Қазақстан Республикасының парламенті - заң шығару органы
Кіріспе ... ... ... ... ... ...3
Қазақстан Республикасының Парламенті . заң шығару органы
1 Парламенттің мәртебесі, кұрамы және құрылуы ... .4
2 Парламент Палаталарының бірлескен мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
3 Парламент Мәжілісінің ерекше қарауына жататын мәселелер ... ... ... ... ..8
Қорытынды ... ... ... ... ... 11
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... 12
Қазақстан Республикасының Парламенті . заң шығару органы
1 Парламенттің мәртебесі, кұрамы және құрылуы ... .4
2 Парламент Палаталарының бірлескен мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
3 Парламент Мәжілісінің ерекше қарауына жататын мәселелер ... ... ... ... ..8
Қорытынды ... ... ... ... ... 11
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... 12
"Парламентаризм - демократияның негізгі бөлігі" . ТМД мемлекеттерінде парламентаризмнің орналуы өте күрделі процесс бодды. 90-жылдардың басында ТМД-ға мүше мемлекеттерде парламенттік және президенттік биліктердің қақтығысы байқалды. Кейбір жағдайларда бұл ашық соқтығыстарға әкеп соқтырды. Әрине бұл дағдарыстарды шешу үшін тек қана конституциялық жағдай жасап ған қоймай, олардың пайда болу себептерін жою керек еді.
Ал енді ғана егемендігі мен тәуелсіздігін алған жас Қазақстан үшін бұл органның маңызы өте зор, себебі Парламент мемлекеттік биліктің маңызды тармағы-заң шығару билігін- жүзеге асырады. Егер мемлекеттік биліктің бұл тармағы өз қызметін дұрыс әрі сапалы жүзеге асыра алмаса мемлекетімізде авторитарлық немесе одан да сорақысы тоталитарлық саяси режим орналуы мүмкін.
Парламент Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңес деп аталған "бір буынды" өкілетті органның орнына келді. Жоғарғы Кеңес жоғары орган ретінде 1937 жылғы КСР Конституциясымен белгіленді. Қазақ КСР-ның 1978 жылғы Конституциясы да Жоғарғы Кеңесті мемлекеттік биліктің жоғары органы ретінде таныды.
Ол КСРО Конституциясы мен Қазақ КСР Конституциясында көрсетілген респулика құзырындағы барлық мәселелерді шешуге құқылы болды. Басқаша айтқанда, Жоғарғы Кеңес еліміздің мемлекеттік өміріндегі барлық мәселелерді шешуге құқылы болды. Жоғары өкілді органның бірынғай билігінің мәні, міне осында. Қазақ КСР-ның Жоғарғы Кеңесі Парламенттей болмады, өйткені онда билік бөлісу және тұрақты жұмыс істейтін жоғары өкілді органдар болған жоқ.
Ал енді ғана егемендігі мен тәуелсіздігін алған жас Қазақстан үшін бұл органның маңызы өте зор, себебі Парламент мемлекеттік биліктің маңызды тармағы-заң шығару билігін- жүзеге асырады. Егер мемлекеттік биліктің бұл тармағы өз қызметін дұрыс әрі сапалы жүзеге асыра алмаса мемлекетімізде авторитарлық немесе одан да сорақысы тоталитарлық саяси режим орналуы мүмкін.
Парламент Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңес деп аталған "бір буынды" өкілетті органның орнына келді. Жоғарғы Кеңес жоғары орган ретінде 1937 жылғы КСР Конституциясымен белгіленді. Қазақ КСР-ның 1978 жылғы Конституциясы да Жоғарғы Кеңесті мемлекеттік биліктің жоғары органы ретінде таныды.
Ол КСРО Конституциясы мен Қазақ КСР Конституциясында көрсетілген респулика құзырындағы барлық мәселелерді шешуге құқылы болды. Басқаша айтқанда, Жоғарғы Кеңес еліміздің мемлекеттік өміріндегі барлық мәселелерді шешуге құқылы болды. Жоғары өкілді органның бірынғай билігінің мәні, міне осында. Қазақ КСР-ның Жоғарғы Кеңесі Парламенттей болмады, өйткені онда билік бөлісу және тұрақты жұмыс істейтін жоғары өкілді органдар болған жоқ.
1.Н.Ә.Назарбаев. На пороге 21- века. Алматы. 1996. 182-бет
2. Н.Ә.Назарбаев Доклад на 2-ой сессии Ассамблеи народов
Казахстана. Политика. 1995. N 2. 11-бет
3.С.Зиманов. Конституция и Парламент РК. Алматы. 1996. 55-бет
4. Ө.Қ.Қопабаев. Шетелдердің конституциялық құқығы. Алматы.
1998. 63-бет
5. Қазақстан Республикасы Парламентінің Регламенті. Алматы. 1996.
6. ҚР Конституциясы. 30.08.95. 23-бет
2. Н.Ә.Назарбаев Доклад на 2-ой сессии Ассамблеи народов
Казахстана. Политика. 1995. N 2. 11-бет
3.С.Зиманов. Конституция и Парламент РК. Алматы. 1996. 55-бет
4. Ө.Қ.Қопабаев. Шетелдердің конституциялық құқығы. Алматы.
1998. 63-бет
5. Қазақстан Республикасы Парламентінің Регламенті. Алматы. 1996.
6. ҚР Конституциясы. 30.08.95. 23-бет
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Қазақстан Республикасының Парламенті - заң шығару органы
1 Парламенттің мәртебесі, кұрамы және
құрылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2 Парламент Палаталарының бірлескен
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 6
3 Парламент Мәжілісінің ерекше қарауына жататын
мәселелер ... ... ... ... ..8
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..12
Кіріспе
"Парламентаризм - демократияның негізгі бөлігі" . ТМД мемлекеттерінде
парламентаризмнің орналуы өте күрделі процесс бодды. 90-жылдардың басында
ТМД-ға мүше мемлекеттерде парламенттік және президенттік биліктердің
қақтығысы байқалды. Кейбір жағдайларда бұл ашық соқтығыстарға әкеп
соқтырды. Әрине бұл дағдарыстарды шешу үшін тек қана конституциялық жағдай
жасап ған қоймай, олардың пайда болу себептерін жою керек еді.
Ал енді ғана егемендігі мен тәуелсіздігін алған жас Қазақстан үшін бұл
органның маңызы өте зор, себебі Парламент мемлекеттік биліктің маңызды
тармағы-заң шығару билігін- жүзеге асырады. Егер мемлекеттік биліктің бұл
тармағы өз қызметін дұрыс әрі сапалы жүзеге асыра алмаса мемлекетімізде
авторитарлық немесе одан да сорақысы тоталитарлық саяси режим орналуы
мүмкін.
Парламент Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңес деп аталған "бір
буынды" өкілетті органның орнына келді. Жоғарғы Кеңес жоғары орган ретінде
1937 жылғы КСР Конституциясымен белгіленді. Қазақ КСР-ның 1978 жылғы
Конституциясы да Жоғарғы Кеңесті мемлекеттік биліктің жоғары органы ретінде
таныды.
Ол КСРО Конституциясы мен Қазақ КСР Конституциясында көрсетілген
респулика құзырындағы барлық мәселелерді шешуге құқылы болды. Басқаша
айтқанда, Жоғарғы Кеңес еліміздің мемлекеттік өміріндегі барлық
мәселелерді шешуге құқылы болды. Жоғары өкілді органның бірынғай билігінің
мәні, міне осында. Қазақ КСР-ның Жоғарғы Кеңесі Парламенттей болмады,
өйткені онда билік бөлісу және тұрақты жұмыс істейтін жоғары өкілді
органдар болған жоқ.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы заң
мемлекеттік билікті заң шығару, атқару және сот тармақтарына бөлу
принциптерін жариялады. Осының нәтижесінде Парламент және парламентаризм
құруға қарай маңызды бір қадам жасалды.
Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясы Жоғарғы Кеңесті
республиканың бірден бір заң шығарушы және өкілді органы деп таныды.
Конституцияның Жоғарғы Кеңеске кең өкілеттік бергендігі сондай, мемлекеттік
билікті бөлісу принципі шын мәнінде мүлдем болған жоқ. Сонымен бірге
тежемелік және тепе-теңдік жүйесі де орнықтырылмады.
Сөйтіп, 1993 жылғы Конституция мемлекеттік биліктің қайшылықты
құқықгық базасын жасады. Тұрақты жұмыс істейтін Жоғарғы Кеңес, әрине, өз
қызметін толық атқара алмады. Жаңа ұлттық қүқықтық саясатты негізіне алған
заңдарды 12-шақырылған Қазақстан Республика Жоғарғы Кеңесі қабылдады.
Алайда, Жоғарғы Кеңес Парламент бола алған жоқ және Қазақстанда
парламенттік республика орныққан жоқ.
Қазақстан Республикасының парламенті- заң шығарушы орган
1.Парламенттің мәртебесі, құрамы және құрылуы
Биліктің әлеуметтік мазмұны - бұл жауапкерлішік. Бұл, әдетте,
міндеттемені бұзудың немесе борышын орындамаудың нәтижесі ретінде белгілі
бір салдарлардың пайда болуын білдіреді (мысалы, өз міндеттімелерін дұрыс
жүзеге асырмағаны үшін парламент үкіметке сенімсіздік вотумын білдіреді,
сол себепті үкімет демалысқа кетуі мүмкін). Биліктің әлеуметтік мазмұны
сонда, билік қоғамдық арнауын ақтайды, ал ол құратын органдардың қызметі
қоғамдық мүдделерге сай келеді.
Биліктің саяси мазмұны мынадай функциялары арқылы ашылады:
әлеуметтік топтардың, діни конфессиялардың, еңбек колективтерінің және
басқа да ұйымдардың, бірлестіктердің мүдделерін келістіру;
жеке топтарды, ұлттық общиналарды, қоғамдық және мемлекеттік мәжбүрлеу
шараларын табу және интеграциялау;
басқару аппаратын құру, соның ішінде мемлекеттік органдарды құру.
Биліктің саяси функциялары көп жағдайда оның ұйымдастырылуын және белгілі
тәртіпке келтірілген қызметін сипаттайды.
Биліктің экономикалық мазмұны - бұл меншік, жеке тұлғаның, халықтың
және мемлекеттің қаржылық және басқа да ресурстық мүмкіндіктері.
Материалдық және рухани құндылықтарға ие адам экономикалық билікке де ие
болады. Биліктің экономикалық күші оның қоғамдық байлықтарында және ол
еңбектің, шаруашылық қызметінің еркіндігі негізінде құрылады.[1]
Биліктің құқықтық мазмұны орындауға міндетті заңды нормативтік
актілерді қабылдау арқылы жүзеге асырылады. Биліктің құқықтық мазмұны
мемлекеттік билік нысанын қабылдаған кезде көрінеді.
Биліктің мазмұны мен мәнін сипаттау үшін оның нысандары мен түрлерінің
маңызы өте зор. Билік әртүрлі нысандарда жүзеге асырылады. Мысалы жалпы
халық билігі - бұл бұқаралық билік, мемлекет билігі - саяси, ал жергілікті
аумақтық бірліктің билігі - жергілікті билік.
Биліктік құзыреттің көпшілігін халық тікелей өзі емес, мемлекет және
оның органдары арқылы жүзеге асырады. Мемлекеттік билік - саяси сипаттамаға
ие билік; барлық қоғамның мүдделерін білдіреді; мәжбүрлеуге сүйенеді,
заң қабылдаумен байланысты; тәуелсіздікке ие және мемлекеттің бұкіл
аумағында міндетті күші бар.
Қоғамдық - саяси практикада мемлекеттік билік үш негізгі функцияларды
жүзеге асырады:
зандарды даярлау және қабылдау (заң шығару функциясы);
заңдарды орындау (атқару функциясы);
3. белгіленген процессуалдық нормаларға сәйкес нақты зандық
істерді шешу арқылы зандарды тікелей қолдану (сот төрелігі
функциясы).
Аталған функцияларға байланысты мемлекеттің барлық органдары заң шығару,
атқару және сот билігіне бөлінеді.
Биліктің әлеуметтік мазмүны - бұл жауапкерлішік. Бұл, әдетте,
міндеттемені бұзудың немесе борышын орындамаудың нәтижесі ретінде белгілі
бір салдарлардың пайда болуын білдіреді (мысалы, өз міндеттімелерін дұрыс
жүзеге асырмағаны үшін парламент үкіметке сенімсіздік вотумын білдіреді,
сол себепті үкімет демалысқа кетуі мүмкін). Биліктің әлеуметтік мазмұны
сонда, билік қоғамдық арнауын ақтайды, ал ол құратын органдардың қызметі
қоғамдық мүдделерге сай келеді.
Биліктің саяси мазмұны мұнадай функциялары арқылы ашылады:
4. әлеуметтік топтардың, діни конфессиялардың, еңбек
колективтерінің және басқа да ұйымдардың, бірлестіктердің мүдделерін
келістіру;
5. жеке топтарды, ұлттық общиналарды, қоғамдық және мемлекеттік мәжбүрлеу
шараларын табу және интеграциялау;
6. басқару аппаратын құру, соның ішінде мемлекеттік органдарды құру.
Биліктің саяси функциялары көп жағдайда оның ұйымдастырылуын және
белгілі тәртіпке келтірілген қызметін сипаттайды.
Биліктің экономикалық мазмұны - бұл меншік, жеке тұлғаның, халықтың
және мемлекеттің қаржылық және басқа да ресурстық мүмкіндіктері.
Материалдық және рухани құндылықтарға ие адам экономикалық билікке де ие
болады. Биліктің экономикалық күші оның қоғамдық байлықтарында және ол
еңбектің, шаруашылық қызметінің еркіндігі негізінде құрылады.
Биліктің құқықтық мазмұны орындауға міндетті занды нормативтік
актілерді қабылдау арқылы жүзеге асырылады. Биліктің құқықтық мазмұны
мемлекеттік билік нысанын қабылдаған кезде көрінеді.
Биліктің мазмүны мен мәнін сипаттау үшін оның нысандары мен түрлерінің
маңызы өте зор. Билік әртүрлі нысандарда жүзеге асырылады. Мысалы жалпы
халық билігі - бұл бұқаралық билік, мемлекет билігі - саяси, ал жергілікті
аумақтық бірліктің билігі - жергілікті билік.
Биліктік құзыреттің көпшілігін халық тікелей өзі емес, мемлекет
және оның органдары арқылы жүзеге асырады. Мемлекеттік билік - саяси
сипаттамаға ие билік; барлық қоғамның мүдделерін білдіреді; мәжбүрлеуге
сүйенеді, заң қабылдаумен байланысты; тәуелсіздікке ие және мемлекеттің
бүкіл аумағында мүндетті күші бар.
Қоғамдық - саяси практикада мемлекеттік билік үш негізгі функцияларды
жүзеге асырады:
1. зандарды даярлау және қабылдау (заң шығару функциясы);
2. заңдарды орындау (атқару функциясы);
3. белгіленген процессуалдық нормаларға сәйкес нақты зандық істерді шешу
арқылы заңдарды тікелей қолдану (сот төрелігі функциясы).
Аталған функцияларға байланысты мемлекеттің барлық органдары заң
шығару, атқару және сот билігіне бөлінеді.[2]
Қазақстан Республикасы Конституциясының 49-бабына сәйкес Парламент -
Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін жүзеге асыратын ең жоғары
өкілді орган.
Парламент заң шығару қызметін жүзеге асыратын орган болып табылады.
Мұндай нысандама Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясының
Жоғарғы Кеңестің бірден бір заң шығарушы орган ретіндегі сипаттамасынан
ерекшеленеді. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясында
Парламент бірден бір заң шығарушы орган болып есептелмейді. Себебі
Конституцияда көзделген жағдайларда Президент заң шығару қызметін атқара
алады. Сонымен бірге Президенттің заң шығарушылық қызметінің өкілеттік
берілген және тәуелділік сипатта болатындығын да атап айтқан жөн.
