Мектепке дейінгі жастағы балалық шақ (3-тен 6-7ж.)

1 Баланың психикалық дамуында ойынның рөлі
2 Балалардың мектепте оқуға психологиялық дайындығы
3 Дамудың көзі, қозғаушы күші, жағдайы
4 Эксперимент әдісі

Әдіс — психологиялық зерттеушілердің әдіснамалық негіздері. Топ психологиясының әдістерін сипаттау. Оларға қойылатын талаптар. Топ психологиясындағы сараптау, (эксперимент) оның түрлері. Психологиялық эксперименттің құрылымы.
Ұйымдастыру әдісі
Салыстыру әдісі: әртүрлі құбылыстар мен объектілерді салыстыруға мүмкіндік береді.
Лонгитюдты әдіс — белгілі бір уақыт аралығындағы құбылыстар мен объектілерді неше қайтара зерттеуге мүмкіндік береді.
Комплексті (кешенді) әдіс — әр ғылым салаларының әдістер жиынтығын қолдану.
Эмпирикалық әдіс — бақылау; әңгімелесу; эксперимент; тестілеу жатады.
Бақылау – срез (аралық) оның мерзімі; таңдаулылығы; тұтастылығын қарастырады.
Әңгімелесу – анкеттеу; интервью; сұрақнама; сұхбат.
Эксперимент - лабораториялық және табиғи болып екіге бөлінеді.

Негізігі әдебиеттер:
1. Абрамова Г.С. Возрастная психология. Екатеринбург, 1999
2. Абрамова Г.С. Психология человеческой жизни: исследования геронтопсихологии. М., 2001
3. Аверин В.А. Психология детей и подростков. Уч.пособие 2-е изд. СПб., 1998
4. Барабанова Е.И., Берекбусунова Г.М. Даму психологиясы. Кесте және схема түрінде. Оқу құралы.Өскемен, 2007
5. Бродская С.Л. Возрастная психология в вопросах и ответах. Уч.пособие. М., 2006
6. Возрастная и педагогическая психология / под ред. А.В.Петровского, М., 1986
7. Возрастная и педагогическая психология / под ред. М.В.Гамезо, М.В.Матюхиной, Михальник Т.С. - М., 1984
8. Возрастная психология / под ред. Л.Ф.Обуховой. - М., 1996
9. Грейс Крайг. Психология развития. –СПб,2000
10. Детская психология / под ред. Я.Л.Каменского, Е.Н.Панько. - Минск, 1988
11. Люблинская А.А. Детская психология. - М., 1971
12. Мухина В.С. Возрастная психология. - М., 1998
13. Мухина В.С. Детская психология. М., 1999
14. Немов Р.С. Психология. Кн.2. - М., 1995
15. Нора Ньюкомб. Развитие личности ребенка.СПб., 2002
16. Обухова Л.Ф. Детская психология. -М., 1995
17. Райс Ф. Психология подросткового и юношеского возраста. Спб, 2000
18. Рыбалко Е.Ф. Возрастная дифференциальная психология.- ЛГУ., 1990
19. Смирнова Е.О. Психология ребенка. –М., 1997
20. Хрестоматия по возрастной и педагогической психологии / под ред. И.П.Ильясова, В.Я.Ляудис. – М., 1980

Қосымша:
1. Выготский Л.С. Собр.соч.,: В 6 т. М., 1982-84
2. Гальперин П.Я., Запорожец А.В., Карпова С.Н., Актуальные проблемы возрастной психологии. М. МГУ, 1978
3. Жантикеев С.К. Психология. Учебное пособие. Астана, 2001
4. Кон И.С. Психология ранней юности. М.: Просвещение, 1989
5. Леонтьев А.Н. Избр.психол.произв.: В 2 т. М., 1986
6. Лисина М.И. Проблемы онтогенеза общения. М., 1986
7. Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психология. А., 1982
8. Развитие личности ребенка / общая ред.А.М.Фонарева. М., 1987
9. Эльконин Д.Б. Психология игры. М.: Педагогика, 1978
10 Майерс Д. Социальная психология. – СПб.: Питер Ком, 1999
11 Методы исследования межличностного восприятия /под ред. Г.М.Андреевой. – М.:МГУ, 1984
12 Методы социальной психологий /Под ред. Е.С.Кузьмина. – Л.:ЛГУ, 1977.
13 Обозов Н.Н. Межличностные отношения. –Л.:ЛГУ, 1979.
14 Введение в практическую социальную психологию /Под ред. Ю.М. Жукова. –М.:Наука, 1994
15 Робер М.А., Тильман Ф. Психология индивида и труппы. – М.:Прогресс, 1988
16 Петровская Л.А. Компетентность в общении. –М.:МГУ, 1989.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Мектепке дейінгі жастағы балалық шақ (3-тен 6-7ж.)

