С. МҰҚАНОВТЫҢ ШОҚАН ЖАЙЛЫ МАҚАЛАЛАРЫ

1 Сәбит Мұқановтың Шоқан тақырыбына жазған тарихи.ғұмырнамалық романы
2 Шоқанның әдебиет пен мәдениет туралы айтқан пікірлері

Академик жазушы Сәбит Мұқановтың Шоқан тақырыбына жазған тарихи-ғұмырнамалық романы «Аққан жұлдыздар» жол салған, соған негіз болған еңбегінің бірі – «Жарық жұлдыздар» ғылыми-публикацистикалық ғұмырнамалық зерттеу кітабы. 1964 жылы баспа жүзінде жарық көріп, қалың көпшілікке ұсынылған бұл кітап қос ұлы тұлға Шоқан мен Абай туралы екі зерттеу еңбектен тұрады. Мақсатымыз С.Мұқановтың Шоқантану іліміне қосқан үлесін сөз ету болғандықтан, еңбектің Шоқанның ғұмыры мен ғылымдық ісіне арналған бөлігі «Шоқан Уәлиханов» монографиясын даралап алып қарыстыру міндеті туындайды. «Шоқанның халықшылдығы», «Ғылым, ағартушы, демократ», «Қазақтың атақты ғалымы», «Шоқанның жарияланбаған журналынан», «Өршіл ойлы ғалым», - осылардың бәрі де кезінде қаламгердің табанынан тозып, тер төге жүріп тапқан-таянған Шоқан жайлы мәлімет-деректерін салмақтаудан, тұжырымдаудан туған мақалары.
Соғыс жылдары, соғыстан кейінгі қағазға түскен бұл еңбектер нағыз зерттеушілік сипатта жазылған, кейіннен «Шоқан Уәлиханов» монграфиясына өзек болған шығармалар болып табылады.
Өзінің ғылыми ізденістерін 20 жылдардағы сын, зерртеу мақалаларынан бастаған болашақ академик 40-60 жылдардағы ізденіс жұмыстарының бір саласы Шоқанды зерттеуге бағытталады. 1941 жылы «Коммунист» журналында (№ 4) жарияланған «Шоқанның халықшылдығы» мақаласы зерттеушінің 30 жылдардан бергі жинаған Шоқан мұраларын екшеп, сұрыптауының бастамасы еді. Мақалада автор ғұмырнамалық деректеге көп тоқталмай, қысқа ғана шолып өткеннен кейін, негізінен ғалымның қоғам, адам туралы көзқарастыранан, соның ішінде, демократиялық ой-пікірлерінен сөз қозғайды. Үстем ортада туып, атасынан бері билік тізгінін қолда ұстаған ұядан шыққандығына қарамастан оның қарапайым халық бұқарасынын мүддесін қорғаған дүниетанымын паш етеді.