Парламент өзінің заң шығару өкілеттігін берген жағдайда ғана Президент
заң қабылдай алады. Егер Парламент зәру заңдарды шұғыл қабылдай алмайтындай
болса, Президент заң күші бар Жарлық шығаруға құқылы. Екі жағдайдың
екеуінде де Президенттің заң шығару өкілеттігі уақытша сипатта болады.
Парламент тұрақты жұмыс істейтін заң шығару органы болып табылады.
2. Парламент Палаталарының бірлескен мәселелері
Конституция Парламенттің тұтас құзыретін, Сенаттың ерекше құзыретін
және Мәжілістің ерекше құзыретін белгілейді. Бұл арада, тұтас алғанда
Палаталардың бірлесіп шешетін мәселелерді қарастырайық.
Парламент Палаталарының 1996 жылғы 20 мамырдағы бірлескен отырсында
қабылданған Қазақстан Республикасы Парламентінің Регламенті Палаталардың
бірлескен отырысын өткізудің шарты мен тәртібін, Сенат және Мәжіліс
регламенттерімен реттелмеген мәселелерді қарау кезінде олардың өзара қарым-
қатынасының, Палаталардың бірлескен органдарын қалыптастыру және оның
қызметін ұйымдастыру механизмін белгілейді.
Қазақстан Республикасының Парламенті өз жұмысын сессиялық тәртіппен
жүзеге асырады. Парламент сессиясы Палаталардың, Палаталар Бюроларының,
тұрақты комитеттердің және Палаталардың бірлескен комиссияларының бірлескен
және жеке отырыстарынан тұрады. Жаңа сайланған Парламенттің бірінші
сессиясын сайлаудың қорытындысы жарияланып, әр Палатада депутаттардың кем
дегенде үштен екісі сайланғаннан кейін әрі кеткенде отыз күннің ішінде
Президент шақырады. Парламент сессиясы Сенат пен Мәжілістің бірлескен
отырысымен ашылады және жабылады.
Парламенттің кезекті және кезектен тыс сесссиялары болады.
Парламенттің кезекті сессиясын Мәжілістің Төрағасы шақырады және жабады
және жылына бір рет - қыркүйек айының бірінші жұмыс күнінен маусым айының
соңғы жұмыс күніне дейін өткізеді. Парламенттің сессиялары арасында
Президенттің:
өзінің жеке бастамасы бойынша;
Палата Төрағаларының ұсыныстары бойынша;
3) Парламент депутаттарының жалпы санының кем дегенде үштен бірінің
ұсынысы бойынша Палаталардың кезектен тыс бірлескен отырысын шақыруы
мүмкін.
Палаталардың кезектен тыс бірлескен отырысы Президент белгілеген
мерзім мен тәртіпте өткізіледі. Кезектен тыс бірлескен отырысты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Қазақстан Республикасының Парламенті - заң шығару органы
1 Парламенттің мәртебесі, кұрамы және
құрылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2 Парламент Палаталарының бірлескен
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 6
3 Парламент Мәжілісінің ерекше қарауына жататын
мәселелер ... ... ... ... ..8
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..12
Кіріспе
"Парламентаризм - демократияның негізгі бөлігі" . ТМД мемлекеттерінде
парламентаризмнің орналуы өте күрделі процесс бодды. 90-жылдардың басында
ТМД-ға мүше мемлекеттерде парламенттік және президенттік биліктердің
қақтығысы байқалды. Кейбір жағдайларда бұл ашық соқтығыстарға әкеп
соқтырды. Әрине бұл дағдарыстарды шешу үшін тек қана конституциялық жағдай
жасап ған қоймай, олардың пайда болу себептерін жою керек еді.
Ал енді ғана егемендігі мен тәуелсіздігін алған жас Қазақстан үшін бұл
органның маңызы өте зор, себебі Парламент мемлекеттік биліктің маңызды
тармағы-заң шығару билігін- жүзеге асырады. Егер мемлекеттік биліктің бұл
тармағы өз қызметін дұрыс әрі сапалы жүзеге асыра алмаса мемлекетімізде
авторитарлық немесе одан да сорақысы тоталитарлық саяси режим орналуы
мүмкін.
Парламент Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңес деп аталған "бір
буынды" өкілетті органның орнына келді. Жоғарғы Кеңес жоғары орган ретінде
1937 жылғы КСР Конституциясымен белгіленді. Қазақ КСР-ның 1978 жылғы
Конституциясы да Жоғарғы Кеңесті мемлекеттік биліктің жоғары органы ретінде
таныды.
Ол КСРО Конституциясы мен Қазақ КСР Конституциясында көрсетілген
респулика құзырындағы барлық мәселелерді шешуге құқылы болды. Басқаша
айтқанда, Жоғарғы Кеңес еліміздің мемлекеттік өміріндегі барлық
мәселелерді шешуге құқылы болды. Жоғары өкілді органның бірынғай билігінің
мәні, міне осында. Қазақ КСР-ның Жоғарғы Кеңесі Парламенттей болмады,
өйткені онда билік бөлісу және тұрақты жұмыс істейтін жоғары өкілді
органдар болған жоқ.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы заң
мемлекеттік билікті заң шығару, атқару және сот тармақтарына бөлу
принциптерін жариялады. Осының нәтижесінде Парламент және парламентаризм
құруға қарай маңызды бір қадам жасалды.
Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясы Жоғарғы Кеңесті
республиканың бірден бір заң шығарушы және өкілді органы деп таныды.
Конституцияның Жоғарғы Кеңеске кең өкілеттік бергендігі сондай, мемлекеттік
билікті бөлісу принципі шын мәнінде мүлдем болған жоқ. Сонымен бірге
тежемелік және тепе-теңдік жүйесі де орнықтырылмады.
Сөйтіп, 1993 жылғы Конституция мемлекеттік биліктің қайшылықты
құқықгық базасын жасады. Тұрақты жұмыс істейтін Жоғарғы Кеңес, әрине, өз
қызметін толық атқара алмады. Жаңа ұлттық қүқықтық саясатты негізіне алған
заңдарды 12-шақырылған Қазақстан Республика Жоғарғы Кеңесі қабылдады.
Алайда, Жоғарғы Кеңес Парламент бола алған жоқ және Қазақстанда
парламенттік республика орныққан жоқ.
Қазақстан Республикасының парламенті- заң шығарушы орган
1.Парламенттің мәртебесі, құрамы және құрылуы
Биліктің әлеуметтік мазмұны - бұл жауапкерлішік. Бұл, әдетте,
міндеттемені бұзудың немесе борышын орындамаудың нәтижесі ретінде белгілі
бір салдарлардың пайда болуын білдіреді (мысалы, өз міндеттімелерін дұрыс
жүзеге асырмағаны үшін парламент үкіметке сенімсіздік вотумын білдіреді,
сол себепті үкімет демалысқа кетуі мүмкін). Биліктің әлеуметтік мазмұны
сонда, билік қоғамдық арнауын ақтайды, ал ол құратын органдардың қызметі
қоғамдық мүдделерге сай келеді.
Биліктің саяси мазмұны мынадай функциялары арқылы ашылады:
әлеуметтік топтардың, діни конфессиялардың, еңбек колективтерінің және
басқа да ұйымдардың, бірлестіктердің мүдделерін келістіру;
жеке топтарды, ұлттық общиналарды, қоғамдық және мемлекеттік мәжбүрлеу
шараларын табу және интеграциялау;
басқару аппаратын құру, соның ішінде мемлекеттік органдарды құру.
Биліктің саяси функциялары көп жағдайда оның ұйымдастырылуын және белгілі
тәртіпке келтірілген қызметін сипаттайды.
Биліктің экономикалық мазмұны - бұл меншік, жеке тұлғаның, халықтың
және мемлекеттің қаржылық және басқа да ресурстық мүмкіндіктері.
Материалдық және рухани құндылықтарға ие адам экономикалық билікке де ие
болады. Биліктің экономикалық күші оның қоғамдық байлықтарында және ол
еңбектің, шаруашылық қызметінің еркіндігі негізінде құрылады.[1]
Биліктің құқықтық мазмұны орындауға міндетті заңды нормативтік
актілерді қабылдау арқылы жүзеге асырылады. Биліктің құқықтық мазмұны
мемлекеттік билік нысанын қабылдаған кезде көрінеді.