Анотомо-физиологиялық ерекшеліктері. Ағзаның дамуы жалғасады, бойы,
салмағы, көлемі ұлғая түседі, сүйек-бұлшық ет жүйесі қатаяды, координация
жақсарады, тежеу процестері күшейеді.
Дамудың әлеуметтік жағдайы. Бала тұлғасының қалыптасуы оның
үлкендермен және қатарластарымен қарым-қатынасымен анықталады.
3-4 жаста қарым-қатынас танымдық сипатта болады. Мектепке дейінгі
жастың аяғында – тұлғалық сипатта, яғни бала үлкендермен өз қылықтары мен
мотивтерін талқылайды.
Осы жастың жаңа құрылымы. Қоғамдық –мәнді және қоғамдық құнды іс-
әрекетке деген қажетілік.
Жетекші іс-әрекет. Рөлдік-желістік ойын, мұнда бала өзіне қандай да
бір рөлді алады. Бала адамзаттық қатынастар мәнін меңгереді.
Баланың психикалық дамуында ойынның рөлі. Ойын жалпы психикалық
процестер мен мінез-құлықтың ырықтылығының қалыптасуына ықпал етеді. Ойын
таным саласының дамуын ынталадырады, ойында ойлау мен тіл, эмоционалды сала
дамиды, қарым-қатынас дағдылары қалыптасады.
Мектепке дейінгі жастағы баланың ақыл-ойын тәрбиелеу, ойынның, ырықты
естің және зейіннің дамуына бағдарлануы тиіс.
Тұлға дамуы. Мектепке дейінгі жас тұлға дамуының алғашқы сатысы болып
таыблады.
1.      Мотивтердің үйлесімділігі байқалады. Егер бір жастан асқан
баланың мінез-құлқы жағдайға байланысты болса, онда мектепке
дейінгі жастағы баланың қылықтары жеткілікті түрде саналы
мотивтермен бағытталады – мақтау алу мотиві, өзін-өзі нығайту
мотиві, қоғамдық мотив- бұл басқа ададар үшін бір нәрсе жасау
тілегі. Осы жас кезеңінің барысында осы мотивтердің иерархиясы
қалыптасады.
2.      Мінез-құлықтың адамгерішілктің нормаларвн иегру.
3.      Мінез-құлық ырықтылығының ұлғаюы.
Балалардың мектепте оқуға психологиялық дайындығы.
А.Анастазии: Мектептік кемелділік – бұл мектептік бағдарламаны табысты
меңгеру үшін қажетті ептіліктерді, білімдерді, қабілеттіліктерді,
мотивацияны және т.б. игеру.
И.Шванцара: Мектептік кемелділік – бұл даму дәрежесіне жету, яғни
баланың мектептегі оқытуға қатысуға қабілетті болуы.
Л.И.Божович: Мектепте оқуға дайындық, ойлау іс-әрекетінің дамуының,
өзінің танымдық іс-әрекетін ырықты зерттеуге және оқушының әлеуметтік
позициясына дайындықтың белгілі бір деңгейінен тұрады.
Мектепте оқуға дайындық – көп компонентті құрылым және де кешенді
психологиялық зерттеуді талап етеді.
Психологиялық дайындық құрылымында келесі компоненттерді бөледі:
1.      Тұлғалық;
2.      Интеллектуалдылық;
3.      Әлеуметтік.
Тұлғалық дайындық балада жаңа әлеуметтік позицияның өзгеруіне
дайындығын қамтиды- құқықтар мен жауапкершіліктері бар оқушы мүддесі. Осы
тұлғалық дайындық баланың мектепке, оқу іс-әрекетіне, мұғалімдерге, өз
өзіне деген қатынасынан көрінеді. Тұлғалық дайындыққа мотивациялық және
эмоционалдық салалардың дамуының белгілі бір деңгейі жатады.
Интеллектуалды дайындық балада ой-өрістің, нақты білімдер қорының
болуын ұйғарады. Балада біртекті бөлшектенген қабылдау, аналитикалық
ойлау, логикалық есте сақтау, ырықты сөйлеу болуы тиіс.
Әлеуметтік дайындық балада басқа балалармен, оқушылармен қарым-
қатынас жасау үшін қажетті сапалардың болуын қамтиды. Берілген компонент
балада қарым-қатынасқа деген қажеттіліктің, балалар тобының мүддесі мен
нормаларына бағыну ептілігінің дамуын ұйғарады.

