Сыртқы экономикалық келісімдер

Жоспар
Кіріспе

1.Сыртқы экономикалық келісімдердің колизиялық құқықтық мәселелері.
2.Сыртқы экономикалық келісімдердердің түрлері.
3.Халықаралық сауда қағыидалары.

Экономикалық саудада ғылыми-техникалық қатынастарда және басқа да халықаралық ұйымдар мен фирмаларды мемлекетаралық қатынастар көбіне келісім шарт негізінде (келісімді) реттеледі.
Біздің заң шығармашылығымызда сыртқы экономикалық келісімдерді 2 тараптық бір шет ел азаматы немесе шетелдік заңды тұлға араларында жасалатын іс-әрекеттер негізінде шекарадан тауар өткізу не шетелге тауар жіберу және осы тектес шекарадан шығару не әкету әрекеттері қарастырылады.
Сонда аңғаратынымыз сыртқы экономикалық келімісдерге тауар сатып салу-сату мердігерлік комиссия шарттары, яғни әр мемлекеттің ұйымдары мен фирмалары арасындағы негізгі қатынас қызметтерін реттейтінін аңғартамыз.
Сыртқы экономикалық келісімдердің көп кездесетін түрі сатып алу шарты болғандықтан осы келісімдерге сыртқы экономикалық қатынаста көп мән берілді.
1980 жылы Вена конвенциясында халықаралық тауарларды сатып алу-сату келісімдері бір негіздле қаралып, талқыланып мемлекетаралық коммерциялық мекемелер негізінде тәжірибе жүзінде әртүрлі келісімдер жүзеген асырылды.
Мұнда қалыптасқан түрі ретінде тауар сату – сатып алу келісімнің материалдық формасы кездеседі. Мұндай келісімде сатушы мүлікті не тауардан 2-ші тараптың, яғни сатып алушыға белгілі мерзім ішінде меншігіне шығармашылық жүргізуіне жедел басқара беруіне міндеттенеді. Ал, сатып алушы бұл мүлікті не тауарды қабылдауға және ол үшін белгілі бір ақша соммасын төлеуге міндеттенеді. Сыртқы экономикалық келісімдер экспорт және импорт тауар түрлерімен де ерекшеленеді. Ұлттық ұйымдардың тәжірибесінде көбіне кездесетіні әртүрлі тауар және орнына төлеу келісімі, яғни ақшалай емес негізінде. Мұндай келісім, яғни бір тауар түрін басқа тауар түрін басқа тауар түрімен сапасы жағынан, саны жағынан кем түспейтін келісілген шарттар қарастырылады.
Бұндай келісімдер сыртқы экономикалық ұйымдармен, өндірістік мекемелермен және басқа да ұйымдар арасында жасалады. Келісімдердің ерекше материалдық түрі ғылыми-техникалық, яғни ұлттық ұйымдармен және ғылыми-техника аумағындағы басқа елдердің ұйымдарының арасындағы ынтымастық келісімдері. Мемлекет тарапынан берілген ғылыми-техникалық жұмыстардың нәтижесін анықтау барысында бір мемлекеттік ұйымдар мен фирмалардың тапсырған жұмыстарын бірігіп жасау. Бұндағы басты ескерілетіні екі тараптың құқықтарымен міндеттерін көрсету және де қаржыланддыру, мәселені анықтау, яғни бірге қаржыландыру я бөлек қаржыландыру.
Сыртқы экономикалық келісім-шарттарының қатарына тасымлдау шарты, аналызшыларды және теңдеме жүктерді таысмалдау шарттары және көлік экспедициясы шарттары үлкен рол алады.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

7 Лекция.Сыртқы экономикалық келісімдер.
1.Сыртқы экономикалық келісімдердің колизиялық құқықтық мәселелері.
2.Сыртқы экономикалық келісімдердердің түрлері.
3.Халықаралық сауда қағыидалары.
Экономикалық саудада ғылыми-техникалық қатынастарда және басқа да
халықаралық ұйымдар мен фирмаларды мемлекетаралық қатынастар көбіне келісім
шарт негізінде (келісімді) реттеледі.
Біздің заң шығармашылығымызда сыртқы экономикалық келісімдерді 2
тараптық бір шет ел азаматы немесе шетелдік заңды тұлға араларында
жасалатын іс-әрекеттер негізінде шекарадан тауар өткізу не шетелге тауар
жіберу және осы тектес шекарадан шығару не әкету әрекеттері қарастырылады.