Биліктің мазмұны мен мәнін сипаттау үшін оның нысандары мен түрлерінің
маңызы өте зор. Билік әртүрлі нысандарда жүзеге асырылады. Мысалы жалпы
халық билігі - бұл бұқаралық билік, мемлекет билігі - саяси, ал жергілікті
аумақтық бірліктің билігі - жергілікті билік.
Биліктік құзыреттің көпшілігін халық тікелей өзі емес, мемлекет және
оның органдары арқылы жүзеге асырады. Мемлекеттік билік - саяси сипаттамаға
ие билік; барлық қоғамның мүдделерін білдіреді; мәжбүрлеуге сүйенеді,
заң қабылдаумен байланысты; тәуелсіздікке ие және мемлекеттің бұкіл
аумағында міндетті күші бар.
Қоғамдық - саяси практикада мемлекеттік билік үш негізгі функцияларды
жүзеге асырады:
зандарды даярлау және қабылдау (заң шығару функциясы);
заңдарды орындау (атқару функциясы);
3. белгіленген процессуалдық нормаларға сәйкес нақты зандық
істерді шешу арқылы зандарды тікелей қолдану (сот төрелігі
функциясы).
Аталған функцияларға байланысты мемлекеттің барлық органдары заң шығару,
атқару және сот билігіне бөлінеді.
Биліктің әлеуметтік мазмүны - бұл жауапкерлішік. Бұл, әдетте,
міндеттемені бұзудың немесе борышын орындамаудың нәтижесі ретінде белгілі
бір салдарлардың пайда болуын білдіреді (мысалы, өз міндеттімелерін дұрыс
жүзеге асырмағаны үшін парламент үкіметке сенімсіздік вотумын білдіреді,
сол себепті үкімет демалысқа кетуі мүмкін). Биліктің әлеуметтік мазмұны
сонда, билік қоғамдық арнауын ақтайды, ал ол құратын органдардың қызметі
қоғамдық мүдделерге сай келеді.
Биліктің саяси мазмұны мұнадай функциялары арқылы ашылады:
4. әлеуметтік топтардың, діни конфессиялардың, еңбек
колективтерінің және басқа да ұйымдардың, бірлестіктердің мүдделерін
келістіру;
5. жеке топтарды, ұлттық общиналарды, қоғамдық және мемлекеттік мәжбүрлеу
шараларын табу және интеграциялау;
6. басқару аппаратын құру, соның ішінде мемлекеттік органдарды құру.
Биліктің саяси функциялары көп жағдайда оның ұйымдастырылуын және
белгілі тәртіпке келтірілген қызметін сипаттайды.
Биліктің экономикалық мазмұны - бұл меншік, жеке тұлғаның, халықтың
және мемлекеттің қаржылық және басқа да ресурстық мүмкіндіктері.
Материалдық және рухани құндылықтарға ие адам экономикалық билікке де ие
болады. Биліктің экономикалық күші оның қоғамдық байлықтарында және ол
еңбектің, шаруашылық қызметінің еркіндігі негізінде құрылады.
Биліктің құқықтық мазмұны орындауға міндетті занды нормативтік
актілерді қабылдау арқылы жүзеге асырылады. Биліктің құқықтық мазмұны
мемлекеттік билік нысанын қабылдаған кезде көрінеді.
Биліктің мазмүны мен мәнін сипаттау үшін оның нысандары мен түрлерінің
маңызы өте зор. Билік әртүрлі нысандарда жүзеге асырылады. Мысалы жалпы
халық билігі - бұл бұқаралық билік, мемлекет билігі - саяси, ал жергілікті
аумақтық бірліктің билігі - жергілікті билік.
Биліктік құзыреттің көпшілігін халық тікелей өзі емес, мемлекет
және оның органдары арқылы жүзеге асырады. Мемлекеттік билік - саяси
сипаттамаға ие билік; барлық қоғамның мүдделерін білдіреді; мәжбүрлеуге
сүйенеді, заң қабылдаумен байланысты; тәуелсіздікке ие және мемлекеттің
бүкіл аумағында мүндетті күші бар.