Әдіс — психологиялық зерттеушілердің әдіснамалық негіздері. Топ
психологиясының әдістерін сипаттау. Оларға қойылатын талаптар. Топ
психологиясындағы сараптау, (эксперимент) оның түрлері. Психологиялық
эксперименттің құрылымы.
Ұйымдастыру әдісі
Салыстыру әдісі: әртүрлі құбылыстар мен объектілерді салыстыруға
мүмкіндік береді.
Лонгитюдты әдіс — белгілі бір уақыт аралығындағы құбылыстар мен
объектілерді неше қайтара зерттеуге мүмкіндік береді.
Комплексті (кешенді) әдіс — әр ғылым салаларының әдістер жиынтығын қолдану.
Эмпирикалық әдіс — бақылау; әңгімелесу; эксперимент; тестілеу жатады.
Бақылау – срез (аралық) оның     мерзімі; таңдаулылығы; тұтастылығын
қарастырады.
Әңгімелесу – анкеттеу; интервью; сұрақнама; сұхбат.
Эксперимент - лабораториялық және табиғи болып екіге бөлінеді.

Дамудың көзі, қозғаушы күші, жағдайы
Бала дамуының әлеуметтік жағдайы – психикалық даму механизмдерінің
негізгі түсінігі. Әр даму кезеңі, баланың ересектермен қарым қатынасының
сипатына қатысты, өзінің әлеуметтік жағдайымен ерекшеленеді.
Жетекші әрекет - белгілі даму сатысында балада жаңа психологиялық
қырлардың қалыптасуын анықтайтын әрекеті.
Даму дағдарысы – қалыпты психикалық дамудағы өтпелі кезең. Ол екі жас
кезеңінің түйісінде көрінеді. Ол адамның дамып келе жатқан физикалық және
психикалық мүмкіндіктері мен үйреншікті әрекеттері арасындағы қарсылықтан
туындайды. Бұл қарсылық дамудың қозғаушы күші болады.

Психикалық дамудың негізгі заңдылықтары: (Л.С.Выготский. 1927 жыл)
Бала дамуы уақытқа қатысты күрделі ұйымдасқан: өз ритмі уақыт ритмімен
сәйкеспейді (нәрестенің бір жылы жасөспірімнің бір жылына тең емес);
Бала дамуындағы метамарфоза заңдылығы (бала тек кіші ересек емес, ол
психикасы сапалы түрде ерекшеленген тіршілік);
Дамудың біртексіздік заңдылығы: бала психикасының әр қырының өзіндік тиімді
даму кезеңі болады.
Жоғарғы психикалық “сырттан ішке” қызметінің даму заңдылығы. Жоғарғы
психикалық қызметтің ерекше сапалары: жанамалық, саналылық, ырықсыздық,
жүйелілік.
Даму біртекті емес және гетерохронды сипатта;
Дамудың тұрақсыздығы;
Дамудың синзитивтілігі;
Психикалық дамудың кумулятивтілігі;
Даму барысындағы дивергенттілік –конвергенттілік.
Жас ерекшелік психологиясындағы психикалық даму кезеңдері
Л.С.Выготский жас кезеңдеріне жіктеудің үш тобын көрсетеді:
Сыртқы дамуға негізделген жіктеу:
К.Бюллер: баланың даму деңгейлері-инстинкт, үйрету, интеллект.
Рене Заззо: тәрбиелену мен оқыту жүйесі балалық сатыларымен сәйкес.
П.П.Блонский: жаскезкңдеріне тістің өсуіне қарай жіктеу.
Ішкі көрсеткішке негізделген жіктеу:
З.Фрейд: бала дамуы оның жыныстық жетілуіне байланысты.
Л.Колберг: бала дамуы оның адамгершілік даму деңгейімен байланысты.
Э.Эриксон: даму дағдарыс кезеңдеріне қатысты.
Ж.Пиаже: жас кезеңдеріне жіктеу ақыл-ойдың дамуына негізделеді.
Мәнді көрсеткіштер мен критерийлерге сүйене жіктеу:
В.И.Слободчиков, Л.С.Выготский, Д.Б.Эльконин жіктеулері жатады.

Психикалық даму тұжырымдамасы (Д.Б.Эльконин)
Бала дамуының векторлары (жетекші әрекеттері):
Баланың заттар әлемімен қатынасы;
Баланың адамдармен қатынасы.
Психикалық даму кезеңдері (векторлардың ауыспалылығы арқылы):
Баланың мотивациялы –қажетті сферасы;
Әрекет тәсілдері мен эталондарды игеру.

Әлеуметтік психологияның зерттеу әдістерін екі топқа бөліп қарастыруга
болады: зерттеу әдістері және әсер ету әдістері.
Зерттеу әдістері өзі – мәліметті(ақпараты) жинау және оны өңдеу болып екі
топқа бөлінеді.
Байқау
Байқау әдісі – белгілі жоспар бойынша жүйелі түрде біраз уақыт бойына
зерттелуші адамның психикалық ерекшеліктерін қадағалауды айтады.
Ғылыми әдіс ретінде байқау әдісіне де белгілі талаптар қойылады.
Байқау - қай кезде де мақсатты, яғни байқау процесі кезінде шешілуі тиіс
міндеттер мен мақсаттар әрқашанда айқын анықталуы қажет.
Эксперимент
а) Лабораториялық эксперимент – 19 ғасырдың ортасынан бастап, жеке
психикалық процесткрді зерттеу үшін тәжірибе кең түрде қолданыла бастады.
Неміс ғалымы В.Вундт (1832-1920) психологияны тәжірибелік жолмен зетттеудің
негізін салды, тұңғыш рет 1879 жылы лаборатория ашты;
б) Табиғи эксперимент – психологияға тұңғыш енгізген және оны өзінің
зерттеулерінде көп пайдаланған көрнекті орыс психологы А.Ф. Лазурский (1874-
1917) болды. Бұл әдістің байқау әдісінен айырмашылығы, мұнда тәжірибе
жүргізуші өзіне керек құбылысты табиғи жағдайда тудырып отырады.
Қосалқы әдістер:
- Әңгімелесу;
- Анкета;
- Модельдеу;
- Тест;
- Іс-әрекет нәтижесін зерттеу;
- Социометрия әдісі және т.б.
Әңгімелесу әдісі
Әңгімелесу әдісін қолданғанда әңгіме мақсатын алдын-ала айқын анықтау және
негізгі сұрақтарды әзірлеу өте маңызды. Әңгіме барысында сұрақтардың
негізгі мазмұны мен бағытын сақтай отырып, берілген жауаптарға сәйкес
оларды түрлендіру қажет. Әңгіменің бүкіл барысында жайма-шуақ, ықыласты
жағдайды сақатаудың маңызы зор.

Анкеталық әдіс
Бұл әдісті пайдаланған кезде сұрақтар мазмұнының күні бұрын бланкіге
жазылып қойылған сұрақтарға жазбаша жауап қайырады. Анкетті толтыру тәртібі
жөніндегі нұсқаудың, алынған материалдарды сандық және сапалық жағынан
ұқыпты өндеудің және статистикалық әдістің дұрыс қолданудың үлкен маңызы
зор.Осы әдіспен әр түрлі топтың, ұжымның психологиялық өзгешеліктері
зерттелінеді.

Модельдеу әдісі
Барлық басқа әдістерден модельдеу әдісінің айырмашылығы оның көмегі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.