Сонда аңғаратынымыз сыртқы экономикалық келімісдерге тауар сатып салу-
сату мердігерлік комиссия шарттары, яғни әр мемлекеттің ұйымдары мен
фирмалары арасындағы негізгі қатынас қызметтерін реттейтінін аңғартамыз.
Сыртқы экономикалық келісімдердің көп кездесетін түрі сатып алу шарты
болғандықтан осы келісімдерге сыртқы экономикалық қатынаста көп мән
берілді.
1980 жылы Вена конвенциясында халықаралық тауарларды сатып алу-сату
келісімдері бір негіздле қаралып, талқыланып мемлекетаралық коммерциялық
мекемелер негізінде тәжірибе жүзінде әртүрлі келісімдер жүзеген асырылды.
Мұнда қалыптасқан түрі ретінде тауар сату – сатып алу келісімнің
материалдық формасы кездеседі. Мұндай келісімде сатушы мүлікті не тауардан
2-ші тараптың, яғни сатып алушыға белгілі мерзім ішінде меншігіне
шығармашылық жүргізуіне жедел басқара беруіне міндеттенеді. Ал, сатып алушы
бұл мүлікті не тауарды қабылдауға және ол үшін белгілі бір ақша соммасын
төлеуге міндеттенеді. Сыртқы экономикалық келісімдер экспорт және импорт
тауар түрлерімен де ерекшеленеді. Ұлттық ұйымдардың тәжірибесінде көбіне
кездесетіні әртүрлі тауар және орнына төлеу келісімі, яғни ақшалай емес
негізінде. Мұндай келісім, яғни бір тауар түрін басқа тауар түрін басқа
тауар түрімен сапасы жағынан, саны жағынан кем түспейтін келісілген шарттар
қарастырылады.
Бұндай келісімдер сыртқы экономикалық ұйымдармен, өндірістік
мекемелермен және басқа да ұйымдар арасында жасалады. Келісімдердің ерекше
материалдық түрі ғылыми-техникалық, яғни ұлттық ұйымдармен және ғылыми-
техника аумағындағы басқа елдердің ұйымдарының арасындағы ынтымастық
келісімдері. Мемлекет тарапынан берілген ғылыми-техникалық жұмыстардың
нәтижесін анықтау барысында бір мемлекеттік ұйымдар мен фирмалардың
тапсырған жұмыстарын бірігіп жасау. Бұндағы басты ескерілетіні екі тараптың
құқықтарымен міндеттерін көрсету және де қаржыланддыру, мәселені анықтау,
яғни бірге қаржыландыру я бөлек қаржыландыру.
Сыртқы экономикалық келісім-шарттарының қатарына тасымлдау шарты,
аналызшыларды және теңдеме жүктерді таысмалдау шарттары және көлік
экспедициясы шарттары үлкен рол алады.
Тасымалдауды ұйымдастыру мен жүзеге асыру және оны басқа тұрғыдан да
қамтамасыз етумен байланысты шарттық міндеттемелер Қазақстан
Республикасының, сондый-ақ басқа да мемлекеттік шарттық құқығытық, жеке бір
саласын құрайды. Ал көлік бұл жоғары дәрежелі техногендікпен, техникалық
жабдықтармен, қоғам мен мемлекеттік тіршілік әрекетін қамтамасыз ету үшін
стратегиялық маңызбен сипатталатын салалардың қатынастары дәстүрлі түрде
көлік құқығы аясында қарастырылады және ол техникалық сипаттары нормалардың
көптігімен сипатталады.
Халықаралық жеке құқығының коллизиялық нормаларын қолдануға
байланысты Қазақстан Республикасында шетелдік заңнама актілері және сонымен
қатар халықаралық көлік келісімдері де көп қолданылады. Чартер (кеме
жалдау) халықаралық тасымалдар кезінде жиі қолданылады және ол аталған
актілермен реттеле алады. Тағы шарттардың бірі концепсия шарты дейміз бір
мемлекеттің өз өндіріс орнын, пайдалы кендерін, жерін жеке адамдарға,
бірлестіктерге я басқа мемлекетке пайдалану үшін арнаулы мерзімге жалға
беру болып табылады.
Мердігерлік шарт яғни белгілі-біробъектіні салуға не өзге де құрылыс
жұмыстарын оырндауға енгізделеді және де табиғи ресурстарды іздестіру
зерттеу барысын жүргізу.
Халықаралық суда мемлекеттер және ұлттық шаруашылықтар арасындағы
тауар және қызметтердің айырбасы. Ол ерте заманда қалыптасты, бірақ тек 19
ғасырда ғана дүниежүзілік рынок формасына ие болды, өйткені оған негізінен
өнеркәсібі дамыған елдер ғана қалыптасады. Халықаралық сауда қазіргі
дүниежүзілік еңбек бөлісіне, әр түрлі елдердің экономикалық даму деңгейіне
және олардың табиғи-географиялық жағдайларына сәйкес тауарлардың белгілі-
бір түрлерін өндіруге мамандамудың нәтижесі ретінде көрінеді. Дүниежүзілік
сауданың динамикасы мен құрылымы өндіргіш күштердің дамуына, дүниежүзілік
өндірістің құрылына тәуелді.
Егер 19 ғасырда айырбаста көбінесе шикізат, азық-түлік және жеңіл
өнеркәсіп өнімдері ғана болса, қазіргі кезде өнеркәсіп тауарларының үлесі,
әсіресе машиналар мен жабдықтардың үлесі елеулі түрде өсті. Халықаралық
сауда объектілерінің қатарына қазіргі уақытта жобалау жұмыстары, лизинг
яғни жабдықтарды ұзақ мерзімді жалға алу, инженерлік-құрылыс жұмыстарын
атқару үшін жасалынған келісімдер жатады. Халықаралық сауда жаңа
индустралды елдер қатарына Гонконг, Оңтүстік Корея, Сингапур, Япония үлкен
рол атқарады. Бұл елдердің экспортында өндірістік тауарлардың алатын орны
елеулі. Дүниежүзілік саудадағы тұрақсыздықтың экономикалық дағдарыстар 20
ғасырдың басында бірқатар елдерде сауда саясатын қайта өршітуге жетеледі,
яғни дүниежүзілік рыноктың еркін дамуынан бас тартуға итермеледі. Мұның өзі
бұрыннан қалыптасқан мемлекетаралық сауда қатынастарының бұзылуына әкеп
соқты. Қазіргі кезде ішкі рынокта ұлттық комиссияларға қолайлы жағдайлар
жасауға және оларды шетелдік өндірушілер бәсекесінен қарауға ұмтылады.
Шеттен әкелінетін тауарлар бағасына кеден салығын арттыру арқылы олардың
ұсынысы шектеледі, сөйтіп ішкі рыноктағы бәсекенің әлсіреуі нәтижесінде
импорттық тауарлардың да, ботандық өндіріс өнімдерінің де бағалары
шарықтап кетеді.
Халықаралық сауда экономикалық қатынастарды реттеу үшін халықаралық
ұйымдар құрылды. Олардың қатарына ТАТТ, тарифтер мен сауда туралы басты
келісім. Оған қатысушылардың сауда қатынастары қабылданған нормалар мен
ережелер негізінде айқындалады. Бұл ұйым 1948 жылдан бастап жұмыс істейді.
Бұл ірі халықаралық ұйымның шеңберінде сыртқы саудағы қатысты барлық
проблемаларды талдау-талқылау үшін елдер арасында келіссөздер,
консультациялар, кездесулер өткізіледі. Бұл ұйымының толық құқылы
мүшелерінің саны 96-ға жетті. ЕАСТ- Европалық еркін сауда ассоциациясы 1960
жылдан бастап жұмыс істейді. Негізгі мақсаты өзара еркін сауда жағдайын
қалыптастыру. ЮНКТАД-БҰҰ-ң сауда және даму конференциясы. Бұған 170-ке жуық
мемлекет, сондай-ақ көптеген халықаралық ұйымдар кіреді. Бұл негізінен
халықаралық эеономикалық қатынастардың дамуына және реттелуіне қолдау
жасайды.

11.Лекция.
Құқықтық регламентация, халықаралық есептердің практикасы
және несие қатынастары.
1.Халықаралық есеп-айрысудың қатынастары.
2. Халықаралық есеп-айрысудың түсінігі.
3. Халықаралық несие түрлері.
4.Қазақстан Республикасындағы халықаралық несиенің құқықтық аспектілері.
Халықаралық құқықтық есеп регламентациясы.
Халықаралық есеп-айрысу және халықаралық несие қатынастарының реттелу
барысында ақылы шарттардың түрлері бойныша затты не тауарды бергені, осыған
қатысты іс-әрекетті атқарғаны, қызмет көрсеткені үшін, екінші тараптық ақша
төлеу жөніндегі міндеттінің туындауында. Көп жағдайда олар жоғарыда
айтылған мақсаттарға немесе несие қатынастарын зерттеуге жеке заңды
тұлғалармен берілетін ақша қаражаттарын ауыстырумен айналысатын банктер
арнайыкоммерциялық ұйымдар арқылы жүзеге асырылады. Ал негізінен
жағдайларда несиелеумен тікелей банктер айналысады. Осы барысында бірқатар
құқықтық қатынастар туындайды, оларды жалпы түрде екі топқа бөлуге болады.
1.Есеп-айырысу құқықтық қатынастары.
2.Несиелік құқықтық қатынастар.
Егер есеп-айырысу қатынастарын, яғни міндеттемелерін саралайтын
болсақ, онда оларға заңдй және жеке тұлғалардың, банктік шоттары арқылы
ақша қозғалысының процесіне себепші болатын және оларды осы шарттарға
орналастыру, яғни құжаттарын сақтау тәртібін реттейтін құқықтық қатынастар
жататындығын айтуға болады. Бұл құқықтық қатынастардың ерекшелігі болып
олардың жеке өзіндік экономикалық мазмұнға ие емес екендігі және тек сол
немесе өзге бір құқықтық қатынастарға қызмет көрсететіндігі болып табылады.
Ал экономикалық мазмұны туралы тек шартты түрде есеп айырысу құқықтық
қатынастарының өмір сүруі мен жүзеге асырылуы банк капиталдық қозғалысымен
және оны пайдаланумен тығыз байланысты екенін ескере кеткеніміз жөн.
Қазіргі халықаралық есеп айырысу қатынастарының маңғызы өте үлкен болып
табылады. Бұндағы өзіндік уақыттың және тәжірибенің көрсетіп отырғанындай
қолма-қол ақшасыз есеп айырсудың қолайлы екенін көрсетеді. Қолма-қол
ақшасыз есеп айырсуды пайдалануға заңды тұлғалар қаражаттарының қозғалысын
тіркеудің оларды пайдалануға салықтық бақылау жасаудың қазіргі тәсілдер
түсіндіреді. Бұл салада ақшалардың қолма-қол емес айналымы реттеумен
байланысты көп мөлшердегі инперативтік нормалардың да көзделгенін атап
өтуге болады.
Енді несиелік құқықтық қатынастар нарық қатысушыларында айналымға
түсіретін құжаттарға, ақшаларға, шикізат пен материалдарға деген тұрақты
қажеттіліктің болуымен байланысты туындайды.
Екінші жағынан, еркін ақша капиталы бар (банктер) субъектілер де оны
пайдалы мақсатқа пайдалануға мүдделі. Әлемдік нарыққа қатысышыларының
осындай қажеттіліктерін жүзеге асыру үшін заем қатынастарының нысаны
қолданылады. Яғни өзгеде несиелеу бойынша несиелік құқықтық қатынастардың
есеп айырсы құқықтық қатынастарынан өзіндік ерекшеліктері бар, олар, арнайы
белгілермен анықталатын ақшаларды немесе заттарды, кейін қайтару шартымен,
іске асырылады.
Халықаралық несиелеу түрлері әр түрде жүргізілуі мүмкін. Яғни қоғамда
орын алып отырған құқықтық қарым-қатынас аясында жүзеге асырылады. Мысалы:
несие беруші борышқорға оның ақшалай және өзге міндеттемесін орындауды
кейінгі қалдыру мүмкіндігін бергенде несиелердің мұндай нысаны коммерциялық
несие атауына ие болады. Кейбір жағдайларда несие беруші борышқорға оның
міндеттемесін орындауға қажет қаражаты алдын-ала беріп қояды, мысалы:
тауарларды кейінен сатып алушыға беру мақсатымен сатып алу іс-әрекеттері
басқа да жағдайларда несиелеуге осы үшін арнайы бекітілетін шарт түрі
беріледі. Оларға заем шарты, соның ішінде банкілік заем, яғни несие шарты,
банкілік салым шарты. Сонымен несиелік құқықтық құжаттарды несие берушінің
қайтарымды немесе уақытша енігзде қандай да бір игілікті, яғни ақша арнайы
белгілермен анықталатын заттар, міндеттемені орындау мерзімін кейінге
қалдыру борышқорға берумен байланысты қатынастар ретінде сипаттауға болады.