Қоғамдық - саяси практикада мемлекеттік билік үш негізгі функцияларды
жүзеге асырады:
1. зандарды даярлау және қабылдау (заң шығару функциясы);
2. заңдарды орындау (атқару функциясы);
3. белгіленген процессуалдық нормаларға сәйкес нақты зандық істерді шешу
арқылы заңдарды тікелей қолдану (сот төрелігі функциясы).
Аталған функцияларға байланысты мемлекеттің барлық органдары заң
шығару, атқару және сот билігіне бөлінеді.[2]
Қазақстан Республикасы Конституциясының 49-бабына сәйкес Парламент -
Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін жүзеге асыратын ең жоғары
өкілді орган.
Парламент заң шығару қызметін жүзеге асыратын орган болып табылады.
Мұндай нысандама Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясының
Жоғарғы Кеңестің бірден бір заң шығарушы орган ретіндегі сипаттамасынан
ерекшеленеді. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясында
Парламент бірден бір заң шығарушы орган болып есептелмейді. Себебі
Конституцияда көзделген жағдайларда Президент заң шығару қызметін атқара
алады. Сонымен бірге Президенттің заң шығарушылық қызметінің өкілеттік
берілген және тәуелділік сипатта болатындығын да атап айтқан жөн.
Парламент өзінің заң шығару өкілеттігін берген жағдайда ғана Президент
заң қабылдай алады. Егер Парламент зәру заңдарды шұғыл қабылдай алмайтындай
болса, Президент заң күші бар Жарлық шығаруға құқылы. Екі жағдайдың
екеуінде де Президенттің заң шығару өкілеттігі уақытша сипатта болады.
Парламент тұрақты жұмыс істейтін заң шығару органы болып табылады.
2. Парламент Палаталарының бірлескен мәселелері
Конституция Парламенттің тұтас құзыретін, Сенаттың ерекше құзыретін
және Мәжілістің ерекше құзыретін белгілейді. Бұл арада, тұтас алғанда
Палаталардың бірлесіп шешетін мәселелерді қарастырайық.
Парламент Палаталарының 1996 жылғы 20 мамырдағы бірлескен отырсында
қабылданған Қазақстан Республикасы Парламентінің Регламенті Палаталардың
бірлескен отырысын өткізудің шарты мен тәртібін, Сенат және Мәжіліс
регламенттерімен реттелмеген мәселелерді қарау кезінде олардың өзара қарым-
қатынасының, Палаталардың бірлескен органдарын қалыптастыру және оның
қызметін ұйымдастыру механизмін белгілейді.
Қазақстан Республикасының Парламенті өз жұмысын сессиялық тәртіппен
жүзеге асырады. Парламент сессиясы Палаталардың, Палаталар Бюроларының,
тұрақты комитеттердің және Палаталардың бірлескен комиссияларының бірлескен
және жеке отырыстарынан тұрады. Жаңа сайланған Парламенттің бірінші
сессиясын сайлаудың қорытындысы жарияланып, әр Палатада депутаттардың кем
дегенде үштен екісі сайланғаннан кейін әрі кеткенде отыз күннің ішінде
Президент шақырады. Парламент сессиясы Сенат пен Мәжілістің бірлескен
отырысымен ашылады және жабылады.
Парламенттің кезекті және кезектен тыс сесссиялары болады.
Парламенттің кезекті сессиясын Мәжілістің Төрағасы шақырады және жабады
және жылына бір рет - қыркүйек айының бірінші жұмыс күнінен маусым айының
соңғы жұмыс күніне дейін өткізеді. Парламенттің сессиялары арасында
Президенттің:
өзінің жеке бастамасы бойынша;
Палата Төрағаларының ұсыныстары бойынша;
3) Парламент депутаттарының жалпы санының кем дегенде үштен бірінің
ұсынысы бойынша Палаталардың кезектен тыс бірлескен отырысын шақыруы
мүмкін.
Палаталардың кезектен тыс бірлескен отырысы Президент белгілеген
мерзім мен тәртіпте өткізіледі. Кезектен тыс бірлескен отырысты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz