Спорттық жорықтарға туризмнің психикалық дайындығының ерекшеліктері

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім
І. Туризм фономені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1. Туризмнің әлеуметтік мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.2. Спорттық жорықтарда псикихалық дайындық ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
ІІ. Туризмнің ақсаты адам өмірін ұзарту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2.1. Спорттық жорықтарда туризмнің медициналық.физиологиялық және әлеуметтік маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.2. Туризм қарқындау өрінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25

Дүние жүзі "туризмді" халық шаруашылығының жетекші саласы ретінде танып, оның адам өміріндегі әлеуметтік экономикалық, оқу-тәрбиелік, мәдени-танымдық, емдік-сауықтыру, спорттық және демалыс қажеттілігін күнделікті тәжірибеде мойындап отыр.
Біздің елімізде туризм жыл сайын бірте-бірте өріс алып келеді. Кейінгі жылдарда республикамыздың елеулі коғамдық, әлеуметтік, саяси өзгерістерге қолы жетті. Дербес мемлекет ретінде әлемдік саяси аренада өз орнын еншілеп, Біріккен Ұлттар Ұйымы мен Дүние жүзілік туристік ұйым мүшелігіне кірді. Осынау қоғамның құбылмалы жағдайында білім беру мен ғылымды дамыту, адамдардың ой-өрісін көтеру, жаңа қоғамның жаңаша талаптарына сәйкес маман кадрларды даярлау қажетгілігі талап етілуде. Өйткені қоғамның алға ба-суы көп ретте бүгінгі ұрпақтың қандай дәрежеде білім алып, тәрбиеленуіне байланысты.
Ал, біздің дәуір ұлттық бәсеке, ақпараттық сайыс, жетілдірілген технологиялық өзгерістер сияқты көрінісімен ерекшеленеді. Сондықтан осы кезеңге сай, жан-жақты, хадыкаралық деңгейге сәйкес білімі бар мамандарды тәрбиелеу — мемлекеттің бүгінгі ен басты стратегиясы.
Еліміздегі туризмнің болашағы, оның қаркынды дамуы, халықаралық деңгейге көтеріліп, халыққа қызмет етуі ертеңгі мамандар үлесі.
Мамандарды даярлауда біз бүгін ғылым мен техниканың кейінгі жетістіктерін қолдана отырып, оны терең меңгеру әдістерін, халықаралық қатынас тілдерін меңгеруді тереңдеге оқытып, туризм менеджерлерін, маркетологтарын, әдіскерін, экскурсаводтарды дұрыс дайындауға атсалысудамыз.
Жалпы туризм дүние жүзі елдері мен халықтарын байланыстыратын қатынас құралы болғандықтан, ол барлық елдерге ортақ үрдіс. Сондықтан адамдар туризм арқылы елдер мен ұлттарды тануға ұмтылады. Халықтардың салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптары туризм үшін ғажайып таным әлемі болып саналады. Осыған орай туристік маман кадрларды оқытуда қазақ этнопедагогикасы материалдарын пайдалануға әдістемелік даярлау қажет.
"Туризм менеджері" мамандықтары үшін шетел қонақтарын күтіп алудаң басталатын біздін салт-дәстүріміз көлікке отыру мен қонақ үйлерге орналасуға дейін жалғастығын тауып, әрі қарай қонақ күту кәделерімен ұштасып отыруы тиіс.

1. Айменов Ж., Хашимов М., Маханбет Е.
«Белсенді және спорт туризмі»
Түркістан, 2008
2. Айменов Ж., Хашимов М., Боташ И.
«Халықарлық туризм географиясы»
Түркістан, 2008
3. Вуколов В. Н.
«Халықарлық туризмнің тарихы және теориясы»
Астана, 2005
4. Асан Д.С., Абишова А.О., Абишов Н.О., Адешова А.А.
«Туризм менеджменті»
түркістан, 2009.
5. «І түрік әлемі туризм құрылтайы»
Түркістан, 2005.
6. «Қазақстан географиясы және экологиясы»
2007, №5
7. «Хабаршысы» 2009 №1

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ – Түрік Университеті
Факультет
Кафедра

Тақырыбы: Спорттық жорықтарға туризмнің психикалық дайындығының
ерекшеліктері.

