни қол жеткізудің қиын еместігі.

Жалпылама сапаның негізгі құралдары сапаны жетілдіру үшін жүйелі қадам ретінде әрекет етеді. Аталған әдіс келесі элементтерден тұрады:

1. Парето диаграммасы (Pareto diagram) ;
2. Исикаваның себеп - салдарлық диаграммасы (Cause and effect diagram) ;
3. Шашырату диаграммасы (Scatter diagram) ;
4. гистограмма (Histogram) ;
5. басқарушылықтың бақылау карталары (Control chart) ;
6. бақылау парақтары (Control leaf) ;
7. стратификациялау әдістері (мәліметтердің қабаттарға ажырауы) .

Шухарттың бақылау картасы сапаны статикалық бақылаудың негізгі құралдарының бірі болып табылады. Процесті уақытқа байланысты күзет қажет болған барлық жерлерде пайдаланылады және бақылаудан шыққанға дейін процеске әсер ете алады.

Мақсаты: жұмыс істеп тұрған процестің басқарылушылығын бағалауды жүзеге асыру. Статикалық басқарылатын процесс болған жағдайда - оның туындылануын бағалау. осуществлять оценку управляемости действующего процесса. Статикалық басқарылмайтын процесс болған жағдайда қабылданған шаралар тиімділігіне тексеру және түзетуші әрекеттерді жүргізуді жүзеге асыру болып табылады.

Процесті іске қосу периодында процесс мүмкіндіктерін бағалау, басқаша айтқанда техникалық талаптарды қанағаттандыру қабілетін бағалау болып табылады.

Мәні: бақылау карталары (бк) - процес барысын күзетуге мүмкіндік беретін және оған (сәйкес келетін қайтымды байланыстар көмегімен) процеске қойылатын талаптарды ауытқуын болдырмауға әрекеттер жасау.

Әрекет ету жоспарлары:

- көрсеткіштерді таңдау, таңдамалар жоспары, карталар типтері;

- мәліметтер жинау;

- таңдамалық статистикаларды есептеу, орталық тізбектер және бақылау шектерін құрастыру;

- бақылау картасын тұрғызу;

- процестің басқарылушылығын бағалау,

- жүйені жетілдіру;

- бақылау картасын қайта есептеу (қажет болған жағдайда) .

Қағида бойынша, процестерді талдау кезінде бақылау картасының әдісі гистрограммалармен және мәліметтерге қбаттарға ажырауымен әдістерімен бірге пайдаланылады.

Нәтижелер: процестің тиімділігі туралы шешімдер қабылдау үшін объективті ақпараттарды алу.

Артықшылықтары : ақау өнім шығарылу басталғанға дейін потенциальды проблемалардың бар екендігін көрсетеді.

Сапа көрсеткіштерін жоғарылатуға және оны қамтамасыз ету үшін жұмсалатын шығындарды төмендетуге мүмкіндік береді.

Кемшліктері : бақылау карталарын дұрыс және ұқыпты құрастыру күрделі мәселе болып табылады және белгілі бір білімдерді қажет етеді.

Шухарттың бақылау карталарын сапалық (жарамды немесе жарамсыз) және сапалық белгілері бой»ынша екі топқа бөлуге болады.

Сандық белгілері бойынша бақылау карталарының ішіндегі ең кең таралғаны (үздіксіз шамалар үшін) келесі бақылау карталары болып табылады:

- орташа мәндер және құлаштар ( х - R ) ;

- медиандар және құлаштар ( х - R ) ;

- дербес мәндер және сырғанаушы құлаштар ( х - mR ) .

Сапалық белгілері бойынша (дискретті шамалар үшін) - келесі бақылау карталары кеңінен таралған:

- таңдамадағы ақаулар/сәйкес еместіктер сандық үлесі ( p ) ;

- таңдамадағы ақау/сәйкесеместіктер саны ( pn ) ;

- таңдамадағы сәйкес еместіктер саны ( c ) ;

- өлшем бірліктеріне келетін сәйкес еместіктер сандық үлесі ( u ) .

Бақылау карталарын тұрғызу ережелері. Бақылау карталарын құрастыру кезінде ординаталар осіне бақыланатын параметрлер мәні түсіріліп және абсцисса осіне - сынаманы алу уақыты t (немесе оның нөмірі) түсіріледі.

Бақылау карталары үш сызықтан тұрады. Орталық линия (ОЛ) сапаның бақыланушы параметрінің қажетті орташа сипаттамалары болып келеді. Егер ( х - R ) - бұл карталар сәйкес карталарға салынған х и R , номиналды мәндері болып саналады.

Басқа екі сызық, бірі орталық сызықтың үстіндегісі - жоғарғы бақылау шегі (ЖБШ), ал екіншісі, орталық сызықтың астындағы сызық - төменгі бақылау шегі (ТБШ) болып саналады, яғни бақыланатын сипаттаманың мәндеріің мүмкін болатын өзгеру шектері болып табылады.

Ескерту. Кез - келген, айталық мейлі бастапқы тиімсіз бақылау картасы болсын, - технологиялық процесті бақылауда тәртіптер енгізудің құралы болып табылады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс