Нарықтық, экономикадағы кәсіпорын және оның жұмысын жоспарлау

Жоспар
Кіріспе

1. Кәсіпорын және кәсіпкерлік
2 Кәсіпорын түрлері мен нысандары
3 Шаруашылық серіктестік
4 Коммерциялық емес ұйымдар кәсіпорындары

Экономиканы дамытудың барлық көзеңдерінде кәсіпорын негізгi буын болып табылады, сондықтан нарықтық шаруашылық, жағдайында кәсіпорын экономикалық қызметтердің өзегі болып табылады, өндірілетін өнімнің көлемі мен ассортиментіне байланысты мәселелерді, сол сияқты басқа да өнімді өндіріп, оны өткізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді. Кәсіпорындар, негізінен, оқшауландырылған мүлік меншігі бар ұйым ретінде алынған заңды тұлғалардық белгілерін иеленеді.
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерлер мынадай қасиеттерді меңгеру қажет, яғни ынталы дербес жұмыс icтey, табыс табуға ден қою және қауіп-қатерге төзе білу, әpi мүліктік жауапкершілікте болу.
Егер кәсіпкерлік өнімді өндіріп шығаруға бағытталған болса, онда ол өндірістік кәсіпкерлікке жатады, ал егер кәсіпкерлік сату және сатып алу процестермен сипатталатын болса, онда ол коммерциялық кәсіпкерлік болып табылады. Егер қызмет көрсету құнды қағаздармен, валюта, ақшаны сатып алу және сатумен сипатталса, онда ол қаржылық кәсіпкерлік болып табылады. Соңғы жылдары кәсіпкерліктің консультативті түрі дамып келеді.
Ресурс деп экономикалық, игіліктерді өндіріп шығару үшін қолданылатын факторды атайды. Экономика¬лық ресурстарға тауар өндіру мен қызмет көрсетуде қолданылатын барлық табиғи ресурстар және адамдар өндіріп шығарған ресурстар жатады. Ресурстарды әр түрлi тәсілдермен жіктәуге болады:
- материалдық, ресурстар мен шикізаттық материалдар және капитал;
- адамдар ресурстары, еңбек және кәсіпкepлiк қызмет.
Kәciпкepлiк қасиетке ие бола отырып, кәсіпорын калай құрылады және ұйымдастырудың қандай заңды нысандары бар? Өз iciңдi ұйымдастыру үшін және оны қорғау мен қолдауда мемлекет кәсіпкерлік қызмет тәyeлciздiгiн қамтамасыз eтедi.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

НАРЫҚТЫҚ, ЭКОНОМИКАДАҒЫ КӘСІПОРЫН ЖӘНЕ ОНЫҢ ЖҰМЫСЫН ЖОСПАРЛАУ

1.1. Кәсіпорын және кәсіпкерлік

Осы тақырыпты оқи отырып, төмендегідей ұғымдарға жауап аласыз:
- Кәсіпорын дегеніміз не?
- Өндірістің негізгі нысаны ретінде кәсіпорынның ерекшелігі.
Кәсіпорын жұмысының мақсаты.
Кәсіпорын мағынасы және түрлері.
Кәсіпорынның басты қасиеттері
Қазақстандағы кәсіпорындардың жіктелуі.
Кәсіпорын құру тәртібі.

Экономиканы дамытудың барлық көзеңдерінде кәсіпорын негізгi буын болып
табылады, сондықтан нарықтық шаруашылық, жағдайында кәсіпорын экономикалық
қызметтердің өзегі болып табылады, өндірілетін өнімнің көлемі мен
ассортиментіне байланысты мәселелерді, сол сияқты басқа да өнімді өндіріп,
оны өткізуді ұйымдастыру мәселелерін шешеді. Кәсіпорындар, негізінен,
оқшауландырылған мүлік меншігі бар ұйым ретінде алынған заңды тұлғалардық
белгілерін иеленеді.
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерлер мынадай қасиеттерді меңгеру
қажет, яғни ынталы дербес жұмыс icтey, табыс табуға ден қою және қауіп-
қатерге төзе білу, әpi мүліктік жауапкершілікте болу.
Егер кәсіпкерлік өнімді өндіріп шығаруға бағытталған болса, онда ол
өндірістік кәсіпкерлікке жатады, ал егер кәсіпкерлік сату және сатып алу
процестермен сипатталатын болса, онда ол коммерциялық кәсіпкерлік болып
табылады. Егер қызмет көрсету құнды қағаздармен, валюта, ақшаны сатып алу
және сатумен сипатталса, онда ол қаржылық кәсіпкерлік болып табылады. Соңғы
жылдары кәсіпкерліктің консультативті түрі дамып келеді.
Ресурс деп экономикалық, игіліктерді өндіріп шығару үшін қолданылатын
факторды атайды. Экономикалық ресурстарға тауар өндіру мен қызмет көрсетуде
қолданылатын барлық табиғи ресурстар және адамдар өндіріп шығарған
ресурстар жатады. Ресурстарды әр түрлi тәсілдермен жіктәуге болады:
- материалдық, ресурстар мен шикізаттық материалдар және капитал;
- адамдар ресурстары, еңбек және кәсіпкepлiк қызмет.
Kәciпкepлiк қасиетке ие бола отырып, кәсіпорын калай құрылады және
ұйымдастырудың қандай заңды нысандары бар? Өз iciңдi ұйымдастыру үшін және
оны қорғау мен қолдауда мемлекет кәсіпкерлік қызмет тәyeлciздiгiн
қамтамасыз eтедi.
Кәсіпорын түрлері мен нысандары. Егер кәсіпорын мақсаты пайда көру
болатын болса, онда ол коммерциялық ұйым, ал егер де кәсіпорын пайда керу
мақсатын көздейтін болса, онда ол коммерциялық емес ұйым болып табылады.
Кәсіпорынды меншік нысанына, өндіріс саласына, ұйымдастыру нысанына
және жұмысшылар санына байланысты ажыратуға болады.
Шаруашылық cyбъeктiлepi қызмет көрсету аясы (саласы) бойынша
ажыратылады, ол материалдық, және материалдық емес өндіріс салалары.
Материалдық өндіріс саласына өнеркәсіп кәсіпорындары, ауыл шаруашылығы,
құрылыс кәсіпорындары жатады. Ал, материалдық емес өндіріс саласының
epeкшеліктepi өнім шығаруда емес, қызмет көрсетуде болып табылады
(тұрмыстық, әлеуметтік, мәдени).
Өндipic саласында шаруашылық субъектілері өнеркәсіп орындары
(металлургиялық, химиялық, тоқыма және т.б.) және ауыл шаруашылығы (мал
шаруашылығы, көкөніс және т.б.) болып бөлінеді. Экономикалық қызмет бойынша
кәсіпорындар құрал-жабдықтарды және қолдану заттарын өндіріп шығаратын
болып бөлінеді.
Еңбек құралдарына әсер eтyi бойынша шаруашылық субъектілері кен өндіру
және қайта өңдеу болып ажыратылады.
Өндіретін өнім түрлерінің мөлшеріне байланысты мамандандырылған
кәсіпорын (шығарылатын тауарлар саны шектәулі) және көп профильді (әр түрлі
тауарлар өндіріп шығаратын) болып бөлінеді.
Шаруашылық субъектілерінің көлеміне байланысты ipi, орташа, шағын және
монополиялық кәсіпорындар болып бөлінеді. Кәсіпорын көлемі ондағы
жұмысшылар санына байланысты анықталады.
Ipi кәсіпорындар мынадай артықшылықтарымен ерекшеленеді.
- Өндірістің кең көлемділігі. Еңбектің бөлінуі және соның арқасында
еңбек өнімділігін арттыруды неғұрлым кеңінен пайдалануға мүмкіндік
туады;
- Ipi кәсіпорындар ресурстары ipi көлемде сатып алу нәтижесінде
тауарларға көтерме сауда жеңілдігін қамтамасыз етеді;
- Ipi кәсіпорындар ғылыми зерттәу және тәжірибелік-конструкторлық
бағдарламаға қаражат бөле отырып, шығындарын азайтып, тауар сапасын
жақсартып, соның нәтижесінде пайдасыныд көлeмiн арттыра алады.
Соңғы жылдары шағын бизнестің дамуы мынадай eкi жағдайды қажет етеді.
FTП дамуының ерекшеліктері, шағын бизнестің тиімді жұмыс icтeyiнe
сәйкес материалдық базамен қамтамасыз ету;
халық табысы мен қызмет көрсету аясының өсу жағдайына сәйкес
пайдаланушылар сұранысын сараптау.
Шағын бизнестің артықшылық мүмкіндігі нарықтық экономика
конъюнктурасының өзгеруіне икемді.
Ол пайдалану сұранысының төз арада өзгеруін көрceтiп, аумақтық және
салалық еңбек күшінің және капиталдың алмасуын жеңілдетеді. Шағын
кәсіпopындapдың көп болуы бәсекенің кең көлемде дамуын туғызады. Шағын
кәсіпорындар тауар және қызмет көрсету нарығында бәсеке туғыза отырып,
елдегі экономикалық және әлеуметтік жағдайга әcepiн тигізеді.
Шаруашылық субъектілер меншік түpлepiнiң көптігіне байланысты түрлі
ұйымдық-құқықтық нысандарда болады.
Ұйымдардың заңды нысандарының ең маңызды ерекшеліктері
- шаруашылық ұйымына қатысушылардың саны;
- шаруашылық субъектісінің басқару нысандары;
- пайда мен шығындарды реттәу;
- шаруашылық қызметінің материалдық негізін құрайтын мүлік көзi;
- қолданылатын капиталдың меншік иeci;
- мүліктік жауапкершілік шeгi.
Коммерциялық ұйымдар тек мынадай нысандарда болуы мүмкін:
- шаруашылық серіктестіктер;
- акционерлік қоғам;
- өндірістік кооператив;
- мемлекеттік кәсіпорын.
Коммерциялық емес ұйымдар мекеме, қоғамдық бірлестіктер, қоғамдық қор,
тұтыну кooпepaтивi, діни бірлестік нысандарында құрылады.
Шаруашылық серіктестік. Жарғылық капиталы құрылтайшылардың
(қатысушылардың) үлесіне (салымдарына) бөлiнгeн коммерциялық ұйым
шаруашылық серіктестік деп танылады. құрылтайшылардың салымдары арқылы
құрылған және өз қызметінің нәтижeciндe шаруашылық кәсіпкepлiкпeн шығарған
мүлкіне серіктестіктің мүлiк құқығы болады. Серіктестіктep толық
серіктестік, коммандиттің серіктестік, жауапкершілігі шектәулі серіктестік,
қосымша жауапкершілiкті серіктестік нысандарында құрылуы мүмкін.
Толық серіктестік - мүлік жеткіліксіз болған жағдайда қатысушылары
серіктестік міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық, мүлкімен ортақ,
жауапкершілікте болады. Азамат бip ғана толық серіктестіктің қатысушысы
бола алады.
Коммандиттiк серіктестік - серіктестіктің міндеттері бойынша өзінің
бүкіліл мүлікмен қосымша жауап беретін, серіктестіктердің мүлкіне салған
салымдардың жиынтығымен шектелетін бip немесе одан да көп қатысушыларды да
қамтитын және серіктестіктің кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыруға
қатыспайтын серіктестік болып танылады.
Жауапкершілігі шектәулі серіктестік (ЖШС) деп бip немесе бipнeшe адам
құрған, жарғылықты капиталы құрылтай құжаттарымен белгіленген мөлшерде
үлеске бөлінген серіктестікті атайды; жayaпкepшiлiгi шектәулі серіктестікке
қатысушылар оның міндеттері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің
қызметіне байланысты заңдарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде
тәуекел етеді.
Қосымша жауапкершіліктi серіктестік деп қатысушылары серіктестік
мiндeттeмeлepi бойынша өздерінің жарғылық капиталға салымдарымен жауап
беретін, ал бұл сомалар жеткіліксіз болған жағдайда өздеpiнe тиесілі
мүлікпен оған өздері иеленген мөлшерде енгізген салымдар арқылы жауап
беретін серіктестік танылады.

Акционерлік қоғам өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту
мақсатында акциялар шығаратын заңды тұлға болып танылады. Акционерлік
қоғамның акциокерлері зад актшершде көзделгеннен басқа жағдайда оның
міндеттері бойынша жауап бермейдх және қоғамның қызметіне байланысты
шығындарды өзіне тиесілі акциялар құнының шегінде көтереді.
Халықтың акционерлік қоғам деп өз капиталының мөлшері тиістi қаржы
жылына арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының
заңында бeлгiлeнгeн айлық есептік көрсеткіштің кеміне 1000000 еселенген
мөлшepiндeй болатын және акционерлерінің саны бес жүз және одан да көп
болатын қоғам танылады.
Өндірістік кооператив - азаматтардың бipлecкeн кәсіпкepлiк қызметі үшін
мүшелік негізінде олардың өз еңбегімен қатысуына және өндірістік кооператив
мүшелерінің мүліктік жарналарын бірлестіруіне негізделген epiктi бірлестік.
Кооператив мүшелері екеу-ден кем болмауы керек. бндірістік кооперативтің
мүшелері кооператив міндеттемелері бойынша өндірістік кооператив туралы
заңда көзделген мөлшер мен тәртіп бойынша қосымша (жәрдем беру)
жауаптылықта болады.
Мемлекеттік кәсіпорын. Мемлекеттік кәсіпорындарға жататындар:
- шаруашылық құқығына негізделген;
- жедел басқару құқығына негізделген (қазыналық кәсіпорын)
кәсіпорындар.
Коммерциялық емес ұйымдар кәсіпорындары. Оларға мекемелер, қоғамдық
бірлестіктер, қоғамдық қорлар, тұтыну кооперативтері, діни бірлестіктер,
заңды тұлғалардың қауымдастық (одақ) нысандарындағы бірлестіктepi жатады.
Шаруашылық субьектілері кооперация бойынша былай жіктеледі:
- өндіріс кооперативтері;
- тұтыну кооперативтері;
- жауапкершілігі шектәулі серіктестік;
- діни берлестіктер;
- акционерлік қоғамдар.
Шаруашылық, субъектілері интеграция бойынша былай жіктеледі:
- шаруашылық, қауымдастықтар;
- холдингтік компаниялар;
- консорциумдар;
- концерндер;
- қорпорация;
- кәсіпкерлік одағы.

Кәсіпорын және кәсіпкерлік.
Кәсіпорын экономикасы

Кәсіпорын дегеніміз не?

Кәсіпорын дербес жүйе ретінде
қоғамдық өндірістiң бөлімшeci
болып табылады, мұнда ұлттық
экономиканың міндеттері нақтылы
шешіледі. Өнімдерді өндіру және қызмет
көрсету белгілі бip технологиялық
пpoцecтepдi қолдану, жұмыс
құралдарын, адамдардың білімi мен
қабілетін қоғамның жұмысын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.