Қабылдаған:
Орындаған: Алтындөр М.
Тобы: ЭСТ – 911

Түркістан - 2010
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім

І. Туризм
фономені ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..5

1.1. Туризмнің әлеуметтік
мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6

1.2. Спорттық жорықтарда псикихалық
дайындық ... ... ... ... ... ... ... ... ...7

ІІ. Туризмнің мақсаты адам өмірін
ұзарту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .16

2.1. Спорттық жорықтарда туризмнің медициналық-физиологиялық және
әлеуметтік
маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 18

2.2. Туризм қарқындау
өрінде ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...21

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23

Әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...25

Кіріспе
Дүние жүзі "туризмді" халық шаруашылығының жетекші саласы ретінде
танып, оның адам өміріндегі әлеуметтік экономикалық, оқу-тәрбиелік, мәдени-
танымдық, емдік-сауықтыру, спорттық және демалыс қажеттілігін күнделікті
тәжірибеде мойындап отыр.
Біздің елімізде туризм жыл сайын бірте-бірте өріс алып келеді. Кейінгі
жылдарда республикамыздың елеулі коғамдық, әлеуметтік, саяси өзгерістерге
қолы жетті. Дербес мемлекет ретінде әлемдік саяси аренада өз орнын еншілеп,
Біріккен Ұлттар Ұйымы мен Дүние жүзілік туристік ұйым мүшелігіне кірді.
Осынау қоғамның құбылмалы жағдайында білім беру мен ғылымды дамыту,
адамдардың ой-өрісін көтеру, жаңа қоғамның жаңаша талаптарына сәйкес маман
кадрларды даярлау қажетгілігі талап етілуде. Өйткені қоғамның алға ба-суы
көп ретте бүгінгі ұрпақтың қандай дәрежеде білім алып, тәрбиеленуіне
байланысты.
Ал, біздің дәуір ұлттық бәсеке, ақпараттық сайыс, жетілдірілген
технологиялық өзгерістер сияқты көрінісімен ерекшеленеді. Сондықтан осы
кезеңге сай, жан-жақты, хадыкаралық деңгейге сәйкес білімі бар мамандарды
тәрбиелеу — мемлекеттің бүгінгі ен басты стратегиясы.
Еліміздегі туризмнің болашағы, оның қаркынды дамуы, халықаралық
деңгейге көтеріліп, халыққа қызмет етуі ертеңгі мамандар үлесі.
Мамандарды даярлауда біз бүгін ғылым мен техниканың кейінгі
жетістіктерін қолдана отырып, оны терең меңгеру әдістерін, халықаралық
қатынас тілдерін меңгеруді тереңдеге оқытып, туризм менеджерлерін,
маркетологтарын, әдіскерін, экскурсаводтарды дұрыс дайындауға
атсалысудамыз.
Жалпы туризм дүние жүзі елдері мен халықтарын байланыстыратын қатынас
құралы болғандықтан, ол барлық елдерге ортақ үрдіс. Сондықтан адамдар
туризм арқылы елдер мен ұлттарды тануға ұмтылады. Халықтардың салт-дәстүрі
мен әдет-ғұрыптары туризм үшін ғажайып таным әлемі болып саналады. Осыған
орай туристік маман кадрларды оқытуда қазақ этнопедагогикасы
материалдарын пайдалануға әдістемелік даярлау қажет.
"Туризм менеджері" мамандықтары үшін шетел қонақтарын күтіп алудаң
басталатын біздін салт-дәстүріміз көлікке отыру мен қонақ үйлерге
орналасуға дейін жалғастығын тауып, әрі қарай қонақ күту кәделерімен
ұштасып отыруы тиіс.
Шетелдерге арналған арнайы тақырыптық және этноэкскурсиялар
бағдарламаларымен этнографиялық турлар жасалуы керек. Ал, экскурсия
туристік кызметтің шетелдіктер үшін ұлт мәдениетін, оның рухани
байлықтарын, ғылымы мен дамуын танытудың дербес формасы. Сондықтан
экскурсия жаңа сапа мен мазмұнда қайта құрылуы тиіс. Шетелдіктерге арналған