Бұнда ескеретіні есеп айырысу құқықтық қатынастарына қарағанда несиелік
қатынастар ақшалай да, натуралды-заттық та сипатқа ие болуы мүмкін.
Қазақстан Республикасындағы халықаралық несие және есеп айырысу
қатынастарын құқықтық реттейтін аспектілеуі өзіндік ерекшелігі бар. Бұнда
мемлекеттік экономиканың маңыздылығы бақылаусыз қалдырмайтындығына және
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің көмегімен біртұтас ақша-несие
саясатын жүргізуіне негізделеді.
Осыған орай есеп айырысу және несиелік құқықтық қатынастардың зерттеу
тек қана азаматтық құқық нормаларымен жүзеге асырылады.
Бұндай іс-әрекеттер мемлекеттің ақша және несие жүйесінің құрылымын,
банкілік операциялардың жүзеге асырылуы тәртібін Қазақстан Республикасы
Ұлттық банкінің белгіленген нормативтерін бұзғанда субъектілердің
жауапкершілігін анықтайтын нормалар әрекетіне де негізделген. Сол негізде
есеп айырысу несиелік қатынастарды реттеу үшін әкімшілік, қарржылық және
басқа да құқық салаларының бірқатар заңды актілерді қолданалады. 30 наурыз
1995 жылы қабылданған Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі туралы заңы және
осы жылы 31.03.1995ж. қабылданған Қазақстан Республикасы банктер және
банкілік қызмет туралы заңы. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде
есеп айырысу несиелік қатынастарды жан-жақты реттейтін бірқатар нормалар
көзделген. Есеп айырысу және несиелік қатынастарды кешенді түрде реттейтін
нормативті акт ретінде, сондай-ақ 28 маусым 1998 жылғы Қазақстан
Республикасының “төлемдер және ақша аударулары туралы” заңы және 28 сәуір
1997 жылғы “Қазақстан Республикасының вексель айналымы туралы” заңы да
қолданылады. Есеп айырысу несиелік құқықтық қатынастарды реттейтін заңға
сәйкес нормативтік актілер бар. Мыс. Оларға Қазақстан Республикасы Ұлттық
банкі қабылдайтын нормативтік актілердің жатқызуға болады. Олар 05.12.98ж.
қабылданған Қазақстан Республикасының аумағында чектерді қолдану ережелері
және 21 сәуір 2000 жылы Қазақстан Республикасында төлемдер мен аударуларды
жүзеге асырған кезде электронды құжаттармен алмасу ережесі. Соңғы
қабылданған нормативтік актілердің қатарына ҚР-ң Ұлттық Банк басқармасының
25 қараша 2000 жылғы бекітілген клиент пен оған қызмет көрсетуші банк
арасында қолма-қол ақшасыз төлемдерді жүзеге асыру ережесі.
Есеп айырысу қолма- қол ақшасыз пайдаланумен де, оны пайдаланусыз да
жүзеге асырылуы мүмкін. Мемлекеттердің ақша-несие жүйесінің тұрақтылығ
қазіргі кезеңде осындай заңдық шешімдер қабылдауға мұмкнідік береді. Ал
нарыққа көшкеннен кейін бірден оның тұрақсыздығы байқалып, қолма- қол
ақшасыз пайдалану елеулі түрде шектелгенін аңғарамыз. Ал бұнда ескеретіні
жеке тұлғалар өзара есеп айырысуды қолма- қол ақшаны шектеусіз пайдалана
алатынын айта кеткеніміз орынды. ҚР-ң есеп-айырысу туралы заңнамасында
мынадай төлемдер жүргізудің тәсілдері көзделген.
1.Қолма-қол ақша арқылы есеп айырысу.
2. Төлем тапсырыстарын көрсету арқылы есеп айырысу.
3. Чектер беру арқылы есеп айырысу.
4.Вексельдер беру және оларды индосамент бойынша беріп
жіберу.(вексель өткізгіш таңбажазушы адам).
5.Төлем карточкаларын пайдалану арқылы есеп айырысу.
6.Банктік шатты тікелей пайдалану арқылы есеп айырысу.
7.Төлеп талаптарын тапсыратын көрсету арқылы есеп айырысу және ҚР
заңды актілерімен белгіленген өзге де тәсілдер. Бұлар негізінен 25 сәуір
2000 жылы ҚР Ұлттық банк басқармасы қаулысымен бекітілген негізінде
құжаттамалық есеп айырысулар банкпен төлемдердің іс жүзінде берілген
тауарлар, атқарылған жұмыстар, көрсетілген қызметтер үшін жүргізуіне
бақылау жасаумен байланысты. Олар сатып алушы мен сатушы арасындағы
жазбаша келісіммен және банк тәжірибесінде қоланыладтын құжаттармен
көзделген құжаттарды берген кезден бастап банкпен жүзеге асырылады. Оларға
кономаменттер, көлік тасымалдаудың көлік құжаттары, курьерлік және почталық
түбіртектер, сақтандыру полистері, коммерциялық шоттар, сапа
сертификаттары, тауардың шығу орны туралы куәліктер, жүктің салмағы туралы
анықткама қағаздары және басқа да құжаттар жатады. Құжаттамалық есеп-
айырысулардың нысандары болып құжаттамалық аккредетив және құжаттамалық,
инкассаболып табылады. Қ.Р.аумағында заңды төлем құрамына, егер заңнамамен
арнайы өзгеше көзделмесе, теңге жатқызылады.

1 лекция.Халықаралық жеке құқық.
Халықаралық жеке құқығының түсінігі.
1. Халықаралық жеке құқық пәні.
2. Халықаралық жеке құқығын реттейтін қатынастар.
3. Халықаралық жеке құқыы дамуының негізгі тенденциялары.
4. Шетелдік элементтің түсінігі.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. Богусловский М.М. Международное частное право. Москва, 1999.
2. Иссак М. Международное частное право. Москва, 1973.
3. Сарсембаев М.А. Международное частное право. Данекер, 1996.

1. Халықаралық жеке құқық пәні – мүліктік және мүліктік емес
қатынастарды реттеуге арналған халықаралық құқық жармалар жиынтығы.
Халықаралық жеке құқық - өзінің мазмұнымен азаматтық құқыққа жақын,
осыған орай бұл пән заңды тұлға, жеке тұлға мемлекеттер арасындағы
қатынастарды реттейді. Халықаралық жеке құқық пәнінің жүйесі 3 бөлімнен
тұрады:
1. Жалпы.
2. Ерекше.
3. Арнайы.
Жалпы бөлімде - халықаралық құқық қатынастар құрамын ашып
түсініктемелер береді, яғни халықаралық жеке құқытағы жалпы ережелер
қамтылады.
Ерекше бөлімде - халықаралық құқық институттардың әр қайсысын жеке-
жекеашып, олардың коллизиялық нормаларына түсініктемелер береді.
Арнайы бөлімінде – халықаралық соттың аналогиясын зерттейді.
халықаралық азаматтық процестерге түсініктемелер мен зерттеулер жүргізеді,
яғни халықаралық азаматтық істерді қарайды. (коллизиялық -қақтығыс).
Халықаралық жеке құқық пәнінің әдістері екі түрге бөоінеді. Сыртқы
және ішкі.
Сыртқы әдістерге пәннің басқа салалармен ұштасқан жерін реттеуге
арналған қағидаларын жатқызамыз. (Басқа құқық салалардан айырмашылығы
немесе ұқсастығы қалай реттеледі).
Ішкі әдістер дегеніміз – бұл пәннің ішінде пайда болатын сұрақтарға
арнайы қатынастарға жауап беретін қағида ережелері. Әрбір саланың ішкі
әдістері бір-бірімен өзара ерекшеленеді.
