Оқушылардың өз бетімен іздену дағдыларын қалыптастыру – білім сапасын арттырудың бір жолы

1 Қоғамның білім беруге қоятын талабы
2 Диагностикаланатын мақсаттар мен оқыту нәтижелерінің тепе.теңдігі

Қоғамның білім беруге қоятын талабы мен соған байланысты берілетін білім сапасының мәніне тәуелсіз бақылау мен бағалау барлық уақытта өзекті болып келеді. Осыған орай, білім беру нәтижелерінің сапасын өлшеу ретіне қатысты зерттеу жұмыстары да аз емес. Мысалы, И. Фрумен өз еңбегінде білім сапасын бағалау мәселесін егжейлі-тегжейлі қарастыра отырып білім жүйесі жұмыстары нәтижесінің сапасын өлшеудің мақсатын, формасын және ретін ашып көрсетеді. Оның «білім сапасын бағалау үшін оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау мен олардың белгіленген стандартқа сәйкестілігі қолданылады» деген маңызды пікірі бар. Шындығында, білім сапасы оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау арқылы белгіленеді. «Оқушы жетістіктері» ұғымы білімнің құндылығы мен мақсатына және оның мазмұнымен өзара байланысты. Сондықтан нәтижеге бағдарланған білім беру жаағдайында берілетін орта жалпы білімнің мақсаты базалық компетенциялар түрінде, білім салаларының жалпы мақсаты түйінді компетенттіліктер түрінде, ал әрюір пәнді оқыту мақсаты пәндік компетенттіліктер түрінде тұжырымдалады. Мұндағы компетенция – субъектінің өмірде кездесетін түрлі мәселелік жағдаятта қандавй әрекетті қолдану керектігін анықтай алуы және оны іске асыру жолында меңгерген білімі мен білігін ұштастыра алу қабілеті. Олай болса, компетенттілік баланың өзінің түрлі өмір жағдайларында алған білімін ұтымды қолдануының нәтижесі болып саналады. Әрекеттен тыс компетенцияның қалыптасуы мүмкін емес. Сондықтан мектепте білім беруде күтілетін нәтижелер ретіндегі оқушылардың оқу жетістіктерін анықтауда балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін іс-әрекеттер таңдап алынуы тиіс.[1,2]

1. Фрумин И. Образовательная политика как новое поле исследований и дискуссий. Сб. Образовательная политика: практика анализа. М., 2002.
2. Материалы к разработке национального стандарта среднего общего образования Республики Казахстан. Алматы, 2004.
3. Кунакова К.У. Ожидаемые результаты обучения в виде ключевых компетентностей. /Материалы Международной научно-практической конференции «Подготовка педагогических кадров в условиях компетентностного образования в школах». Тараз, 2007.
4. Ковалева Г.С. Подходы к разработке контрольных измерительных материалов для единого госэкзамена. //Педдиагностика. №3, 2003.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Білім берудің тиімді жолдары, озат тәжірибені енгізу қай кезеңде де жас
ұрпақты оқыту мен тәрбиелеудің жоғарғы нәтижесін қамтамасыз ету мақсатында
жүргізіледі.
Қазіргі заманғы мектептегі білім сапасын жетілдіру білім беру үрдісінің
субъектілерін дамытудың шарты ретінде.

Исаханова А.Қ.