экскурсиялар, олардың тақырыптары этнопедагогикалық мазмұнда, өзіндік
әдістемелерге сай болуы шарт. Мұндай экскурсия тақырыптарының өзі ұлттық
педагогика принциптеріне сәйкес, салт-дәстүрге бағытталады.
Табиғат тақырыбындағы экскурсияларда еліміздің табиғат жағдайымен
қатар, соған байланысты қалып-тасқан ұлттық салт-дәстүр түрлерінен
мағлұматтар беріп отыру көзделеді.
Өнеркәсіп тақырыбындағы экскурсияда еліміз экономикасы мен өндірісі,
қазақ кәсіпшілігі мен соған байланысты қалыптасқан салт-дәстүрлер
қарастырылады.
Өнер тақырыбындағы экскурсияларда қол өнер түрлері мен туындылары, ою-
өрнек, ұлттық нақыштар жайлы салтымыз бен дәстүрімізді жандандырып
отырамыз. Бұдан басқа тарихи, археологиялык әдеби тақырыптағы
экскурсияларды ұлт болып калыптасып, ел болып тұрақталғаннан бергі даму
кезеңдеріміздегі дәстүрлеріміз бен салтымыздың қалыптасу тарихын
археологиялық айғақтармен хабардар етуіміз керек.
Әдебиетіміз туралы экскурсия поэзия мен прозаның ұлттық ерекшеліктерін
халқымызға тән айтыс, жыр, ауыз әдебиеті, тағы басқа дүниелерімізді оның
барлық қыр-сырын көрсетіп те, айтып та тәнті етуге тиіспіз. Бұл
айтылғандарымыз тақырып бойынша немесе жалпы шолу экскурсияларында
камтылатын болса, арнайы Этноэкскурсиялар тақырыптарын белгілеп
әдістемелік талдау жасауды бүгінгі күн талап етін отыр. Мұндай экскурсиялар
тұрмыстық салт-дәстүрімізге арналған Киіз үй және оның жиһаздары такыры-
бында толық және жан-жақты мағлұматтар беру, арнайы киіз үйлерде өткізу,
"Ұлттық дастархан" тақырыбы ұлттық тағамдарымызбен, оның жасалу
ерекшеліктерімен таныстыру жеке бір экскурсия болады. Сондай-ақ "Тойлар
мен мерекелер" деген тақырып қазақ тойларының мән-мағынасын, ерекшелігін
танытады. "Ұлттық сайыстар" тақырыбы халқымызға тән ат ойындары, күрес,
тағы басқа ұлттық сайыстар түрін көрсетіп мағлұматтар беруге арналады.
Міне, осы тұрғыда жүргізілетін экскурсиялар туризм болашағы үшін өте
қажет. Ол үшін біз мамандарға этнопедагогика негізінде оқыту мәселелерін
көтергеніміз дұрыс.
І.Туризм фонемені. Халықаралық туризмтануда туризмді әлеуметтік
феномен деп атайды. Әлеуметтік дегеніміз — қоғам өміріне қатысты деген сөз.
Ал феномен ұғымының екі мағынасы бар: 1) философиялық түсінігі — құбылыс
сөзінің синонимі, яғни бізге сезімдік танымның тәжірибесі арқылы берілетін
нәрсе, 2) ерекше, сирек құбылыс немесе ерекше факт, адам, Туризм сөзінің
түбірі — француз тілінің тур, яғни серуен, сапар шегу деген мағыналар
беретін сөзі. Қазіргі халықаралық туризмде тур сөзі алдын ала
жоспарланған маршруты, мерзімі, көрсететін қызметтерінің тізбесі бар
туристік саяхат деген мағынаны білдіреді.
Туризм сөзі қазіргі энциклопедиялық ұғымда бос уақытта демалыс,
каникул саяхат жасау және белсенді демалыстың түрі, денсаулықты сақтау
шарасы, жеке адамның танымдық, рухани және әлеуметтік жақтарынан дамуының
жолы деген мағыналар береді. Халықаралық туризмде табыс табудан басқа кез
келген мақсатта уақытша, ерікті тұрғын орнын ауыстырушы адамдардың барлығын
туриске санау әдеті қалыптасқан.
1974 жылдан бастап Біріккен ұлттар ұйымы (БҰ¥) елдің тұрғын орнын және
жұмысын ауыстырғандардан басқа демалу, ғылыми, іскерлік және мәдени шарада
кездесу мақсатында орын, тұрақты ауыстыруларының барлығын туризм деп
есептеу керек деген шешім қабылдады.
Ал қазіргі Әлемдік туристік ұйым мамандары туризм деген ұғымға өзі
тұратын жерден тыс жерлерге белгілі бір мерзім аралығында арасына бір жыл
салып демалу, іскерлік және тағы басқа мақсаттарда болуын және
саяхаттауын жатқызады.
1.1. Туризмнің әлеуметтік мақсаты. Туризмнің ең басты әлеуметтік
мақсаты — адам өмірін ұзарту және өмір сүруді жақсарту.
Туризмнің басты әлеуметгік құндылығы табиғатпен және жаңа адамдармен
көңілді қарым-қатынас, кездесулер. Себебі адам қоғамының ең биік мұраты
(идеалы) — адам қатынастарының жағымды формаларын көбейту, сол формаларды
тиімді пайдалану барысында ләззат алу. Жаңа танымдар мен жаңалықтар ашу —
адамның табиғи бейім-дағдысы, осы табиғи бейім-дағды күнделікті өмірде
күңгірттенеді де, саяхат барысында адам бойында оянады.
Туристік іс-әрекет ішкі туризм және халықаралық туризм болып екіге
бөлінеді. Ішкі туризм деп адамдардың өзі тұратын елдің аумағында
саяхаттауын, халықаралық туризм деп белгілі бір елге келу, елден кету
туризмін атайды. Елден кетіп саяхаттау туризмі — өзі тұрақты орнынан басқа
елге бару, ал елге келіп саяхаттау туризмі — бұл елде тұрақты қоныстанбаған
адамдардың қыдыруы.
Халықаралық туристер деп өз елінен басқа елдерге саяхаттайтын, бүкіл
әлемдік сауда ұйымының статистикасына тіркелген азаматтарды атайды.
Мәселен, 1994 жылы әлемде 528, 4 млн., 2000 жылы 697, 6 млн. адам
халықаралық турист болған. Болжаулар бойынша, 2010 жылы олардың саны
шамамен 937 млн. адамға жетпек.
Адамның кез келген ойластырған, ұйымдастырған және жасаған іс-
әрекетінің, белгілі бір қызметтің немесе бірнеше қызметтің әлеуметтік
маңызы болады. Ол қызметтердің жағымды, жағымсыз жақтары болу мүмкін. Ал
туристік саяхаттардың, мамандардың айтуына қарағанда, танымдық, әлеуметтік
- қарым-қатынастық, спорттық, эстетикалық, эмоционалдық-психологиялық,
денсаулықтық, шығармашылық, қажылық секілді түрлерінің жағымды
әлеуметтік қызметтері бар.
Денсаулық – физикалық, соматикалық, әлеуметтік және рухаки болып,
төртке бөлінеді. Ағзада денсаулықтың осы аталған түрлері бір – бірімен өте
тығыз байланыста болады.
"Салауатты өмір сүру салты" деген түсінік тек көзқарасқа
ғана жарайтын жан дүние болып көрінетіні сөзсіз.
1.2.Спорттық жорықтарда псикикалық дайындық. Туризмтану мәселелерін
қарастыру барысында алдымен қысқаша спорттық жорықтарда психология
элементтеріне анализ жасау қажет. Мұның соңында да арнайы
психологияның – спорттық жорық психологиясының бар болғандығын
мойындау қажет, себебі спорттық жорықтарда экскурсиялық насихаттаудың
психологиялық негіздері, экскурсавод психологиясы - спорттық әдістің
психологиялық негізгі сияқты сұрақтарды қамтиды. Өткізілген
теориялық және практ конференцияларда, әдістемелік
әдебиетте, жүйелік баспаларда тұлғаның яғни спорттық жорыққа
қатысушының психологиялық жай – күйіне қатысты сұрақтар
қарастырылады.
Психологиялық жағдай - психикалық әрекеттің аңыкталған көрінісі,
түлғаның жоғары немесе төмен активтігін анықтайды. Психологиялық жағдайдың
негізінің осындай екені нақты шешіммен шешіледі - экскурсовод және
экскурсанттардың болуы, өмір мен жұмыс жағдайы, коллективтегі ұсақ климат
(микроклимат), денсаулық жағдайы физиологиялық фактор, атмосфералық
процесстер ауа райы, қысым және тағы басқа. Тұлғаның психикалық
жағдайының бірнеше айырмашылық түрі бар - жалпы психикалық жағдайы,
эмоционалдық жағдайы жай – күйі, интеллектуалды шығармашылық жағдайы, өз
еркінің жағдайы активтік әрекетке дайындығын.
Әдіскер мен экскурсоводтар спорттық жорықтарды ұйымдастыру және
жүргізу барысында қатысушьтлардың қабілеттері, мінезі, темпераменті,
сонымен қатар экскурсанттардың табиғи сапасы есі, аңғарғыштығы, қиялы,
зеректілігі көрілуі қажет. Экскурсовод спорттық жорықтардың активтігі
мен пассивтігіне, психикалық жайына мән береді. Ол спорттық
жорықтардың қалай өтуіне тығыз байланысты.
Психология сау адам ауруды болдырмауы, ауырған күнде қайтседе одан
сауығудың тәсілдерін пайдаланып, одан қандайда болмасын құтылады.
Адамның ақыл – ойы, оның істеген ісіне, жұмыс жасау қабілеттілігіне әсер
ететіні, керісінше адамның бір жері сырқаттанған болса, жоқ сырқаттарды
өзі ойлап тауып білгір бола кетсе, онда оның психикасының
тепе – теңдігі бұғылғаны дей бер. Мұндай сырқаттар мен
сырқаттанғандарды ядрогендік өзін - өзі сендіруден болатын сырқат деп
түсіндіреді. Кейбір жағдайларда ауыр күйзеліс жағдайды басынан өткізген
немесе қатты ренжіген адамның сырқаттанатыны да кездеседі.
Осы айтылғандардың бәрі дене ағз саулығын және әлеуметтік
саулықты сақтау үшін психикалық саулықтың керек екенін
анғартады.
Сырқаттанған адамның көңіл – күйін көтеру, оның көңіліне психикасына
жазылып кетемін деген психикалық ой – пікірін тудыру бұл
дәрі – дәрмектерден артық баға жетпес дүние. Сонымен бірге сырқаттан
жазылуына рухани сенім тудырып, көңіл – күйді көтере түседі. Ағзада
ерекше қарсылық күші пайда болады.
Яғни, ерекше түрде дамыған жасырынып жатқан ағза күші ояна
кетеді. Иммунитет дами түседі.
Бүкіл дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ғылыми деректеріне
қарағанда, барлық сырқаттардың 45% күйзелістен туындайтыны байқалады.
Сондықтан күйзелістің тетік – тегершігін анықтау, оның мүмкіндіктерін және
күйзеліс қақтығыстарының алдын алу, оның зиянды әрекеттерінен аулақ
болу керек.
Танымдық қызметі, Таным дегеніміз — өмір шындығының адамның ойлау
процесіндегі бейнеленуі, талдануы және қайта жасалуы; обьективті әлемнің,
табиғаттың және қоғамның заңдарының заңдылықтарын білу; игерген білім мен
тәжірибенің жиынтығы.
Адам саяхат жасау үстіңде қоршаған ортаны ойлау және сезу құралдары
арқылы таниды. Осы таным процесінде адамның ойлау қабілеті ойлау мен есте
сақтау, ал таным - сезімдік-түйсіктік, қабылдау, елестету секілді логикалық
және психикалық компонеиттерін іске қосады. Зерттеуші Г.П. Долженконың
пікірінше, туризмнің танымдық жағына адамның өз таным дүниесін тарих,
экономика, табиғат, ғылым жөніндегі білім -
өнерін байытуға, тарихи, этнографиялық, табиғи және революциялық
ескерткіштер, әскери, еңбек дәстүрлері жайындағы мәліметтермен танысуға
талпынысын жатқызады.
Денсаулықтық қызметі. Әлемдік денсаулық сақтау ұйымы - денсаулық
деген ұғымға адамның физикалық, психикалық және әлеуметтік жақтарының
жақсы жағдайда болуын жатқызылды. Адамның денсаулық деңгейін бағалау
критерийі — оның қоршаған ортаға ыңғайлана білуі. Адамның қоршаған ортаның
өзгергіш жағдайларына сәтті дағдылана білуі адаптация деп аталады. Адамңың
туа және жүре пайда болған қасиеттерінің деңгейінің тиімді адаптациялануын
дағдыланғыштық (адаптивность) деп атайды. Физикалық, псикикалық және
әлеуметтік адаптациялар адам өмірдің барлық саласында белсенді әрекет еткен
жағдайда ғана сәтті болмақ. Бұл адамның денсаулық деңгейін анықтайды.