Халықаралық жеке құқық пәнінің мақсаты – шетел мемлкеті арасындағы
қатынастар нәтижелеріндегі мүліктік және мүлкітік емес қатынастарға
негізделген соқтығыстарды, қарама-қайшылықтарды шешу. Яғни коллизия әрбір
шет мемлекеттің діні, тілі, ұлты заңның ерекшеліктеріне байланысты пайда
болады. Халықаралық жеке құқық азаматтық еңбек, жанұя, тұрғын үй, қаржы,
авторлық, патенттік, кәсіпкерлік құқықтарды жинақтап солармен ұқсас келеді.
Бірақ бұл құқық саласының нормасын халықаралық масштабта болады. Бұл пән
халықаралық азаматтық құқық қатынастарды реттей отыра оған 3 (үш) элемент
кіреді.
Субъект, объект, заңды факт.
Субъект - халықаралық заңды тұлға, жеке тұлға, мемлекет.
Объект- мүліктік, мүліктік емес, тауар ақша қатынастары жатады.
Заңды факт – шетел мемлекеттерінде болған оқиға, сол оқиға нәтижесінде
халықаралық құқық қатынастардың, азаматтық құқық қатынастардың
міндеттерінің пайда болуы, өзгеруі, тоқтатылуы.
Халықаралық жеке құқық халықаралық құқықтан айырмашылығы халықаралық
жеке құқықты азаматтық реттейді, ал халықаралық құқықта мемлекеттер
арасындағы консулдық, дипломатиялық қылмыстық істер қаралады.
Халықаралық жеке құқық атауы – ежелгі уақыттан бері белгілі. Бұны
Римдік заңгерлер тек Рим мемлекетінің құқығы, яғни сивилды құқық деп
атаған. Қоғамның даму кезеңдерінде осы Римдіктердің құқықтары осы атаумен
танылады. Мұндағы меншік құқығы әр мемлекеттің мемлекеттік және жеке
меншігіндегі азаматтық қатынастармен тығыз байлансты. Ежелгі Римде
азаматтық құқықты 2 бөлген.
1.Жария.
2.Дербес (Жеке),
Мұндағы жария және дербес құқықтық ара жігін былайша ажыратуға болады.
Жария құқық дегеніміз – Римдік құқық мәртебелеріне қатысты, ал жеке
құқық болса жекеленген адамдардың мүддесіне қатысты келтірген, осындайда
жеке құқық әр мемлекеттің өзіндік азаматтық қатынастарына тәуелділігін
аңғартады. Бұл халықаралық жеке құқық саласының бірі болғандықтан
күнделікті тұрмыс тіршіліктен сондай-ақ азаматтардың, заңды тұлғалармен,
мемлекеттің өзімен оның әкімшілік аумақтарымен тығыз байланысты.
Мұндағы халықаралық жеке құқық дегеніміз - әр мемлекеттің дербес ішкі
заңдарын халықаралық шарттармен әдет-ғұрып нормалармен біріктіретін кешенді
құқық жүйе болып табылады.
Бұл жүйе коллизиялық құқық, материалдық құқық әдістемелерге сүйене
отырып, халықаралық сипаты бар қатынастарды яғни мүліктік және жеке
мүліктік емес өзіндік қатынастарды реттейді.
Халықаралық дербес құқықтары мынадай негіздерге сүйенеді:
1. Мемлекеттің ішкі заңдары.
2. Халықаралық шарттар.
3. Халықаралық әдет-ғұрып нормалары.
Халықаралық жеке құқығы – тараптардың ерік дербестігі деп аталатын
арнайы принциппен сипатталады.
Халықаралық жеке құқықтың нормаларын коллизиялық құқық қолдану деп
атауға негізі бар.
Халықаралық жеке құқығы негізінен 2 бөлімнен тұрады:
1. Коллизиялық нормалар құрылатын қатынастардан.
2. Қандай да тиесілі бір құқықты қолданудан, яғни халықаралық
қатынастардағы әрбір елдің өз құқық нормалары.
Қолдануға тиісті негізгі құқық мына төмендегідей көрсетілген:
1. Қатынастарға қатысушылардың жеке заңы, яғни азаматтығы туралы
заңы, заңды тұлға құрылған елдің заңы. Тұрған жері немесе тұрғылықты
қоныстанған жері туралы заңы.
2. Мүліктің тұрған жерінің заңы.
3. Құжат жасалған жердің заңы.
4. Қызметті жүзеге асыру орнының заңы.
5. Соттық, төрелік соттың дауды шешетін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.