ГУ Средняя школа №20

ОҚУШЫЛАРДЫҢ ӨЗ БЕТІМЕН ІЗДЕНУ ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ – БІЛІМ САПАСЫН
АРТТЫРУДЫҢ БІР ЖОЛЫ

Қоғамның білім беруге қоятын талабы мен соған байланысты берілетін
білім сапасының мәніне тәуелсіз бақылау мен бағалау барлық уақытта өзекті
болып келеді. Осыған орай, білім беру нәтижелерінің сапасын өлшеу ретіне
қатысты зерттеу жұмыстары да аз емес. Мысалы, И. Фрумен өз еңбегінде білім
сапасын бағалау мәселесін егжейлі-тегжейлі қарастыра отырып білім жүйесі
жұмыстары нәтижесінің сапасын өлшеудің мақсатын, формасын және ретін ашып
көрсетеді. Оның білім сапасын бағалау үшін оқушылардың оқу жетістіктерін
бағалау мен олардың белгіленген стандартқа сәйкестілігі қолданылады деген
маңызды пікірі бар. Шындығында, білім сапасы оқушылардың оқу жетістіктерін
бағалау арқылы белгіленеді. Оқушы жетістіктері ұғымы білімнің құндылығы
мен мақсатына және оның мазмұнымен өзара байланысты. Сондықтан нәтижеге
бағдарланған білім беру жаағдайында берілетін орта жалпы білімнің мақсаты
базалық компетенциялар түрінде, білім салаларының жалпы мақсаты түйінді
компетенттіліктер түрінде, ал әрюір пәнді оқыту мақсаты пәндік
компетенттіліктер түрінде тұжырымдалады. Мұндағы компетенция – субъектінің
өмірде кездесетін түрлі мәселелік жағдаятта қандавй әрекетті қолдану
керектігін анықтай алуы және оны іске асыру жолында меңгерген білімі мен
білігін ұштастыра алу қабілеті. Олай болса, компетенттілік баланың өзінің
түрлі өмір жағдайларында алған білімін ұтымды қолдануының нәтижесі болып
саналады. Әрекеттен тыс компетенцияның қалыптасуы мүмкін емес. Сондықтан
мектепте білім беруде күтілетін нәтижелер ретіндегі оқушылардың оқу
жетістіктерін анықтауда балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін іс-
әрекеттер таңдап алынуы тиіс.[1,2]
Іс-әрекеттік тәсіл баланың іс-әрекетін қалыптастыруға, оны танымның,
еңбектің және қарым-қатынастың субъектісі қалпында ұстауға қатысты арнайы
жұмысты талап етеді. Бұл өз кезегінде іс-әрекет мақсатын анықтауды және іс-
әрекетті жоспарлауға, ұйымдастыруға және реттеуге, бақылауға, алынған
нәтижені талдауға және бағалауға үйретудің қажеттілігін түсіндіреді. Соған
байланысты оқу материалдарын меңгертуде олардың бала өмірінде алатын
орынына оқушылардың назарын аударту қажеттігі туындайды. Себебі, нәтижеге
бағдарланған білім моделі бойынша мектептің қай сатысында болсын анық та
айқын көрсетілуі тиіс оқыту нәттижелері сатылай дамып отырып
компетенттілікті қалыптастыруы шарт, яғни, оқу пәндерінен алынған білім
мен біліктерінің жиынтығы тұйық қалпында қалмай, оқушының өмірдегі қажетіне
қызмет етуде қолданылуы мүмкін болғанда ғана ол компетенттілікке
ұласады.[1,3]
Соған сәйкес мектептік білімнің тәжірибелік бағыттылығын күшейтуді,
ойлау әрекетін дамытуды және оқушыларды тәрбиелік іс-әрекеттерге
дағдыландыруды, шығармашылықты, ізденушілік, зерттеушілік және
эксперименттік сипаттағы өзіндік жұмыстардың үлесін көбейтуді көздейтін
компетенциялық-әрекеттік әдіс тәсілдер оқу үрдісінде жүзеге асырылады (П.
Борисов). Себебі, нәтижеге бағдарланған білім беру жағдайында оқушы
тарапынан жүзеге асырылатын оқу әрекеті басымдыққа ие болады. Оқу
әрекетінің жалпы білім беру жүйесінде алатын орны төменде көрсетіліп отыр.
Схема1 Білім беру жүйесі

Осы оқу әрекетінің нәтижесі ретіндегі пәндік компетенттіліктер сол
пәндер бойынша білім, білік және дағдылар түрінде тұжырымдалатын
оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптарға негізделеді. Бұдан
оқушы жетістігі бұрынғы дәстүр бойынша игертілуі баға көмегімен бағаланатын
оның білімнің, біліктердің және дағдылардың көлемін өсіру ретінде емес,
оқушының тұлғалық дамуының динамикасын ескеру қажеттілігін мойындаудан
бастау алатындығын көруге болады.[3,5]
О. Лебедевтің пікірі бойынша оқушы жетістігі мыналарға саяды:
- мемлекеттік білм беру стандарты мен нақты білім беру мекемесінің
бағдары ескерілген академиялық үлгірімнің деңгейі;
- коммуникативтік біліктердің қоры;
- оқушының шығармашылықты танымдық белсенділігі;
- мектептегі және мектептен тыс уақыттағы оқушының жеке әлеуметтік
жетістіктері.
Е. Бондаревскаяның оқушы жетістігіне кіретін компоненттері мыналар:
- құндылықтық, дүниетанымдық, яғни құндылықтар немесе өмірлік
қажеттіліктер жүйесіне қатысты;
- мәдениеттанушылық, яғни мәдениетті игеруге қатысты;
- әлеуметтендіру, қоғамдық тәжірибені, тұлғаны азаматтық мінез-құлықтық
тәжірибені жинақтауға қатысты;
- тұлғалық, ол өзін-өзі тануға, өзін-өзі жүзеге асыруға, өзіндік
бақылауға, өз жұмыстарын өзі ұйымдастыруға мүмкіндік беретін
қабілеттіліктерді дамытумен байланысты;
- оқушылардың денсаулығымен, физикалық дамуымен байланысты.
Оқушылардың жетістіктері нақтыланған сайын оларды диагностикалау
жеңілдейді. Соған байланысты оқушы жетістіктерін құрылымына қарай тұлғалық,
білімдік және оқу деп аталатын үш топқа бөлуге болады.
Енді оларды жеке сипаттайтын болсақ, оқушының тұлғалық жетістіктері
ретінде: а) біліми іс-әрекетте бастапқы кезде көрініс беруімен
салыстырғанда тұлғалық прогрестің дәрежесін (Л. Илюшин); ә) оқушының білім,
біліктерді игеруде, психикалық үрдістердегі, тұлғалық сапаларды дамыту
үрдістеріндегі жетістіктер баспалдақтары бойынша өзіндік ілгерілеуін (А.
Майоров) атауға болады.[4,6]
Г. Ковалеваның пікірі бойвнша қазір оқушылардың білімдік жетістіктері
пәндер бойынша білім мен біліктерді меңгеру, сондай-ақ осы білімді іс
жүзінде (оқу пәндері аясында ғана емес, өмірдегі әр түрлі жағдаяттарда да)
қолдана алу тұрғысында түсініледі. Сондай-ақ, оның пікірі бойынша мына
мәселелер де маңызды роль атқарады:
- коммуникативтік біліктіліктер (ауызша және жазбаша өз ойын түсінікті
жеткізе алу, басқаларды тыңдай және түсіне алу, оқылған мәтінді түсіне және
талдай алу біліктері);
- кестелер, графиктер түрінде берілген ақпараттармен жұмыс істей алу
біліктері;
- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.