XVIII ғасырда француз дәрігері Тисо: қозғалыс өз әсері жағынан кез
келген дәріні алмастыра алады, ал әлемдегі бар дәрі қозғалыстың әсерін
алмастыра алмайды деп жазған болатын.
Туризмнің негізгі мәні — қозғалыс, сондықтан да туризмде денсаулықтық
қызметтің белсенді түрлері, яғни туристердің белгілі бір бағыттар бойынша
өз күштерімен қимыл - қозғалыс жасауына, ерекше көңіл бөлінеді. Мұндай
шарттарға кез келген адамның шамасы келеді. Ең бастысы әрбір туриске
сәйкес физикалық және техникалық дұрыс жүктеме бере білу керек.
Белсенді саяхаттың спорттық саяхаттан ерекшелігі туризмде туристер
саяхаттың ұзақтығын, қашықтығыш және техникалық күрделілік деңгейін өздері
айқындайды және кез келген уақытта тоқтата, үзе алады. XXI ғасырдың басына
қарай медиктер Жер үстіндегі адамдардың денсаулығының нашарлауының
негізгі екі ссбебін анықтады: 1) адам өмірінің зиянды экологиялық
жағдайлары, 2) гиподинамия, яғни қозғалыстың шектеулілігі. Адам
денсаулығына тиімді әсер ететін, жоғарыдағы екі себепті жоятын туризмнің
белсенді және спорттық түрлері болып табылады.
Гиннестің рекордтар кітабының мәліметі бойынша, 2002 жылғы ақпан
айындағы дерек бойынша әлемдегі ең кәрі адам жапон жібекшісі Юкичи Чугандзи
112 жаста. Оның өлі күнге дейін өз денсаулығына өкпесі жоқ, өзінің ұзақ
жасауының құпияларымен бөліседі. Дегенмен де Юкичидің жасы адамның
ұзақ жасауының шегі емес.
Ең ұзақ жасаған француз әйелі Жан-Луизе Калмен 1997 жылға дейін 122
жыл 164 күн жасаған. Чугандзиге дейін планетаның ең қарт адамы ретінде
италиялық Антонио Тодде саналған, ол Юкичиден 3 ай үлкен болған. Юкичидің
дәл туған датасы — 1889 жылдың 23 наурызы, Жапонияның Огори қаласы. Ол
өмір бойы жібек ісімен айналысып, бұл іске басқаларды да үйреткен. Юкичидің
ұзақ жасауының құпиясы, өзінің әңгімелеуінше, өмір салтын өлшеммен
жүргізіп, оптимист болған, сары уайымға салынбаған. Ол ішімдік ішкен,
бірақ құмар болмаған. Оның сүйікті тағамы балапан етімен араласқан,
суға қайнатылған күріш екен.
Батыс Европа ғалымдары адам биологиялық түр ретінде өзінің эволюциясын
аяқтады, адамдар өз өсуінің шыңына жетті деп есептейді. Адамның эволюциясы
өз гендерінің қасиеттеріне негізделгендіктен, тірі организм бойында
қоршаған ортаға бейімделу мүмкіншілігі аз, себебі адам дамуды тоқтатқан,
оның үстіне адамның биосфераға тәуелділігі кеміген, тіпті кейде адам
биосфераны өзінің өмір жағдайларына қарап өзгертеді. Барлық ұзақ өмір
сүрген адамдар биосферамен тығыз байланысты болып, туристік саяхаттардың
бастапқы кезеңдегі түрлері (адам өмірінің белгілі бір кезеңінде) оларды
биологиялық ортаға оралтып отырған және оларды биологиялық түр ретінде
сақтаған.
Адам денсаулығының ең басты көрсеткіштерінің бірі — оның өмірінің ұзақ
болуы.
Әлеуметтік қарым-қатынас қызметі. Коммуникативтік деген қарым-қатынас
жасауға дайындалған, ыңғайланған әрекет, яғни сөйлеу тілінің көмегімен
байланысу, ой мазмұнын қабылдау және беру.
Сонымен туризмнің әлеуметтік - қарым-қатынастық қызметі дегеніміз —
саяхатқа қатысушылардың бір-бірімен ресми емес жағдайда, өндірістік ара
қатьшасты (субординация) сақтамай-ақ, әлеуметтік мәртебесін, жасын, ұлтын,
азаматтығын және т.б. адамдарды бір-бірінен ерекшелейтін белгілерді есепке
алмай-ақ байланысу, қатынасу мүмкіндігі.
Туристік қабылдау тұрғысынан алғанда, саяхат арқылы белгілі бір
жерлерді көру, табиғи, тарихи-мәдени ескерткіштерді қызықтау ғана емес,
бастысы — жаңа адамдармен танысу, олармен қарым-қатынастан әсерлермен
оралу.
Спорттық қызметі. Спорт деген кең мағынасында алғанда, өзіндік
бәсекелестік іс-әрекет, оған арнайы дайындық, адамдар арасында осы іс-
әрекет барысында арнайы қатынас орнату, оның қоғамдық мәні бар нәтижелері.
Спорт — қоғамдық мәні бар дене тәрбиесінің неғұрлым әсерлі құралдары
мен әдістерінің жиынтығы, адамды еңбекке, басқа да қоғамға қажетті іс-
әрекеттің түрлеріне дайындау. Сонымен қатар спорт — этикалық, эстетикалық
тәрбиенің маңызды бір құралы, интернационалдық байланыстарды кеңейту,
жеңілдету, халықтар арасындағы өзара түсіністікті, ынтымақтастықты,
достықты бекіту.
Туризмде спорт ұғымынан басқа спорт түрі деген термин қолданылады.
Спорт түрі деген—бәсекелестік іс-әрекеттің белгілі бір жарыс түрін ерекше
спорттық техникамен, тактикамен іске асыру. Сол спорт түрінің бірі —
спорттық туризм. Туристік-спорттық жарыстардың: 1) спорттық жорықтардан
жарыс; 2) туристік көп сайыс бойынша жарыс деген түрлері бар.
Адамзат баласы спорттық бағдарламаның неше түрін ойлап тапқан, бірақ
туризм спорты ғана адам денсаулығын нығайту, табиғатпен тілдесу,
психологиялық жеңілдеу, физикалық белсенділіқ үйреншікті жағдайды өзгерту
деген компоненттерін орындай алады.
Спорттық туризмнің ұйымдастырылуы қарапайым және кез келген жастағы
адамның онымен шұғылдануға мүмкіншілігі болады. Туризм — спорттың табиғи
түрі, себебі онда жүктеме (дозировка) жеңілдетіліп беріледі. Спорттық
туризм адамдардың бойына ұжымшылдық, тәртіптілік, табандылық секілді
қасиеттерді дарытады.
Эстегикалық және эмоционалдық - психологиялық қызметтері. Эстетика
грекше сезімдік, сезуші деген мағына береді —: философия ғылымының
шындық өмірдегі әсемдікті, эстетикалық тәрбиені және әдемілік заңдарына
арналған шығармашылықтың жалпы принциптерін, өнерге деген түрлі
көзқарастардың жүйесін зерттейтін саласы.
Туризмнің эстетикалық қызметі дегенде туристік саяхаттар кезінде
адамдардың табиғаттың, сәулетшілер, мүсіншілер және суретшілердің
туындыларының әдеміліктерінен ләззат алу мүмкіндігін түсіну керек.
Туризмнің эстетикалық қызметі оның эмоционалдық-психологиялық қызметімен
тығыз байланысты. Ол туризмтануда саяхатшылардың қауырт еңбек процестерінен
кейінгі шаршап - шалдығуларды басу, адамдармен қарым-қатынастан жағымды
эмоция алу, қызықты туристік нысандардан әсер алу, спорттық және туристік
белсенді саяхаттарда кездесетін кедергілерден өту деген сөз.
Шығармашылық қызметі. Шығармашылық дегеніміз — жаңа сападағы, өзінің
қайталанбастығымен, сонылығымен және қоғамдық - тарихи ерекшелігімен есте
қалатын іс-әрекет. Шығармашылық адамға ғана тән, өйткені шығармашылық іс-
әрекетті жасампаз тұлға жасайды.
Туристік саяхаттың жоғары шығармашылық қарымы оған қатысушылардың
әдеттегі аядан шығып, тұрмыстық күйбең тіршіліктен ажырап, жаңа, қызықты
мәселелердің шешімін іздеуге талпындырады. Ұйымдасқан саяхаттар пайда
болған бірнеше мындаған жылдар бойында саяхатшылардың сан мыңдаған
шығармалары дүниеге келді.
Ол шығармашылық туындыларға ғылыми жаңалықтар, көркем және құжаттық
және ғылыми-көпшілік прозалық, поэзиялық шығармалар, туризмге қажетті
киімдердің, аяқ киімдердің, транспорттық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.